Pháp luật về bảo hiểm xã hội ở Việt Nam hiện nay

0
20
40
60
80
100
1st Qtr 2nd Qtr 3rd Qtr 4th Qtr
East
West
North

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUT


NGUYN TH HÀ


PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY


Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật
Mã số : 60 38 01


LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS LÊ THỊ HOÀI THU


HÀ NỘI – 2013


MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

MƠ
̉
ĐÂ
̀
U 1
CHƢƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ SỰ
ĐIỀU CHỈNH CỦA PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI BẢO HIỂM XÃ HỘI 5
1.1. BHXH  mt b phn quan trng ca an sinh xã hi 5
1.1.1. Quan niệm về bảo hiểm xã hội 6
1.1.2. Chức năng của bảo hiểm xã hội 9
1.1.3. Đặc trưng của bảo hiểm xã hội 11
1.2. S u chnh ca phát lui vi bo him xã hi 14
1.2.1. Nguyên tắc điều chỉnh phát luật đối với bảo hiểm xã hội 14
1.2.2. Nội dung pháp luật Bảo hiểm xã hội 19
1.2.3. Vai trò pháp luật bảo hiểm xã hội 39
1.2.4. Giải quyết tranh chấp về bảo hiểm xã hội 40
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT BẢO HIỂM XÃ HỘI Ở
VIỆT NAM HIỆN NAY 44
2.1.Thc trnh pháp lut bo him xã hi 44
2.1.1.Thực trạng các quy định pháp luật bảo hiểm xã hội bắt buộc 44
2.1.2. Thực trạng các quy định pháp luật bảo hiểm xã hội tự nguyện 54
2.1.3. Thực trạng các quy định pháp luật về bảo hiểm thất nghiệp 57
2.1.4. Thực trạng các quy định về quỹ bảo hiểm xã hội 58
2.2. Thc trng áp dnh pháp lut BHXH  Vit Nam 61
2.2.1. Thực trạng triển khai bảo hiểm xã hội bắt buộc 61
2.2.2. Thực trạng triển khai bảo hiểm xã hội tự nguyện 67
2.2.3. Thực trạng triển khai bảo hiểm thất nghiệp 69
2.2.4. Thực trạng Quỹ bảo hiểm xã hội 72
2.3. Thc trng gii quyt tranh chp v BHXH 75
CHƢƠNG 3: MỘT SỐ PHƢƠNG HƢỚNG VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM

HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT BẢO HIỂM XÃ HỘI Ở VIỆT NAM 79
3.1. Nhng yêu ci vi vic hoàn thin pháp lut bo him xã hi 
Vit Nam 79
3.2. Nhn hoàn thin pháp lut BHXH 82
3.3. Nhng gin nhm hoàn thin pháp lut bo him xã hi 
Vit Nam 84
3.3.1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật bảo hiểm xã hội 84
3.3.2. Nghiên cứu một số chế độ bảo hiểm xã hội đáp ứng mục tiêu phát triển
BHXH trong giai đoạn tới 95
3.3.3.Giải pháp về cách thức tổ chức thực hiện có hiệu quả pháp luật bảo hiểm
xã hội 96
KẾT LUẬN 99
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 101













DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt
Viết đầy đủ

BHXH
Bo him xã hi
ILO
T chng quc t

Lng

Nng

Ni s dng
BHTN
Bo him tht nghip
BHYT
Bo him y t

Qu Bo him xã hi

Lut bo him xã hi 2006

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

STT
Số hiệu
bảng
Tên bảng
Trang
1

- 2011
61
2

         
 2011
62
3


- 2011
63
4

        
2007- 2011
64

5

        
2008- 2011
68
6

 2010,
2011
70
7
Bng 2.7
i thu chi qu n 2007  2011
73



1
MỞ ĐU

1. Tính cấp thiết của đề tài
BHXH là tr ct trong h thng an sinh xã hi, vì vy vic hoàn thin
chính sách BHXH n trong vic góp phm bo i
sng cho cán b, công chc, quân nhân và  i vc ta b m
ngày càng t thng an sinh xã hi luôn là ch m v ln ca
c, th hin bn cht tp ca ch  
tri vi s nh chính tr - xã hi và phát trin bn vng cc.
c Cng hoà xã hi ch 

c ca dân, do dân

và vì dân; m ng li, chính sách c      u nhm
phc v cho li ích cng, ca toàn dân. Chính sách BHXH
là mt trong nhng chính sách ln cc ta nhm phc v cho
m













 . Vì vy, chính sách BHXH 
c ta ht sc chú trng và liên tc hoàn thin k t khi
c Vit Nam dân ch cc thành ln nay. Lut BHXH
c Quc hc Cng hoà XHCN Vit Nam thông qua và Ch tch
c lnh s 13/2006/L-CTN ngày 12/7/2006 công b Lut BHXH
có hiu lc thi hành t  khi thành
lc,  u chnh các
quan h trong hong BHXH, t mi cho vic m rng mi
an sinh xã hi, ngày mng nhu cu ca  nói riêng và ca toàn dân
nói chung.
 u lc, Lut BHXH ng vi vai
 u chnh các quan h   c BHXH, góp phn vào vic gii
quyt ch  i vi  BHXH trong toàn quc. Tuy nhiên,

2
pháp lut v BHXH bên cnh nhm vn còn còn nhim bp
cp: ni dung Lut BHXH  c hic l nhng
p, cn khc phc; nhinh trong không phát huy tác
dng trong thc t, mt s n lý BHXH
trong quá trình thc hin nhim v ca mình; c bit, mt s nh hn
ch quyn ca  ng BHXH; nhiu v c
th v u khúc mc, kin ngh ca  c
gii quyt th
 hoàn thia nhng ni dung v BHXH góp phn
ngh cho vic si hoàn thin Lut BHXH trong thi gian ti, tôi la chn
 tài: “Pháp luật về Bảo hiểm xã hội ở Việt Nam hiện nay
kh luc s, tôi tp trung nghiên cu v lí lun ca pháp lut v
BHXH, không t v kinh t ca pháp lut BHXH.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
BHXH không phi là v m thành mi quan tâm ca
các nhà nghiên cu và hong thc tin. Trong thi gian gu
nhà khoa hc, nhà nghiên cu và nhi quan n BHXH 
nhiu bài vit, công trình khoa hc nhn xây dng h thng
BHXH  c ta: cun sách “Pháp luật an sinh xã hội- những vấn đề lí luận
và thực tiễn” ca Tin Hia Phm
Pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và thực tiễn thực hiện
trên địa bàn tỉnh Phú Thọ và Nguyn Th i ni dung: “Pháp
luật về bảo hiểm xã hội đối với lao động nữ ở Việt Nam hiện nay”. Bên cnh
t nhiu bài vit ca các nhà khoa hc trên các tp chí khoa hc pháp lý
chuyên ngành v ni dung BHXH: tp chí BHXH; tp chí Lut hc; tp chí
c và pháp lut.

3

Lu  p trung nghiên cu ni dung pháp lut BHXH  Vit
 Lut BHXH hit cách tng th nh
th và tìm ra nhm hn ch cn si, b sung trong h thng pháp
lut v BHXH thi gian ti.
3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
- BHXH BHXH 
BHXH BHXH BHTN 
  -          BHXH   
BHXH là

- 
BHXHBHXH 

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
a.  
Lu  p trung nghiên cu pháp lut BHXH    m
BHXH bt buc, BHXH t nguyn, BHTNi vi   ng tham
gia BHXH n pháp lut  c ta hin nay.

Lup trung vào các v lí lun ca pháp lut v BHXH i
vi   nh trong Lut BHXH  n
ng dn.  nghiên cu nhng v lý lu tài còn
tp trung nghiên cc trng pháp lut BHXH c tin
áp dnh này trong thc t  c ta hin nay.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
- 
 Lê Nin

4
-    Thu thp tài li  u, s liu; phân tích

tng h th; tham kho ý kin chuyên gia.
6. Tính đóng góp của đề tài
- 
    BHXH 
;
- 
BHXH 
7. Kết cấu đề tài
Ngoài phn m u, kt lun, danh mc tài liu tham kho và danh mc
vit tt, lum 3 phn:
: Khái quát chung v bo him xã hi và s u chnh ca
pháp lui vi bo him xã hi
: Thc trng pháp lut bo him xã hi  VN hin nay
: Mt s ng và kin ngh nhm hoàn thin pháp
lut bo him xã hi  Vit Nam.











5
CHƢƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ SỰ ĐIỀU CHỈNH
CỦA PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI BẢO HIỂM XÃ HỘI

1.1. BHXH – một bộ phận quan trọng của an sinh xã hội
Trong xã hi là trung tâm ca mi s phát trin xã hi, va là
ng trc tip to ra ca ci cho xã hi, vng tiêu dùng. Con
i có nhiu nhu c     tha mãn nhng nhu c  
thuc nhiu vào kh i i. Tuy nhiên, trong thc t cuc
sn xut ngoài nhu kin thun li, con
i gp nhiu rn, bnh tt, dch bnh mt vic làm
mt kh ng, già c, b ch t qua nhng hoàn cnh khó
n bi cn có s c, chia s t
xã hi. Khi nn công nghip phát tri
lên và t  t hin mi quan h gia     i ch s
dc nhng bin c có th n thu nh
nn, ri ro, mt vic làm hoc h tung thì  c
phc bng nhng bin pháp: thành lp các qu , hng thi
làm xut hin các t chc bo tr cho khon tin tit kim ca  giúp
 c lúc s   ch c s u tranh mnh m ca
  m bo s nh cho ngun thu nhp ngay c khi h gp nhng
ri ro bt ng,   t qu nhm
m bo cuc sng cho . Vic qnh, ch và th t
qu và có s h tr t c nhm bo quyn li ca  khi
h gp nhng ri ro trong cuc sng n kinh t ca h và gia
BHXH.
i là mt tt yu khách quan nhm bo v  và
ng thc có th u chnh

6
ch tiêu an sinh xã hc nh bn vng và tng l  tham
gia cng hin.
1.1.1. Quan niệm về bảo hiểm xã hội
BHXH i vào nha th k XIX  c nhm tr giúp cho

 do gp ri ro bin c mà b suy gim hay mt kh ng dn
n b suy gim hay mt thu nhp. Trong h thn ti các ch :
ch  bo him   tai nng, ch  bo him tui già và
tàn tt. Có th nói BHXH ci, tn ti và phát triu
mc quan trng trong tin trình phát trin h thng BHXH trên th gic
bit vic ghi nh ba bên trong vi BHXH, bao gm:
gii ch, gii th c. Do tác dng tích cc ca chính sách BHXH
mà nhic thit lp h thng quc gia v BHXH 
K (1935) Liên hp qun trong Tuyên ngôn nhân quyn 1948
t c mi va xã hi
u có quyng BHXH. Quyt trên s tha thun các quyn
v kinh t - xã hn cho nhân cách và s t do phát trin ca
i. c s 102 (1952) ca T chc Lng Quc t là công
c nh các quy phm ti thiu v an sinh xã hi,  
BHXH là nòng ct   n ngh v các ch  BHXH i vi các
c thành viên.
Tm ca ILO
BHXH là S bo v ca xã hi vi các thành viên ca mình thông
qua các bin pháp công cng, nhm chng l kinh t, xã hi
do b ngng hoc gim thu nhp, gây ra bi   n, tai nn lao
ng, tht nghit, tui già và chng thm b
sóc y t và tr c 25]
Theo T 

7
BHXH là s thay th hop mt phn thu nhp cho  khi h b
mt hoc gim thu nhp do    n, tai n  ng, bnh ngh
nghip, tàn tt, tht nghip, tui già, t tut, d mt qu tài chính
do s a các bên tham gia BHXH có s bo h cc theo
pháp lut nhm bi sng cho  ng thi

góp phm bo an toàn xã hi 29].
Trong Lut BHXH: BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một
phần thu nhập của NLĐ khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai
sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc
chết, trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH” 28.
BHXH c nghiên ci nhi khác nhau:
 kinh t, BHXH là mt phm trù kinh t tng hc coi
là s p và thay th phn thu nhm bo nh cuc sng cho 
khi h b gim hoc mt thu nh thành lp và s dng qu tin t
d tr ca cng nhi tham gia bo hinh ca pháp
lut. Trong quá trìnng, c bit trong thi k phát trin kinh t th
ng, quá trình công nghip hóa, hii hóa thì i luôn gp phi
nhng, nh tt, mt vic làm,
tht nghip. Chính vì v nh cuc sng  phn các bin
m bo thu nhp cho chính mình trong nhng hp ri ro nói
trên.  phi có mng vt ch  m bo trang trp cho
nhng tn tht khi xy ra, hoc h s tham gia vào mt h thng BHXH. Khi
N t khon tin vào ngun qu chung (gi là qu BHXH),
khi h p r mt hoc gim thu nhp thì qu BHXH thc hin chc
 tr p phn thu nhm giúp h nh cuc
sng.

8
 xã hi, BHXH là mt chính sách nhm bi sng
vt cht cho  khi h không may gi ro xã hm góp phn
m bo an toàn xã hi Khi  gp phi ri ro trong cuc sng thì nhng
nhu c khc ph kinh t, cha bng
tui giVì vc cn thit phi có nhng gi gii quyt
nhng v phát sinh xi vi , nhm giúp  t qua khó
i sng thi pháp nhm nh xã hi. Khi

a BHXH c th hin rõ nét, p thu nhp cho , gi
vng nn sn xum bo nh xã hi.  xã hi,
chúng ta có th thy BHXH là mt b phn trong ni dung ca h thng bo
m xã hm xã hi là s bo v ca xã hi vi các thành viên
ca mình thông qua mt lot các bin pháp công c 
kinh t xã hi do b c b gim nhiu v thu nhp gây ra bi 
mt kh ng, tui già và cht, vic cung c và vic
tr c.
 pháp lut, BHXH là tng hnh ca pháp lut
nhm bo v ; s dng ngun a  s tài tr,
bo h cc nhm tr cp vt chc bo him (hoc
ca h) ng hp i nng, thai sn, ht tui
ng hoc cht. y, v n pháp lý, BHXH là tng th các
nh cc nh v quy, trách nhim ca các bên
khi tham gia vào quan h BHXH; m
mc i vi nhng áp dng BHXH các quy
nh pháp lut, các bên tham gia phi tuân th.
Dù tip c nào thì mc tiêu chính cc
th hin rõ, nhm bo v c nhng bin c cuc sc bo v
bng h thng chính sách.

9
y, có th thy BHXH chính là dng tr cp nhm bm thu
nhp cho  nên bo him y t c tách ra không thuc khái nim
BHXH. Khái nim v BHXH c ta th hin rõ mi và
có s bo h c  c thông       n lý qu
BHXH, thông   c bo h các ho ng ca qu BHXH và
nhm mm an toàn xã hi và tng lc hu hi phát trin
kinh t.
Tuy có s khác nhau v bo hixét v ni dung

các khái nim trên u bao hàm nhng nn ca BHXH là s bù
p thu nhp cho  và trong mt s ng hp còn là a h
trong nhng hp nhnh mà dn mt hoc gim thu nhp và da
 có s  BHXH
1.1.2. Chức năng của bảo hiểm xã hội
Mc tiêu ca hong BHXH nhm thc hin chính sách xã hi ca
c, bm cho  các khon tr cp ti thiu khi gp nhng ri
ro. Chnh bi cha BHXH kt
hp vi tính xã hi cao ca nó to thành.
1.1.2.1. Bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cho người lao
động khi họ bị giảm hoặc mất mô
̣
t ph ần thu nhập do bị giảm hoặc mất khả
năng lao động hoặc mất việc làm theo những điều kiện xác định.
i c bo h là thu nhp ca , khi thu nhp ca  và
a h b mt hoc gim vì n, tai nng, tui
già thì BHXH p các khon thu nhp b thiu ht thông qua vic thc
hin chi tr tr cp i va h) thay cho phn thu nhp
b gim (mt).
Ch     c thc hi     ng
ng h

 ng  u kinh ca pháp lut

10
BHXH. Ch c th hin thông qua mi quan h gia
, ; giuan BHXH và    ba bên có s
a các bên; khi s kin pháp lý xi vi , h s c tr
cc s là cht thi vi , có sc
thuyt phc  tham gia mi BHXH.

1.1.2.2. Phân phối lại thu nhập giữa người tham gia bảo hiểm xã hội
Qu BHXH c hình thành t s a ,  và h
tr 

 n t   c. Thông qua qu này    
BHXH ng b

  u kin theo pháp lunh.
Ny,   BHXH không ch  m bo quyn li
cho h mà còn cho  



 . Trên thc t, ch 


s i gp i ro và nhc s h tr t qu BHXHy,
BHXH c hin chi li thu nhp theo c chiu ngang và
chiu dc. S phân phc thc hin gia  may mn, ít gp ri ro
cho nhi không may gp ri ro; gii khe mc


i ngh vic và ra s óp
vào qu BHXH vi s ít nhng ch  tr cp theo ch  xác
nh (gia thi kì tr trung khe mnh  i tham gia thuc th h c;
hoc thi kì già trong cui  chc th hin rõ qua
hong thu chi ca qu BHXH.
1.1.2.3. Góp phần nâng cao năng suất lao động
Khi tham gia vào th ng,  luôn mong mun công sc
mà h b ra phc tin công h nhn

c 





  b ra. Ngoài ra, khi h gp phi
nhng ri ro d n ngun thu nhp b gim, b mt khi i sng khó
h càng cn m nh h 
thc t, ch có BHXH mi thc hin tc chy, có

11
BHXH i sng ca  và gia  m bo, BHXH 
 yên tâm, gn bó cùng công vic, v c, tng lc giúp
 phát huy hc trong công vic.
i vi , khi ng cng hin cho công vic h s
ht lao
  c nhng chi phí d trù phi chi cho
, y kinh t phát trin.
1.1.2.4. Phát huy tiềm năng và gắn bó lợi ích
Tham gia vào h thng BHXH thì ,  c 
v BHXH thành mt qu tp trung. Thông qua hot
ng ca qu, mt ngun vn nhàn ri s i li
nhun thu cho qu. Vi hình thc ho
phát trin qu By, BHXH hoàn toàn có th giúp  t qua
nhp phi ri ro góp phn bm i
sng cho  .
BHXH giúp gim thiu thit hi cho s ng thi làm
 i quyt ri  tham gia BHXHi vi
c, chi tr BHXH cho  là cách thc phi chi ít nhn

gii quyt tt nhng r i sng ca  ,
góp phn làm cho sn xu



 , xã hi nh và an toàn. BHXH 
phát huy tia s m ca nhic hong
trong kinh t th  m bi sng ca  
cho xã hi  ng thc s gn bó cht ch v li ích gia các
bên tham gia BHXH, vi vi Nc.
1.1.3. Đặc trưng của bảo hiểm xã hội
BHXH là hình thc bm có tính xã hi cao và vi nh
n sau:

12
1.1.3.1. Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội là người lao động và người sử
dụng lao động
BHXH là cách thc t chc có s tham gia ca và nhm
mi lc tiên cho ; chính vì l ng
tng  c bit có quan h ng).
tham gia vào h thng BHXH gn trc tip quyn li ca bn thân
 h, c bo hing thi c ng.
m bo khi  tr cp tai nng khi b tai nn trong
ng thi, ng, khi ht tu

h
ng ti cht, thân nhân c ng tin mai
táng và tr cp tut.
tham gia vào h thc ht nhm thc hin nhim
v nh ca pháp lui vi nh còn vì li ích

ca chính h. Do có s san s gia nhng vi nhau nên quá trình sn
xut ca h không b ng khi phát sinh nhu cu bo hii v
      ng tham gia vào h thng BHXH gm:
 và , ng th ng là .
1.1.3.2. Hoạt động của ba
̉
o hiê
̉
m xa
̃
hô
̣
i nhằm mục đích phi lợi nhuận
Các hình thc bo him trong thc t hong vi m mang li
li nhuuy nhiên, s tn ti ca BHXH li nhm mc tiêu
xã hi. Trên thc t chc th hin thông qua t chc qun lý
BHXH ây là t chc dch v công do N c thành lp và ho ng
nhm phc v m

 t ra. Qu BHXH c qun lý tp
trung thng nht, vi BHXH không nhm m,
không mang li li ích cho cá nhân khi thc hin hovà mc tiêu
cui cùng là nhm phc v s nghip BHXH.

13
1.1.3.3. Đối tượng được ba
̉
o hiê
̉
m xa

̃
hô
̣
i là người lao động
BHXH là h thng bm các khon thu nhp thay th cho khi
h b gim hoc mt kh ng hay mt vic làm, vì vy dn mt
hoc gim khon thu nhp, bm nhu cu sinh sng cn thit
cho h ng bin c làm gim hoc mt thu nhp ca  
ng bin c t t vic làm, n, tai nn
ng, tui già.
nc bo him là thu nhp  vì vy trong mt s ng
hp thân nhân ca  ng ng tr cp t BHXH.  và




p khi h thc hi  
BHXH và u kin do Lunh. góp BHXH trên mt
mc thu nh, 
c bo him, nu mc thu nhp này b gim hoc mt do các nguyên nhân
c pháp luc qu BHXH m bp
hoc thay th phn thu nhp b m.
1.1.3.4. Người lao động và người sử dụng lao động đóng góp hình thành
nên quỹ bảo hiểm xã hội
Qu BHXH là qu m bo an toàn thu nhp cho  c hình
thành do s a ba bên.  góp vào qu BHXH m bo
cho bn thân v c bin c,  
thc hin trách nhim ca h i vi c .
    BHXH vc v
cách là      BHXH cho  cán b công chc

ng l c; bên c, vlà ch th bo
h ca qu BHXH c có trách nhinhm bo toàn s hot
ng ca qu.

14
1.1.3.5. Hoạt động ba
̉
o hiê
̉
m xa
̃
hô
̣
i có s ự tham gia của cơ chế ba bên
chịu sự quản lí của Nhà nước và được Nhà nước bảo hộ.
Mi quan h trong BHXH xut phát t mi quan h ng và có s
tham gia ca các ch thc BHXH.
Bên tham gia BHXH g, c  
vào qu BHXH. Bên BHXH là bên nhn tiBHXH t nhi
tham gia BHXH và có trách nhim chi tr các khon tr cc
BHXH khi có s kin phát sinh , 





  m phát
trin qu   c BHXH là  và thân nhân ca h là nhng
i nhn các khon tr cp khi phát sinh nhu cu BHXH.
Các hong BHXH c thc hin trong khuôn kh pháp lut. Nhà

c qun lý và bo h các hong BHXH. BHXH chu s giám sát cht
ch ca  (thông qua t ch (thông qua t chc
ca gii ch t riêng ca BHXH.
    c th hin thông qua vic hình thành qu, trách nhim
. S bo h cc th hin thông qua vic qun lý hot
ng BHXH (qun lý hong qu BHXH).
1.2. Sự điều chỉnh của phát luật đối với bảo hiểm xã hội
1.2.1. Nguyên tắc điều chỉnh phát luật đối với bảo hiểm xã hội
Nguyên tu chnh pháp lui vi BHXH là nhng ch
o xuyên sut và chi phi toàn b h thng quy phm pháp lut BHXH
trong viu chnh quan h BHXH, nhng nguyên tu chnh pháp lut
BHXH th hi   ng li, chính sách c    c
trong v m bo i sm bo mc tiêu an sinh xã hi,
phát trin kinh t - xã hi. Mi nguyên tc BHXH có ni dung riêng, phn
ánh nhng quy lut khách quan khác nhau ca chính sách BHXH, tuy nhiên
chúng luôn tn ti mi quan h ng qua li ln nhau, to thành mt h

15
thng thng nht, vic thc hin tt nguyên tc này s tu kin cho vic
thc hin có hiu qu nguyên tc khác. Vì vy, trong hong BHXH cn
phi kt hp thc hin gia các nguyên tc nhm nâng cao hiu qu vic qun
lý t chc, thc hin các chính sách BHXH.
1.2.1.1. Nhà nước thống nhất quản lý BHXH
S qun lý ca c không ch xut phát t nhu cm bo s n
nh, phát trin bn vng ca h thng BHXH mà còn xut phát t ch
cc v s hu cao nhi din
cho toàn xã hi phi thc hin trách nhii vi công dân ca mình, qun lý
toàn b c an sinh xã hBHXH, ch c mi
 u kin, kh c hin trng trách này. Mt khác, s tham
gia cc vào hong BHXH th hin s tin b và tính thn nhân

o ca mi quc gia.
S thng nht qun lý BHXH c ht th hin  ch nh ra
các chính sách, c th hóa bng vic ban hành h thng pháp lut v BHXH
u chnh trc tip, chi tit các quan h bo hinh v  qun lý
qu bo him và t chc thc hin, kim tra vic thc hi
n pháp lut nh hình thc x pht i vi cá nhân, t chc có
hành vi vi phm pháp luc BHXH. Bên ct
ng qun lý cc còn th hin thông qua vic thành lp ra t chc
BHXH (BHXH Vit Nam), qun lý toàn b h thng t chc và hong
cBHXH.
Vi vai trò là ch s dng ca nhng  trong khu v
góp vào qu BHXH,  c còn có vai trò  i bo tr, h tr tài
chính cho qu BHXH nhm bo toàn s ng ca qu. Ngoài ra, Nhà
c thng nht t chc, qun lý s nghip BHXH cho toàn xã h 
không bao cp, không ly ngân sách chi tr mà ch h tr mt phn.

16
Vai trò qun lý cc là ht sc quan trng, tuy nhiên, tùy tng
u kin kinh t, xã hi ca mi thc tin hành qun lý vi
nhng phm vi, m khác nhau và vm bo s phát trin toàn din ca
h thng BHXHc thng nhi tr s
tham gia ca  
ch khi kin, khiu ni.
1.2.1.2. Mọi người lao động đều có quyền tham gia và hưởng BHXH
 ca nguyên tc xut phát t mi cm bo
p mt phn thu nhp cho nhng ri ro khi  gp phi, không có s
phân bit gia các thành phn xã hi. Quyng BHXH nh
trong Tuyên ngôn v Nhân quyn ca Liên hp Qut c mi
i va xã hi có quy Vit
nam, quyng BHXH là quyn ca mi  c ghi nhn

trong Hiiu 56) và B Luu 7) 29].
Nguyên tm bo quyn tham gia BHXH th hin rõ nht  vic quy
nh phng áp dng BHXH. Nguyên tc th hin trong
  nh c BHXH bt buc và BHXH t nguy  i
  c din tham gia BHXH bt buc s thuc din tham gia
BHXH t nguyn 29].
i vi nhi có quan h ng, quyn tham gia BHXH ca
 nh cho ch s dng.  thuc
di o him cho i vi nhng
ng hp không tuân th nh thì s b x phnh pháp
lu i vi nh i không tham gia quan h  ng hoc không
thuc din tham gia BHXH bt bu   ng bo
him trong loi hình BHXH t nguyn.

17
1.2.1.3. Mức hưởng bảo hiểm xã hội trên cơ sở mức đóng, thời gian
đóng bảo hiểm và chia sẻ giữa những người tham gia
BHXH là mt trong nhng hình thc phân phi li thu nhp gia nhng
i tham gia BHXH nên cnh mt cách công bng hp lý, tc mc
 vào m vào qu BHXH. Mc
ng BHXH cn có s ng gia m ng th ca
, hn ch s p cc vi qu BHXH, tránh tình trng ngân
c phi bo tr cho nhng mc BHXH cao, vì vy, móng
qu c khng ch  mc trn nhnh.
Vai trò ca BHXH i vi xã hi là nhm m ri ro, mang
tí  cng, vì vy không ph  BHXH u
ng tt c các ch , mc dù cùng m. Mc tr cp BHXH
c tin công khi  c, tránh
tình tr BHXH trong vii thu chi và to tâm
lý  li ca , trông ch vào khon tin BHXH. Vic kt hp hài hòa gia

nguyên tc chia s ri ro trong cng và m m
c th hin  viu chnh mc tr cp, tuy nhiên phm bo mc
sng ti thiu cho  .
y, mng BHXH phc tính toán h mc
BHXH và có chia s cng, phm b
p thu nhi tài chính gia thu và chi BHXH, tránh tình trng 
li vào BHXHng thi, khi tính toán mng ph vào tình hình
thc t nn kinh t - xã hi cc ta, phù hp vi lut pháp quc t.
1.2.1.4. Bảo hiểm xã hội thực hiện trên cơ sở số đông bù số ít
Qu BHXH là mt qu tài chính tp trung c tn tích dn bi s 
góp ca ,  và có s h tr mt phn cc. Tuy nhiên,
  BHXH không phi trc tip cho bn thân h mà cho

18
 do mình s dng.   BHXH  bo him cho ri ro
ca bn thân h. Tuy th, không phi b    u
ng các ch  mà ch khi h gp r u
kin do pháp lunh mng, s i không
ng tr cp BHXH ng chim t l ln trong tng s nhng NL
  có
 gp phi ri ro mng.
Nh m bo nguyên tc s       hình thành qu
BHXH tc lp do  
thc hi  c vn có ca mình là chia s ri ro theo nhiu
chiu, tu kin phân phi li thu nh n cht
c th hin. Nguyên tc s  ít là nguyên tc th hin tính
o và cng ca hong BHXH, có tác du hòa thu nhp,
to ra s nh chung cho xã hi, y nn kinh t phát trin mt cách
toàn din và bn vng.
1.2.1.5. Quỹ Bảo hiểm xã hội được quản lý thống nhất, dân chủ, công

khai và hạch toán độc lập
BHXH là chính sách nh hn nhiu mt ci sng xã hi, cha
dng c ni dung kinh t, ni dung xã hi và n m bo
thc hin hài hòa các nc nhng mc tiêu thì mt trong
nhng v cc quan tâm là vic qun lý và s dng qu BHXH. Vic
qun lý và s dng qu  c thng nht qun lý, hch toán
nh ca pháp luc lp vu
ca qu BHXH, mi mt qu thành phn có yêu cu s dngng và
ch  ng khác nhau, do c s dng qu ph
ng thi, qu BHXH c lp theo mô hình lp qu tn tích cng
ng nên vic hch toán ca tng qu thành phc thc hin theo hàng

19
nh k vn lý. Qu BHXH là qu tài chính
c lp t thu, t chi, sau khi thành lp qu c lp vc,
có s kim tra, giám sát ci din các bên tham gia: ,  và Nhà
c.
1.2.2. Nội dung pháp luật Bảo hiểm xã hội
Khi tham gia vào quan h BHXH, các bên có mi quan h ràng buc
cht ch v quyn li và trách nhim c qun lý và bo h các
hong ca BHXH; ngoài ra, hong BHXH còn chu s giám sát cht
ch c (thông qua t chc công (thông qua t chc
ca gii ch ba bên. Nhng mi quan h ni ti ca h thng
BHXH là mi quan h xuyên sut trong ho   c pháp lut
u chnh, gi là quan h pháp lut BHXH. Quan h pháp lut v BHXH là
mi quan h gi, trách nhim và quyn li gia ba bên: bên tham
gia c BHXH.
1.2.2.1. Quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm các bên tham gia BHXH
Bên tham gia bảo hiểm 
t BHXH

 ,  và Chính .        
              
 
- 
áp 
     
  
 


20
Bên thực hiện BHXH là bên nhn ti bên tham gia
BHXH. Bên BHXH ng là mt t chc lp ra và
c bo tr, nhn s a , NSDL. Bên thc hin
BHXH có trách nhim thc hin chi tr tr cc BHXH khi có
nhu cu phát sinh và có trách nhim qun lý qu BHXH 1].
Bên được BHXH c quyn nhn các loi tr cp khi phát sinh
nhng nhu cc BHXH là  và nhân thân
ca hng bo v cng tác
ng ca BHXH. Trong kinh t th ng, bên tham gia BHXH có th ng
th    i vi  c lp, h v  i tham gia
BHXH vc quyng BHXH vì h  bo
him cho chính h, gia các bên có mi quan h cht ch vói nhau v 
v, trách nhim và quyn l nh ca pháp lut. Quyn và
 ca các bên trong quan h BHXH  Vic pháp lut quy
nh:
a. Quyn và  ca ng
 tham gia vào quan h BHXH vi tham
gia BHXH, vng BHXH n u kin theo
nh ca pháp lut, th hic s kt hp gia quyn, a v ca h

khi tham gia vào quan h BHXH. Vbên nhn BHXHc
tr cp khi gp ri ro trong cuc sng thi, h  
vào BHXH  ng nhng quyn li khi g. M
ca  c pháp luc ng mc
a  tha .
V     ng BHXH,  (trong mt s ng
hp bao gm c a h) ng hp mà ngun thu
nhp b mn, tai nng, bnh ngh nghi