Nghiên cứu và đề xuất các giải pháp hình thành nhân cách XHCN cho học sinh THCS

Phần I:

Mở đầu

I - Lý do chọn đề tài:

Đảng ta, dân tộc ta coi trọng sự nghiệp giáo dục - đào tạo là sự nghiệp
cách mạng cực kỳ quan trọng, Nghị quyết TW II khoá VIII đà khẳng định: "Giáo
dục là quốc sách hàng đầu", về ngành giáo dục làm nhiệm vụ hết sự vẻ vang.
Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dỡng nhân tài cho đất nớc. Những lớp
ngời có đức, có tài, có sức khoẻ để góp phần xây dựng nớc nhà nh lời Bác dạy
trong th gửi học sinh nhân ngày khai trờng năm 1945: "Non sông Việt Nam có
trở nên tơi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có đợc sánh vai với các cờng
quốc năm châu hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các
cháu...". Vì vậy giáo dục - đào tạo là một trong những nhân tố quyết định thắng
lợi của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc.
Giáo dục phổ thông, trong đó giáo dục ở bậc THCS có một vị trí hết søc
quan träng, bëi v× hÕt bËc tiĨu häc häc sinh bớc sáng một giai đoạn mới, có
nhiều thay đổi về môi trờng: Thầy, cô mới và đợc nhiều thầy, cô dạy trong một
buổi học. Phơng pháp dạy cũng khác hơn so với bậc tiểu học. Tâm lý của các em
cũng có sự thay đổi, các em đang tập làm ngời lớn, muốn bắt chớc ngời lớn.
Chính vì vậy giáo viên phải nắm đợc tâm lý học sinh và có phơng pháp giáo dục
phù hợp để vừa truyền thụ kiến thức cho các em, vừa có tác dụng giáo dục hình
thành nhân sách cho các em qua mỗi bài học, mỗi tiết dạy. Nghị quyết TWII
khoá VIII đà nêu "giáo viên là nhân tốt quyết định chất lợng của giáo dục và đợc
xà hội tôn vinh". Sản phẩm của giáo dục là con ngời có đủ trình độ và năng lực
để trinh phục và cải tạo thiên nhiên, bắt thiên nhiên phải phục vụ con ngời và cải
tạo xà hội ngày càng tốt đẹp hơn.
Năng lực của ngời thầy có vai trò quan trọng trong quá trình dạy học.
năng lực con ngời trong lĩnh vực giáo dục quyết định giá trị nhân sách của lớp
ngời đợc giáo dục. Ngời thầy quyết định chất lợng và hiệu quả của quá trình giáo

dục, lao động sáng tạo của nghề dạy học là yếu tố quan trọng nhất trong sự cấu
thành chất lợng của tay nghề thầy giáo, cô giáo. Đảng và Nhà nớc ta rất quan
tâm đến sự nghiệp giáo dục - đào tạo. Mỗi giáo viên đều phải xác định đợc vai


2
trò và nhiệm vụ của mình. Nâng cao ý thức trách nhiệm, không ngừng tự học, tự
bồi dỡng để nâng cao năng lực, để góp phần mình vào sự nghiệp giáo dục - đào
tạo, để đào tạo ra những lớp ngời có đủ đức, đủ tài, có sức khoẻ để nối gót những
lớp ngời đi trớc xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc. Vì vậy cần phải xây dựng đội ngũ
giáo viên nói chung và giáo viên bậc THCS nói riêng, trớc hết là những ngời có
đạo đức, trình độ và năng lực. Đó là nhiệm vụ hết sức quan trọng của ngành giáo
dục - đào tạo.
Các cấp, các ngành đặc biệt là ngành giáo dục đà có những chủ trơng,
bện pháp để nâng cao trình độ, năng lực của giáo viên bằng nhiều hình thức nh
việc mở các lớp tại chức để nâng cao trình độ, tổ chức các lớp bồi dỡng chính trị,
bồi dỡng về phơng pháp dạy học... vào dịp hè để nâng cao nhận thức chính trị, xÃ
hội, nâng cao tay nghề cho giáo viên, đáp ứng đợc nhu cầu của công tác giáo
dục, đào tạo ra đợc những lớp ngời đáp ứng đợc với thời kỳ đổi mới hiện nay,
công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nớc.
Là một cán bộ quản lý trờng học, việc giáo dục học sinh phát triển toàn
diện tôi thờng xuyên quan tâm. Với vốn kiến thức đà đợc học trong trờng s
phạm, về tâm lý lứa tuổi ở bậc THCS và nhiều năm đợc trực tiếp giảng dạy đối tợng học sinh này. Chính vì vậy tôi đặc biệt chú ý nghiên cứu việc hình thành và
phát triển nhân sách học sinh ở bậc THCS.
II- Mục đích của đề tài:

Nghiên cứu và đề xuất các giải pháp hình thành nhân cách XHCN cho
học sinh THCS. Nhằm nâng cao chất lợng giáo dục toàn diện trong nhà trờng. Từ
thực tiễn quá trình công tác của bản thân trong việc quản lý nhà trờng đồng thời
học tập kinh nghiệm các trờng bạn. Qua nghe báo cáo kinh nghiệm của các trờng

tiên tiến để đúc rút ra những bài học kinh nghiệm trong việc nâng cao chất lợng
toàn diện nói chung và việc phát triển nhân cách cho học sinh nói riêng.
III- Thời gian nghiên cứu:

Việc giáo dục phát triển nhân sách cho con ngời cần phải có thời gian thờng xuyên và liên tục. Chính vì vậy việc hình thành nhân cách cho học sinh bậc
THCS cần phải đợc tiến hành liên tục trong 4 năm, theo khoá học tôi đà đi sâu
nghiên cứu đề tài này và đánh giá kết quả qua 4 khoá học sinh học và tèt nghiÖp
THCS.


3
IV- Nhiệm vụ của đề tài:

- Nghiên cứu một số giải pháp trong việc hình thành nhân sách cho học
sinh THCS.
- Tìm hiểu thực trạng công tác thực hiện việc hình thành nhân sách cho
học sinh THCS trong phạm vi trờng của mình.
- Hệ thống một số biện pháp thực hiện có hiệu quả trong việc hình thành
nhân cách cho học sinh THCS.
V- Phơng pháp nghiên cứu:

- Nghiên cứu qua thực tiễn chỉ đạo việc hình thành nhân cách cho học
sinh THCS của trờng mình và học tập các trờng tiên tiến.
- Tổng kết kinh nghiệm chỉ đạo của Phòng giáo dục, Sở giáo dục - đào
tạo về các giải pháp hình thành nhân cách cho học sinh THCS.
- Nghiên cứu qua lý luận bài giảng của các lớp học cán bộ quản lý giáo
dục - đào tạo.
Phần II: Nội dung
Chơng I:
Cơ sở lý luận

><><><
I- Vị trí và tầm quan trọng của giáo dục:

Giáo dục - đào tạo có một tầm quan trọng đặc biệt, bởi giáo dục - đào tạo
làm ra sản phẩm là con ngời có tri thức để xây dựng và bảo vệ đất nớc. Khi đất
nớc mới đợc giải phóng Bác Hồ đà kêu gọi: "diệt giặc dốt, giặc đói, giặc ngoại
xâm". Ngày nay Đảng và Nhà nớc ta luôn luôn làm theo lời dạy của Ngời. Xoá
đói giảm nghèo, đối với giáo dục đà phổ cập giáo dục trên toàn quốc, tiến tới
phấn đấu phổ cập ở các bậc học cao hơn. Làm đợc điều đó ngành GD - ĐT giữ
một vai trò quan trọng "sự nghiệp GD-ĐT, khoa học văn hoá nhằm phát huy
nhân tố con ngời và vì con ngời trong sự nghiệp xây dựng CNXH, bảo vệ Tổ
quốc. Mặc khác khoa học giáo dục đóng vai trò then chốt trong toàn bộ sự
nghiệp xây dựng CNXH và bảo vệ Tổ quốc, là động lực đa đất nớc thoát khỏi
nghèo nàn và lạc hậu, vơn lên trình độ tiên tiến của thế giới (Nghị quyết đại hội
TWII khoá VII).


4
Đảng ta luôn luôn chú ý đến việc phát triển sự nghiệp GD - ĐT, xác định
vai trò và nhiệm vụ của ngành GD - ĐT, Nghị quyết TW II khoá VIII đà nêu rõ:
"Nhiệm vụ và mục tiêu cơ bản của ngành giáo dục là nhiệm vụ xây dựng những
con ngời và thế hệ gắn bó với lý tởng độc lập dân tộc và CNXH, có đạo đức
trong sáng, có ý chí kiên cờng bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xà hội chủ nghĩa".
Đất nớc ta đang trong thời kỳ thực hiện công nghiệp hoá - hiện đại hoá,
giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, tiếp thu những tinh hoa văn hoá của
nhân loại, bảo vệ và phát huy những tiềm năng của dân tộc và của con ngời Việt
Nam. Vì vậy con ngời Việt Nam cần có tri thức, có ý thức cộng đồng và phát
huy tính tích cực của cá nhân, luôn làm chủ những tri thức khoa học và công
nghệ hiện đại, có t duy sáng tạo, có kỹ năng thực hành giỏi, có tác phong công
nghiệp, có ý thức tổ chức kỷ luật cao, có sức khoẻ để kế thừa xây dựng CNXH.

Vì vậy ngành GD - ĐT cần xác định đợc nhiệm vụ quan trọng của mình, hoàn
thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó để đáp ứng đợc thời kỳ
công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nớc.
II- Vai trò của công tác dạy và học:

Hoạt động của ngành giáo dục là một hoạt động vô cùng rộng lớn, con
ngời là sản phẩm của GD - ĐT. Nhân tố con ngời quyết định sự phát triển của
giáo dục, của xà hội, của đất nớc. Để làm tốt công tác GD - ĐT, quản lý giáo dục
có tính chất quyết định đến hiệu quả của giáo dục, nhng công tác quản lý giáo
dục lại vô cùng khó khăn và phức tạp. Chính vì vậy giáo dục phải có sự phối kết
hợp giữa 3 môi trờng: Gia đình - nhà trờng và xà hội thì mới có thể nâng cao đợc
chất lợng giáo dục.
Thực tế cho thấy rằng nhà trờng muốn làm tốt nhiệm vụ giáo dục thì phải
có đội ngũ giáo viên có đủ năng lực và trình độ, phối hợp với các ban ngành, các
tổ chức chính trị xà hội của đất nớc. Năng lực của đội ngũ, điều kiện của cơ sở
vật chất phục vụ cho dạy và học và các trang thiết bị, đồ dùng dạy học khác có
đáp ứng đợc cho việc dạy và học hay không. Mục tiêu, nhiệm vụ GD-ĐT thực
hiện đợc đến mức độ nào, chính là nhờ một phần lớn vào năng lực, trình độ khoa
học của ngời quản lý. Nh triết học Mác - LêNin đà khẳng định: "Vai trò to lớn
của cá nhân trong tập thể". Vì vậy xây dựng đội ngũ giáo viên trong giáo dục hết
sức quan trọng trong quá trình dạy học. Phòng giáo dục chỉ đạo các trờng phổ


5
thông, các trờng học là những đơn vị độc lập trong hệ thống GD-ĐT. Song nội
dung, mục tiêu, phơng pháp đều thống nhất. Do đó chất lợng giáo dục ở ngành
học phổ thông nói chung, ở bậc THCS nói riêng có một vai trò hết sức to lớn và
quan trọng trong quá trình GD-ĐT con ngời, những thế hệ kế tục sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.
Trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá ®Êt níc, mn ph¸t huy tÝnh

tÝch cùc cđa ®éi ngị giáo viên thì đội ngũ giáo viên phải có trình độ chuyên
môn, nghiệp vụ chuẩn, có năng lực s phạm, có phẩm chất đạo đức, có tác phong
mẫu mực, thơng yêu học sinh. Đội ngũ giáo viên phải có trình độ tiếp nhận và
phân tích các nguồn thông tin để có phơng pháp thích ứng, phù hợp khi xử lý
tình hng. Cã ý thøc tù häc, tù båi dìng ®Ĩ nâng cao tay nghề và có uy tín với
phụ huynh học sinh để thu đợc kết quả cao nhất trong quá trình giáo dục.
Chơng II:
Thực trạng của trờng THCS Yên Hà

><><><
I- Đặc điểm vị trí địa lý, dân c, kinh tế - xà hội của xà Yên Hà:

Yên Hà là một xà vùng sâu, vùng xa của huyện Quang Bình, toàn xà có
752 hộ và 3.620 khẩu, có 5 dân tộc anh em: Tày, Dao, Nùng, Kinh, Cao Lan. XÃ
đợc phân bố thành 9 thôn bản. Trong đó có những thôn đặc biệt khó khăn, là nơi
tập trung của đồng bào dân tộc Dao. Đồng bào các dân tộc Dao, Nùng vẫn còn
sinh đẻ nhiều, số gia đình 3-4 con vÉn cßn phỉ biÕn. NỊn kinh tÕ cđa mét sè hộ
gia đình còn khó khăn, do đó việc huy động đóng góp xây dựng trờng không
thuận lợi.
Tình hình an ninh chính trị ổn định, không có những hiện tợng vi phạm
pháp luật nghiêm trọng. Nhân dân địa phơng tin tởng vào sự lÃnh đạo của Đảng
và chính quyền.
Về hệ thống giáo dục, toàn xà trớc đây có một trờng liên cấp (trờng
PTCS) bao gồm cả Mầm non, tiểu học và THCS. Từ tháng 8 năm 2004 đợc thành
lập 3 trờng: Trờng Mầm Non, trờng Tiểu học và trờng THCS. Các em trong độ
tuổi đến trờng trong toàn xà khá đông, nhng do điều kiện một số thôn bản cách
xa trung tâm xÃ. ở bậc tiểu học có các phân trờng ở tại các thôn bản, đến bậc
THCS có đến 1/3 số học sinh của trờng đi học ở các xà bạn, do vậy số học sinh trờng THCS chênh lệch qu¸ lín so víi häc sinh trêng TiĨu häc trong x·.

6
II- Đặc điểm của trờng THCS Yên Hà:

- Trờng THCS Yên Hà mới đợc tách ra từ trờng PTCS và thành lập từ
tháng 8 năm 2004.
1. Số lớp, số học sinh:
Năm học 2004-2005, trờng THCS Yên Hà có 8 lớp víi 262 häc sinh.
* Trong®ã:
+ Khèi 6: 02 líp = 81 häc sinh
+ Khèi 7: 02 líp = 55 häc sinh
+ Khèi 8: 02 líp = 62 häc sinh
+ Khèi 9: 02 lớp = 64 học sinh
2. Thực trạng đội ngũ giáo viên trờng THCS Yên Hà:
Tổng số cán bộ quản lý, giáo viên của trờng 16.
Trong đó: + Ban giám hiệu:

01

+ Giáo viên trực tiếp giảng dạy:

15

Trong tổng số giáo viên trực tiếp giảng dạy, chia theo trình độ.
+ Cao đẳng:

12

+ 7+3:

02

+ 10 + 2:

01 (Giáo viên tiểu học dạy nhô)

Đại bộ phận cán bộ giáo viên trong trờng có đời sống ổn định, an tâm
công tác, tuổi đời cao nhất là 49; trẻ nhất là 22 tuổi. Đó là một đội ngũ có năng
lực, có tinh thần trách nhiệm. Chính vì vậy họ luôn phát huy đợc vai trò của
mình trong công tác, thể hiện đợc phẩm chất tốt đẹp của ngời giáo viên, có uy tín
với phụ huynh học sinh. Trờng THCS Yên Hà năm học 2004-2005, số giáo viên,
cán bộ quản lý đạt đợc các danh hiệu thi đua với tỷ lệ khá cao.
- Đề nghị công nhận danh hiệu chiến sĩ thi đua cấp Tỉnh: 02
- Giáo viên giỏi cấp huyện:

01

- Lao động giỏi:

03

- Giáo viên giỏi cấp trờng:

03

- Số còn lại hoàn thành nhiệm vụ đợc giao.
Với đội ngũ giáo viên THCS nh vậy, những năm trớc đây đà góp phần
xây dựng trờng PTCS Yên Hà nhiều năm liên tục đạt danh hiệu trờng tiªn tiÕn.


7

III- Hình thành nhân cách cho học sinh Trung học cơ sở:

Học sinh THCS bắt đầu từ 11 tuổi vào học lớp 6, lúc này các em gặp
nhiều thay đổi vỊ m«i trêng, chun sang cÊp häc míi, tiÕp xóc với nhiều thầy
cô giáo trong một buổi học và tâm lý cđa c¸c em cịng cã sù ph¸t triĨn kh¸c biƯt
ë cÊp TiĨu häc. Nhng dï ë løa ti nµo, cấp học nào các thầy, cô giáo cũng phải
hiểu đợc tâm lý của các em, có phơng pháp giáo dục phù hợp để phát triển nhân
cách cho các em. Nhân cách của cá nhân không sinh ra cùng một lúc với sự ra
đời của cá nhân, mà nó đợc hình thành và phát triển dần dần từ nhỏ đến lớn và
cần đợc bồi đắp trong suốt cả cuộc đời. Theo quan niệm phổ biến hiện nay các
thành tố của nhân cách xây dựng nên từ tổng hợp các tính chất, tinh thần, các
quá trình nhận thức, các thái độ xúc cảm, tình cảm và hành động.
Tất cả các thái độ riêng ấy đều gắn bó với động cơ chung của cả cuộc
đời, cũng nh với động cơ cụ thể trong từng hoạt động của từng ngời. Động cơ có
nhiều mức, trong đó động cơ cao nhất là lý tởng của cuộc đời nh hình ảnh đẹp,
một tâm lý khoa học, một chuẩn mực đạo đức. Có nhiều cách để tìm hiểu xem
con ngời có hệ thống động cơ nào là động cơ chính. Ta so sánh một học sinh
ngoan và mét häc sinh chËm tiÕn cho thÊy râ. Mét bªn nhằm vơn tới những gì
thuộc về su hớng tiến bộ của xà hội, còn một bên trong suốt quá trình luôn biểu
hiện sự suy thoái nhân cách, lao vào con đờng nô lệ. Các biểu hiện bản năng nếu
tự có ý thức do giáo dục đúng đắn sẽ đợc phát triển tốt. Nhân cách là cấu tạo mới
do từng ngời tự hình thành và đợc phát triển trong quá trình sống, giao tiếp, học
tập và lao động, vui chơi bằng các hoạt động xà hội. Con ngời ngay từ nhỏ đÃ
lĩnh hội những phong cách sống của loài ngời chứa ®ùng trong mèi quan hƯ x·
héi, cã liªn quan ®Õn hoạt động của trẻ nh Lê-nin nói: "Cùng với dòng sữa mẹ,
con ngời hấp thụ tâm lý đạo đức của xà hội mà nó là thành viên, nhân cách con
ngời hình thành và phát triển theo con đờng từ bên ngoài hấp thụ vào bên trong
nội tâm, từ các quan hệ với thế giới đồ vật do các thế lực trớc họ tạo ra từ các
quan hệ xà hội mà nó gắn bó".
Công tác giáo dục của chúng ta nhằm xây dựng toàn diện nhân cách cho

con ngời Việt Nam. Trong thời kỳ đổi mới cần có những con ngời lao động sáng
tạo, có trình độ, năng lực, có tay nghề giỏi, có tâm hồn trong sáng và khả năng
giao tiếp là rất quan trọng vì tất cả các mối quan hƯ x· héi, quan hƯ ngêi, vËt,
quan hƯ víi các thiết bị lao động sản xuất đều gắn bó bằng cách này hay cách
khác thông qua mối quan hệ giữa ngời với ngời, trong các tổ chức có các mối
quan hệ giao tiếp sẽ làm cho con ngời phát triển về nhân cách.


8
Cũng nh trong quá trình sống trong gia đình, đến trờng học, sinh hoạt
trong các tổ chức nh: Trờng, lớp, đoàn đội. Các tổ chức này kết hợp cùng với gia
đình, xà hội cũng cha chắc đà là môi trờng tốt. Vấn đề là ở chỗ cả gia đình và
các tổ chức trong xà hội đều phải hớng các em vào những hoạt động phù hợp với
tâm lý lứa tuổi, thu hút các em vào những hoạt động bổ ích để vun đắp cho
những tâm hồn nhân cách tốt. Giáo dục của chúng ta mong muốn không có
những học sinh chậm tiến trong một môi trờng giáo dục tốt.
IV- Phát triển nguồn lực:

Sự phát triển của con ngời không chỉ là quá trình lựa chọn, cải tiến cái tối
u trong hoạt động của con ngời nói chung, mà trớc hết phải có một quan niệm
đúng đắn về vai trò của con ngêi trong ph¸t triĨn kinh tÕ - x· héi. Đánh giá đúng
vị trí của con ngời, nhất là giá trị tinh thần, giá trị đạo đức. Khái niệm phát triển
con ngời giữ vai trò then chốt trong việc hoạch định "chiến lợc GD-ĐT con ngời", hoạch định của đờng lối đổi mới là đặt con ngời vào vị trí trung tâm của
chiến lợc ổn định và phát triển kinh tế - xà hội.
Đó là chiến lợc của con ngời do con ngời và vì con ngời. Phát triển con
ngời là điều kiện cơ bản để phát triển tài năng của từng con ngời, từng tổ chức và
cộng đồng. Đây là bài học giá trị trong những năm đổi mới về phát triển GD-ĐT
để tạo ra những lớp ngời có đạo đức, có tri thức, có kỹ năng sống và kỹ năng
nghề nghiệp. Chăm sóc cho sự nghiệp GD-ĐT, bồi dỡng sức mạnh vật chất, sức
mạnh tinh thần của con ngời nhằm đào tạo nguồn nhân lực. Phát triển GD-ĐT,

giáo dục từng con ngời nhằm xây dựng nền móng phát triển nguồn lực lâu dài,
đặt con ngời vào trọng tâm phát triển, xem con ngời là mục tiêu và động lực phát
triển kinh tế - xà hội. Lấy văn hoá dân tộc là động lực thúc đẩy sự phát triển,
tăng trởng kinh tế gắn bó với đời sống nhân dân, phát triển văn hoá, GD-ĐT,
thực hiện tốt sự công bằng xà hội, bảo vệ môi trờng. Con ngời là điều kiện cơ
bản để đi vào công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc.
Đó là quan điểm chính để phát triển nhanh và bền vững đất nớc. Nguồn
nhân lực con ngời giữ một vị trí đặc biệt trong cơ cấu các yếu tố phát triển kinh
tế. Nguồn nhân lực rất dồi dào, phải tập trung vào chuyển dịch cơ cấu, phân công
lao động, giải quyết việc làm, phân bổ nguồn nhân lực, đào tạo lại, đào tạo mới
để đáp ứng đợc với nền khoa học công nghệ mới. Trình độ văn hoá, tình độ dân
trí có ảnh hởng tới trình độ nghề nghiệp và năng suất lao động.


9
V- Phát triển nhân cách cho học sinh THCS:

Trong quá trình phát triển tâm lý con ngời, về phơng diện cá thể của học
sinh THCS. Đây là giai đoạn các em có nhiều thay đổi về tâm lý. ở lứa tuổi 11,
12 bắt đầu vào lớp 6 các em đang ở lứa tuổi dậy thì, đang tập làm ngời lớn và
muồn đợc làm ngời lớn. Do nền kinh tế - xà hội phát triển, điều kiện sinh hoạt
của các em nâng cao cả vật chất lẫn tinh thần, các em rất nhậy cảm với những
thay đổi. Do vậy các tổ chức xà hội nói chung và nhà trờng nói riêng, đặc biệt là
các tổ chức nh đoàn - đội và trực tiếp là các thầy cô giáo phải có phơng pháp
giáo dục phù hợp để các em có đợc những hành động đúng đắn trong các hoạt
động. Trong suốt quá trình học tập ở trờng THCS, các em chuyển từ løa ti
thiÕu niªn sang løa ti thanh niªn.
Trêng THCS Yªn Hà là một trờng thuộc vùng sâu, vùng xa của huyện đại
đa số các em và học sinh dân tộc ít ngời, do vậy đến cuối bậc THCS phần lớn các
em đà ở lứa tuổi 15 - 16 thậm trí có em 17 tuổi. ở lứa tuổi này các em có lòng tự

trọng cao và đặc biệt ở lứa tuổi 11-17 là thời kỳ sinh lý thay đổi vì vậy phần nào
có ảnh hởng đến sức khoẻ, tính cách của các em. Giáo viên phải nắm vững tâm
lý học sinh và cá tính từng em để hớng các em có đợc phong cách sống đẹp,
tránh những hiện tợng tiêu cực xảy ra vì nếu giáo dục không khéo ở lứa tuổi này
các em rất dễ tự ái, dẫn đến tự ti và tiêu cực. Nhng nếu có đợc phơng pháp giáo
dục phù hợp thì sẽ khơi dậy đợc và hình thành một nhân cách mạnh mẽ, một
nhân cách tốt hớng tới sự phát triển những nét đẹp trong từng cá nhân, tạo ra một
lớp ngời, một thế hệ đáp ứng đợc nhu cầu phát triển của xà hội.
Đào tạo thế hệ trẻ là mục tiêu của quốc gia trong từng giai đoạn nhất
định, nhà trờng có vị trí, chức năng ®Ỉc biƯt trong sù nghiƯp "trång ngêi". BËc
THCS cã vai trò quan trọng và rất to lớn trong việc hình thành nhân cách cho học sinh.
Gia đình là tế bào của xà hội, là môi trờng của xà hội hoá, là nơi có
những thế mạnh đặc biệt trong việc hình thành nhân cách cho các em, vì các em
có những tình cảm đặc biệt đối với những ngời ruột thịt trong cuộc sống rất đời
thờng. Đồng thời có những giá trị văn hoá bền vững, có thời gian gắn bó rất
nhiều so với môi trờng khác.
XÃ hội là tổng hoà của các mối quan hệ, việc hình thành nhân cách của
các em chịu ảnh hởng của những điều kiện lịch sử xà hội cụ thể hoạt động ở đây
bao gồm: Một hệ thống làm việc, những hành vi c xử, việc sử dụng các phơng
tiện, công cụ, sự tuân thủ theo quy tắc chuẩn mực xà hội. Nh vậy các hoạt động
giao tiếp có vai trò quan trọng trong sự hình thành nhân sách của các em. Các
em làm "ngời" thông qua các hoạt động làm việc, thông qua các mèi quan hÖ x·


10
hội. Tất cả các mối quan hệ trực tiếp hay gián tiếp đều có thể ảnh hởng tới sự
hình thành và phát triển nhân cách của học sinh trung học cơ sở theo hai hớng:
Tích cực và tiêu cực.
Mọi yếu tố nêu trên đều có những thế mạnh và hạn chế của nó, nếu các
yếu tố của 3 môi trờng: nhà trờng, gia đình, xà hội đều tác động tới học sinh theo

cùng một hớng đúng đắn và thống nhất thì việc hình thành và phát triển nhân
cách cho các em sẽ có hiệu quả cao hơn. Nếu các yếu tố đó tác động tới học sinh
không đồng bộ, trái ngợc nhau thì sẽ vô hiệu hoá lẫn nhau, ảnh hởng xấu tới việc
hình thành và phát triển nhân cách cho các em.
Thực tế hiện nay trờng THCS Yên Hà luôn dựa vào 3 môi trờng: Gia
đình, nhà trờng và xà hội để hình thành nhân cách cho học sinh. Đầu năm học
giáo viên chủ nhiệm phải hoàn thành sơ yếu lý lịch học sinh để nắm vững điều
kiện, hoàn cảnh từng em. Tìm hiểu kỹ tâm lý các em để có phơng pháp giáo dục,
giúp đỡ các em.
Nhà trờng kết hợp với gia đình thông qua sổ liên lạc để thờng xuyên giữa
gia đình và nhà trờng có sự trao đổi, kết hợp giáo dục học sinh kịp thời.
Nhà trờng luôn tham mu với cấp uỷ, chính quyền địa phơng trong việc
xây dựng một môi trờng xà hội lành mạnh để các em không bị ảnh hởng bởi
những hiện tợng tiêu cực của xà hội.
Trong các hoạt động của nhà trờng, hớng các em vào hoạt động trong các
tổ chức có nề nếp nh lớp, chi đội, liên đội, chi đoàn. Thờng xuyên hớng các em
vào hoạt động theo các chủ điểm của các phong trào thi đua, có sơ kết, tổng kết
và khen chê đúng mức, kịp thời. Động viên, khích lệ các em phát huy tính tích
cực, giáo dục ý thức tổ chức kỷ luật, chuyên cần học tập nhằm hình thành nhân
cách cho các em, tạo điều kiện cho nhà trờng đạt đợc mục tiêu trong việc nâng
cao chất lợng và hiệu quả giáo dục toàn diện.
Đặc biệt đối với học sinh chậm tiến, các thầy, cô giáo phải tìm biện pháp
giáo dục khéo léo, mềm dẻo, bền bỉ, kiên trì và đôi khi cần nghiêm khắc, kiên
quyết nhằm hạn chế đến mức thấp nhất và hầu nh không có học sinh có ý thức tổ
chức kỷ luật, phẩm chất đạo đức kém.
Cả 3 môi trờng: Gia đình, nhà trờng và xà hội có mối liên hệ chặt chẽ với
nhau để giáo dục học sinh trong quá trình học ở trờng THCS từ lớp 6 đến lớp 9.
Ban giám hiệu nhà trờng và từng thầy, cô giáo phải thờng xuyên có kế hoạch
chăm lo đến từng học sinh, về thời gian không có khoảng cách trong nhiệm vụ
giáo dục của mình. Đặc biệt trong việc hình thành nhân cách xà hội chủ nghĩa

cho học sinh.


11
* Kết quả chất lợng giáo dục đạo đức cho học sinh trong 3 khoá gần đây:
Khoá: 1999-2003
2000-2004
2001-2005
Cả ba khoá không có học sinh xếp loại hạnh kiểm yếu, kém.
ở líp ci cÊp sè häc sinh xÕp lo¹i h¹nh kiĨm trung bình giảm dần từ 7%
xuống đến 5,5%. Lớp cuối cấp khoá 2001-2005 học sinh xếp hạnh kiểm trung
bình chỉ còn 3,2%, số còn lại đều xếp hạnh kiểm khá, tốt.
Phần III:
Kết luận
Sự nghiệp giáo dục là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân nhằm chăm lo
và phát triển nhân tài cho đất nớc. Trờng THCS Yên Hà luôn luôn xác định đợc
nhiệm vụ của mình, góp phần trong việc tạo nguồn nhân lực, nhân tài cho địa phơng và cho công cuộc công nghiệp hoá - hiện đaị hoá đất nớc.
Công tác giáo dục nói chung, việc hình thành nhân cách xà hội chủ nghĩa
cho học sinh, đặc biệt là học sinh ở bậc trung học cơ sở là một nhiệm vụ quan
trọng nhng cũng vô cùng khó khăn và phức tạp. Vì đây là một môn khoa học
nghệ thuật, việc hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh nói chung nhằm
góp phần đáp ứng nhu cầu cách mạng trong giai đoạn mới.
Vậy muốn làm tốt đợc nhiệm vụ chính trị của mình, đội ngũ cán bộ quản
lý cũng nh đội ngũ giáo viên phải đợc thờng xuyên bồi dỡng về chính trị, về kiến
thức, về phơng pháp và khoa học giáo dục. Muốn vậy Đảng và Nhà nớc, các cấp,
các ngành phải thờng xuyên quan tâm, tạo điều kiện cho những ngời làm công
tác giáo dục đợc tham gia học tập.

Yên Hà, ngày 20 tháng 5 năm 2005
Ngời viết