SKKN Một số kinh nghiệm giảng dạy môn Toán lớp 5 hiệu quảdoc

Một số kinh nghiệm giảng dạy môn Toán lớp 5 hiệu quả”
Phần thứ nhất
ĐẶT VẤN ĐỀ

Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai. Chúng ta luôn phải đào tạo được
những lớp người kế tục xã hội có trình độ khoa học kỹ thuật tiên tiến. Do đó
con người phải có cơ sở kiến thức là toán học. Toán học là chìa khóa mở đường
cho con người đi vào tất cả các lĩnh vực khoa học khác. Giáo dục tiểu học ở
nước ta đang thực hiện đồng bộ những đổi mới toàn diện, góp phần phổ cập
giáo dục có chất lượng. Trong những đổi mới về giáo dục và đào tạo thì đổi
mới về “Phương pháp dạy học” có vị trí đặc biệt quan trọng, vì hoạt động dạy
học là hoạt động chủ yếu ở trường học, để góp phần đào tạo những con người “
lao động tự chủ và sáng tạo” có khả năng thích ứng với những đổi mới diễn ra
hàng ngày.
Để đảm bảo về chất lượng dạy và học hiện nay, phải cụ thể hóa việc dạy
học để phát hiện những năng lực tiềm ẩn của mỗi học sinh và phát triển cho học
sinh những tri thức và kỹ năng cơ bản thiết thực với đời sống cộng đồng,
phương pháp suy nghĩ về học tập, lòng tự tin, sự năng động và linh hoạt, cách
ứng xử đúng mức, hợp đạo lý. Tăng cường sức lực và ý chí mơ ước, đem sức
mình góp phần làm cho cuộc sống bản thân, gia đình, đất nước trở nên giàu có,
lành mạnh và hạnh phúc. Đây là những tri thức, kỹ năng vừa đáp ứng cho học
tập tiến lên, học tập thường xuyên của con người trong thời đại khoa học công
nghệ, vừa đáp ứng cho ứng dụng thiết thực trong cuộc sống cộng đồng.
Đầu năm học 2009 - 2010, tôi được phân công giảng dạy lớp 5B, tôi
nhận thấy tình hình học tập của học sinh trong lớp có một số em được sự quan
tâm của gia đình và với ý thức học tập tốt do vậy đạt được kết quả cao, nhất là
môn Toán. Là giáo viên dạy lớp 5, đa số học sinh ở vùng sông nước, địa bàn đi
lại tương đối khó khăn, đối tượng học sinh không đồng đều về tuổi tác và trình
độ nhận thức. Chính vì vậy nên từ đầu năm học tôi đã chú trọng đến việc đổi
mới phương pháp học môn Toán 5 sao cho phù hợp với đối tượng học sinh của
mình. Để học sinh tiếp thu tri thức có hệ thống, đó là việc rất quan trọng và cần

thiết của người giáo viên hiện nay nhằm phát triển trí tuệ, óc thông minh, sáng
tạo. Sau này để các em trở thành những người có ích cho xã hội.
Chính vì vậy mà tôi chọn vấn đề nghiên cứu “Một số kinh nghiệm giảng dạy
môn Toán lớp 5 hiệu quả”.
Phần thứ hai
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

Nói đến hoạt động dạy và học thì không thể không nói đến phương pháp
dạy và phương pháp học, hai hoạt động đó diễn ra song song. Nếu chỉ chú ý tới
việc truyền thụ tri thức cho học sinh mà không chú ý đến việc tiếp thu và hình
thành kỹ năng kỹ xảo như thế nào thì quá trình dạy học sẽ không thể mang lại
kết quả cao “Chữ thầy lại trả cho thầy”. Khi học sinh không tiếp thu được tri
thức khoa học, ắt sẽ không hình thành được những kỹ năng, kỹ xảo. Từ đó
không thể có hành động đúng đắn, đáp ứng yêu cầu thực tế khi xảy ra những
tình huống mà không biết xử lý. Cho dù người giáo viên có những phương
pháp giảng dạy tốt đến đâu đi chăng nữa, mà người học sinh lại không có
phương pháp học tập khoa học thì cũng không giải quyết được nhiệm vụ dạy
học.
Môn Toán là môn học tự nhiên rất trừu tượng, lôgic và hoàn toàn gắn với
thực tiễn cuộc sống hàng ngày. Vì thế, nếu học sinh không có phương pháp học
đúng thì sẽ không nắm được những kiến thức cơ bản về toán học và việc học
các môn học khác cũng như việc nhận thức thế giới xung quanh rất khó khăn.
Môn Toán là bộ môn quan trọng trong tất cả các môn học khác. Nó là
chìa khoá để học các môn học khác, đồng thời môn Toán còn có khả năng như
phát triển tư duy lôgic, những thao tác trí tuệ cần thiết giúp con người trong
hoạt động thực tiễn đạt hiệu quả như mong muốn.
Trong giờ Toán, bên cạnh việc tìm và sáng tạo phương pháp giảng dạy
phù hợp với yêu cầu bài học và đối tượng học sinh, chúng ta cần phải giúp các
em có phương pháp lĩnh hội tri thức toán học, làm cho các em chủ động hơn
trong việc lĩnh hội tri thức toán học. Học sinh có phương pháp học toán phù

hợp với từng dạng bài thì kết quả học Toán cũng sẽ cao, hiểu bài sâu. Điều đó
kích thích tinh thần học tập ngày càng hăng say.
Còn những em có kết quả học tập chưa cao là do chưa có ý thức được
việc học, gia đình chưa thực sự quan tâm đến việc học tập của con em mình.
Nhưng lý do chính là các em chưa có một phương pháp học phù hợp với từng
dạng toán. Hay cùng một đề bài có nhiều có nhiều cách giải khác nhau. Các em
chưa tự tìm ra cho mình một phương pháp giải ngắn gọn và nhanh nhất. Tất cả
những điều đó thôi thúc tôi tìm hiểu, nghiên cứu đưa ra một số biện pháp nhằm
mục đích nâng cao chất lượng dạy học môn Toán.
I. NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA TOÁN 5
- Căn cứ vào trình độ nhận thức của từng đối tượng học sinh.
- Căn cứ vào sự chuẩn bị ở nhà, khả năng áp dụng kiến thức đã học vào
việc giải toán.
- Các kiến thức học sinh cần học:
+ Hệ thống hóa toàn bộ kiến thức toán học, các em đã học ở lớp dưới.
+ Nắm được các kiến thức sau:
* Số học:
- Nắm được khái niệm Phân số và Số thập phân, biết đọc và viết các số
đó, biết cách rút gọn và quy đồng mẫu số các phân số, biết so sánh các phân số
và số thập phân.
- Biết thực hiện các phép cộng, trừ, nhân, chia, các phân số, số thập phân
và tính được giá trị của biểu thức số. Biết đổi đơn vị các số đo thời gian, biết
thực hiện cộng trừ, nhân chia số đo thời gian trong những trường hợp đơn giản.
* Hình học:
- Học sinh biết vẽ các hình đã học. Nắm tên gọi các hình đã học, nắm
được đặc điểm của các hình đó. Từ đó rút ra quay tắc và công thức tính chu vi,
diện tích, … các hình đã học.
* Đại số:
- Học sinh biết giải một số phương trình và bất phương trình đơn giản và
số thập phân.

* Các đại lượng: Nắm tên gọi, ký hiệu và cách sử dụng các đơn vị đại
lượng. Nắm được mối quan hệ giữa chúng.
* Giải toán có lời văn: Biết tóm tắt bài toán bằng ngôn ngữ hoặc sơ đồ,
…, biết cách giải và trình bày theo các bài toán đơn và toán hợp với phân số, số
thập phân. Biết giải các bài toán đơn giản về chuyển động đều.
II. CÁC BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC TOÁN.
Trước hết giáo viên cần nắm đựợc trình độ của các đối tượng học sinh
trong lớp. Khi giảng dạy, giáo viên coi học sinh là nhân vật trung tâm trong quá
trình dạy học. Trong đó giáo viên là người tổ chức và hướng dẫn mọi hoạt động
của học sinh. Giáo viên không còn là người chỉ truyền đạt thông tin mà là
người tổ chức và định hướng hoạt động của học sinh, huy động vốn hiểu biết về
kinh nghiệm của bản thân các em để các em tự chiếm lĩnh tri thức mới. Trong
giờ dạy, giáo viên nói ít, làm mẫu ít nhưng thường xuyên làm việc với cá nhân
học sinh hoặc nhóm học sinh. Từ đó giáo viên nắm được khả năng học của từng
học sinh, phát triển năng lực và sở trường của cá nhân. Mọi học sinh đều phải
hoạt động, độc lập suy nghĩ và làm việc theo hướng dẫn của giáo viên. Học
sinh có nhiều cơ hội để bộc lộ khả năng của cá nhân. Dạy học như vậy tạo cho
học sinh thói quen làm việc tự giác, chủ động, biết tự đánh giá kết quả học tập
của bản thân và của các bạn. Tạo cho học sinh niềm tin, niềm vui trong học tập.
Từ đó các em có hứng thú trong học tập, tự tin vào khả năng của bản thân và
dần hình thành phương pháp tự học, tự nghiên cứu độc lập và sáng tạo, tự phát
hiện ra các tình huống có vấn đề trong học tập và trong cuộc sống. Việc lập kế
hoạch và chọn kế hoạch hợp lý nhất để giải quyết vấn đề.
Giáo viên kết hợp với gia đình các em để tổ chức việc học ở nhà được
tốt. Tùy từng nội dung bài học mà giáo viên có thể sử dụng nhiều phương pháp,
song phần lớn trong tiết học dành cho học sinh thực hành làm bài tập trong sách
giáo khoa. Đối với học sinh khá giỏi cần khuyến khích cho học sinh giải bài
toán bằng nhiều cách khác nhau và chọn cách giải hay nhất để ghi vào vở.
Thường xuyên đi sâu đi sát những học sinh yếu để có những biện pháp
giúp đỡ kịp thời.

Giáo viên sử dụng các hình thức học tập theo định hướng đổi mới
phương pháp dạy học toán.
* Học cá nhân ( ở trên lớp).
- Học sinh hoạt động theo hướng dẫn của giáo viên.
- Học sinh tự học với tài liệu, đồ dùng học toán để chiếm lĩnh tri thức
mới, luyện tập thực hành theo khả năng của học sinh. Trong khi học cá nhân,
từng học sinh có thể hỏi ý kiến, trao đổi với giáo viên. Giáo viên cũng có thể
theo dõi, hướng dẫn, kiểm tra một số học sinh
* Học theo nhóm:
Tùy từng bài giáo viên có thể chia nhóm như sau:
- Nhóm hỗn hợp : Loại nhóm này thường hoạt động đều trong các tiết
học để các em có thể giúp đỡ lẫn nhau.
- Nhóm theo trình độ: Thường áp dụng vào các tiết thực hành.
- Giáo viên có thể phụ đạo học sinh yếu, kém đồng thời cũng bồi dưỡng
học sinh khá, giỏi bằng cách cho các em làm thêm một số bài toán nâng cao.
- Nhóm theo sở trường: Dành cho những đối tượng đặc biệt. Những hoạt
động của cá nhân hợp tác hoạt động thành nhóm. Ở mỗi học sinh được trao đổi
thảo luận với nhau, tự các em phát biểu ý kiến riêng của mình dưới sự giúp đỡ
của bạn bè và sự hướng dẫn của giáo viên các em đi đến thống nhất trong
nhóm.
* Học theo lớp: Tất cả các ý kiến của các nhóm sẽ được trao đổi thảo
luận rộng rãi hơn để tìm ra những kết luận hợp lý. Tại đây người giáo viên sẽ
được thể hiện rõ vai trò trọng tài khoa học giúp các em phân biệt đúng hay sai,
hợp lý hay chưa hợp lý, nên làm theo cách này hay cách kia…
- Cuối tiết học giáo viên dành ít thời gian để tổ chức trò chơi học tập, cụ
thể trong học kỳ I năm học 2009 - 2010 này tôi thực hiện tôi thực hiện phương
pháp dạy học trên, tôi thấy các em tiếp thu bài tốt hơn và tạo động cơ chủ động
về phía học sinh.
VD1: Khi các em học giải các bài toán về phần trăm.
Bài toán: Một cửa hàng có 600m vải. Buổi sáng bán được 12% số vải đó,

buổi chiều bán được 8% số vải đó. Hỏi cả ngày hôm đó cửa hàng đã bán được
bao nhiêu mét vải?
+ Học cá nhân: Học sinh đọc thầm đề toán, tự phân tích đầu bài toán, suy
nghĩ tìm cách giải.
+ Học theo nhóm: Học sinh phát biểu ý kiến của cá nhân trong nhóm.
- Bài toán cho biết gì ?
- Bài toán yêu cầu tìm gì ?
- Bài toán thuộc dạng toán nào ?
- Nêu cách giải bài toán ?
Học sinh phát biểu ý kiến của từng cá nhân trong nhóm và đi đến thống
nhất ý kiến.
+ Học lớp: Giáo viên gọi đại diện các nhóm lên phát biểu ý kiến của
nhóm mình, cụ thể: Nhóm 3 giải bài toán:
Số vải bán cả ngày bằng:
12% + 8% = 20% (số vải cửa hàng có)
Số mét vải bán cả ngày là:
ĐS : 120m vải
Nhóm 1 - 2 - 4 giải.
1% số vải là: 600 : 100 = 6 (m)
Số vải cửa hàng đã bán cả ngày là:
6 x (12 + 8) = 120 (m).
ĐS : 120m vải
Giáo viên gọi học sinh các nhóm lên nhận xét 2 cách giải trên. Từ đó học
sinh tự rút ra cách giải đơn giản hơn là nhóm 1- 2- 4 đã làm.
VD2: Tính : 17,42 + 36,5 + 12,58
+ Học cá nhân: Học sinh tự suy nghĩ tìm ra cách giải rồi thực hiện.
+ Học theo nhóm: Học sinh trao đổi ý kiến trong nhóm thựcc hành tính
theo nhóm.
+ Học lớp: Giáo viên gọi đại diện các nhóm lên trình bày.
+ Cụ thể nhóm 1 làm như sau:

17,42 + 36,5 + 12,58 =
53,92 + 12,58 = 66,5
Nhóm 2, 3, 4: áp dụng tính chất giao hoán của phép cộng.
17,42 + 36,5 + 12,58 =
17,42 + 12,58 + 36,5 =
30 + 36,5 = 66,5
Giáo viên gọi đại diện các nhóm lên nhận xét cách tính của nhóm bạn.
Từ đó học sinh tìm ra cách tính nhanh nhất nhóm 2, 3, 4 đã làm.
Phần thứ ba
KẾT QUẢ PHỔ BIẾN, ỨNG DỤNG
Sau khi nghiên cứu và thực hiện đề tài áp dụng đề tài trên vào giảng dạy
trong năm học vừa qua, tôi đã thu được một số kết quả như sau:
Chất lượng môn Toán lớp tôi phụ trách:
Thời
điểm
Số HS
Môn Toán
Giỏi Khá TB Yếu
SL TL % SL TL % SL TL % SL TL %
Đầu
năm
35 4 11,43 7 20,00 21 60,00 3 8,57
Cuối
HKI
35 6 17,14 10 28,57 17 48,57 2 5,71
Cuối
HKII
35 7 20,00 13 37,14 15 42,85 00 00

Như vậy, qua bảng kết quả trên với việc đổi mới phương pháp giảng

dạy mà bản thân tôi đã lựa chọn, phát hiện, sử dụng cách thức giảng dạy phù
hợp với đặc điểm, đối tượng học sinh và gắn với từng nội dung, từng tiết học,
từng bài học cụ thể. Từ đó kết quả học tập của học sinh được nâng lên rõ rệt so
với đầu năm học.
Muốn việc giảng dạy và học tập của thầy và trò được nâng cao, việc
nghiên cứu tìm tòi là nhiệm vụ vô cùng quan trọng. Vì vậy thông qua giảng dạy
và hướng dẫn học sinh học tập tôi đã rút ra những bài học cho bản thân là:
1. Người giáo viên phải có tâm huyết với nghề: Yêu nghề mến trẻ, luôn
học hỏi, trau dồi kinh nghiệm cho bản thân thông qua trao đổi với đồng nghiệp.
Luôn tìm tòi, nghiên cứu, sáng tạo, áp dụng những phương pháp dạy học có
chất lượng, hiệu quả. Đó là phương pháp “ Lấy học sinh làm trung tâm”.
2. Giáo viên phải nắm chắc được những yêu cầu của bộ môn giảng dạy.
3. Giáo viên phải có sự chuẩn bị chu đáo ở tất cả các khâu phục vụ cho
việc giảng dạy. Đồng thời hướng dẫn học sinh cùng suy nghĩ, quan sát nêu ra
những ý kiến xác thực với nội dung bài.
4. Giáo viên phải chủ động sáng tạo, khéo léo trong việc áp dụng các
phương pháp dạy học mới theo từng nội dung, từng phân môn, theo chủ đề và
khả năng nhận thức của lứa tuổi, địa phương, điều kiện phát triển xã hội.
5. Thầy và trò phải có quan hệ hỗ trợ nhau trong giảng dạy và học tập
nghiêm túc, thoải mái, lời nói cử chỉ giản dị, diễn cảm, phù hợp với nội dung.
6. Thầy và trò thường xuyên tiến hành luyện tập, ôn luyện có hệ thống
khoa học, logic.
7. Phân chia được đối tượng học sinh để có kế hoạch cụ thể trong việc
bồi dưỡng và phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh.
8. Cần gắn chặt kiến thức giảng dạy vào thực tế cuộc sống, sinh hoạt văn
hóa của Việt Nam nói riêng và Quốc tế nói chung. Đặc biệt vào sinh hoạt văn
hóa, khoa học kỹ thuật của địa phương.
Nếu thực hiện được những bài học trên đây tôi tin chắc rằng chất lượng
dạy và học của thầy và trò sẽ được nâng cao.
Ngoài các biện pháp nêu trên cũng cần thường xuyên tổ chức chuyên đề,

đặc biệt là đối với môn Toán. Giáo viên trong khối đưa ra các đề bài toán để
các thành viên thảo luận, đưa ra các cách giải và tìm ra một cách giải ngắn gọn,
dễ hiểu đối với các em.
Trước khi lên lớp phải chuẩn bị kỹ bài giảng, tìm ra phương pháp dạy
phù hợp với bài học và đối tượng học sinh. Tạo nghệ thuật lôi cuốn học sinh tập
trung chú ý nghe giảng, kích thích tính tư duy suy nghĩ xây dựng bài tạo không
khí học tập vui vẻ.
Cần ý thức được nhiệm vụ học tập và vị trí, vai trò của môn Toán rất cần
thiết cho các môn học khác và yêu cầu cuộc sống. Do vậy, các em phải chủ
động tìm ra những phương pháp học phù hợp nhằm đem lại kết quả cao trong
quá trình học tập.

KẾT LUẬN
Đối với người giáo viên tiểu học, vấn đề quan trọng là không chỉ truyền
thụ cho học sinh những tri thức toán học mà còn phải tìm cách để học sinh lĩnh
hội tri thức một cách toàn diện, đó chính là phương pháp học. Nếu không có
phương pháp học đúng thì người học sẽ rơi vào tình trạng học vẹt theo một
cách máy móc, nhắc lại kiến thức bài học mà không hiểu hoặc hiểu một các
máy móc mơ hồ, nhanh quên.
Trong hoạt động dạy học, người giáo viên ngoài việc tìm tòi phương
pháp học đúng để lĩnh hội tri thức mới hình thành nên kỹ năng, kỹ xảo từ đó
hoàn thành nhiệm vụ dạy học.
Muốn học tốt môn toán nhưng lại không có phương pháp học đúng thì
kết quả học toán sẽ không cao. Do vậy, muốn có phương pháp học tốt phù hợp
với môn Toán là rất cần thiết. Đặc biệt là ở lứa tuỏi học sinh tiểu học. Có kết
quả môn Toán cao là nhờ biết kết hợp các phương pháp học đúng giúp học sinh
hiểu bài nhanh, sâu sắc và nhớ lâu.


Năm Căn, ngày 10 tháng 10 năm 2010

Người viết





Phạm Hữu Trí