Nghiên cứu quản lý môi trường cho phát triển bền vững tại thị trấn Lim huyện Tiên Du tỉnh Bắc Ninh

- 1 -
M 


M 
DANH  
DANH      

M  1
1. M    : 3
2. P    : 3
3. N DUNG  : 3
4. N      4
C 1: T QUAN      5
1.1. Q   : 5
1.2. QUN   NG TI VIT NAM 7
1.3. K          10
1.3.1. X         11
1.3.2. X        - : 12
1.3.3. X       SINH HC 13
1.3.4. X         14
1.4. T     16
1.4.1. S         : 16
1.4.2. T QUAN         
  18
1.4.3. T QUAN          V
NAM 19
1.4.4. T     21
1.4.5. T    : 24

- 2 -
1.4.6. T          
NC . 26
1.4.7. Y          CHO
  29
C 2: H  KHU    LIM -  NINH 32
2.1.       LIM -  T DU 32
2.1.1. Q          LIM
32
2.1.2.    , KINH    32
2.1.3. QUY      LIM   2020 36
2.2. H      LIM 38
2.2.1. H     38
2.2.2. H        48
2.2.3. H          
  48
2.2.4. H       LIM 49
2.3. H        LIM 52
2.3.1. H           
  52
2.3.2. M     C      SINH 
  53
C 3: QUY        LIM -  T DU
-   NINH 55
3.1. QUY       L GIANG 55
3.1.1. G    L GIANG 55
3.1.2. H         56
3.1.3. P  QUY      

L GIANG 59
3.2. L        62


- 3 -
3.2.1. C          62
3.2.3. L         
 SINH  69
3.2.3. SO          75
3.2.4. T MINH THIT        
. 82
3.3. K  MONG . 84
3.3.1. D      ,  84
3.3.2. NH      SINH  85
3.3.3.        ,   
 86
3.4. H  KINH  -   MANG  KHI   QUY
 87
C 4:       88
4.1. P    TRONG   88
4.2. Y          89
4.3. C           89
4.4. C          91
4.4.1. X        91
4.4.2. C  BAN     91
4.4.3. X     92
4.4.4. X     92
4.4.5.  RA    CHO      
92
4.4.6. X       93

4.4.7. T   KHAI     94
4.4.8. M    KHI  KHAI 95
4.5. M H   96
4.5.1. S     : 96


- 4 -
4.5.2. C ,  : 96
K  -   100
1. K  100
2. K  101
DANH     THAM  103
  THAM  105
P  1: H        
    KHI    . 105
PH LC 2: MT   NH V HIN TRNG  NG
KHU VC 106



- 5 -

DANH  


Bng 1.1: c tnh l - ho - sinh ca nc thi 25
Bng 1.2: Cht lng nc thi s dng trong nng nghip theo vi sinh vt 30
Bng 2.1: Hin trng s dng t khu vc th trn Lim. 34
Bng 2.2: Quy m dn s th trn tnh n 2020 37
Bng 2.3: Quy hoch s dng t ca th trn tnh n 2020 37

Bng 2.4: Cht lng nc thi Th trn Lim (ly ngy 5/11/2006) 38
Bng 2.5: Thnh phn v tnh cht nc thi sinh hot (ly ngy 11/3/2006) 39
Bng 2.6: Cht lng nc trn knh ni ng (ly ngy 5/11/2006) 43
Bng 2.7: Cht lng nc ao h(ly ngy 5/11/2006) 43
Bng 2.8: Cht lng nc ngm cha x l (ly ngy 5/11/2006) 44
Bng 2.9: Cht lng nc ging khoan (nm 2003) 45
Bng 2.10: Cht lng nc sinh hot (nc ngm  qua x l) 46
Bng 2.11: Hm lng Cu, Zn, Pb, Cd trong cc mu bn, t 50
Bng 3.1: Dung tch b t hoi 67
Bng 3.2: Thi gian nc lu  h k kh theo nhit  v hiu qu 72
Bng 3.3: Tm tt cng ngh x l nc thi cho khu vc 80
Bng 3.4: Tm tt cng ngh x l nc th) 80
Bng 3.5: Kt qu x l nc thi d kin sc 82
Bng 3.6 :Hm lng ti a cho php ca cc kim loi nng i vi thc vt
trong t nng nghip (ppm) 84




- 6 -

DANH      

Hnh 1.1. Cc phng php x l nc thi 11
Hnh 2.1 : Bn  khu vc nghin cu 33
3.1: C ch qu trnh chuyn ho cht bn trong h sinh hc 70
Hnh 3.2. S  h thng x l nc thi bng h sinh hc kt hp nui c 71
Hnh 3.3: M hnh x l nc thi h gia inh hay nhm h gia inh. 77
Hnh 3.4 Dy chuyn cng ngh x l nc thi - Phng n 1 78
Hnh 3.5. Dy chuyn cng ngh x l nc thi - phng n 2 78

Hnh 3.6: M hnh s dng hm Biogas np c nh. 79
Hnh 3.7. M hnh s dng ti  kh Biogas bng cht do. 80
Hnh 3.8: S  x l nc thi sinh hot  h gia nh -  gia  83
Hnh P.2.1. Hin trng x thi xung dng sng Tiu Tng 106
Hnh P.2.2. Hin trng dng sng Tiu Tng 107
Hnh P.2.3. Hin trng dng sng Tiu Tng 107
Hnh P.2.4. Mt gc nhn ra sng Tiu Tng 108
Hnh P.2.5. X thi trc tip vo sng Tiu Tng 108
Hnh P.2.6. Ngun nc t sng Tiu Tng 109



- 1 -
M 
Th trn Lim nm  pha Ty Bc ca tnh Bc Ninh, cch trung tm th x
Bc Ninh 5 km v pha Ty Nam v cch th  H Ni 25 km v pha ng Bc.
Trc y khu vc ny l vng thun nng, phn b dn c tng i ng
u v c xem l c trng cho nng thn Min Bc ni ting vi cc ln iu
quan h. Cc lin anh, lin ch c th ht dao duyn mi khi tt n, xun v lc th
trn bn, di thuyn vui v m c bit l thn trung tm - thn Lng Giang c
dng sng Tiu Tng chy qua.
Hin nay, ng trc nn kinh t m ca vi v tr v iu kin t nhin sn
c l vng ven , nm trn trc ng 1A ni lin th  H Ni vi ca khu
Lng Sn nn th trn Lim ang pht trin nhanh v chuyn dn t thun nng sang
nhiu lnh vc khc nh: nng nghip - cng nghip - thng mi - du lch v dch
v.
Theo ti liu thng k nm 2006, trong tng s din tch t nhin hn 512 ha
ca th trn th din tch t canh tc chim 300ha, din tch t dn c th trn l
80ha, cn li din tch t khc chim hn 100ha. Dn s ton th trn l 10.670
ngi thuc 2.400 h dn sinh sng, mt  dn s trn ton th trn l 22.739

ngi/km2, t l tng dn s 1,2%. Tng s dn trong  tui lao ng l 5.877
ngi trong  lao ng phi nng nghip l 3.960 ngi chim 67% lao ng ca
th trn, ch yu lm trong cc ngnh tiu th cng nghip v kinh doanh dch v
thng mi.
X hi pht trin v tc   th ha tng nhanh nn trn ton a bn th trn
ch c khong 20% s h thun nng, 5% s h lm ngh git m, cn li a phn
c ngh kinh doanh dch v, bun bn, c kh, mc, sa cha vi tng s cc c s
kinh doanh dch v trn a bn th trn l 1124 c s. Nh dn lin st nhau v xen
k vo gia l cc c s ch bin, sn xut ang x thi vo mi trng rt nhiu
loi cht thi khc nhau nh kh thi, cht thi rn v c bit l nc thi. Hn na
do  th ha nn cc ao, h, sng trong khu vc ang b bi lp v rc, bi lp 
xy nh v cc cht thi ang b tch t ngy cng nhiu gy  nhim nghim trng


- 2 -
mi trng trong khu vc, lm phai nht dn nt p ca li ht quan h mi  tt
n xun v.  vng dn lin Anh, lin Ch cho thuyn ht i trn dng sng
Tiu Tng th mng v ngi dn trong khu vc ang phi hng ngy sng trong
mi trng b  nhim ny.
Hng ngy, th trn Lim x ra mt lng ln nc thi, bao gm nc thi
cng nghip v nc thi sinh hot. Trong ngun nc thi  c cha nhiu
nguyn t dinh dng nh nit, phtpho, rt cn cho cy trng. Cc nh khoa hc
t lu  cnh bo khng c dng nc thi ca thnh ph trc tip ti rung.
Bi v trong ngun nc thi  c cha rt nhiu nguyn t kim loi nng c hi
cho c th con ngi nh caimi, km, ch, thu ngn, v c cc cht hu c c
hi kh phn hy, cc loi vi trng gy bnh, v.v Nhng cht c hi trn u trc
tip gy  nhim cho cy lng thc, rau qu v s  li hu qu nghim trng cho
con ngi nu n phi.
Tt nhin khng v vy m chng ta b ph ngun nc thi ny. Chng ta
phi nghin cu tn dng ngun nc thi v tn ca thnh ph bng cch kh cc

nguyn t kim loi nng, cc cht hu c c hi v cc loi vi trng gy bnh, sau
 mi ti cho ng rung. Nc thi thnh ph  c x l ti cho cy trng
khng lm  nhim lng thc, rau qu m cn lm tng sn lng cc loi cy
trng, ng thi lc sch thm ngun nc thi, gim bt  nhim sng h. y l
phng php s dng nc thi khoa hc nht  v ang c nhiu nc thc
hin.
Theo xu hng ny, vic nghin cu cc cng ngh x l nc thi ph hp
v a ra c mt m hnh qun l  bo m pht trin bn vng ng thi gi
gn v pht huy cc nt p vn ha truyn thng th trn Lim l c  ngha khoa
hc v thc tin cao.
 thc hin nghin cu cc cng ngh x l nc thi v m hnh qun l
ph hp cho th trn Lim huyn Tin Du tnh Bc Ninh, cc cu hi nghin cu cn
gii quyt trong lun vn ny l:
- Hin trng mi trng trong khu vc nh th no?


- 3 -
- Nhng cng ngh x l nc thi no l ph hp?
- M hnh qun l mi trng no ph hp cho vic pht trin bn vng th trn
Lim?
- Nhng ai tham gia vo cc cng vic ny v mc  n u?
1. M    :
Mc tiu ch yu ca  ti l nghin cu qun l mi trng cho pht trin
bn vng ti th trn Lim huyn Tin Du tnh Bc Ninh. Cc mc tiu c th l:
- nh gi hin trng, xu th v d bo cc vn  v mi trng trong khu vc.
- a ra quy hoch v mi trng ti khu vc nghin cu.
- Nghin cu la chn cng ngh ph hp  x l nc thi  th v tiu th
cng nghip trong khu vc t tiu chun nc cho sn xut nng nghip.
- Nghin cu m hnh t chc qun l mi trng da vo cng ng.
2. P    :

Nghin cu trn quan im pht trin bn vng l vn  nghin cu mang
tnh tng hp cc ngun lc v cc iu kin t nhin, ti nguyn thin nhin, cc
iu kin kinh t, x hi v dn c. Vic thc hin cc ni dung phi da trn
nguyn tc v phng php tip cn nghin cu tng hp, do  h thng cc
phng php nghin cu s bao gm t cc phng php nghin cu truyn thng,
h thng cc phng php iu tra x hi, nhn vn n cc phng php hin i
nh:
- Phng php kho st thc a;
- Phng php iu tra x hi hc;
- Phng php bn ;
- Phng php thng k, miu t, so snh;
- Phng php nh gi tc ng mi trng;
3. N DUNG  :
- Nghin cu tng quan:
+ Thu thp, tng hp, phn tch cc ti liu, cc kt qu  nghin cu trong v
ngoi nc v cng ngh, thit b x l v cc gii php ti s dng nc thi


- 4 -
 th v cng nghip nhm nh gi kt qu, cc hn ch, tnh thc t v ph
hp trong iu kin Vit Nam.
+ Phn tch khung php l ang tn ti trong khu vc.
- Nghin cu chi tit khu vc:
+ iu tra nh gi hin trng mi trng (nc thi v cht thi rn).
+ Xy dng khung ch s mi trng.
+ nh gi ti nguyn thin nhin v him ha.
- Qui hoch thot nc v x l nc thi cho im la chn:
+ iu tra, kho st cc yu t phc v cng tc qui hoch.
+ Qui hoch x l nc thi cho th trn Lim.
+ Hiu qu kinh t - x hi - mi trng sau quy hoch.

- Nghin cu la chn cng ngh, thit b x l v ti s dng nc thi  th ph
hp vi tng loi nc thi phc v nng nghip.
- Nghin cu m hnh t chc qun l x l v ti s dng nc thi:
+ a ra m hnh t chc qun l
+ Ch ra cc bc t chc qun l vn hnh.
+ a ra quy trnh vn hnh.
4. N     
+ Qui hoch x l nc thi cho pht trin bn vng th trn Lim.
+ La chn cc loi cng ngh x l ph hp vi tng loi nc thi da trn
nguyn tc: cng ngh n gin, r tin, d qun l, vn hnh v tn dng ti
a cc iu kin sn c ca a phng.
+  xut phng php xy dng m hnh qun l mi trng da vo cng
ng.


- 5 -
CG 1: T QUAN     

1.1. Q   :
"Qun l mi trng l tng hp cc bin php, lut php, chnh sch kinh t, k
thut, x hi thch hp nhm bo v cht lng mi trng sng v pht trin bn
vng kinh t x hi quc gia".
Qun l nh nc v mi trng thc hin cc mc tiu ch yu sau:
- Khc phc v phng chng suy thoi,  nhim mi trng pht sinh trong hot
ng sng ca con ngi.
- Pht trin bn vng kinh t v x hi quc gia theo 9 nguyn tc ca mt x hi
bn vng do hi ngh Rio-92  xut. Cc kha cnh ca pht trin bn vng bao
gm: Pht trin bn vng kinh t, bo v cc ngun ti nguyn thin nhin,
khng to ra  nhim v suy thoi cht lung mi trng sng, nng cao s vn
minh v cng bng x hi.

- Xy dng cc cng c c hiu lc qun l mi trng quc gia v cc vng lnh
th. Cc cng c trn phi thch hp cho tng ngnh, tng a phng v cng
ng dn c.
Cc nguyn tc ch yu ca cng tc qun l mi trng bao gm:
- Hng cng tc qun l mi trng ti mc tiu pht trin bn vng kinh t x
hi t nc, gi cn bng gia pht trin v bo v mi trng.
- Kt hp cc mc tiu quc t - quc gia - vng lnh th v cng ng dn c
trong vic qun l mi trng.
- Qun l mi trng cn c thc hin bng nhiu bin php v cng c tng
hp thch hp.
- Phng chng, ngn nga tai bin v suy thoi mi trng cn c u tin hn
vic phi x l, hi phc mi trng nu  gy ra  nhim mi trng.
- Ngi gy  nhim phi tr tin cho cc tn tht do  nhim mi trng gy ra
v cc chi ph x l, hi phc mi trng b  nhim. Ngi s dng cc thnh
phn mi trng phi tr tin cho vic s dng gy ra  nhim .


- 6 -
Cc nguyn tc qun l mi trng, cc cng c thc hin vic gim st cht lng
mi trng, cc phng php x l mi trng b  nhim c xy dng trn c
s s hnh thnh v pht trin ngnh khoa hc mi trng.
Nh s quan tm cao  ca cc nh khoa hc th gii, trong thi gian t
nm 1960 n nay nhiu s liu, ti liu nghin cu v mi trng  c tng kt
v bin son thnh cc gio trnh, chuyn kho. Trong , c nhiu ti liu c s,
phng php lun nghin cu mi trng, cc nguyn l v quy lut mi trng.
Nh k thut v cng ngh mi trng, cc vn   nhim do hot ng sn
xut ca con ngi ang c nghin cu, x l hoc phng trnh, ngn nga. Cc
k thut phn tch, o c, gim st cht lng mi trng nh k thut vin thm,
tin hc c pht trin  nhiu nc pht trin trn th gii.
Qun l mi trng c hnh thnh trong bi cnh ca nn kinh t th trng v

thc hin iu tit x hi thng qua cc cng c kinh t.
Trong nn kinh t th trng, hot ng pht trin v sn xut ca ci vt
cht din ra di sc p ca s trao i hng ho theo gi tr. Loi hng ho c cht
lng tt v gi thnh r s c tiu th nhanh. Trong khi , loi hng ho km
cht lng v t s khng c ch ng. V vy, chng ta c th dng cc phng
php v cng c kinh t  nh gi v nh hng hot ng pht trin sn xut c
li cho cng tc bo v mi trng.
Cc cng c kinh t rt a dng gm cc loi thu, ph v l ph, cota 
nhim, quy ch ng gp c bi hon, tr cp kinh t, nhn sinh thi, h thng cc
tiu chun ISO. Mt s v d v phn tch kinh t trong qun l ti nguyn v mi
trng nh la chn sn lng ti u cho mt hot ng sn xut c sinh ra 
nhim Q no , hoc xc nh mc khai thc hp l ti nguyn ti to v.v
C s lut php ca qun l mi trng l cc vn bn v lut quc t v lut quc
gia v lnh vc mi trng.
Tnh thng nht ca h thng "T nhin - Con ngi - X hi" i hi vic
gii quyt vn  mi trng v thc hin cng tc qun l mi trng phi ton
din v h thng. Con ngi nm bt ci ngun s thng nht , phi a ra cc


- 7 -
phng sch thch hp  gii quyt cc mu thun ny sinh trong h thng . V
chnh con ngi  gp phn quan trng vo vic ph v tt yu khch quan l s
thng nht gia t nhin - con ngi - x hi. S hnh thnh nhng chuyn ngnh
khoa hc nh qun l mi trng, sinh thi nhn vn l s tm kim ca con ngi
nhm nm bt v gii quyt cc mu thun, tnh thng nht ca h thng "T nhin
- Con ngi - X hi".
Tm li:
Qun l mi trng cu ni gia khoa hc mi trng vi h thng t nhin
- con ngi - x hi  c pht trin trn nn pht trin ca cc b mn chuyn
ngnh.

Lut quc t v mi trng l tng th cc nguyn tc, quy phm quc t
iu chnh mi quan h gia cc quc gia, gia quc gia v t chc quc t trong
vic ngn chn, loi tr thit hi gy ra cho mi trng ca tng quc gia v mi
trng ngoi phm vi tn ph quc gia. Cc vn bn lut quc t v mi trng
c hnh thnh mt cch chnh thc t th k XIX v u th k XX, gia cc
quc gia chu u, chu M, chu Phi. T hi ngh quc t v "Mi trng con
ngi" t chc nm 1972 ti Thu in v sau Hi ngh thng nh Rio 92 c rt
nhiu vn bn v lut quc t c son tho v k kt. Cho n nay  c hng
nghn cc vn bn lut quc t v mi trng, trong  nhiu vn bn  c chnh
ph Vit Nam tham gia k kt.
1.2. QUN   NG TI VIT NAM
Trong phm vi quc gia, vn  mi trng c  cp trong nhiu b lut,
trong  Lut Bo v Mi trng c quc hi nc Vit Nam thng qua ngy
27/12/1993 l vn bn quan trng nht. Chnh ph  ban hnh Ngh nh 175/CP
ngy 18/10/1994 v hng dn thi hnh Lut Bo v Mi trng v Ngh nh
26/CP ngy 26/4/1996 v X pht vi phm hnh chnh v bo v mi trng. B
Lut hnh s, hng lot cc thng t, quy nh, quyt nh ca cc ngnh chc nng
v thc hin lut mi trng  c ban hnh. Mt s tiu chun mi trng ch
yu c son tho v thng qua. Nhiu kha cnh bo v mi trng c  cp


- 8 -
trong cc vn bn khc nh Lut Khong sn, Lut Du kh, Lut Hng hi, Lut
Lao ng, Lut t ai, Lut Pht trin v Bo v rng, Lut Bo v sc kho ca
nhn dn, Php lnh v  iu, Php lnh v vic bo v ngun li thu sn, Php
lut bo v cc cng trnh giao thng.
Cc vn bn trn cng vi cc vn bn v lut quc t c nh nc Vit
Nam ph duyt l c s quan trng  thc hin cng tc qun l nh nc v bo
v mi trng.
Cng c qun l mi trng l cc bin php hnh ng thc hin cng tc

qun l mi trng ca nh nc, cc t chc khoa hc v sn xut. Mi mt cng
c c mt chc nng v phm vi tc ng nht nh, lin kt v h tr ln nhau.
Cng c qun l mi trng c th phn loi theo chc nng gm: Cng c
iu chnh v m, cng c hnh ng v cng c h tr. Cng c iu chnh v m
l lut php v chnh sch. Cng c hnh ng l cc cng c c tc ng trc tip
ti hot ng kinh t - x hi, nh cc quy nh hnh chnh, quy nh x pht v.v
v cng c kinh t. Cng c hnh ng l v kh quan trng nht ca cc t chc
mi trng trong cng tc bo v mi trng. Thuc v loi ny c cc cng c k
thut nh GIS, m hnh ho, nh gi mi trng, kim ton mi trng, quan trc
mi trng.
Cng c qun l mi trng c th phn loi theo bn cht thnh cc loi c
bn sau:
- Cng c lut php chnh sch bao gm cc vn bn v lut quc t, lut quc
gia, cc vn bn khc di lut, cc k hoch v chnh sch mi trng quc
gia, cc ngnh kinh t, cc a phng.
- Cc cng c kinh t gm cc loi thu, ph nh vo thu nhp bng tin ca hot
ng sn xut kinh doanh. Cc cng c ny ch p dng c hiu qu trong nn
kinh t th trng.
- Cc cng c k thut qun l thc hin vai tr kim sot v gim st nh nc
v cht lng v thnh phn mi trng, v s hnh thnh v phn b cht 
nhim trong mi trng. Cc cng c k thut qun l c th gm cc nh gi


- 9 -
mi trng, monitoring mi trng, x l cht thi, ti ch v ti s dng cht
thi. Cc cng c k thut qun l c th c thc hin thnh cng trong bt k
nn kinh t pht trin nh th no.
Ngi ngho lun lun phi chu tc ng nhiu hn bi tnh trng xung
cp v mi trng. 70% dn s Vit Nam kim sng t t ai, iu  lm cho h
b ph thuc trc tip vo cht lng v s sn c ca ti nguyn thin nhin. ng

thi, s pht trin nhanh chng v dn s,  th ha v kinh t cng to nn sc p
ngy cng tng i vi mi trng v ngi dn, nhng ngi vn phi da vo
mi trng  kim sng.
Tnh trng  nhim mi trng cng nghip v  th thng xuyn vt qu
mc  cho php, trong khi bi  cc vng  th  vt qu mc  ti a t nht
hai ln.
Bo m s bn vng v mi trng l mt ch tiu quan trng ca Vit
Nam v l mt trong tm Mc tiu Pht trin Thin nin k m Vit Nam  cam
kt thc hin n nm 2015. Xt mc  rng ln ca ch tiu ny, tht kh c th
o lng. Cc ch s cho thy Vit Nam c th ang trn ng tin ti vic chm
dt tnh trng hy hoi mi trng, nhng cn lu mi c th o ngc c tnh
trng xung cp v mi trng ca thp k va qua.
Chnh ph Vit Nam  xy dng c mt khun kh php l tt cho cng
tc qun l mi trng, bt u bng nhng sa i i vi Hin php nm 1992 v
ban hnh Lut Bo v mi trng nm 1994. Gn y B Ti nguyn & mi trng
c thit lp, trong  c Cc Mi trng quc gia, Tng cc qun l t ai v
Tng cc Kh tng thy vn.
Chin lc Quc gia v bo v mi trng 2001-2010 ca Vit Nam  xc
nh ba mc tiu chung cho chnh sch quc gia v mi trng,  l:
- Ngn chn v kim sot tnh trng  nhim;
- Bo v, bo tn v s dng bn vng ngun ti nguyn thin nhin;
- Ci thin cht lng mi trng  cc khu vc  th, cng nghip v nng
thn.


- 10 -
K hoch Hnh ng quc gia v mi trng (2001-2005)  c th thm
mt bc bng cch t ra cc u tin v: pht trin bn vng; qun l nc thi v
cht thi rn; qun l rng; tng cng cc nh ch v mi trng; gio dc mi
trng; v s tham gia ca cng ng trong cng tc qun l mi trng. Vic thc

hin k hoch trn y l mt thch thc i vi cc c quan chnh ph, bi h
thng thiu nng lc, cng c v tm nh hng  lm cho bo v mi trng tr
thnh mt yu t then cht trong cng tc lp k hoch pht trin kinh t v x hi.
Nhn thy rng qun l mi trng di hn l yu t then cht  bo m
pht trin bn vng, chng ta phi s dng cc tri thc chuyn mn, ngun lc v
tuyn truyn vn ng nhm gip ngi dn bo v sc khe v bo tn ngun ti
nguyn thin nhin ca mnh.
L thuyt Qun l mi trng da vo cng ng l mt phng php kh
hon chnh trong qun l mi trng vi hiu qu  c chng minh  nhiu
quc gia khc nhau. V vy, tip cn v nhn rng m hnh nhiu hn na trong
iu kin nc ta l cn thit mang tnh cp bch nhm hng ti mt x hi pht
trin bn vng.

1.3. K         TH
Cc phng php trn c gp li v chia thnh cc cng on:
+ X l cp 1 (Primary treatment).
+ X l cp 2 (Secondary treatment).
+ X l cp 3 (Advanced/ Tertiary treatment).
X l cp 1 gm phng php c hc; x l cp 2 gm phng php ho
hc, ho l hc v sinh hc. X l cp 3 gm s kt hp cc phng php ho hc,
sinh hc  kh trit  nit, pht pho cn li sau x l cp hai hoc cc cht gy 
nhim khc.
 x l nc thi, tu theo c im, thnh phn, tnh cht ca nc thi,
cn c cc phng php x l khc nhau (xem hnh 1.1). Trn thc t, ba phng
php sau y thng c ng dng: c hc, ho-l, sinh ho (hoc sinh hc). 


- 11 -
loi tr cc vi khun gy bnh trong nc thi cn tin hnh kh trng nc trc
khi x ra sng, h

Nc thi





Bn th cp

Cn s cp







Hnh 1.1. Cc phng php x l nc thi
1.3.1. X l nc thi bng phng php c hc
X l c hc l loi cc tp cht khng ho tan ra khi nc thi bng cch
gn lc, lng v lc. Cc lc trng trng, lc ly tm c p dng  tch cc tp

























(clo,






    
   


   



- 12 -
cht khng ho tan ra khi nc thi. Phng php x l c hc thng n gin,
r tin, c hiu qu x l cht rn l lng cao. Cc cng trnh, thit b x l c hc
thng dng nh song chn, li chn rc, b lng, b lc
X l c hc  tch cn lng trong nc thn rc, cc b
lng ct, lng t I, b lng 2 v, b 2 t hoi, b biogas (trong phm vi h gia nh
- x l ti ch kiu phn tn).
Song chn rc  loi cc loi rc v cc tp cht c kch thc ln hn 5
mm, cc tp cht nh hn 5 mm thng ng dng li chn.
B lng ct  loi cc tp cht v c v ch yu l ct trong nc thi.
B vt m, du, du m: Cc loi cng trnh ny thng c ng dng khi
x l nc thi cng nghip, nhm  loi cc tp cht nh hn nc: m, du m
v tt c cc dng cht ni khc.
B lng  loi cc cht l lng c t trng ln, hoc nh hn t trng nc.
B lc  loi cc cht  trng thi l lng kch thc nh b bng cch lc
chng qua li lc c bit hoc qua lp vt liu lc.
1.3.2. X l nc thi bng phng php ho - l:
y l phng php s dng cc phn ng ho hc  x l nc thi. Thc
cht ca phng php ho hc l a vo nc thi cht phn ng no . Cht ny
tc dng vi cc tp cht bn cha trong nc thi v c kh nng loi chng ra
khi nc thi di dng cn lng hoc di dng ho tan khng c hi. Th d
phng php trung ha nc thi cha a xit v kim, phng php o xy ho
Cc qu trnh ha - l s hp khi cc phn t cht bn li vi nhau, chuyn
ha cc hp cht ha tan trong nc thnh cc cht khng tan, c kh nng keo t,
qua  tng kch thc v trng lng dn n tng cng kh nng lng ca

chng, (v d: cht kt ta c th s dng  loi b phtpho), hoc tiu dit cc vi
khun gy bnh (v d: kh trng bng clo).
Cc cng trnh x l ho hc v ha l thng kt hp vi x l c hc. Cc
phng php ho l thng ng dng  x l nc thi l: phng php keo t,
hp ph, trch ly, c bay hi, tuyn ni


- 13 -
Phng php ho hc v ho l c ng dng ch yu  x l nc thi
cng nghi c hiu qu x l cao, tuy nhit tin v thng to thnh
cc loi sn phm ph c hi hoc sn phm ph dng rn, bn vng trong mi
trng, kh x l hon ton. Ph thuc vo iu kin a phng v mc  cn
thit x l m phng php x l ho hc hay ho l l giai on cui cng (nu
nh mc  x l t yu cu c th x nc ra ngun) hoc ch l giai on s b.
1.3.3. X l nc thi bng phng ph
Mc ch ca phng php ny l tch cc hp cht hu c nh hot ng
ca cc vi sinh vt hiu kh hoc ym kh. Thc cht ca phng php sinh ho l
qu trnh khong ho cc cht bn hu c cha trong nc thi  dng ho tan, keo
v phn tn nh nh cc qu trnh sinh ho da vo s hot ng ca vi sinh vt c
kh nng tic cht bn hu c cha trong nc thi.
Cc qu trnh x l nc thi sinh hc th hin thng qua cc hot ng ca
h cc vi sinh vt trong nc thi v trong t nhin. Cc vi sinh vt ny s tiu th
v chuyn ha cc tp cht hu c v sn sinh ra cc hp cht n gin hn (v d:
ixit ccbon (CO
2
) v m tan (CH
4
)). Cc vi sinh vt ny pht trin mnh trong cc
mi trng hoc hiu kh, hoc k kh, hoc thiu  xy. V d, cc vi sinh vt hiu
kh  xy ha cht hu c c cha Nit v Amnic (NH

3
) thnh nitrit (NO
2
#
) v
nitrat (NO
3
#
). Cc vi sinh vt khc c th chuyn ha theo hng k kh - bin
Nitrat thnh Nit (N
2
).
Tu theo cc iu kin lm thong, phng php x lc chia
lm 2 dng:
- Dng th nht gm cc cng trnh m qu trnh lm thong gn nh trong t
nhin: cnh ng ti, cnh ng lc, h sinh vt Trong iu kin kh hu
nc ta, cc cng trnh x l sinh hc t nhin c mt  ngha ln. Th nht n
gii quyt vn  lm sch nc thi n mc  cn thit, th hai n phc v
ti rung, lm mu m t ai v nui c, cui cng, chi ph vn hnh cc cng
trnh ny thng thp hn so vi cc phng php khc.


- 14 -
- Dng th hai gm cc cng trnh lm thong c thc hin trong iu kin
nhn to: b lc sinh hc nh git (biphin nh git), b lc sinh hc cao ti,
arten, h sinh hc lm thong nhn to.
1.3.4. X l nc thi bng phng php tng hp
Ty theo yu cu bo v mi trng nc, bo v sc khe nhn dn, thnh
phn, tnh cht cc loi nc thi cn x l v cc iu kin kinh t- x hi - t
nhin khc m tt c hoc mt phn cc phng php trn c thc hin ng thi

nhm x l trit  cc cht gy  nhim c trong nc thi vi mc chi ph hp l.
S  trn hnh 1.1 l mt v d v x l nc thi (XLNT) bng phng php tng
hp.
 : l giai on tiu dit vi khun gy hi trc khi x nc vo
ngun. Cc ho cht dng  kh trng nh: hi clo, Hypoclorit-canxi Ca(ClO)2,
nc javen NaClO2, ozon, tia cc tm. y l cng vic tn km nn chng thng
c p dng  nhng khu vc c iu kin kinh t pht trin, c th p ng chi
ph xy dng v vn hnh, hay do yu cu cht lng nc c x l  mc cao
 bo v ngun nc v khu vc nhy cm mi trng.
X nc thi vo ngun tip nhn: Nc thi sinh hot sau khi  thu gom
vn chuyn v trm x l khi  c x l sinh hc, nc thi c x ra ngun
tip nhn. i vi a bn nghin cu th ngun tip nhn ch yu l cc sng,
mng, ao, h, m v cc cnh ng canh tc nng nghip.
C 3 phng php x nc vo ngun tip nhn:
 nc thi vo cnh ng ti: L phng php dng h thng mng t dn
nc thi ra ng rung, cho phn tn nc thi ra nhiu nhnh. Mt phn nc s
bay hi, mt phn ngm vo t to  m v cung cp mt phn dinh dng cho
cy trng. Phm vi p dng  nhng ni c lng nc thi nh, vng t kh cn
nm xa khu dn c,  bc hi cao v t lun thiu m. Cnh ng ti khng
c trng rau xanh v cy thc phm n trc tip v mm bnh v kim loi nng
cha c loi b ht.


- 15 -
 nc thi vo ging thm hay bi thm: Dng khi nc thi c lu lng nh,
t c h s thm thch hp,  khu vc khng dng ging khi, nc thi khng
cha ho cht c hi. Phng php ny gi l qu trnh lm sch bng thm lc t
nhin trong t.
 nc thi vo sng, h, ao, m: y l phng php x nc thi sau khi 
x l s b vo vc nc t nhin sn c (h, ao ) hay nhn to, ng vai tr nh

cc h sinh hc  x l nc thi. Ti y ngi ta tn dng kh nng t lm sch
ca vc nc t nhin hay nhn to (sng, h), ni xy ra ng thi cc qu trnh:
pha long nc thi vi nc ngun, xy ho cc cht nhim bn hu c ha tan
nh cc vi sinh vt hiu kh (s dng xy ha tan trong nc)  tng nc mt v
phn hu k kh (khng c xy) cc cn lng tng di.  tng nc gia l cc
nhm vi sinh vt tu tin hot ng. i vi h sinh hc nhn to, chiu su h
thng t 0,5 - 1,5 m. H sinh hc thng c chia lm nhiu ngn (bc). Cc
ngn cui nng hn cc ngn u. C th trng, th cc cy thu sinh (bo, dong,
ng, c nn, sy, lc,…)  tng cng hiu qu x l. C th nui c  cc ngn
sau ca chui h sinh hc.
Phng php ny c u im l:
- Li dng ao h c sn  a phng, khng i hi nhiu vn u t
- Cng tc vn hnh bo dng n gin, khng cn trng nom thng
xuyn
- C th kt hp  nui trng thu sn.
Nhc im ca phng php:
Nu lng cht thi (cht hu c, cht dinh dng) qu cao, s lm cho h
sinh vt hiu kh trong h hot ng mnh, ly ht xy ha tan trong nc, dn n
khng ng vt no sng ni. Mt khc, to s pht trin mnh khi h b ph dng.
n khi ht ngun dinh dng th cc h sinh vt, c bit l to b cht hng lot,
khi  nc h s b  nhim nng, gy mi hi thi (h cht).
X l b

n, cn ca nc thi: Trong qu trnh x l nc thi, bng bt k
phng php no cng to nn mt lng cn ng k. Cc cht khng ho tan  b


- 16 -
lng t I c gi l cn ti. Cn cn lng sau giai on x l sinh hc c gi
l mng vi sinh (nu dng biphin) v bn hot tnh (nu dng arten), cn lng

sau cc cng trnh x l sinh hc hay b gi li  b lng t II. Ni chung, cc loi
cn trn u c mi hi thi kh chu (nht l cn ti) v  l s biu hin trng
thi nguy him v phng din v sinh. Do vy m cn nht thit phi c x l
thch ng.  gim hm lng cc cht hu c trong cn v  t c cc ch
tiu v mt v sinh trong thc t ngi ta thng ng dng phng php x l sinh
hc ym kh trong cc cng trnh tng ng: b t hoi, b lng hai v v b mtan.
u im ca phng php x l sinh hc l tn dng c iu kin t
nhin, gim chi ph nng lng v ha cht, n gin v r tin hn so vi phng
php ha - l v c kh nng tn dng cc sn phm ph nh thu hi kh t v bn
lm phn bn.
y cc b x l sinh hc hay cc b lng nc thi c cc cht khng ha
tan nh rc, lng cn sn phm ca qu trnh xy ho ch yu l ct, thnh phn v
c, t trng ln c nh k vt ln phi kh  san nn hoc ch bin thnh phn
bn, cc loi rc c vt ln a v bi chn lp rc thi. Cc loi cn lng cn 
h ga gia nh, nht l sau cc chung tri, c hm lng hu c cao, c th vt ln
 vi bn trong b x l sinh hc lm phn vi sinh.

1.4. T    
1.4.1. S cn thit ca vic ti s dng nc thi:
Hng ngy, cc thnh ph, th x ln nh u x ra ngoi thnh mt lng
ln nc thi, bao gm nc thi cng nghip v nc thi sinh hot. Trong ngun
nc thi  c cha nhiu nguyn t dinh dng nh nit, phtpho, rt cn cho
cy trng. Lu nay mt s nc trn th gii  dng ngun nc thi t thnh ph
trc tip ti cho ng rung v t c kt qa rt khc nhau, c ni sn lng
lng thc, hoa mu tng hn ln, nhng c ni b tht thu nghim trng,
Cc nh khoa hc t lu  cnh bo khng c dng nc thi ca thnh
ph trc tip ti rung. Bi v trong ngun nc thi  c cha rt nhiu nguyn


- 17 -

t kim loi nng c hi cho c th con ngi nh caimi, km, ch, thu ngn, v
c cc cht hu c c hi kh phn hy, cc loi vi trng gy bnh, v.v Nhng
cht c hi trn u trc tip gy  nhim cho cy lng thc, rau qu v s  li
hu qu nghim trng cho con ngi nu n phi.
Tt nhin khng v vy m chng ta b ph ngun nc thi ca thnh ph.
Ngi ra  tn dng ngun nc thi v tn ca thnh ph bng cch kh cc
nguyn t kim loi nng, cc cht hu c c hi v cc loi vi trng gy bnh, sau
 mi ti cho ng rung. Nc thi thnh ph  c x l ti cho cy trng
khng nhng khng lm  nhim lng thc, rau qu m cn lm tng sn lng
cc loi cy trng, ng thi lc sch thm ngun nc thi, gim bt  nhim sng
h. y l phng php s dng nc thi khoa hc nht v ang c nhiu nc
thc hin.
Nc thi sinh hot cha hm lng ln Nit, Phtpho, Kali l nhng cht
cn thit cho cy trng. V vy xu th s dng nc thi  ti cy v bn cn ca
n lm phn bn ngy cng tng.
Nc thi sau khi lng s b c th s dng ti cho cy trng. Cng 
tc vo c im t, cy trng v nng  cc cht trong nc thi v
dao ng t 0,1 n 0,2 m/m
2
/nm (1.000m
3
/ha n 2.000m
3
/ha/nm ) v sn lng
cy trng s tng thm 20% n 30%.
Qu trnh x l nc thi sinh hot s to nn lng ln bn cn (bng
khong 1% th tch nc thi x l). Bn cn nc thi cha phn ln cc cht hu
c, nit v phtpho. Hm lng kali tng i thp nn ngi ta thng b sung
thm kali  trn cng bn cn lm phn bn. Ngoi ra hm lng CaO trong bn
cn cao nn n thch hp trong vic ci to t chua phn.

Trong nc thi v bn cn ca n c cha cc loi vi khun gy bnh, trng
giun sn. Trong 1 gam bn cn cha t 5 n 67 trng giun sn. Trng giun sn c
th tn ti trong t n 1,5 nm, v vy nn hn ch ti nc thi trong ma thu
hoch. i vi cc loi rau n sng th khng c ti trc tip nc thi ln cy
rau.


- 18 -
Hu ht cc  th v khu cng nghip  Vit Nam u c xy dng t rt
lu v khng c h thng x l nc thi, h thng tiu thot nc thi c k, km
tc dng. Nc thi ca cc  th v khu cng nghip c x trc tip vo cc ao
h, h thng thu nng ca cc vng ph cn. Nhng nm 90 tr v trc, mc 
 nhim cha nhiu nn s dng nc thi c coi l ngun li i vi ngi sn
xut. Do nhu cu pht trin, tc   th ho ngy cng tng nhanh, cc khu cng
nghip ngy cng m rng th  nhim do nc thi  th v khu cng nghip ngy
cng trm trng, nhiu ni   mc bo ng, nh hng n mi trng, sc
kho cng ng v s pht trin ca cc ngnh kinh t.
1.4.2. Tng quan v tnh hnh ti s dng nc thi trn th gii
T u th k 19,  Anh v Cng ho Lin bang c  xy dng nhng
cnh ng chuyn ti nc thi, trc  c x l c hc. Sang u th k th 20,
tng din tch ti bng nc thi ch tnh ring  Chu u  ln n 80-90 ngn
ha, trong  trung bnh mi ngy s dng 40-100m
3
nc thi cho mi ha.
Evilevit (1995) cho rng nng sut ca cy trng s tng ng k nu c phn
loi phn bn v c b sung cho lng cn thi khi bn rung vi liu lng ca
Nit l 30 - 40 kg/ha, vi v Kali l 60kg/ha. Tuy vy, yu t ht sc quan trng 
tng nng sut cy trng l liu lng cn thi s dng  bn rung. Tc gi  ch
r nng  ca cc nguyn t dinh dng N, P, K trong nc thi tu thuc vo tiu
chun thot nc cng nh tnh cht ca nc thi. Tuy vy, cy trng cng ch s

dng mt phn cc cht dinh dng ny trong nc thi. Do , vic nghin cu
cng ngh ti hp l bng nc thi l rt cn thit  m bo tn dng phn bn
trong nc thi.
Ti Ba Lan, cc nghin cu v vic s dng nc thi cho mc ch nng
nghip  c thc hin ti cc c s (x nghip) sn xut tinh bt. Lng nc
thi ny c thi ra cnh ng v kt qu cho thy l lng BOD v COD  gim
xung r rt trong c h thng mng mng, c th l khong 97% v 98%, v h
thng knh ln 96.5% n 95%. Trong khu vc t canh tc, cn phi quan tm 
trnh vic s dng nc thi c nhiu tinh bt  ti


- 19 -
Theo Wimvander Hoek (2001), ti s dng nc thi trong nng nghip c
th mang li rt nhiu li ch: tit kim nc, tn dng c ni cha nc thi vi
gi thnh r, gim  nhim nc sng v nc mt, tn dng c ngun dinh
dng trong nc thi dn n tit kim phn bn, tng sn lng cy trng Tuy
nhin, bn cnh cc mt tch cc cng c rt nhiu mt tiu cc nu ti s dng
nc thi khng hp l: gy nh hng n sc kho ngi nng dn lm cng vic
ti v nhng ngi tiu th sn phm, gy  nhim ngun nc ngm, c bit l
bi nitrat, tch lu  nhim cc cht ho hc, c bit l kim loi nng trong t, to
iu kin cho cc sinh vt truyn bnh nh mui pht trin.
Smith (1994) cho rng vic s dng bn thi lm phn bn trong nng
nghip  em li li ch v kinh t v mi trng. Khi t c bn bn thi c th
b tch lu kim loi nng nh: Cd, Cu, Pb v Zn.
Chang v cng tc vin (1987)  nghin cu v cho thy bn bn thi cha
cc kim loi nng c th c tch lu trong sn phm trng trt v l nguyn nhn
gy hi cho ngi tiu dng.
Van Den Berg (1993) cho rng khi s dng bn thi lm phn bn cn phi
nghin cu k v n c th lm tng mt s bnh l ca cy trng v lm  nhim
ho hc.

1.4.3. Tng quan v tnh hnh ti s dng nc thi  Vit Nam
Dai Peters v  c Ngi  lm th nghim dng nc thi ca lng ngh
ch bin tinh bt dong, sn x Dng Liu v x Minh Khai  ti la cho kt qu
nh sau: dng 80% nc thi  ti cho nng sut la cao nht so vi cc t l
dng nc thi khc; dng nc thi  ti trong 6 tun u c nng sut cao hn
6 tun cui ca thi v gieo trng; dng nc thi ti 1 ln/tun cho nng sut cao
hn ti thng xuyn; v dng nc thi cha x l cho nng sut cao hn dng
nc thi  qua lng. Th nghim cng cho thy i vi la c ti bng nc
thi c cy vi mt  cao (60 gc/m
2
) cho nng sut cao nht (so vi 35 hay 40
gc/m
2
).