Nghiên cứu mô hình quản lý rác thải sinh hoạt thị trấn Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh

i
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
5
1.1- Sơ lược về tình hình quản lý rác thải trên thế giới . . . . . . . . . . .
.
5
1.2- Thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt ở các thị trấn, thị tứ vùng
nông thôn Việt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10
1.2.1- Khối lượng thành phần rác thải . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10
1.2.2- Hiện trạng thu gom, xử lý rác thải ở các thị trấn, thị tứ . . . . .
11
1.2.3- Các loại hình quản lý rác thải. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
4.2.4- Đánh giá chung về công tác quản lý rác thải ở khu vực nông
thôn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15
Chương 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . . . .
. . . . . . .
17
2.1. Nội dung nghiên cứu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17
2. 2- Phương pháp nghiên cứu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
Chương 3: HIỆN TRẠNG QUẢN LÝ RÁC THẢI THỊ TRẤN HỒ. . . .
20
3.1- Điều kiện tự nhiên . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20
3.1.1- Vị trí địa lý. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20
3.1.2- Điều kiện địa hình. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20
3.1.3- Điều kiện khí hậu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20
3.1.4- Hiện trạng sử dụng và phân bố đất đai. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21
3.2- Điều kiện kinh tế- xã hội. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21
3.2.1- Dân số và phân bố dân cư. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21
3.2.2- Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh . . . . . . . . . . . . . . .
21
3.2.3- Cơ cấu kinh tế và thu nhập bình quân trên đầu người . . . . . .
22
3.1.3.1- Cơ cấu các ngành kinh tế. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22
3.2.3.2- Thu nhập bình quân trên đầu người. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22
3.2.4 - Mục tiêu, định hướng phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2010
23

ii
3.2.5- Hiện trạng môi trường . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23
3.2.5.1- Nguồn nước dùng cho sinh hoạt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23
3.2.5.2- Điều kiện vệ sinh. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
24
3.2.5.3- Tình hình sử dụng chất thải chăn nuôi. . . . . . . . . . . . . . . . . .
24
3.2.5.4- Hiện trạng hệ thống tiêu thoát nước trong khu dân cư . . . . .
24
3.2.5.5- Ảnh hưởng của chất thải đến chất lượng nước mặt . . . . . . . .
24
3.3- Hiện trạng thu gom, quản lý rác thải. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
25
3.3.1- Thành phần, khối lượng rác thải thị trấn Hồ. . . . . . . . . . . . . .
25
3.3.1.1- Khối lượng rác thải theo các nguồn phát sinh trên địa bàn
thị trấn Hồ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25
3.3.1.2- Dự báo khối lượng rác thải đến 2010. . . . . . . . . . . . . . . . . .
26
3.3.1.3- Thành phần rác thải. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
26
3.3.2- Hiện trạng công tác quản lý rác thải tại thị trấn Hồ. . . . . . . .
28
3.3.2.1- Các biện pháp thu gom, xử lý rác thải tại thị trấn Hồ. . . . .
28

3.3.2.2- Tái sử dụng phế thải, phế liệu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28
3.3.2.3- Tổ chức dịch vụ thu gom, xử lý rác thải . . . . . . . . . . . . . . .
28
3.3.2.4- Hiện trạng bãi rác thải trên địa bàn thị trấn Hồ. . . . . . . . .
29
3.3.2.5- Phương tiện thu gom, vận chuyển rác thải. . . . . . . . . . . . . .
32
3.3.2.6- Cơ chế, chính sách đã áp dụng trong thu gom, xử lý rác thải. .
33
Chương 4: XÂY DỰNG MÔ HÌNH QUẢN LÝ RÁC THẢI Ở THỊ
TRẤN HỒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.

35
4.1- Cơ sở pháp lý xây dựng mô hình. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35
4.2- Các nội dung xây dựng trong mô hình quản lý rác thải thị trấn Hồ
36
4.2.1- Thành lập hợp tác xã dịch vụ vệ sinh môi trường thị trấn Hồ.
36
4.2.1.1- Cơ cấu tổ chức của HTX dịch vụ VSMT thị trấn Hồ . . . . . .
36
4.2.1.2- Một số kết quả hoạt động của HTX dịch vụ VSMT thị trấn Hồ
37
4.2.2- Quy hoạch mạng lưới tuyến thu gom, vận chuyển . . . . . . . . . .
38
4.2.3- Tổ chức phân loại, thu gom và vận chuyển rác thải. . . . . . . . .
41
4.2.3.1- Phương án phân loại rác thải tại nguồn. . . . . . . . . . . . . . . .

41
4.2.3.2- Phương án tổ chức thu gom, vận chuyển rác thải. . . . . . . . .
42


iii
4.2.4- Lựa chọn thiết bị thu gom, vận chuyển rác thải. . . . . . . . . . . .
43
4.2.4.1- Thiết bị lưu chứa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43
4.2.4.2- Thiết bị thu gom. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
4.2.4.3- Thiết bị vận chuyển. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
4.2.5- Các giải pháp công nghệ xử lý rác thải
46
4.2.5.1- Công nghệ xử lý rác hữu cơ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
4.2.5.2- Công nghệ xử lý rác vô cơ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
47
4.2.5.3- Phương án thu hồi chất tái chế. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
48
4.2.5.4- Phương án xử lý nước rác. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
48
4.2.5.5- Phương án sản xuất chế phẩm vi sinh khử mùi và xử lý rác
hữu cơ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

50
4.2.6- Thiết kế khu xử lý rác thải thị trấn Hồ. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
51

4.2.6.1- Bố trí mặt bằng khu xử lý rác thải . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
51
4.2.6.2- Tính toán thông số các hạng mục khu xử lý rác thải . . . . . . .
53
4.2.6.3- Quy trình vận hành BCL rác thải thị trấn Hồ. . . . . . . . . . . .
61
4.2.6.4- Phương án đóng bãi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
62
4.2.6.5- Quan trắc môi trường khu xử lý rác thải thị trấn Hồ. . . . . . .
62
4.2.6.6- Kinh phí và nguồn kinh phí xây dựng mô hình quản lý rác
thải thị trấn Hồ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

63
4.2.7- Truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng
65
4.2.7.1- Đào tạo nâng cao năng lực cán bộ địa phương trong quản lý
rác thải. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

65
4.2.7.2- Hướng dẫn kỹ thuật quản lý rác thải. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
65
4.2.7.3- Công tác truyền thông. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
67
4.2.7.4- Xây dựng phòng trưng bày. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
68
4.2.8- Xây dựng quy định về quản lý rác thải trên địa bàn thị trấn Hồ
68
4.2.9- Các thủ tục đã hoàn thành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
74

4.3- Ảnh hưởng của mô hình đến kinh tế, xã hội và môi trường. . . .
.
75
4.3.1- Tác động đến kinh tế. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
75
4.3.2- Tác động về mặt xã hội. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
76


iv
4.3.3- Tác động đến môi trường. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
76
4.4- Bài học kinh nghiệm rút ra từ quá trình triển khai mô hình
quản lý rác thải thị trấn Hồ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

77
Chương 5: KIẾN NGHỊ QUY TRÌNH TỔ CHỨC VÀ CÁC BIỆN
PHÁP THU GOM, XỬ LÝ RÁC THẢI VÙNG NÔNG THÔN . . . . . .

79
5.1- Quy trình tổ chức thu gom, xử lý rác thải quy mô cấp thị trấn.
79
5.2- Kiến nghị các biện pháp tổ chức thu gom, xử lý rác thải quy
mô cấp thị trấn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

81
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
84

v
DANH MỤC BẢNG
Trang
Bảng 1.1: TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC TỔ CHỨC DỊCH VỤ
MÔI TRƯỜNG THỊ TRẤN VÀ THỊ TỨ . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.

12
Bảng 1.2: CÁC BIỆN PHÁP XỬ LÝ RÁC THẢI Ở THỊ TRẤN THỊ TỨ (%). . .
13
Bảng 3.1: TỶ TRỌNG CÁC NGÀNH KINH TẾ VÀ THU NHẬP BÌNH
QUÂN GIAI ĐOẠN 2001 ĐẾN 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

22
Bảng 3.2: ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC CHẤT THẢI ĐẾN NGUỒN
NƯỚC MẶT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.

25
Bảng 3.3: KHỐI LƯỢNG RÁC THẢI THEO CÁC NGUỒN PHÁT SINH . .
.
25
Bảng 3.4: DỰ BÁO KHỐI LƯỢNG RÁC THẢI ĐẾN 2020 . . . . . . . . . . . . .
.
26
Bảng 3.5: BẢNG THÀNH PHẦN RÁC THẢI THỊ TRẤN HỒ . . . . . . . . . . .
27
Bảng 4.1: KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA HTX DỊCH VỤ VSMT . . . . . . . . . .
37

Bảng 4.2: KHOẢNG CÁCH THU GOM, VẬN CHUYỂN RÁC THẢI
Ở THỊ TRẤN HỒ THEO QUY HOẠCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.

39
Bảng 4.3: BỐ TRÍ PHƯƠNG TIỆN XE THU GOM, VẬN CHUYỂN
TẠI TRẠM TRUNG CHUYỂN THEO LOẠI RÁC . . . . . . . . . . . . .

43
Bảng 4.4: QUY MÔ VÀ CÁC HẠNG MỤC CÔNG TRÌNH
XỬ LÝ RÁC THẢI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.

52
Bảng 4.5: KÍCH THƯỚC HỐ CHÔN RÁC VÔ CƠ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
54
Bảng 4.6: THÀNH PHẦN NƯỚC RÁC TẠI BÃI RÁC ĐỒNG HỶ. . . . . . . .
56
Bảng 4.7: GIÁ TRỊ GIỚI HẠN CÁC THÔNG SỐ VÀ NỒNG ĐỘ
CÁC CHẤT Ô NHIỄM TRONG NƯỚC THẢI BÃI CHÔN
LẤP CHẤT THẢI RẮN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


56
Bảng 4.8: TỔNG HỢP THÔNG SỐ THIẾT KẾ HỆ THỐNG XỬ L‎Ý



vi
NƯỚC RÁC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.
61
Bảng 4.9: TỔNG HỢP KINH PHÍ DUY TRÌ MÔ HÌNH HÀNG NĂM . . . . . .
64
Bảng 5.1: CÁC VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ CTR
82


vii
DANH MỤC HÌNH
Trang
Hình 3.1: HIỆN TRẠNG MẠNG LƯỚI TUYẾN THU GOM, VẬN
CHUYỂN
RÁC THẢI THỊ TRẤN HỒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

30
Hình 3.2: BÃI RÁC CŨ CỦA THỊ TRẤN HỒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31
Hình 3.4: PHƯƠNG TIỆN THU GOM, VẬN CHUYỂN TỰ TẠO
THÔN CHƯƠNG XÁ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

32
Hình 3.3: PHƯƠNG TIỆN THU GOM, VẬN CHUYỂN RÁC KHU PHỐ
HỒ
33
Hình 4.1: SƠ ĐỒ TỔ CHỨC HTX DỊCH VỤ VSMT THỊ TRẤN HỒ . . . . . .
36
Hình 4.2: QUY HOẠCH MẠNG LƯỚI TUYẾN THU GOM, VẬN
CHUYỂN
RÁC THẢI THỊ TRẤN HỒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

40
Hình 4.3: SƠ ĐỒ PHÂN LOẠI RÁC THẢI TẠI THỊ TRẤN HỒ . . . . . . . . . .
41
Hình 4.4: DỤNG CỤ LƯU CHỨA RÁC TẠI GIA ĐÌNH . . . . . . . . . . . . . . . .
.
43
Hình 4.5: THIẾT BỊ LƯU CHỨA RÁC TẠI CƠ QUAN VÀ KHU CÔNG CỘNG
44
Hình 4.6: THIẾT BỊ LƯU CHỨA RÁC TẠI TRẠM TRUNG CHUYỂN . . . .
.
45
Hình 4.7: MẪU XE THU GOM KÉO TAY Ở NÔNG THÔN. . . . . . . . . . . . .
45
Hình 4.8: sƠ ĐỒ Ủ RÁC HỮU CƠ Ở THỊ TRẤN HỒ . . . . . . . . . . . . . .
.
47
Hình 4.9: CẤU TẠO Ô CHÔN LẤP RÁC VÔ CƠ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
48
Hình 4.10: SƠ ĐỒ CÔNG NGHỆ XỬ LÝ NƯỚC RÁC. . . . . . . . . . . . . . . . .
.
49
Hình 4.11: QUY TRÌNH CHUYỂN GIAO CÔNG NGHỆ NHÂN GIỐNG
CHẾ PHẨM EM CHO THỊ TRẤN HỒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

51
Hình 4.12: MÔ PHỎNG MẶT BẰNG KXL RÁC THẢI THỊ TRẤN HỒ . . . .
52
Hình 4.13: TẬP HUẤN KỸ THUẬT PHÂN LOẠI RÁC CHO NHÂN DÂN
THÔN LẠC THỔ NAM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

66


viii
Hình 4.14: TẬP HUẤN KỸ THUẬT Ủ RÁC HỮU CƠ CHO XÃ VIÊN
HTX DỊCH VỤ VSMT THỊ TRẤN HỒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

66
Hình 4.15: DIỄU HÀNH TUYÊN TRUYỀN, CỔ ĐỘNG
VỀ QUẢN LÝ RÁC THẢI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

67
Hình 4.16: TÀI LIỆU TUYÊN TRUYỀN PHÁT CHO CÁC HỘ GIA ĐÌNH
68


ix
DANH MỤC KHUNG
Trang
Khung 4.1: NỘI DUNG VỀ QUẢN LÝ RÁC THẢI TRÊN
ĐỊA BÀN THỊ TRẤN HỒ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

69
Khung 4.2: TRÁCH NHIỆM CỦA CÁC TỔ CHỨC, CÁ NHÂN
TRONG QUẢN LÝ RÁC THẢI TẠI THỊ TRẤN HỒ. . . . . . . . . . .

69
Khung 4.3: NỘI DUNG QUY ĐỊNH TẠM THỜI MỨC THU, QUẢN LÝ
VÀ SỬ DỤNG TIỀN DỊCH VỤ THU GOM, VẬN CHUYỂN,
XỬ LÝ RÁC THẢI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

71
Khung 4.4: NỘI DUNG QUI ĐỊNH XỬ PHẠT CÁC VI PHẠM
HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC QUẢN LÝ RÁC THẢI. . . . .

73



x
CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BCL : Bãi chôn lấp
BVMT : Bảo vệ môi trường.
BVTV : Bảo vệ thực vật
CTR : Chất thải rắn
CNH-HĐH : Công nghiệp hoá hiện đại hoá
CN-TTCN : Công nghiệp – Tiểu thủ công nghiệp
CBCNV : Cán bộ công nhân viên
DVTM : Dịch vụ thương mại
EM : Effective Micro-organisms.
GDP : Tổng sản phẩm quốc nội
HTX : Hợp tác xã
KDDV : Kinh doanh dịch vụ.
KXL : Khu xử lý.
ONMT : Ô nhiễm môi trường
TCVN : Tiêu chuẩn Việt Nam
TTCN : Tiểu thủ công nghiệp
SX : Sản xuất

SXNN : Sản xuất Nông nghiệp
UBND : Uỷ ban nhân dân
VSMT : Vệ sinh Môi trường



3
MỞ ĐẦU

1- Sự cần thiết
Việt Nam là nước có trên 70% dân số sống ở khu vực nông thôn, nhưng
trong những năm qua việc thu gom, xử lý rác thải mới chỉ được triển khai ở các
thành phố lớn, các khu đô thị, thị xã. Công tác quản lý rác thải ở nông thôn
chưa được quan tâm thoả đáng còn thả nổi và mang tính tự phát nên vấn đề rác
thải gây ONMT ở nhiều nơi trong khu vực nông thôn đã ở mức báo động.
Các thị trấn, thị tứ thường nằm ở trung tâm huyện lỵ, tập trung đông
dân cư, phát sinh nhiều rác thải nên các vấn đề ô nhiễm môi trường đặc biệt
nghiêm trọng hơn. Rác thải sau khi thu gom, không được xử lý đổ bừa bãi ra
ven đường, kênh mương, ao hồ hay ngay tại nơi công cộng. ô nhiễm môi
trường do rác thải ngày càng gia tăng, ảnh hưởng đến sức khoẻ cộng đồng và
cảnh quan khu vực.
Trước thực trạng trên, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương,
chính sách thông qua việc ban hành các văn pháp quy nhằm giải quyết vấn đề
trên như: Luật bảo vệ môi trường sửa đổi đã được Chính phủ ban hành và có
hiệu lực từ 1/7/2006 đã có những qui định cụ thể về thu gom, xử lý rác thải
cho khu vực nông thôn; Nghị quyết 41-NQ/TW, ngày 15-11-2004 về BVMT
trong thời kỳ đẩy mạnh CNH- HĐH đất nước quy định ngân sách nhà nước đã
có mục chi riêng cho hoạt động sự nghiệp môi trường và tăng chi để bảo đảm
đến năm 2006 đạt mức chi không dưới 1% tổng chi ngân sách nhà nuớc và
tăng dần tỷ lệ này theo tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế.

Nhiều địa phương cũng đã bước đầu triển khai công tác thu gom, quản
lý rác thải. Tuy nhiên, do chưa định hướng được công tác quản lý rác thải, nên
các địa phương gặp rất nhiều khó khăn trong việc tổ chức, lựa chọn công
nghệ, thiết bị thu gom, xử lý.


4
Để làm cơ sở đề xuất các giải pháp quản lý rác thải cho các thị trấn, thị
tứ nói chung, trong nghiên cứu luận văn cao học của mình, tôi thực hiện đề
tài: “Nghiên cứu mô hình quản lý rác thải sinh hoạt thị trấn Hồ, huyện
Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh”
Kết quả nghiên cứu trong đề tài cũng là một phần trong nội dung dự án:
“Tổng hợp, xây dựng các mô hình thu gom xử lý rác thải cho các thị trấn, thị tứ,
cấp huyện, cấp xã” do Cục Bảo vệ Môi trường quản lý, Viện Khoa học Thuỷ lợi
chủ trì thực hiện.
2- Mục tiêu của đề tài
- Đánh giá thực trạng quản lý rác thải, những vấn đề bất cập và nhu
cầu bức thiết trong quản lý rác thải ở thị trấn Hồ.
- Xây dựng mô hình quản lý rác thải thị trấn Hồ phù hợp với điều kiện
kinh tế, xã hội và chính sách của Nhà nước.
- Kiến nghị các biện pháp tổ chức thu gom, xử lý rác thải vùng nông thôn.
3- Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Rác thải sinh hoạt trên địa bàn thị trấn, thị
tứ chiếm khoảng 97%; rác thải làng nghề, tiểu thủ công nghiệp, rác xây dựng
không đáng kể. Do vậy, trong đề tài này, chúng tôi tập trung nghiên cứu quản
lý rác thải sinh hoạt gồm: rác thải sinh hoạt từ các hộ gia đình, rác cơ quan,
trường học, khu chợ và các khu vực công cộng.
- Phạm vi nghiên cứu: Quy hoạch quản lý rác thải theo quy mô cấp
thị trấn, thị tứ.
4- ý nghĩa của đề tài

- Về khoa học: Kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở để kiến nghị giải
pháp công nghệ, cơ chế chính sách hỗ trợ công tác quản lý rác thải cho các thị trấn.
- Về thực tiễn
+ Góp phần cải thiện môi trường trên địa bàn thị trấn Hồ.


5
+ Nâng cao nhận thức cộng đồng và trách nhiệm cấp quản lý địa phương.


6
Chương 1
TổNG quan tài liệu
1.1- Sơ lược về tình hình quản lý rác thải trên thế giới
 Quản lý rác thải đối với các nước trên thế giới hiện nay đang có xu
hướng tập trung nghiên cứu vào các biện pháp nhằm giảm thiểu lượng rác thải
phát sinh, tăng cường tái chế các chất vô cơ và áp dụng các biện pháp sinh
học trong xử lý rác hữu cơ làm phân bón hoặc tái tạo thành năng lượng khí
đốt sinh học.
Việc tái chế chất thải mang lại nhiều lợi ích như: Tiết kiệm được tài
nguyên, thiên nhiên do việc sử dụng vật liệu tái chế thay cho vật liệu gốc; Giảm
thiểu lượng rác, qua đó giảm chi phí đổ thải, tiết kiệm diện tích đất chôn lấp và
giảm tác động môi trường do đổ thải gây ra. Ngoài ra, việc tái chế có thể mang
lại lợi nhuận cho người thu gom, cũng như các nhà sản xuất tái chế. Tuy nhiên,
việc tái chế chất vô cơ cũng như việc xử lý chất hữu cơ bằng biện pháp sinh
học chỉ có hiệu quả khi triển khai việc phân loại rác thải tại nguồn [25].
Tuỳ theo thành phần rác thải ở mỗi nước, mỗi khu vực mà việc phân
loại rác tại nguồn có thể khác nhau. Đối với các nước phát triển, thành phần
rác vô cơ tái chế chiếm tỷ lệ cao, việc phân loại rác tại nguồn có thể chia
thành 2 loại: rác tái chế và không tái chế. Ngược lại, ở các nước kém phát

triển, thành phần rác hữu cơ nhiều, rác thải có thể chia làm loại lên men và
loại không lên men [21].
Việc thu gom các loại rác phân loại tại nguồn được thực hiện theo
nhiều cách khác nhau, nhưng có 2 cách được nhiều nước sử dụng phổ biến
nhất là:
(i) Tự nguyện đưa đến địa điểm như: bỏ vào các côngtenơ (ở Pháp) ;
mang đến các điểm thu mua (xưởng ô tô, nơi bán pin, quầy thu mua vỏ chai)
hay mang đến những nơi chứa đồ thải đối với các đồ thải cồng kềnh, độc hại.


7
(ii) Thu gom tại nhà. Hình thức thu gom có thể qui định theo ngày thu
gom đối với một số chất thải hoặc thu gom cùng ngày với rác thải bình
thường nhưng phải đưa vào túi đựng rác hay thùng đựng rác riêng.
Việc thu gom ở nhà rất có hiệu quả nhưng lại tốn chi phí hơn so với
phương pháp tự đưa đến các địa điểm. Để động viên mọi người đưa chất thải
tới điểm qui định bằng cách cho họ ký gửi những vật mà họ đóng góp: cách
làm này đã được áp dụng với các loại lọ như : ở Đan Mạch, Đức người ta đã
áp dụng phương pháp này đối với các loại chai bằng chất dẻo và dự định sẽ áp
dụng phương pháp này đối với các loại bao bì, xác ô tô, lốp cũ, pin và ắc qui
dùng rồi [21].
Tại Thái Lan, hàng năm có khoảng 20 triệu tấn chất thải phát sinh,
khoảng 11% trong số đó được áp dụng công nghệ tái chế[29].
Tại xứ Wales (2000), với dân số là 2,9 triệu dân, phát sinh 1,62 triệu
tấn rác thải mỗi năm. 93% là được xử lý bằng biện pháp chôn lấp và 7% còn
lại được tái chế. Sau chương trình hợp tác với chính phủ Anh thì lượng rác
thải được tái chế trong giai đoạn 2003 - 2004 là 15%; giai đoạn 2006 - 2007
tăng lên 25% và sẽ tăng lên 40% vào giai đoạn 2009 - 2010 [27].
 Cơ chế chính sách
Để giảm thiểu lượng rác thải phát sinh, cũng như tăng cường khả năng

tái chế chất vô cơ, nhiều nước đã có các cơ chế chính sách khác nhau như:
- ở Phần Lan, thực hiện giảm lãi suất các khoản vay để tài trợ cho các
chương trình đầu tư cho tái chế rác thải [8].
- ở Ba Lan, nếu sử dụng rác thải hoặc vật liệu chất lượng thấp để sản
xuất sản phẩm phụ thì sẽ được giảm 20% thuế thu nhập [8].
- ở Mỹ, Đan Mạch, Phần Lan, Thuỵ Điển bắt buộc thực hiện ký quĩ
hoàn trả đối với các vỏ bao bì, các vỏ chai nước ngọt, nước giải khát, vỏ xe
ôtô hỏng [8].


8
- Tại Ailen, mỗi người mua hàng sẽ bị đánh thuế 0,15 Euro cho một túi
nhựa sử dụng. ở Bănglađét, Chính phủ đã ban hành việc cấm sử dụng túi nhựa
tại Thủ đô của nước này [19].
- ở ấn Độ, việc áp dụng các nguyên tắc, chủ trương và các công cụ kinh
tế trong QLMT quốc gia đã được chú ý tới. Các chính sách đang được áp
dụng là “người gây ô nhiễm phải trả tiền và chi phí giảm thiểu”.
- ở Thuỵ Điển năm 2002 đã tiến hành cấm chôn lấp các chất thải dễ
cháy nổ ở các BCL và tới năm 2005 tiến tới cấm chôn lấp rác thải hữu cơ tại
các BCL [27].
 Giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng
Bên cạnh đó, các nước cũng tiến hành nhiều các hoạt động tuyên truyền
nâng cao nhận thức cộng đồng như:
- Tổ chức cho cộng đồng tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường
như chiếu phim về môi trường, các chương trình truyền hình, xuất bản các tạp
chí chuyên ngành về môi trường. Nhắc nhở mọi người việc tái sử dụng rác thải
thông qua các chiến dịch áp-phích [21].
- Nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là ở các nước phát triển Châu Âu,
Mỹ, úc… đã đưa lồng ghép vào nhiều chương trình giáo dục phổ thông về
kiến thức môi trường và đặc biệt vấn đề thu gom, phân loại rác thải như: Tổ

chức cho học sinh các trường tham quan các điểm nóng về môi trường rác
thải, các cơ sở xử lý rác thải nhằm nâng cao nhận thức của học sinh trong vấn
đề bảo vệ môi trường nói chung và quản lý rác thải nói riêng; Khuyến kích
việc sử dụng các loại đồ dùng học tập làm từ rác tái chế như: giấy, vỏ hộp
Tại trường tiểu học Oak Grove (bang California - Mỹ) đã xây dựng được
chương trình về quản lý rác thải với sự tham gia chủ yếu của các em học sinh.
Từ năm 1992, chương trình này đã hoạt động thành công đưa tỷ lệ tái sử dụng
rác thải lên đến 80%. Chương trình được thực hiện với các nội dung cơ bản


9
sau: (1) Đặt các thùng phân loại rác tại từng lớp học; (2) ủ các loại rác thải hữu
cơ thành phân bón hữu cơ sử dụng bón cây xanh trong nhà trường; (3) Rác thải
vô cơ được chuyển đến khu tái chế. (4) Những thức ăn không dùng hết trong
ngày được thu gom và chuyển đến những người vô gia cư vào cuối mỗi ngày
[31].
ở Cộng hoà liên bang Đức, tất cả các bang, các khu đô thị, dân cư đều
có các cơ quan, công ty khuyến cáo tuyên truyền cho chương trình bảo vệ môi
trường sống nói chung và đặc biệt là vấn đề thu gom, phân loại và xử lý rác
thải sinh hoạt nói riêng. Họ xây dựng những tài liệu, tư liệu giảng bài cho
cộng đồng gồm: (i) Sáng tạo ra những thùng phân tách rác với những màu
sắc, ký hiệu rõ rệt, đẹp, hấp dẫn, dễ phân biệt; (ii) Các loại rác phế thải được
tách ra theo các sơ đồ, hình ảnh dây chuyền rất dễ hiểu, dễ làm theo, từ phân
loại rác thải giấy, thủy tinh, kim loại, chất dẻo nhân tạo, vải và đặc biệt là rác
thải hữu cơ; (iii) Hoạt động tuyên truyền, khuyến cáo còn được thể hiện bằng
các áp phích tuyên truyền phong phú, hấp dẫn [7].
 Về công nghệ xử lý chất thải
Xử lý chất thải hiện nay, chủ yếu gồm công nghệ chôn lấp, thiêu đốt và
xử lý bằng biện pháp sinh học đối với rác hữu cơ, trong đó:
- Chôn lấp chất thải

Chôn lấp là phương pháp được sử dụng phổ biến và rộng rãi khắp các
nước trên thế giới. Từ các nước phát triển như Mỹ, Canada, các nước Tây Âu,
Bắc Âu đến các nước kém phát triển như các nước nghèo ở Châu á, Châu Phi
đều sử dụng đến phương pháp này để xử lý chất thải, do giá thành chi phí xử
lý rẻ và có thể áp dụng được với nhiều loại chất thải [20]. Tuy nhiên, hạn chế
của phương pháp chôn lấp là tốn rất nhiều diện tích. Chính vì vậy các quốc gia
có diện tích đất ít như Nhật Bản, Singapore hầu như không áp dụng phương
pháp này trong xử lý chất thải [33].


10
Ngoài ra, các bãi chôn lấp chất thải không hợp vệ sinh sẽ trở thành
nguồn ô nhiễm mới, ảnh hưởng đến sức khoẻ cộng đồng trong khu vực. Kết
quả nghiên cứu của Phòng Y tế bang Califonia (Hoa Kỳ) cho thấy các cấu tử
vết sinh ra tại bãi rác Puente Hills đã làm cho rủi ro mắc bệnh ung thư của dân
sống ở gần bãi rác tăng gấp 10 lần so với các khu vực khác.
- Công nghệ thiêu đốt chất thải
Thiêu đốt rác có ưu điểm: Xử lý triệt để các chỉ tiêu ô nhiễm của chất
thải. Cho phép xử lý gần như toàn bộ chất thải mà không cần nhiều diện tích
đất như phương pháp chôn lấp. Tuy nhiên, do đầu tư ban đầu và chi phí xử lý
lớn. Vận hành dây truyền phức tạp, đòi hỏi năng lực kỹ thuật và tay nghề cao.
Nên phương pháp này chủ yếu được áp dụng để xử lý các chất thải độc hại,
khi các phương pháp khác không thể giải quyết hoặc đối với nơi khó khăn về
diện tích [9].
Hiện nay, phương pháp thiêu đốt được sử dụng rộng rãi ở những nước
phát triển như Đức, Thuỵ Sĩ, Hà Lan, Đan Mạch, Nhật Bản. Đây là những
nước có số lượng đất dành cho các bãi rác thải là hạn chế và thành phần vô cơ
cao có đặc điểm chung là năng suất toả nhiệt cao [9].
Tỷ lệ rác thải được đốt ở một số nước như sau: ở Anh - nơi sáng tạo ra
phương pháp đốt rác, tỷ lệ rác được đốt 10%, Pháp 41%, Bắc Mỹ 10%. Riêng

Nhật Bản, Thuỵ Sĩ là 70% [21].
Chi phí xử lý 1 tấn rác theo phương pháp thiêu đốt thường cao hơn
khoảng 10 lần so với phương pháp chôn lấp hợp vệ sinh [9]. ở Tây Ban Nha,
giá thành để xử lý 1 tấn rác từ 54 đến 87 Euro [27].
- Công nghệ xử lý chất thải rắn bằng phương pháp ủ sinh học
Công nghệ xử lý chất thải rắn bằng phương pháp ủ sinh học, gồm ủ
phân Compost và Metan hoá trong các bể thu hồi khí sinh học, trong đó phổ
biến và đơn giản nhất là công nghệ ủ phân compost.


11
Công nghệ ủ phân Compost được bắt đầu từ Italia [21]. Từ giữa thế kỷ
XX đến nay, công nghệ xử lý chất thải rắn làm phân compost đã phát triển
không ngừng và được áp dụng rộng rãi ở Châu Âu, Bắc Mỹ và một số quốc gia
Châu á. Hiện nay, Cộng hoà Liên bang Đức là nước dẫn đầu Châu Âu về lĩnh
vực này với hơn 535 nhà máy sản xuất phân compost và xử lý hàng năm trên 7,1
triệu tấn nguyên liệu hữu cơ [29].
Tại Nam á và Đông Nam á, một số nước như: ấn Độ, Thái Lan,
Inđônêxia, Malayxia đã bắt đầu áp dụng phương pháp ủ compost trong xử lý
rác thải. Tuy nhiên, chưa nước nào tận dụng hết tiềm năng chế biến phân
compost mà họ có được. Tỷ lệ rác thải được chế biến thành phân compost cao
nhất ở ấn Độ là 20%. Các nước Thái Lan, Inđônêxia, Malayxia, Philippin tỷ lệ
này là 10%. Riêng ở Việt Nam tỷ lệ làm phân Compost chiếm một tỷ lệ khiêm
tốn là 4% [1].
1.2- Thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt ở các thị trấn, thị tứ vùng nông
thôn Việt Nam
1.2.1- Khối lượng thành phần rác thải
Lượng rác thải sinh hoạt phát sinh ở khu vực nông thôn trung bình là:
0,3 kg/người/ngày. Thành phần rác thải sinh hoạt phần lớn là chất hữu cơ dễ
phân huỷ. Tỷ lệ rác thải hữu cơ dễ phân huỷ chiếm 99% trong chất thải nông

nghiệp và 65% trong rác thải sinh hoạt gia đình ở nông thôn [2].
Lượng rác thải sinh hoạt trung bình ở thị trấn chiếm 95,36% và thị tứ là
93,70% [11]. Kết quả diều tra chi tiết tại thị trấn Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh
Bắc Ninh) [15] và thị trấn Quất Lâm, huyện Giao Thuỷ, tỉnh Nam Định [16],
cho thấy:
- Nguồn rác thải phát sinh từ khu vực dân cư chiếm từ 38,55 đến
51,53%; Khu kinh doanh dịch vụ từ 34,83 đến 55,71%; Chợ từ 2,8 đến
12,21%; Rác cơ quan trường học từ 2,92 đến 4,30%. Rác công nghiệp, làng


12
nghề và rác y tế không có hoặc không đáng kể.
- Tiêu chuẩn thải đối với khu vực dân cư từ 0,29 đến 0,40 kg/người/ngày;
đối với khu kinh doanh dịch vụ thương mại từ 0,7 đến 0,8 kg/người/ngày.
- Trong thành phần chất thải, rác hữu cơ chiếm tỷ lệ lớn từ 56 đến 57%.
Thành phần chất vô cơ tái chế chiếm tỷ lệ từ 7,0 đến13,4%.
1.2.2- Hiện trạng thu gom, xử lý rác thải ở các thị trấn, thị tứ
Tỷ lệ thu gom rác thải tại các đô thị nhỏ, thị xã năm 2000 chỉ đạt từ 20
đến 30% và thậm chí còn thấp hơn [6].
Năm 2002 tỷ lệ thu gom rác ở các đô thị nhỏ từ 30 đến 50%. Rác thải
không được phân loại tại nguồn mà được thu gom lẫn lộn sau đó được vận
chuyển đến bãi chôn lấp. [3].
Đánh giá của ngân hàng thế giới năm 2004, chỉ có 1/5 lượng rác thải
nông thôn Việt Nam được thu gom [18].
Tỷ lệ xử lý rác thải bằng phương pháp chôn lấp chiếm 80%, làm phân
compost chiếm 6% và các phương pháp khác chiếm 14% [20].
Hầu hết rác được đổ tự nhiên theo phương thức hỗn hợp, nửa chìm, nửa
nổi và chủ yếu được hình thành nên từ các hố trũng, ruộng bỏ hoang. Sau đó
phát triển dần trở thành bãi rác có diện tích từ 1 đến 5 ha [6].
Tự tiêu huỷ là hình thức khá phổ biến ở các vùng không có dịch vụ thu

gom và tiêu huỷ rác thải. Thống kê trong năm 2003 cho thấy: có khoảng gần
10% các hộ gia đình đổ rác xuống sông, hồ, 55% số hộ đổ rác ở gần nhà. Còn
lại tự tiêu huỷ theo phương pháp đốt thủ công hoặc chôn lấp trong vườn.
Điều tra năm 2005 về hiện trạng thu gom, xử lý rác thải trên 7 thị trấn và
6 thị tứ trên địa bàn 6 tỉnh (Bắc Ninh, Hưng Yên, Hà Tây, Nam Định, Ninh
Bình, Vĩnh Phúc) thuộc vùng đồng bằng sông Hồng (bảng 1.1) [10], cho thấy:
- Đối với thị trấn 85,7% tổ thu gom do thị trấn quản lý; 14,3% do các
cá nhân tự tổ chức. Đối với thị tứ 33,33% tổ thu gom do xã quản lý; 33,33%


13
do thôn (thị tứ) quản lý; 16,67% do cá nhân tự tổ chức và 16,67% chưa có tổ
chức thu gom rác thải trên địa bàn.
- Các tổ chức thu gom rác thải, chưa được sự quan tâm của các cấp
chính quyền địa phương. Thu nhập của người thu gom chủ yếu từ thu phí của
người dân nên tương đối thấp từ 200.000 đến 500.000 đ/người đối với cấp thị
trấn và từ 90.000 đến 350.000 đ/người đối với cấp thị tứ. Vì vậy, hoạt động
của các tổ thu gom không mang tính chuyên nghiệp, số lần thu gom từ 2 đến 7
lần/ tuần dẫn đến tình trạng ứ đọng rác trong khu dân cư vẫn còn phổ biến.
Bảng 1.1: Tình hình hoạt động của các tổ chức dịch vụ môI trường thị trấn và thị
tứ
TT
Hình thức tổ chức
Đơn vị
Thị trấn
Thị Tứ
1
Tổ thu gom do xã, thị trấn QL
%
85,70

33,33
2
Tổ thu gom do thôn QL
%
-
16,67
3
Cá nhân thu gom
%
14,30
16,67
4
Thu nhập người thu gom
đ/ng/th
200-500.000
90-350.000
5
Số lần thu gom
lần/tuần
2-7
2-7
6
Mức thu phí




- Hộ gia đình
đ/th
2.000-6.000

3.000-5.000
- Hộ kinh doanh
đ/th
5.000-6.000
5.000-6.000
- Cơ quan, khu công cộng
đ/th
Chưa thu
Chưa thu
Nguồn: Báo cáo hiện trạng thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt ở các thị trấn, thị tứ, cấp
huyện, cấp xã vùng Đồng bằng sông Hồng [10]
- Về phương tiện thu gom:
+ 70% số thị trấn và 100% số thị tứ có tổ chức thu gom thiếu phương
tiện; 30% số thị tứ chưa có phương tiện thu gom.
+ 100% số thị tứ và thị trấn chưa có phương tiện vận chuyển rác thải
đúng qui cách. Các phương tiện đang dùng chủ yếu do tự trang bị, nên đa


14
dạng về loại hình, chất lượng kém không đảm bảo về các điều kiện VSMT.
- Về tỷ lệ được thu gom và biện pháp pháp xử lý (bảng 1.2):
+ Tỷ lệ rác thải được thu gom trung bình ở thị trấn là 43,57%; ở thị tứ
là 32,50%. Rác thải sau khi thu gom được đổ lộ thiên tại các hố trũng, ao hồ,
ruộng bỏ hoang.
+ Lượng rác còn lại được đổ bừa bãi ven đường, chiếm tỷ lệ 36,43%
đối với cấp thị trấn và 43,33% đối với thị tứ.
Bảng 1.2: các biện pháp xử lý rác thải ở thị trấn thị tứ (%)
TT
Biện pháp xử lý
Cấp thị trấn

Cấp thị tứ
1
Thu gom
43,57
32,50
2
Đổ bừa bãi ven đường
36,43
43,33
3
Gia đình tự xử lý
23,33
19,17
4
Bãi rác tạm lộ thiên
42,86
35,83
5
Chôn lấp hợp vệ sinh
0
0
6
Làm phân vi sinh
0
0
7
Tái chế rác vô cơ
0
0
Nguồn: Báo cáo hiện trạng thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt ở các thị trấn, thị tứ, cấp

huyện, cấp xã vùng Đồng bằng sông Hồng [10]
Đánh giá hiện trạng một số mô hình quản lý rác thải ở các thị trấn cho
là điển hình của các tỉnh như: Mô hình HTX dịch vụ VSMT thị trấn Sao Đỏ -
Chí Linh - Hải Dương; Mô hình thu gom, rác thải của đội VSMT thị trấn Đu -
Phú Lương - Thái Nguyên; Mô hình Hợp tác xã VSMT Phú Cường, thị trấn
Đình Cả - Võ Nhai - Thái Nguyên; Mô hình HTX dịch vụ VSMT thu gom rác
thải thị trấn Đông Phú - Quế Sơn - Quảng Nam; Mô hình đội VSMT thu gom
rác thải thị trấn Lâm - ý Yên - Nam Định; Mô hình dịch vụ thu gom, vận
chuyển rác thải của Công ty TNHH Môi trường Đô thị Xuân Mai [12], cho
thấy: Chưa có mô hình quản lý rác thải nào được thực hiện đồng bộ từ khâu


15
thu gom, vận chuyển đến xử lý rác thải hợp vệ sinh để có thể phổ biến nhân
rộng. Tồn tại chung trong các mô hình là chưa có các biện pháp xử lý rác thải
mà nguyên nhân chính vẫn là do chưa có cơ chế về nguồn vốn hỗ trợ và giải
pháp để duy trì vận hành.
1.2.3- Các loại hình quản lý rác thải
 Các loại hình quản lý rác thải theo các vùng đặc thù
Theo kết quả nghiên cứu của tác giả [13] khi đề xuất mô hình quản lý rác
thải cho các thị trấn, thị tứ, cấp huyện, cấp xã khu vực nông thôn có thể chia
thành 4 tiểu vùng đặc thù gồm: (i) Vùng ven đô. (ii) Vùng thuần nông. (iii)
Vùng chiêm trũng, phân lũ và chậm lũ. (iv) Vùng ven biển.
Tuỳ thuộc điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của từng vùng mà có thể
có các mô hình quản lý rác thải khác nhau, như:
- Đối với vùng ven đô gần với các thành phố, thị xã mô hình quản lý
rác thải đề xuất với 2 loại hình:
+ Quản lý rác thải liên huyện trên cơ sở mở rộng phạm vi hoạt động
của các Công ty môi trường đô thị hiện có. Hiện tại tỉnh Vĩnh Phúc, Hà Tây,
Bắc Ninh đang qui hoạch quản lý rác thải theo mô hình này.

+ Quản lý rác thải tập trung cấp huyện: áp dụng trong các trường hợp
không thể bố trí được khu xử lý liên huyện.
- Đối với vùng thuần nông (chiếm hầu hết khu vực nông thôn) mô hình
quản lý rác thải đề xuất với 3 loại hình:
+ Quản lý rác thải tập trung hoặc bán tập trung cấp huyện: áp dụng đối
với các huyện có địa bàn nhỏ, cơ sở hạ tầng giao thông liên xã tốt và có khả
năng bố trí được khu xử lý rác thải tập trung.
+ Mô hình quản lý rác thải tập trung cấp xã/ thị trấn: áp dụng đối với
các huyện có địa bàn lớn, giao thông không thuận tiện, phân bố dân cư không
tập trung, không có khả năng bố trí đất để xây dựng KXL rác tập trung huyện.


16
- Đối với vùng chiêm trũng, phân lũ, chậm lũ thường có địa hình phức
tạp, vừa có vùng đồi núi xen kẽ vùng đồng bằng chiêm trũng. Mô hình quản
lý rác thải đề xuất là loại hình quản lý bán tập trung cấp huyện.
- Đối với vùng ven biển, mô hình quản lý rác thải được đề xuất với với
2 loại hình:
+ Quản lý rác thải tập trung cấp huyện: áp dụng đối với huyện có qui
mô nhỏ, hệ thống giao thông nông thôn thuận lợi.
+ Quản lý rác thải bán tập trung cấp huyện: áp dụng đối với các huyện
có địa bàn lớn, giao thông nông thôn không thuận lợi.
 Vai trò của các cấp trong các loại hình quản lý rác thải
Theo các loại hình quản lý khác nhau thì sự phân công vai trò, trách
nhiệm của các cấp trong quản lý rác thải cũng có sự khác nhau:
- Đối với mô hình quản lý rác thải liên huyện: Cấp xã/ thị trấn chỉ đóng
vai trò tổ chức thu gom, phân loại rác thải tại nguồn, vận chuyển đến bãi tập
kết xã/ thị trấn; Cấp huyện đóng vai trò tổ chức vận chuyển rác thải từ các bãi
tập kết xã/thị trấn đến trạm trung chuyển huyện; Cấp tỉnh đóng vai trò quản lý
vận hành khu xử lý tập trung của tỉnh, vận chuyển rác thải từ các trạm trung

chuyển các huyện về KXL tập trung.
+ Đối với mô hình quản lý rác thải tập trung hoặc bán tập trung cấp
huyện: Vai trò của cấp xã/ thị trấn tương tự như mô hình quản lý rác thải liên
huyện. Nhưng cấp huyện có vai trò trách nhiệm lớn hơn là phải quản lý vận
hành khu xử lý tập trung cấp huyện.
+ Đối với mô hình quản lý rác thải tập trung cấp xã/ thị trấn: Cấp xã/
thị trấn chịu trách nhiệm chính trong quản lý rác thải trên địa bàn quản lý từ
khâu thu gom, vận chuyển, xây dựng và vận hành khu xử lý rác thải; Cấp
huyện chỉ đóng vai trò trách nhiệm về quản lý Nhà nước, xây dựng qui hoạch,
kế hoạch, xây dựng cơ chế chính sách, hướng dẫn, giám sát các cấp xã/ thị


17
trấn thực hiện quản lý rác thải.
Như vậy, khi tổ chức quản lý rác thải với mô hình tập trung qui mô
càng lớn thì trách nhiệm thuộc về cấp tỉnh, huyện nhiều hơn và càng chia nhỏ
quản lý thì trách nhiệm sẽ thuộc về cấp cơ sở (xã/ thị trấn). Tuy nhiên, đối với
bất kỳ hình thức tổ chức nào thì vai trò của cấp xã/ thị trấn và cộng đồng dân
cư địa phương cũng đều rất quan trọng. Do đó, việc xây dựng các mô hình
quản lý rác thải ở cấp cơ sở sẽ là nền tảng cho các loại hình quản lý rác thải ở
nông thôn.

4.2.4- Đánh giá chung về công tác quản lý rác thải ở khu vực nông thôn
Công tác quản lý rác thải ở khu vực nông thôn đã bước đầu được Đảng,
Nhà nước và các cấp chính quyền quan tâm, thể hiện ở các mặt sau:
- Ban hành các chủ trương đường lối chính sách trong vấn đề quản lý
rác thải như nghị quyết 41-NQ/TW, ngày 15-11-2004 về BVMT trong thời kỳ
đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước quy định ngân sách nhà nước đã có mục chi
riêng cho hoạt động sự nghiệp môi trường.
- Luật bảo vệ môi trường sửa đổi năm 2005; Nghị định 59/2007/NĐ-CP

ngày 9/4/2007 của Chính phủ về quản lý chất thải rắn đã có quy định rõ vai
trò của các cấp, tổ chức, cá nhân trong quản lý chất thải.
- Nhiều tỉnh đã có chủ trương định hướng rõ ràng trong công tác quản
lý rác thải như Hà Tây, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh.
- Các cấp cơ sở cũng đã chủ động thành lập các tổ chức VSMT, giải
quyết vấn đề rác thải sinh hoạt ở địa phương mình.
Tuy nhiên trong công tác quản lý rác thải ở khu vực nông thôn cũng
còn có rất nhiều các mặt tồn tại như:
- Chưa có các giải pháp xử lý rác thải hợp vệ sinh, chủ yếu đổ lộ thiên
hoặc thu gom trong khu dân cư đổ ra ven đường gây ô nhiễm thứ phát.