Tìm hiểu phương pháp dạy học môn tiếng Việt ở cấp tiểu học theo chương trình và sách giáo khoa mới (Nghiên cứu trường hợp trường tiểu học Xuân Trung - xã Xuân T

1
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN




TRẦN THUỲ AN



TÌM HIỂU PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT
Ở CẤP TIỂU HỌC THEO CHƯƠNG TRÌNH
VÀ SÁCH GIÁO KHOA MỚI
(Nghiên cứu trường hợp trường tiểu học Xuân Trung - Xã Xuân
Trung - Huyện Xuân Trường - Tỉnh Nam Định)




LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH NGÔN NGỮ HỌC





Hà Nội - 2013

2
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN




TRẦN THUỲ AN



TÌM HIỂU PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT
Ở CẤP TIỂU HỌC THEO CHƯƠNG TRÌNH
VÀ SÁCH GIÁO KHOA MỚI
(Nghiên cứu trường hợp trường tiểu học Xuân Trung - Xã Xuân
Trung - Huyện Xuân Trường - Tỉnh Nam Định)

Chuyên ngành: Ngôn ngữ học
Mã số: 602201
LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH NGÔN NGỮ HỌC
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Vũ Thị Thanh Hương




Hà Nội - 2013

4
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU 7
1. Lí do chọn đề tài 7
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 7

3. Mục đích 8
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 9
5. Phƣơng pháp 9
6. Ý nghĩa của đề tài 9
7. Bố cục luận văn 10
CHƢƠNG 1 11
CƠ SỞ LÍ THUYẾT 11
1.1. Dẫn nhập 11
1.2. Cơ sở lí luận của việc dạy và học tiếng mẹ đẻ 11
1.2.1. Tiếng mẹ đẻ 11
1.2.2. Cơ sở lí luận của việc dạy và học tiếng mẹ đẻ 13
1.2.2.1. Lí thuyết hành vi luận 13
1.2.2.2. Lí thuyết bẩm sinh luận 14
1.2.2.3. Lí thuyết tương tác luận 15
1.2.3. Các mô hình dạy tiếng mẹ đẻ 17
1.3. Phƣơng pháp dạy học tiếng Việt cấp tiểu học 19
1.3.1. Phương pháp phân tích ngôn ngữ 20
1.3.2. Phương pháp luyện theo mẫu 20
1.3.3. Phương pháp giao tiếp 20
CHƢƠNG 2 22
CHƢƠNG TRÌNH, SÁCH GIÁO KHOA MỚI VÀ YÊU CẦU ĐỔI MỚI PHƢƠNG
PHÁP DẠY HỌC 22
2.1. Dẫn nhập 22
2.2. Chƣơng trình môn tiếng Việt cấp tiểu học và yêu cầu đổi mới phƣơng pháp dạy học 23
2.2.1. Nội dung chương trình môn tiếng Việt tiểu học 23
2.2.1.1. Kiến thức 23

5
2.2.1.2. Kĩ năng 26
2.2.2. Những yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học thể hiện ở việc thiết kế chương trình 27

2.2.2.1. Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học thể hiện ở mục tiêu môn học 28
2.2.2.2. Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học thể hiện ở quan điểm tích hợp xây dựng
chương trình 28
2.2.2.3. Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học thể hiện ở nội dung chương trình 29
2.3. Sách giáo khoa tiếng Việt cấp tiểu học và yêu cầu đổi mới phƣơng pháp giảng dạy 34
2.3.1. Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học thể hiện ở nguyên tắc biên soạn sách
giáo khoa 35
2.3.1.1. Nguyên tắc giao tiếp 35
2.3.1.2. Nguyên tắc tích hợp 36
2.3.1.3. Nguyên tắc tích cực hoá hoạt động của học sinh 37
2.3.2. Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học thể hiện ở sách giáo khoa 38
2.3.2.1. Về nội dung sách giáo khoa 38
2.3.2.2. Về hình thức sách giáo khoa 50
2.3.3. Một vài ha
̣
n chê
́
52
2.3.3.1. Biểu hiện quá tải 52
2.3.3.2. Tnh liền mạch 53
2.4. Tiểu kết 54
CHƢƠNG 3 57
TÌM HIỂU PHƢƠNG PHÁP DẠY VÀ HỌC TIẾNG VIỆT Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC
XUÂN TRUNG 57
3.1. Dẫn nhập 57
3.2. Thiết kế nghiên cứu 57
3.2.1. Đôi nét về đối tượng nghiên cứu 57
3.2.2. Phương pháp thu thập thông tin 57
3.2.3. Mẫu nghiên cứu 57
3.2.3.1 Mẫu giáo viên 57

3.2.3.2. Mẫu học sinh 58
3.3. Kết quả 59

6
3.3.1. Thái độ của giáo viên đối với việc dạy và học tiếng Việt theo chương trình và
sách giáo khoa mới. 59
3.3.1.1. Thái độ của giáo viên đối với chương trình, sách giáo khoa và yêu cầu đổi mới
phương pháp dạy học 59
3.3.1.2. Phương pháp dạy học môn tiếng Việt của giáo viên 61
3.3.2. Thái độ của học sinh đối với việc dạy và học môn tiếng Việt theo chương trình
và sách giáo khoa mới 63
3.3.2.1. Học sinh lớp 4, 5 63
3.3.2.2. Học sinh lớp 1, 2, 3. 70
3.4. Tiểu kết 75
KẾT LUẬN 76
1. Về chƣơng trình và sách giáo khoa tiếng Việt tiểu học mới 76
2. Tìm hiểu phƣơng pháp dạy và học tiếng Việt theo chƣơng trình và sách giáo khoa mới
trong nhà trƣờng (trƣờng hợp trƣờng tiểu học Xuân Trung) 78
PHỤ LỤC 84
A. PHIẾU TÌM HIỂU Ý KIẾN HỌC SINH. 84
B. PHIẾU QUAN SÁT 87

7

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
       

cao. 
đọc, nghenói, viết 
 câu. 


 
 

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
- 



- 

. 
này, có 
- 


- 
- 
- 

8
- 
-2004).

- 


               
               
-
 

- 





3. Mục đích

 

- 
- 

- 
g pháp



9
a



4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- môn ti
- 

ung, xã

5. Phƣơng pháp
- 
 

- T



 
6. Ý nghĩa của đề tài







      

10
trình và sách giáo khoa 




7. Bố cục luận văn


Chƣơng 1


và 
Chƣơng 2             

Ch


Chƣơng 3
Xuân Trung - - 




11

CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÍ THUYẾT
1.1. Dẫn nhập



 


 

              


       



Các mô

1.2. Cơ sở lí luận của việc dạy và học tiếng mẹ đẻ
1.2.1. Tiếng mẹ đẻ
Từ điển tiếng
Việt“là ngôn ngữ dân tộc mình, trong quan hệ đối
lập với các ngôn ngữ khác” [37]         




12


ikipedia, t hay  





“Về sự tiếp nhận ngôn ngữ thứ nhất của trẻ em
ở lứa tuổi tiền học đường”

                
 


 



     



 






13
gian: lúc còn 






      
Khang [31])
  


[31, tr. 44]

 tiếng mẹ đẻ “là ngôn ngữ mà
con người học được trong những năm đầu của đời mình và thường trở thành công cụ
tư duy và truyền thống tự nhiên”. Tiếng mẹ đẻ “không cần phải là thứ tiếng mà cha mẹ
đứa trẻ dùng, cũng không cần phải là ngôn ngữ đầu tiên mà đứa trẻ học để nói, bởi vì
có những hoàn cảnh đặc biệt làm cho nó vào một tuổi rất sớm đã bỏ một phần hay bỏ
hoàn toàn ngôn ngữ đó (31, tr. 44])
1.2.2. Cơ sở lí luận của việc dạy và học tiếng mẹ đẻ




1.2.2.1. Lí thuyết hành vi luận
Lí t
(1887 - 1949), J. Watson (1878 - 1985), B.F. Skinner (1904 - 1990)

14
        
trình hình thành các hành vi, các thói que- 

- - 
 
 -





 


1.2.2.2. Lí thuyết bẩm sinh luận
  
duy tâm khác

               
     


  



 


15

.



ngữ pháp phổ quát.


      




 






1.2.2.3. Lí thuyết tương tác luận


 
và Hallidays. 
a/ Piaget 
 tương tác vật lí  
      

16




- 


b/ Vygotsky (1978)



bên trong - 

 





[9])
hoàn toàn trong tương tác xã hội.


 
vùng cận phát triển 
- 




17
c/ Halliday (1975, 1985)





tiền ngôn ngữ (protolanguage), chuyển giao (transition) và ngôn ngữ người
trưởng thành (adult language).





 


 





1.2.3. Các mô hình dạy tiếng mẹ đẻ



.
xu hướng hành vi luận 
 

18







 





riêng [5].
Theo xu hướng bẩm sinh luận








        






19


- 


 






 





1.3. Phƣơng pháp dạy học tiếng Việt cấp tiểu học











20


             
     

1.3.1. Phương pháp phân tích ngôn ngữ








 

1.3.2. Phương pháp luyện theo mẫu
n theo máp mà hc sinh nhn 
ngôn ng, li nói bng mô phng li thy giáo, sách giáo khoa 
gm nhiu dng bài tt câu theo mc, phát âm hoc din cm
c s dng trên gi tc, chính t, luyn
t và câu, t
1.3.3. Phương pháp giao tiếp
 y ting da vào li nói, vào nhng
   ng và giao tip bng ngôn ng    n lin vi
n theo m cc p ca
ngôn ng. Dy ting Ving giao tip tc là dy phát trin li nói cho tng cá
nhân hp coi trng s phát trin li nói còn nhng kin
thc lí thuyc nghiên c phân tích các hi

21
 thc hip cng giao tin
ngôn ng và các thao tác giao tip.
Vic tách ra t gii thích rõ ni dung ca chúng. Trong
thc t dy h c s dng phi hp cht ch, không có
i tu u kin c th ca dy h la
ch     p. Các yu t liên quan trc ti n vic la chn
m v dy hc, ni dung dy hc, kh c ca hc sinh, trình
 u kin vt cht.

22
CHƢƠNG 2
CHƢƠNG TRÌNH, SÁCH GIÁO KHOA MỚI VÀ YÊU CẦU ĐỔI MỚI
PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
2.1. Dẫn nhập
     nh ra







k
 
 


2005 ghi rõ:




 


 
 



23



- 






2.2. Chƣơng trình môn tiếng Việt cấp tiểu học và yêu cầu đổi mới phƣơng
pháp dạy học
         
 -  

 (nghe,
 


 



 
2.2.1. Nội dung chương trình môn tiếng Việt tiểu học
, 

2.2.1.1. Kiến thức




24



a/ 




1  3




 , 

, 



, n










nói. 

ee. - 
- - 

 





b/ 

4 5






 , 



, , 

 

tv

tv




25
- Chương trình tiếng Việt 4 cung cấp các kiến thức tiếng Việt sau:
+ 


+


+ 


- Chương trình tiếng Việt 5 cung cấp các kiến thức tiếng Việt sau:
+ 
+ 


ng âm
+ 







Nhận xét: 





26

 



2.2.1.2. Kĩ năng

 , , 

, . 

 .








, 











:

- V1 ( 1, 2, 3) 

 hình thành ở học sinh kĩ năng đọc , viết va
̀

phát triển các kĩ năng nghe, nói với những yêu cầu cơ bản:
+ 














+ 













+ 



















, câu,


, 

.

- 2 (

4, 5) 







 


phát triển kĩ năng đọc, viết, nghe no
́
i ơ
̉
mư
́
c cao hơn vơ
́
i như
̃
ng yêu cầu cơ ba
̉
n:
+ 


















, 
+ 






+ - .




 ), 

























 , 

, 

, 

; 







; 







 , , nghe, . 

, ,  nh




Nhận xét: 
