Hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà nước đối với đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài chính thuộc tỉnh Khánh Hòa

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG


















PHẠM THỊ HỒ LAN
HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI
THƯỜNG XUYÊN QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC
ĐỐI VỚI ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP
THỰC HIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH
THUỘC TỈNH KHÁCH HÒA
LUẬN VĂN THẠC SĨ

Khá
nh
Hò
a
-
201
5




BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

PHẠM THỊ HỒ LAN
HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI
THƯỜNG XUYÊN QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC
ĐỐI VỚI ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP
THỰC HIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH
THUỘC TỈNH KHÁCH HÒA
LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHUYÊN NGÀNH : QUẢN TRỊ KINH DOANH
MÃ SỐ : 60340102

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ HIỂN

Khánh Hòa - 2015
i



LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố
trong bất kỳ công trình nào khác

Tác giả



Phạm Thị Hồ Lan

ii



LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành đề tài “Hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên qua
Kho bạc Nhà nước đối với đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài
chính thuộc tỉnh Khánh Hòa”, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đối với tất cả các thầy cô
giáo Trường Đại học Nha Trang đã truyền đạt cho tôi những kiến thức bổ ích trong
quá trình học tập và thực hiện luận văn này.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo hướng dẫn TS. Nguyễn Thị Hiển,
người đã nhịêt tình chỉ dẫn, định hướng, truyền thụ kiến thức trong suốt quá trình học
tập và nghiên cứu.
Xin chân thành cảm ơn tới các đồng nghiệp, gia đình và bạn bè của tôi đã động
viên, giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận văn này.
.
Khánh Hòa, ngày 05 tháng 10 năm 2014
Tác giả luận văn

Phạm Thị Hồ lan











iii



MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT viii
DANH MỤC BẢNG ix
DANH MỤC SƠ ĐỒ x
MỞ ĐẦU 1
CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN QUA
KHO BẠC NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP THỰC HIỆN
CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH 6
1.1. Một số vấn đề về cơ chế tự chủ tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập 6

1.1.1. Khái niệm và phân loại đơn vị sự nghiệp công lập 6
1.1.1.1. Khái niệm 6
1.1.1.2. Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập 6
1.1.2. Quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính đối với đơn vị sự nghiệp
công lập 8
1.1.2.1. Đơn vị sự nghiệp công lập đảm bảo toàn bộ kinh phí hoạt động 8
1.1.2.2. Đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo một phần kinh phí hoạt động 10
1.1.2.3. Đơn vị sự nghiệp công lập được ngân sách nhà nước đảm bảo toàn bộ
chi phí 10
1.2. Kiểm soát chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà nước đối với đơn vị sự nghiệp
công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài chính 11
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm chi thường xuyên của ngân sách nhà nước 11
1.2.1.1. Khái niệm 11
1.2.1.2. Đặc điểm chi thường xuyên của NSNN 12
1.2.2. Nguyên tắc cơ bản trong kiểm soát chi thường xuyên NSNN 13
iv



1.2.3. Nội dung kiểm soát chi thường xuyên đối với đơn vị sự nghiệp công lập
thực hiện cơ chế tự chủ tài chính 15
1.2.3.1. Điều kiện chi ngân sách 15
1.2.3.2. Kiểm soát, thanh toán 18
1.2.3.3. Phương thức chi trả, thanh toán 19
1.2.3.4. Kiểm soát, thanh toán đối với một số khoản chi chủ yếu 21
1.2.4. Quản lý, kiểm soát cam kết chi thường xuyên đối với đơn vị sự nghiệp
công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài chính 24
1.2.4.1. Khái niệm 24
1.2.4.2. Nguyên tắc quản lý, kiểm soát cam kết chi thường xuyên 25
1.2.4.3. Quy trình quản lý, kiểm soát cam kết chi thường xuyên 26

1.2.5. Trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị trong quản lý, cấp phát các khoản chi
ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập
thực hiện cơ chế tự chủ tài chính 26
1.2.5.1. Bộ chủ quản (đối với đơn vị sự nghiệp Trung ương); Chủ tịch UBND
các cấp hoặc cơ quan chủ quản ở địa phương được Chủ tịch UBND các cấp uỷ
quyền (đối với đơn vị sự nghiệp địa phương) 26
1.2.5.2. Đơn vị sự nghiệp thực hiện chế độ tự chủ 27
1.2.5.3. Kho bạc Nhà nước 27
1.2.6. Vai trò của Kho bạc Nhà nước trong quá trình kiểm soát chi NSNN đối với
đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài chính 27
1.3. Nhân tố ảnh hưởng đến kiểm soát chi ngân sách nhà nước đối với đơn vị sự
nghiệp công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài chính 28
1.3.1. Nhân tố khách quan 28
1.3.1.1. Trình độ phát triển kinh tế xã hội, sự ổn định chính trị và ổn định kinh
tế vĩ mô của đất nước 28
1.3.1.2. Hệ thống luật pháp và chế độ, định mức chi thường xuyên ngân sách
nhà nước 29
1.3.1.3. Năng lực kiểm soát, điều hành các cấp chính quyền 30
1.3.1.4. Các nhân tố khác 30
v



1.3.2. Nhân tố chủ quan 31
1.3.2.1. Chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy KBNN 31
1.3.2.2. Quy trình nghiệp vụ 31
1.3.2.3. Trang thiết bị cơ sở vật chất kỹ thuật 31
1.3.2.4. Trình độ đội ngũ cán bộ thực hiện nhiệm vụ kiểm soát chi 32
1.4. Kinh nghiệm tại cộng hòa Pháp và bài học rút ra cho Việt Nam 32
1.4.1. Cộng hòa Pháp 32

1.4.2. Một số kinh nghiệm được rút ra 34
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN
QUA KBNN ĐỐI VỚI ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP THỰC HIỆN CƠ CHẾ
TỰ CHỦ TÀI CHÍNH THUỘC TỈNH KHÁNH HÒA GIAI ĐOẠN 2011-2013 35
2.1. Khái quát về KBNN Khánh Hòa và các đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện cơ
chế tự chủ tài chính thuộc tỉnh Khánh Hòa 35
2.1.1. Khái quát về KBNN Khánh Hòa 35
2.1.2. Một số đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội và tình hình các đơn vị sự nghiệp
công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài chính trên địa bàn Khánh Hòa 39
2.1.2.1. Đặc điểm tự nhiên và tình hình kinh tế xã hội tỉnh Khánh Hòa 39
2.1.2.2. Các đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính trên địa bàn Khánh
Hòa 39
2.2. Thực trạng công tác kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN đối với các đơn vị
sự nghiệp công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài chính thuộc tỉnh Khánh Hòa giai đoạn
2011 – 2013 42
2.2.1. Quy trình giao dịch trong kiểm soát chi thường xuyên NSNN đối với các
đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính qua KBNN Khánh Hòa 44
2.2.2. Kiểm soát chi thường xuyên các khoản thanh toán cá nhân 48
2.2.3. Kiểm soát chi thường xuyên hoạt động nghiệp vụ chuyên môn 53
2.2.4. Kiểm soát chi thường xuyên các khoản mua sắm 56
2.2.5. Kiểm soát chi thường xuyên các khoản chi khác 59
vi



2.3 Thực trạng quản lý, kiểm soát cam kết chi thường xuyên qua KBNN Khánh Hòa
61
2.4. Kết quả khảo sát cán bộ Kiểm soát chi và các đơn vị sự nghiệp công lập thực
hiện tự chủ tài chính trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa 64
2.4.1 Khảo sát đánh giá của các đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính.

64
2.4.2. Khảo sát đối với cán bộ kiểm soát chi KBNN Khánh Hòa 69
2.5. Đánh giá tổng quát về công tác kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN Khánh
Hòa 70
2.5.1. Những kết quả đạt được 70
2.5.2. Hạn chế 71
2.5.3.Nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong kiểm soát chi NSNN qua
KBNN Khánh Hòa 75
2.5.3.1. Nguyên nhân khách quan 75
2.5.3.2. Nguyên nhân chủ quan 77
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI
THƯỜNG XUYÊN QUA KBNN ĐỐI VỚI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP
THỰC HIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH THUỘC TỈNH KHÁNH HÒA 80
3.1. Mục tiêu và định hướng hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên qua
KBNN đối với đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính 80
3.1.1. Mục tiêu 80
3.1.2. Định hướng thời gian tới 80
3.2. Giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát chi NSNN qua KBNN Khánh Hòa đối
với đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính 82
3.2.1. Nhóm giải pháp thực hiện tại KBNN Khánh Hòa 83
3.2.1.1. Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ năng lực, phẩm chất cán bộ
KBNN Khánh Hòa 83
3.2.1.2. Công nghệ hoá, hiện đại hoá KBNN 84
vii



3.2.1.3. Hoàn thiện quy trình một cửa trong kiểm soát chi thường xuyên
NSNN qua KBNN Khánh Hòa theo hướng đơn giản, thống nhất đầu mối KSC
86

3.2.1.4. Tăng cường công tác tuyên truyền hướng dẫn các đơn vị sự nghiệp
công lập hiểu biết và cập nhật văn bản chế độ chính sách 87
3.2.1.5. Xây dựng văn hóa tổ chức KBNN Khánh Hòa 88
3.2.1.6. Hoàn thiện chứng từ trong kiểm soát chi thường xuyên 90
3.2.1.7 Hoàn thiện thủ tục kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN đối với
đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính 91
3.2.1.8. Tăng cường thanh toán trực tiếp từ KBNN đến người cung cấp hàng
hóa, dịch vụ 92
3.2.1.9 Thực hiện kiểm soát chi NSNN đối với đơn vị SNCL thực hiện cơ chế
tự chủ tài chính theo kết quả đầu ra 93
3.2.2. Nhóm giải pháp thực hiện cho các đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện cơ
chế tự chủ tài chính 95
3.2.2.1 Hoàn thiện khâu lập và phân bổ dự toán 95
3.2.2.2. Tăng cường kiểm tra, thẩm định phương án thực hiện chế độ tự chủ, tự
chịu trách nhiệm và quy chế chi tiêu nội bộ của các đơn vị SNCL thực hiện cơ
chế tự chủ tài chính 96
3.2.3. Một số kiến nghị 97
3.2.3.1. Hoàn thiện khung pháp lý 97
3.2.3.2. Nâng cao chất lượng dự toán 99
3.2.3.3. Nâng cao ý thức chấp hành chế độ chi NSNN của đơn vị SNCL thực
hiện cơ chế tự chủ tài chính 99
KẾT LUẬN 101
TÀI LIỆU THAM KHẢO 102
PHỤ LỤC……………………………………………………………………………….




viii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT


CBCC Cán bộ công chức
CKC Cam kết chi
HĐND Hội đồng nhân dân
KBNN
KTKB
Kho bạc Nhà nước
Kế toán Kho bạc
KSC Kiểm soát chi
MLNS Mục lục ngân sách
NSNN Ngân sách nhà nước
SNCL Sự nghiệp công lập
TABMIS Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và Kho bạc
UBND Ủy ban nhân dân

ix



DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Phân loại đơn vị SNCL theo lĩnh vực hoạt động do KBNN Khánh Hòa kiểm
soát chi đến 31/12/2013 40
Bảng 2.2. Phân loại đơn vị SNCL theo mức tự đảm bảo chi phí hoạt động thường
xuyên đến 31/12/2013 41
Bảng 2.3. Báo cáo chi các đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính giai đoạn
2011 -2013 43
Bảng 2.4. Tình hình thanh toán cá nhân các đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài
chính giai đoạn 2011 – 2013 48
Bảng 2.5. Tình hình chi nghiệp vụ chuyên môn các đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự
chủ tài chính giai đoạn 2011 – 2013 54
Bảng 2.6. Tình hình mua sắm tài sản các đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài
chính giai đoạn 2011 – 2013 57
Bảng 2.7. Tình hình chi khác các đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính giai
đoạn 2011 – 2013 59
Bảng 2.8. Tình hình thực hiện công tác KSC thường xuyên 62
Bảng 2.9 : Thống kê mẫu điều tra khảo sát khách hàng 65
Bảng 2.10: Đánh giá của cán bộ KSC đối với công tác KSC 70

x



DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 2.1. Sơ đồ tổ chức bộ máy KBNN Khánh Hòa 38
Sơ đồ 2.2. Quy trình giao dịch một cửa trong KSC thường xuyên NSNN tại KBNN
Khánh Hòa 45

Biểu đồ 2.1.Mức độ hài lòng của khách hàng đối với trình độ chuyên môn và thái độ
phục vụ của cán bộ KSC KBNN Khánh Hòa. 66
Biểu đồ 2.2. Đánh giá của khách hàng về biểu mẫu quy trình thủ tục trong KSC
thường xuyên tại KBNN Khánh Hòa. 68

1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Chương trình tổng thể về cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2001-2010 đã
đặt nền móng cho quá trình cải cách tài chính công ở nước ta trong thời kỳ mới. Đổi
mới công tác quản lý tài chính để sử dụng có hiệu quả vốn ngân sách Nhà nước, thực
hiện tiết kiệm, chi tiêu có kế hoạch, đúng mục đích là một trong những mục tiêu quan

trọng của cải cách tài chính công. Trên cơ sở đổi mới cơ chế quản lý tài chính công,
Chính phủ đã trao quyền tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp công lập (SNCL) trong việc
tổ chức công việc, sử dụng lao động và các nguồn lực tài chính để hoàn thành tốt
nhiệm vụ được giao.
Trong những năm qua, công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách Nhà
nước qua Kho bạc Nhà nước ( KBNN) Khánh Hòa nói chung và kiểm soát chi đối với
các đơn vị sự nghiệp công lập nói riêng đã có những chuyển biến tích cực, cơ chế kiểm
soát chi từng bước được cụ thể theo hướng hiệu quả, ngày càng chặt chẽ và đúng mục
đích cả về quy mô và chất lượng. Kết quả thực hiện cơ chế kiểm soát chi của Kho bạc
Nhà nước đã góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng NSNN.
Tuy nhiên, quá trình thực hiện cơ chế kiểm soát chi đối với đơn vị SNCL thực
hiện cơ chế tự chủ tài chính vẫn còn những bất cập, hạn chế như: sử dụng ngân sách
nhà nước (NSNN) còn kém hiệu quả, lãng phí, phô trương hình thức; tình trạng tùy
tiện sử dụng NSNN chưa được ngăn chặn triệt để; một số chế độ tiêu chuẩn, định mức
chi tiêu của Nhà nước còn thiếu hoặc đã lạc hậu so với thực tế gây ảnh hưởng lớn đến
công tác lập phương án tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính và công tác xây dựng
quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị; trình độ nghiệp vụ của một số cán bộ làm nhiệm vụ
chi ngân sách tại các đơn vị sự nghiệp công lập và cán bộ Kho bạc Nhà nước chưa đáp
ứng được yêu cầu trong thời kỳ mới; ý thức trách nhiệm của các đơn vị trong chấp
hành chi ngân sách chưa cao…Vì vậy, để hướng tới một nền tài chính lành mạnh,
vững chắc đòi hỏi phải tìm ra những giải pháp hữu hiệu nhằm hoàn thiện, nâng cao
chất lượng công tác kiểm soát chi thường xuyên đối với đơn vị sự nghiệp công lập.
Xuất phát từ tình hình thực tế đó, tôi xin chọn đề tài “Hoàn thiện công tác kiểm
soát chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà nước đối với đơn vị sự nghiệp công lập thực
hiện cơ chế tự chủ tài chính thuộc tỉnh Khánh Hòa” làm luận văn cao học của mình với




2

mong muốn đưa ra một số giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện công tác kiểm soát chi
NSNN đối với các đơn vị SNCL qua KBNN Khánh Hòa.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
 Mục tiêu chung :
Trên cơ sở hệ thống hóa cơ sở lý luận về kiểm soát chi (KSC) thường xuyên
NSNN đối với đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính, luận văn đi sâu đánh
giá thực trạng công tác KSC thường xuyên qua KBNN Khánh Hòa đối với đơn vị
SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính, từ đó rút ra nguyên nhân và đề xuất phương
hướng, giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả KSC thường xuyên đối với đơn vị SNCL
trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.
 Mục tiêu cụ thể:
- Phân tích, đánh giá thực trạng công tác KSC thường xuyên qua KBNN đối với
đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính thuộc tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2011-
2013.
- Điều tra khảo sát ý kiến đánh giá của khách hàng là các đơn vị SNCL thực
hiện cơ chế tự chủ tài chính trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa về chất lượng phục vụ, quy
trình, thủ tục trong công tác KSC thường xuyên và cán bộ kế toán làm nhiệm vụ KSC
về tồn tại, vướng mắc trong công tác KSC thường xuyên.
- Đề xuất phương hướng, giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác KSC
thường xuyên qua KBNN đối với đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính thuộc
tỉnh Khánh Hòa.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài
Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác KSC đối với đơn vị SNCL thực
hiện cơ chế tự chủ tài chính.
Phạm vi nghiên cứu:
Khảo sát công tác KSC thường xuyên qua KBNN Khánh Hòa đối với đơn vị
SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính thuộc tỉnh Khánh Hòa, giai đoạn 2011 – 2013.
4. Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể:
+ Phương pháp hệ thống hoá để làm rõ cơ sở lý luận về kiểm soát chi thường
xuyên qua KBNN đối với đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính.




3

+ Phương pháp thống kê, so sánh để đánh giá thực trạng công tác KSC thường
xuyên qua KBNN đối với đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính thuộc tỉnh
Khánh Hòa giai đoạn 2011-2013
+ Phương pháp điều tra khảo sát, tổng hợp, phân tích để tổng kết, đánh giá thực
trạng công tác KSC thường xuyên đối với đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài
chính thuộc tỉnh Khánh Hòa, trên cơ sở đó thấy được hạn chế, nguyên nhân từ đó đưa
ra các giải pháp hoàn thiện công tác KSC thường xuyên qua KBNN đối với đơn vị
SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính thuộc tỉnh Khánh Hòa.
5. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan
Do chi NSNN là vấn đề hệ trọng, nhạy cảm liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực
nên đến nay chưa có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến kiểm soát chi thường
xuyên qua kho bạc Nhà nước.Về lĩnh vực này chủ yếu được đề cập qua các tài liệu tập
huấn dưới dạng văn bản.
Theo hiểu biết của tác giả về vấn đề này có luận văn thạc sĩ của Nguyễn Hoàng
Tuấn (2006) “ Nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước tỉnh An Giang giai đoạn
2006-2010”. Luận văn khái quát một số vấn đề cơ bản cơ sở lý luận về chi NSNN; phân
tích thực trạng về quản lý NSNN của tỉnh An Giang để từ đó rút ra những kết quả đạt
được và những hạn chế, trên cơ sở đó gắn với mục tiêu kế hoạch phát triển kinh tế xã
hội của tỉnh 5 năm 2006-2010 để đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản
lý NSNN. Luận văn sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, các kết
luận và giải pháp đề xuất được đúc kết từ quá trình thu thập, khảo sát và tổng hợp các

thông tin, tư liệu, qua đó đối chiếu với cơ sở lý luận để làm sáng tỏ các nội dung nghiên
cứu.
Ngoài ra còn một số công trình nghiên cứu liên quan đến vấn đề kiểm soát chi
ngân sách , tiêu biểu như: “giới thiệu phương thức quản lý ngân sách theo kết quả đầu
ra ”, TS. Hoàng Thị Thúy Nguyệt, Trường bồi dưỡng cán bộ Tài chính ,2008. Giới
thiệu đặc điểm phương thức quản lý ngân sách theo kết quả đầu ra, nguyên tắc xác định
đầu ra, lợi ích của phương thức quản lý ngân sách theo đầu ra và những thách thức trong
quá trình chuyển sang hướng quản lý và lập dự toán NSNN theo kết quả đầu ra; Đề tài
nghiên cứu khoa học cấp ngành “ Đổi mới phương thức cấp phát và cơ chế kiểm soát
các khoản chi thường xuyên của ngân sách nhà nước” của tác giả Vĩnh Sang, 1999;
Phan Đình Tý “Nâng cao vai trò Kho bạc nhà nước cơ sở trong quản lý kiểm soát chi




4

NSNN”, Tạp chí quản lý ngân quỹ quốc gia, 2009;“ Kiểm soát chi có chuyển về chất
nhưng chưa mạnh” của tác giả Nguyễn Công Điều, Tạp chí quản lý ngân quỹ quốc
gia, 2005.
Nhìn chung, các công trình nghiên cứu về vấn đề lý luận và thực tiễn về chi
thường xuyên NSNN, kiểm soát chi thường xuyên NSNN dưới những giác độ quản lý
hoặc ở tầm vĩ mô chưa được nhiều tác giả nghiên cứu. Nghiên cứu về kiểm soát chi qua
KBNN đối với đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Khánh Hòa đến nay
chưa có đề tài nào. Vì vậy, đề tài “ hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên
qua KBNN đối với đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài chính
thuộc tỉnh Khánh Hòa” không có sự trùng lặp với các nghiên cứu trước.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Trên cơ sở nghiên cứu và hệ thống hóa những vấn đề về lý luận và thực tiễn, đề
tài có đóng góp mới như sau:

Hệ thống hóa cơ sở lý luận về KSC thường xuyên NSNN đối với đơn vị SNCL
thực hiện cơ chế tự chủ tài chính. Qua phân tích thực trạng từ đó đưa ra các giải pháp
hoàn thiện công tác KSC thường xuyên qua KBNN đối với đơn vị SNCL thực hiện cơ
chế tự chủ tài chính thuộc tỉnh Khánh Hòa.
7. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, nội dung chính của luận văn được viết thành 3
chương:
Chương 1: Lý luận chung về kiểm soát chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà
nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài chính.
Chương này nêu một số vấn đề về cơ chế tự chủ tài chính đối với đơn vị SNCL;
đặc điểm, nguyên tắc cơ bản trong kiểm soát chi thường xuyên; trách nhiệm, quyền
hạn của các cơ quan, đơn vị; vai trò của KBNN trong quá trình KSC và các nhân tổ
ảnh hưởng đến KSC; kinh nghiệm tại Cộng hòa Pháp và bài học rút ra cho Việt Nam.
Chương 2. Thực trạng công tác kiểm soát chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà
nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài chính thuộc
tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2011-2013.
Chương 2 khái quát về KBNN Khánh Hòa; Thực trạng công tác KSC thường
xuyên qua KBNN đối với đơn vị SNCL thực hiện cơ chế tự chủ tài chính thuộc tỉnh
Khánh Hòa giai đoạn 2011- 2013; kết quả khảo sát cán bộ KSC và các đơn vị SNCL




5

thực hiện cơ chế tự chủ tài chính trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, từ đó đánh giá kết quả
đạt được, hạn chế và nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong kiểm soát chi NSNN.
Chương 3. Một số giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên
qua Kho bạc Nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện cơ chế tự chủ
tài chính thuộc tỉnh Khánh Hòa.

Trên cơ sở mục tiêu, định hướng tác giả đưa ra một số giải pháp và kiến nghị để
hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN đối với đơn vị SNCL thực
hiện cơ chế tự chủ tài chính thuộc tỉnh Khánh Hòa.




6

CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN
QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP
THỰC HIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH
1.1. Một số vấn đề về cơ chế tự chủ tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập
1.1.1. Khái niệm và phân loại đơn vị sự nghiệp công lập
1.1.1.1. Khái niệm
Đơn vị SNCL là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước, tổ chức
chính trị, tổ chức chính trị - xã hội thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách
pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước. [22]
Đơn vị SNCL gồm:
- Đơn vị SNCL được giao quyền tự chủ hoàn toàn về thực hiện nhiệm vụ, tài
chính, tổ chức bộ máy, nhân sự (gọi là đơn vị SNCL được giao quyền tự chủ);
- Đơn vị SNCL chưa được giao quyền tự chủ hoàn toàn về thực hiện nhiệm vụ,
tài chính, tổ chức bộ máy, nhân sự (gọi là đơn vị SNCL chưa được giao quyền tự chủ).
1.1.1.2. Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập
Để phân loại đơn vị SNCL cần dựa vào mức tự bảo đảm chi phí hoạt động
thường xuyên của đơn vị.
Mức tự bảo đảm chi Tổng số nguồn thu sự nghiệp
phí hoạt động thường = x 100%
xuyên của đơn vị (%) Tổng số chi hoạt động thường xuyên
Trong đó:

Tổng số nguồn thu sự nghiệp gồm:
-Phần được để lại từ số thu phí, lệ phí cho đơn vị sử dụng theo quy định của nhà
nước.
-Thu từ hoạt động dịch vụ phù hợp với lĩnh vực chuyên môn và khả năng của
đơn vị, cụ thể:
+ Sự nghiệp Giáo dục và Đào tạo: Thu từ hợp đồng đào tạo với các tổ chức
trong và ngoài nước; thu từ các hoạt động sản xuất, tiêu thu sản phẩm thực hành thực
tập, sản phẩm thí nghiệm; thu từ các hợp đồng dịch vụ khoa học và công nghệ và các
khoản thu khác theo quy định của pháp luật.
+ Sự nghiệp y tế, Đảm bảo xã hội: Thu từ các hoạt động dịch vụ khám, chữa
bệnh, phục hồi chức năng, y tế dự phòng, đào tạo, nghiên cứu khoa học với các tổ




7

chức; cung cấp các chế phẩm từ máu, vắc xin, sinh phẩm; thu từ các hoạt động cung
ứng lao vụ( giặt là, ăn uống, phương tiện đưa đón bệnh nhân, khác); thu từ các dịch vụ
pha chế thuốc, dịch truyền, sàng lọc máu và các khoản thu khác theo quy định của
pháp luật.
+ Sự nghiệp văn hóa, thông tin: Thu từ bán vé các buổi biểu diễn, vé xem phim,
các hợp đồng biểu diễn với các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước; cung ứng dịch
vụ in tráng lồng tiếng, phục hồi phim; thu từ các hoạt động đăng, phát quảng cáo trên
báo, tạp chí, xuất bản, phát thanh truyền hình; thu phát hành báo chí, thông tin cổ động
và các khoản thu khác theo quy định của pháp luật.
+ Sự nghiệp thể dục, thể thao: Thu hoạt động dịch vụ sân bãi, quảng cáo, bản
quyền phát thanh truyền hình và các khoản thu khác theo quy định của pháp luật.
+ Sự nghiệp kinh tế: Thu tư vấn, thiết kế, quy hoạch, dịch vụ nông lâm, thủy
lợi, thủy sản, giao thông, công nghiệp, xây dựng, địa chính, địa chất và các ngành

khác; các khoản thu khác theo quy định của pháp luật.
-Thu khác (nếu có)
-Lãi được chia từ các hoạt động liên doanh, liên kết, lãi tiền gửi ngân hàng từ
các hoạt động dịch vụ.
Tổng số chi hoạt động thường xuyên theo quy định gồm:
- Chi hoạt động thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ được cấp có thẩm
quyền giao, gồm: Tiền lương; tiền công; các khoản phụ cấp lương; các khoản trích nộp
bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn theo quy định hiện hành; dịch vụ
công cộng; văn phòng phẩm; các khoản chi nghiệp vụ; sữa chữa thường xuyên tài sản
cố định và các khoản chi khác theo chế độ quy định.
- Chi hoạt động thường xuyên phục vụ cho công tác thu phí và lệ phí, gồm:
Tiền lương; tiền công; các khoản phụ cấp lương; các khoản trích nộp bảo hiểm xã hội,
bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn theo quy định hiện hành cho số lao động trực tiếp
phục vụ công tác thu phí và lệ phí; các khoản chi nghiệp vụ chuyên môn; sữa chữa
thường xuyên tài sản cố định và các khoản chi khác theo chế độ quy định phục vụ cho
công tác thu phí và lệ phí.
- Chi cho các hoạt động dịch vụ, gồm: Tiền lương; tiền công; các khoản phụ
cấp lương; các khoản trích nộp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn
theo quy định hiện hành; nguyên, nhiên, vật liệu, lao vụ mua ngoài; khấu hao tài sản




8

cố định; sữa chữa tài sản cố định; chi trả lãi tiền vay, lãi tiền huy động theo hình thức
vay của cán bộ, viên chức; chi các khoản thuế phải nộp theo quy định của pháp luật và
các khoản chi khác( nếu có) .
Tổng số nguồn thu sự nghiệp và tổng số chi hoạt động thường xuyên tính theo
dự toán thu, chi của năm đầu thời kỳ ổn định.

Căn cứ vào mức tự bảo đảm chi phí hoạt động thường xuyên đơn vị sự nghiệp
được phân loại như sau:
a, Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm toàn bộ chi phí hoạt động thường
xuyên (gọi tắt là đơn vị sự nghiệp tự bảo đảm chi phí hoạt động) gồm:
Đơn vị sự nghiệp có mức tự bảo đảm chi phí hoạt động thường xuyên xác định
theo công thức trên, bằng hoặc lớn hơn 100%.
Đơn vị sự nghiệp đã tự bảo đảm chi phí hoạt động từ nguồn thu sự nghiệp, từ
nguồn NSNN do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước đặt hàng.
b, Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm một phần chi phí hoạt động
thường xuyên, phần còn lại được NSNN cấp (gọi tắt là đơn vị sự nghiệp tự bảo đảm
một phần chi phí hoạt động), gồm:
Đơn vị sự nghiệp có mức tự bảo đảm chi phí hoạt động thường xuyên xác định
theo công thức trên, từ trên 10% đến dưới 100%.
c, Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp thấp, đơn vị không có nguồn thu, kinh phí
hoạt động thường xuyên do NSNN đảm bảo toàn bộ (gọi tắt là đơn vị sự nghiệp do
NSNN bảo đảm toàn bộ chi phí hoạt động), gồm:
Đơn vị sự nghiệp có mức tự bảo đảm chi phí hoạt động thường xuyên xác định
theo công thức trên, từ 10% trở xuống.
Đơn vị sự nghiệp không có nguồn thu.
Việc phân loại đơn vị sự nghiệp theo quy định trên được ổn định trong thời gian
3 năm, sau thời hạn 3 năm sẽ xem xét phân loại lại cho phù hợp. Trong thời gian ổn
định phân loại, trường hợp đơn vị sự nghiệp có thay đổi chức năng, nhiệm vụ, tổ chức
thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét điều chỉnh phân loại lại cho phù hợp.
1.1.2. Quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính đối với đơn vị sự nghiệp
công lập
1.1.2.1. Đơn vị sự nghiệp công lập đảm bảo toàn bộ kinh phí hoạt động
* Nguồn tài chính của đơn vị bao gồm:

9

- Kinh phí do NSNN cấp để thực hiện các chương trình, nhiệm vụ không
thường xuyên.
- Kinh phí từ nguồn thu sự nghiệp bao gồm: Phần được để lại từ số thu phí, lệ
phí cho đơn vị sử dụng theo quy định của nhà nước; thu từ hoạt động dịch vụ phù hợp
với lĩnh vực chuyên môn và khả năng của đơn vị.
- Nguồn vốn viện trợ, quà biếu, tặng, cho (nếu có) theo quy định của pháp luật.
- Nguồn khác theo quy định của pháp luật (nếu có) .
*Nội dung thực hiện tự chủ trong hoạt động chi của đơn vị
- Chi trả tiền lương, tiền công theo quy định của Nhà nước.
- Chi trả thu nhập tăng thêm:
Căn cứ kết quả tài chính trong năm, đơn vị quyết định tổng mức thu nhập tăng
thêm trong năm theo quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị, sau khi đã thực hiện trích lập
Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp theo quy định.
Việc chi trả thu nhập tăng thêm cho từng người lao động trong đơn vị theo quy
chế chi tiêu nội bộ của đơn vị và bảo đảm nguyên tắc người nào có hiệu suất công tác
cao, đóng góp nhiều cho việc tăng thu, tiết kiệm chi thì được trả nhiều hơn.
- Về sử dụng kết quả hoạt động tài chính trong năm:
+ Hàng năm sau khi trang trải các khoản chi phí, nộp thuế và các khoản nộp
khác theo quy định; phần chênh lệch thu lớn hơn chi, đơn vị được sử dụng theo trình
tự như sau:
Trích tối thiểu 25% số chênh lệch thu lớn hơn chi để lập Quỹ phát triển hoạt
động sự nghiệp;
Trả thu nhập tăng thêm cho người lao động;
Trích lập Quỹ khen thưởng, Quỹ phúc lợi, Quỹ dự phòng ổn định thu nhập. Đối
với Quỹ khen thưởng, Quỹ phúc lợi mức trích tối đa hai Quỹ không quá 3 tháng tiền
lương, tiền công và thu nhập tăng thêm bình quân trong năm.
+ Trường hợp chênh lệch thu lớn hơn chi bằng hoặc nhỏ hơn một lần quỹ tiền

lương cấp bậc, chức vụ trong năm đơn vị được quyết định sử dụng như sau:
Trả thu nhập tăng thêm cho người lao động;
Trích lập các quỹ: Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp (không khống chế mức
trích tối thiểu 25% chênh lệch thu lớn hơn chi), Quỹ khen thưởng, Quỹ phúc lợi, Quỹ
dự phòng ổn định thu nhập. Đối với Quỹ khen thưởng, Quỹ phúc lợi mức trích tối đa




10

hai Quỹ không quá 3 tháng tiền lương, tiền công và thu nhập tăng thêm bình quân
trong năm.
1.1.2.2. Đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo một phần kinh phí hoạt động
* Nguồn tài chính của đơn vị:
Nguồn tài chính của đơn vị SNCL tự bảo đảm một phần chi phí hoạt động
giống như đơn vị tự đảm bảo kinh phí hoạt động. Ngoài ra, đơn vị tự đảm bảo một
phần kinh phí hoạt động còn được nhà nước cấp kinh phí bảo đảm hoạt động thường
xuyên thực hiện chức năng, nhiệm vụ (sau khi đã cân đối với nguồn thu sự nghiệp).
*Nội dung thực hiện tự chủ trong hoạt động chi của đơn vị
- Chi trả tiền lương, tiền công theo quy định của Nhà nước.
- Chi trả thu nhập tăng thêm:
Căn cứ kết quả tài chính trong năm, đơn vị quyết định tổng mức thu nhập tăng
thêm trong năm, nhưng tối đa không quá 02 lần quỹ tiền lương cấp bậc, chức vụ trong
năm do nhà nước quy định, sau khi đã thực hiện trích lập Quỹ phát triển hoạt động sự
nghiệp theo quy định.
Việc chi trả thu nhập tăng thêm cho từng người lao động trong đơn vị theo quy
chế chi tiêu nội bộ của đơn vị và bảo đảm nguyên tắc người nào có hiệu suất công tác
cao, đóng góp nhiều cho việc tăng thu, tiết kiệm chi thì được trả nhiều hơn.
- Về sử dụng kết quả hoạt động tài chính trong năm:

Việc sử dụng kết quả hoạt động tài chính trong năm của đơn vị SNCL tự bảo
đảm một phần chi phí hoạt động giống như đơn vị tự đảm bảo kinh phí hoạt động.
1.1.2.3. Đơn vị sự nghiệp công lập được ngân sách nhà nước đảm bảo toàn bộ chi
phí
*Nguồn tài chính của đơn vị gồm:
- Kinh phí do NSNN cấp: Kinh phí bảo đảm hoạt động thường xuyên thực hiện
chức năng, nhiệm vụ nhà nước giao và kinh phí thực hiện các chương trình nhiệm vụ
không thường xuyên theo quy định.
- Nguồn thu sự nghiệp (nếu có) gồm: phần được để lại từ số thu phí, lệ phí cho
đơn vị sử dụng theo quy định của nhà nước; thu từ hoạt động dịch vụ phù hợp với lĩnh
vực chuyên môn và khả năng của đơn vị; và một số khoản thu khác (nếu có).
- Nguồn vốn viện trợ, quà biếu, tặng, cho (nếu có) theo quy định của pháp luật.
- Nguồn khác theo quy định của pháp luật (nếu có) .




11

* Nội dung thực hiện tự chủ trong hoạt động chi của đơn vị
- Chi trả tiền lương, tiền công theo quy định của Nhà nước.
- Chi trả thu nhập tăng thêm:
Căn cứ kết quả tài chính trong năm, đơn vị được quyết định tổng mức thu nhập
tăng thêm trong năm cho người lao động, nhưng tối đa không quá 01 lần quỹ tiền
lương cấp bậc, chức vụ trong năm do nhà nước quy định.
Việc chi trả thu nhập tăng thêm cho người lao động (lao động trong biên chế và
lao động hợp đồng từ một năm trở lên) theo quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị và bảo
đảm nguyên tắc người nào có hiệu suất công tác cao, đóng góp nhiều cho việc tăng
thu, tiết kiệm chi thì được trả nhiều hơn.
Khi nhà nước điều chỉnh các quy định về tiền lương, nâng mức lương tối thiểu;

khoản tiền lương cấp bậc, chức vụ tăng thêm theo chế độ nhà nước quy định được bảo
đảm từ các nguồn theo quy định của Chính phủ.
- Về sử dụng kết quả hoạt động tài chính trong năm :
Hàng năm sau khi trang trải các khoản chi phí, nộp thuế và các khoản nộp khác
theo quy định; phần kinh phí tiết kiệm chi, chênh lệch thu lớn hơn chi của hoạt động
dịch vụ (nếu có), đơn vị được sử dụng theo trình tự như sau:
+ Trả thu nhập tăng thêm cho người lao động;
+ Chi khen thưởng cho tập thể, cá nhân trong và ngoài đơn vị theo hiệu quả
công việc và thành tích đóng góp của đơn vị;
+ Chi phúc lợi, trợ cấp khó khăn, đột xuất cho người lao động, kể cả các trường
hợp nghỉ hưu, nghỉ mất sức trong năm; chi thêm cho người lao động trong biên chế
thực hiện tinh giản biên chế;
+ Chi tăng cường cơ sở vật chất của đơn vị;
+ Trường hợp đơn vị xét thấy khả năng tiết kiệm kinh phí không ổn định, đơn
vị có thể lập Quỹ dự phòng ổn định thu nhập để đảm bảo thu nhập cho người lao động.
Mức cụ thể đối với các khoản chi và trích lập quỹ dự phòng ổn định thu nhập
do Thủ trưởng đơn vị sự nghiệp quyết định theo quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị.
1.2. Kiểm soát chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà nước đối với đơn vị sự nghiệp
công lập thực hiện cơ chế tự chủ tài chính
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm chi thường xuyên của ngân sách nhà nước
1.2.1.1. Khái niệm




12

Theo Luật NSNN được Quốc hội khoá IX, kỳ họp thứ hai thông qua ngày
16/12/2002: “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được
cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo

đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”.[4, tr.5]
NSNN là một hệ thống thống nhất, bao gồm NSTW và ngân sách các cấp chính
quyền địa phương (gọi chung là ngân sách địa phương).
Chi NSNN là các khoản chi tiêu của Nhà nước đã được các cơ quan Nhà nước
có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các
chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước nhằm cung cấp hàng hóa, dịch vụ công, phục vụ
lợi ích kinh tế - xã hội cho cộng đồng. Theo các nhà chuyên môn tài chính: "Chi
NSNN là việc phân phối và sử dụng quỹ NSNN nhằm đảm bảo thực hiện các chức
năng của Nhà nước theo những nguyên tắc nhất định".[1, tr.48]
Chi thường xuyên NSNN là các khoản chi nhằm duy trì hoạt động thường
xuyên của nhà nước với các nội dung chủ yếu: chi tiền công, tiền lương; chi mua sắm
hàng hoá, dịch vụ; chi chuyển giao thường xuyên .
Về thực chất, chi thường xuyên NSNN là quá trình phân phối lại nguồn vốn từ
quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước nhằm duy trì hoạt động bình thường của bộ máy
nhà nước gắn với việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ mà Nhà nước đảm nhiệm.
Kiểm soát chi NSNN qua KBNN đối với các khoản chi thường xuyên là quá
trình xem xét các khoản chi NSNN đã được thủ trưởng đơn vị sử dụng NSNN quyết
định chi gửi đến cơ quan KBNN nhằm đảm bảo chi đúng theo các chính sách, chế độ,
định mức chi tiêu do nhà nước quy định, đồng thời để phát hiện và ngăn chặn các
khoản chi trái với quy định hiện hành.
1.2.1.2. Đặc điểm chi thường xuyên của NSNN
+ Chi thường xuyên mang tính ổn định : xuất phát từ sự tồn tại của bộ máy nhà
nước và từ việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước, đòi hỏi phải có
nguồn lực tài chính ổn định để duy trì hoạt động của bộ máy Nhà nước. Tính ổn định
của chi thường xuyên còn bắt nguồn từ tính ổn định trong từng hoạt động cụ thể của
mỗi bộ phận thuộc bộ máy nhà nước.
+ Chi thường xuyên mang tính chất tiêu dùng xã hội nhưng được tái tạo lại
dưới dạng các hàng hóa, dịch vụ công : các khoản chi thường xuyên chủ yếu nhằm
trang trải cho các nhu cầu về quản lý hành chính Nhà nước, về quốc phòng, an ninh, về

13

các hoạt động sự nghiệp và các hoạt động xã hội khác do Nhà nước tổ chức. Tuy các
khoản chi thường xuyên gắn với tiêu dùng của Nhà nước và xã hội nhưng không hoàn
toàn mất đi mà kết quả của chúng là tái tạo ra các hàng hóa, dịch vụ công cần thiết mà
khu vực ngoài Nhà nước không có khả năng cung cấp hoặc cung cấp không hiệu quả
cho yêu cầu phát triển của xã hội.
+ Phạm vi, mức độ chi thường xuyên gắn chặt với cơ cấu tổ chức bộ máy nhà
nước và sự lựa chọn của Nhà nước trong việc cung ứng các hàng hóa, dịch vụ công
cộng : các khoản chi thường xuyên thường hướng vào việc đảm bảo sự hoạt động bình
thường của bộ máy nhà nước. Bộ máy nhà nước gọn nhẹ, hoạt động có hiệu quả thì số
chi thường xuyên giảm, ngược lại, bộ máy nhà nước cồng kềnh, kém hiệu quả thì số
chi thường xuyên sẽ tăng lên. Hoặc quyết định của Nhà nước trong việc lựa chọn
phạm vi và mức độ cung ứng các hàng hóa, dịch vụ công cũng sẽ ảnh hưởng đến phạm
vi và mức độ chi thường xuyên. Chẳng hạn, quyết định xã hội hóa sự nghiệp giáo dục
của Nhà nước ta trong những năm gần đây đã làm giảm phạm vi và mức độ chi thường
xuyên của NSNN về giáo dục.
1.2.2. Nguyên tắc cơ bản trong kiểm soát chi thường xuyên NSNN
Nguyên tắc quản lý theo dự toán
Lập dự toán là khâu mở đầu của một chu trình NSNN. Những khoản chi thường
xuyên một khi đã được ghi vào dự toán chi và được cơ quan quyền lực Nhà nước xét
duyệt được coi là chỉ tiêu pháp lệnh. Xét trên giác độ quản lý, số chi thường xuyên đã
được ghi trong dự toán thể hiện sự cam kết của các cơ quan chức năng về quản lý tài
chính công với các đơn vị thụ hưởng NSNN. Từ đó làm nảy sinh nguyên tắc quản lý
chi thường xuyên của NSNN theo dự toán
Nội dung của nguyên tắc quản lý theo dự toán được thể hiện qua các khía cạnh
sau :

+ Mọi nhu cầu chi NSNN dự kiến cho năm kế hoạch nhất thiết phải được xác
định trong dự toán chi NSNN từ cơ sở, thông qua các bước xét duyệt của các cơ quan
quyền lực Nhà nước từ thấp đến cao và quyết định cuối cùng thuộc về Quốc Hội. Chỉ
sau khi dự toán chi NSNN đã được Quốc Hội xét duyệt và thông qua mới trở thành căn
cứ chính thức để phân bổ số chi NSNN cho mỗi ngành, mỗi cấp, mỗi đơn vị. Do vậy,
có thể nói quyết định của Quốc Hội về việc thông qua dự toán NSNN (trong đó có dự
toán chi NSNN) là một “đạo luật” điều chỉnh các hoạt động trong lĩnh vực này. Mọi