Tạp chí Sông Hương và Cửa Việt trong giai đoạn đầu của văn học Đổi mới (khảo sát giai đoạn 1986 – 1996[

®¹i häc quèc gia hµ néi
TRƢỜNG ®¹i häc khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n
            



NGUYỄN THỊ KIM HẰNG


TẠP CHÍ SÔNG HƢƠNG VÀ CỬA VIỆT TRONG
GIAI ĐOẠN ĐẦU CỦA VĂN HỌC ĐỔI MỚI
(KHẢO SÁT GIAI ĐOẠN 1986 – 1996)

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Văn học Việt Nam


HÀ NỘI – 2014

®¹i häc quèc gia hµ néi
TRƢỜNG ®¹i häc khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n
            


NGUYỄN THỊ KIM HẰNG

TẠP CHÍ SÔNG HƢƠNG VÀ CỬA VIỆT
TRONG GIAI ĐOẠN ĐẦU CỦA VĂN HỌC ĐỔI MỚI

LUẬN VĂN THẠC SĨ
c Vit Nam
 : 60 22 01 21

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Phạm Xuân Thạch


HÀ NỘI - 2014
LỜI CAM ĐOAN

t qu u ci s
ng dn ca TS. Phch.
 i bt c  n
  Vit Nam.
m v ni dung c 





Nguyn Th Kim Hng

LỜI CẢM ƠN

y c - ng
i hc Khoa h- i hc Quu
kin thun l c tp.
c bi c ti Thy Phch 
i m  c ting d bo t
suc hin lu i li c
trong Hnh sa
lu
 tu
ki 




Nguyn Th Kim Hng



1
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 3
  3

2. Lch s v 5
ng, phu 8
4. M 8
u 9
6. B cc lu 9
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM GIAI ĐOẠN
ĐẦU ĐỔI MỚI VÀ HAI TỜ TẠP CHÍ SÔNG HƢƠNG, CỬA VIỆT . 11
1.1 Khái lƣợc về Đổi mới Văn học 11
1.1.1 Ti i mc Vit Nam 11
i mn 1986 - 1996 18
i vu ca
i mc 21
1.2 Khái quát về tạp chí Sông Hƣơng và Cửa Việt 23
1.2.1 T 23
1.2.2 Ta Vit 29
 Tiểu kết chƣơng 1 35
CHƢƠNG 2: NHỮNG ĐỔI MỚI Ở BÌNH DIỆN LÍ LUẬN, PHÊ BÌNH 36
2.1 Sự xuất hiện tƣ tƣởng mới trong văn học 36
2.1.1 Mi quan h gi 36
2.1.2 Mi quan h gi n thc 41
2.2 Tâm thế của lớp nhà văn đối với công cuộc Đổi mới văn học 44
 i mc 45
 ng c 51
c 53

2
2.3 Hình thành đội ngũ tác giả 55
 ng trc c 55
2.3.2 Chun b  ngh  56
nh nh  60

 Tiểu kết chƣơng 2 62
CHƢƠNG 3: NHỮNG ĐỔI MỚI Ở BÌNH DIỆN SÁNG TÁC 64
3.1 Mở rộng phạm vi phản ánh hiện thực 64
3 ci 64
 cn nh 
hin ti 68
 cn hin thc huyn o, th gi 73
3.2 Cảm hứng mới trong văn học 75
3.2.1 Cm hng t  75
3.2.2 Cm hng th s m h 78
3.3 Sự xuất hiện khuynh hƣớng mới về nghệ thuật 86
3.3.1 S xut hing mi v ngh thu . 86
3.3.2 S xut hin khuynh ng mi v ngh thu 91
 Tiểu kết chƣơng 3 97
KẾT LUẬN 98
TÀI LIỆU THAM KHẢO 101
PHỤ LỤC 1

3
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
  1986,   VI      Nam 

 ra,
Vic hic i mi n c. ng li
i mi ng ch o cng  th
 th tht b thc
s 




. Tinh thn i mi c, i mi  lun tr
yn ca cng - c
hi. Mt cuc tho lun r tng
kt v v  lu
ng coi thi gian t t giai u s i
mi c Vit Nam hii,  mt giai n quan trng, cha
ng nhng thay i ln ca  hc Vit Nam hu chin  m ra giai
n  i ca  hc Vit Nam. Bt c s 
c chun b t 
ng mm mng, nhng th nghic t nhi
c, trong sung cng Vit Nam. Cho
n nay,  cuc i mi  thc hin c gn ba   thit 
 ta   mt   cn thit   th tng kt v nhng  tu
c u ca i mi.
, 

















  , ng
 ,  .
 chung   

 

   

      

,  
 



   

  

 .  

   

i 


quan 


  ,   

  

   

  

 


 

 ra.   

 

    

 suy  

?  ,  ai

4
,   

 

   tin nhanh  


 

  

t huy 
 ca   th   cuc i mi  hc do ng cng sn
Vit Nam  o bt u t nhng  phm in   trung  
 ngh,  ngh  i 
 , 

 , 
c    c i mi   

(






 (). 



, 



 
  chong trong i

mi 







 






ng nh







 . Ca Vit a H
hc Ngh thut tnh Qung Tr xut b i t 
S u c xut b
t c nh

 ng i mi.  
ta Hc Ngh thut tnh Th Hu, mt

n ph cc ngh
thut   c xut b , 
 Ca Vit i bt nht ca min Trung Vit Nam
  m by gi,      i v  c i mi,
 trong thi mi c thc hin t
i hi i bing Cng sn Vi
. 















 , 
 ,  







 . 









 , l 






 hai  










, 




. Trong qup t
mn vi mt gm c a

5
 Tr i s
ngh ca mn gn vt trung
. T thuc Hc
Ngh thu nh, mt phn ba  li
Hu, l, mt phn ba v Qung Tr,
lCa Vit, mt phn ba i v Qu
lQu thy, hai t
Ca Vit i quan h t b
a hai tn
 nh min Trung Trung B 
2. Lịch sử vấn đề












 , 

















 , c. 



v
vit 



 






 ( 
, m li nh m cc Vit Nam giai
n 1945  1975, tp trung li nhng s ki    c sau
1975 vc i mi cng, Ngh quyt 05 ca B tr v
 c ngh thut,  s xut hin c   m mi vi
nhn v  p mc
c Vit Nam phi mt trong thi m ca. Tr
vi c  
ngm m lu c
i thiu,
ch nhc nay b m; vn dng
o nht mc. Trong
mi nht gt bc

6
Vit Nam hii (th k XX) ng
tri thu nht cc hii Vit Nam trong c th k XX 
phn tng lu loc.
 c i mi
gi, tt phm vi nh
c thiu nhi: Nguyn Th t Nam 1975  1995
 nhng i mi  n; Nguyn Th Kim Tin,  i trong tiu
thuyt Vit Nam thi mi; NguyMp cn tiu
thuyt Vit Nam thi mi; i mi 
a mt s ;  
1990; Pho din m
sau 1975;   Bc L, c thiu nhi Vit Nam th  i mi;
Phm Quc Ca, My nh th  t Nam 1975
 2000; Nguyp,  Vit Nam sau 1975  din m

n;  vng ca th
lo
 





 , 






 8, 2006, : 




 












 . 






 : 





:




(  

  2/2005).  
Nguyn Th  m 
xut bp h t v mi
quan h gic Vit Nam hiu th
k XX qua mt s ng h
c bit, Trn Th t 
i mi c cui th k XX 

7
ci vc i mi c: ng lc
quan trm v t ng i mc;
m v n, bng
cho s n cc trong thi mii kp
thi mt kht lp tn
quan trc. Nh nhng vai
c i mi c di
 








 



  









 .  
, . 
Luyn, M 200 s TCa Vit, ,
tCa Vit t mi i mi n
  gc xng k
   i th     n nh   
 c tung ty h 
c nhin nhiu
ng phn bii , truyn),
phn bin ngh thu         ng
  i ch  i thiu nh    c) mang
i nhm cp nhi nhiu chiu trong i
mi c. Cn quan tn t
nhiu trin vt trong  h mnh
m o lut. K nim 30
, nhing gi tp 
t ghi li k nim, cm nhn v t 
mu chi tit, c th o

8
ng l 
chy i nhng
t, h  t 
 thao thi    c (    
 m)n V trong T
 
n thc
u v t t Ca Vit trong n
u ca i mi c.
3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu

3.1 Đối tƣợng nghiên cứu
 lu ng gii quyt thi
vit phnh t yu,
cn thic khi b m quan trng ca
vic la ch      m hi
nhn thy b phng th hinht
a TCSH TCCV u cc i mi.
3.2 Phạm vi nghiên cứu
TCSH ng cng 78 s, TCCV 33 s. ,
 lutiu 111 s
t
4. Mục đích nghiên cứu đê
̀
tài
 



 trong










.

 



   i s
c Vi

   ng mt
 , ho; 

 

9
 loi truyn ngn, 
.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
 thc hin nhng n      y  ng
p cn c s, p cn
 hc, p cn c. Bng vi
tv hai t i, mc t
ng v t ra t hai
tt n i mi n i mi thc ti
, lu ng li tS Ca Vit trong
u ci mc t n 1996.
Quy ƣớc về cách viết tắt
t vit hoa ch 
TCCV: TCa Vit
TCSH: T
Quy ƣớc về cách ghi chú thích và trích dẫn
[ ] Th t n.

6. Bố cục luận văn
Phn m u:  , lch s v, ng
u, mu,  u,
b cc lu
mt: Tc Vii m
hai t ta Vit
m v mt s v sau:
- c v u ca i mi c Vit Nam
- Mi quan h cc u ca i
mi c

10
- Gii thi v TCSH TCCV
hai: Nhi mi  n n, 
 yu tit v 
c tranh lun i c
ngh thut 
ba: Nhi mi  n 
vic  
TCSH TCCVi vit s 
  th ca hai ti vc
Viu i mi.
Kt lun: T c kt qu  u   c khi
u TCSH TCCV u ca i mi c.
Ph lc:
- Bng danh m, truyn ngn, 
,  TCSH
- Bng danh mm n ngn, 
, TCCV

11
CHƢƠNG 1:
TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM GIAI ĐOẠN ĐẦU ĐỔI MỚI
VÀ HAI TỜ TẠP CHÍ SÔNG HƢƠNG, CỬA VIỆT
ng m t
Ca Vit u ca i mi, i vit s n
li bc tranh chung v i mi c  Vi 
c i mi c. Tip theo, lu 
ra nhc v u ca i mi c Vit Nam
(1986  1996), mi quan h cu ca
i mi c, gii thi TCSH TCCV  s
i, mc tng
. t s ng th v TCSH
TCCV u ca i mi c (1986  1996).
1.1 Khái lƣợc về Đổi mới Văn học
1.1.1 Tiền đề Đổi mới văn học Việt Nam
t, i mi a
c Vic i mi ng
c vi hi bic ln th VI cng Cng sn
Vit Namng du hiu i mi. Mt lo kin
i sn dn th hin nhm mi, 
nhn  ni ti sc Vit Nam m
quan, trung thc.   

 




12


,
, t
 sau.  


Cu8, t chc  Ht s chuyn bin quan
tr             
   
 u h ng v hoc t
i chuy chc mt
chuyd  l luo
 thut   v c, u tp
mt cuc ht Nam ng gi t Hi
ngh  i ngh c ti
i Hp cHi Vc Ngh
thut Vit c hi ngh t ni b nhu
trao i v mt s v 
i r h gi
ngh tho lu   o ra b   d  
c chc Hi ngh  
hc mt th ng nhim v c 
i. Trong Nh li
  t Hi ngh ca H
n c trong y. Phi chu
t c nhi hon hn
u ch i. i ngh i ch c

13
t v v i mi, th hin s vp v

ca lch s n ghi li s
ki
T ,  
, 
              
  . 
trong
    :          

           i   
 ( 
  
, 
        .     
 
 

t  
  
 


Mt lot hing tiu thuyi cho thc i mi trong
t hin. Gp g cu (Nguyn Khi  i
thoi ca nhiu lung, nhiu quan ni,   
mng b i s a nh Thi gian

14
ci (Nguyn Khi  ng la chn
    li gp nhau  ch     nh

m, u  th mt  ng: s   ng h   t
nim tin t  lu v
vin.   1982), n (Ma
 1985), c bin (Nguyn Mnh Tun  1982), 
 (Nguyn Mnh Tun  1985) kha nhi
c thphn bi  i thi c
ch kinh t bao ct cp, bt n trong nh
i nng v c h c bit, hing tiu thuyt c
bin cn Mnh Tun i trong bi cnh kinh t  khp
t c  chuyn bin mnh m
v ng Ch th, Ngh quyt mi ct
cu ngh thut ca cun tiu thuyt xoay quanh s tr li v p
ca m qun l gn vi s i ca m vi
nh thi cuc:  nghi
         ng. Phi thy r   
i nht thi ca mt bin, ca cuc s T  hm,
ng cc l c bin,
c cuc s
  t lot m k  nh cm hng ngi
t hin cm hhn thc l 
  i dch chuyn dn v   c sinh ho  nh
ng th su ch  mc nhn m
bi sng, kh 
ng vi thi thng yu t t quan tri v
 ca i.

15
 i hi i bi  c ln th VI cng
Cng sn Vit Nam din ra, Vic hic i mi
    ng li i mi   ng ch o c ng

n th tht b
 thc s i s. i hng ln th VI i
hi i mi t c i hi
c nhii, b
thui h ng nhp tn
c, ngh thu
dng mt n  x i ch n s 
t c thu
 thay th  thut trong vic
c i mi n
np sng c
c i mi  c ht bt ngun t nhi
s  a b  i s    thut. S  t
trong s o cng Cng sn Vit Nam tp trung biu hin  kh
n ra nhng v ci sng, php thi
Ngh quyt, Ch th v   ch u qu
thc tia ngh thut.
 c kh u c  c i mi, s  i quan
ni thup vi thi cuc, nhi vi
quan nim ca gi nh. T
n nhn
n ngh thu a
c bing thi khc bin chuyn ci s
 thut.

16
c bii hc ln th VI, Ngh
quyt 05 ca B  v i mi  o, qun
l c, ngh thu c,
ngh thun c khi tho  chun b

cho Ngh quyt quan tr
N H   
chc i cuc hi tho khoa hc v  
thui tho v ng Phng din ra t H 
 1987, cuc Hi tho v  T l
t cht
/11/1987, Ngh quyt 05 ca B  Ban Ch
 quyt thng thn ch
ra nhng khuym c trong thi
gian qua. Ngh quy          tht, cn
nh     u qu        
c, ngh thu 
 , b 
th [8]. Vu v i i
mi, i mi i mi  quy
ngh phi tr m, trung thc, t do, ting
 a s tht, c   a tinh th  o cng sn ch
u bi o, nm
bt nhn thn bic bit, t i
       n c      i,
Ngh quyt ch  u kin s t
 n to mt
 hi nhiu cm ho cao

17
  khuy o,
khuyng th nghim mnh b
o ngh thung thi, Ngh quyt nhn m 
i t   do tht sn,
  n ph     n,   khoa h  

thu bit thc t c t cuc sa
      c, ngh thu      
quyt quan trng nhu ci s
thunh hng tc m
c 
987, T n
c gp g vi m  t
 n Khi, c, Nguy
Nguy  c, Nguyn Minh
 ng Vi          u
c, Tt, Phm Th 
Ng           c
Huy Du, Ph
   An,
ng Th n Th
Phm Vit Hi M Dut, Tr
n nh Trc, Hi
Ninh, Tr nh,
ng Nhp 
         i ting Nguyn
Khc Vi    n H     c
Chn, Phan Hu Dt T i gi

18
ngh ic
 c t i sn hiu bit, ch t
theo kic ngh thui ngh i
 , s 42,
).
 nHi ngh  i cc,

u n i mi, ng li i mi ti hi VI
cng Cng sn Vit Nam, ti quyt 05 ca B ,
cuc gp g ca Ti din gi
t c nhng s kin i mt lun
i sc ngh thu ra thi mi c
hc Vit Nam theo tinh thn i mi  tht.
1.1.2 Đổi mới văn học giai đoạn 1986 - 1996
Trong           Nam    
1986 -   ra   VI      Nam.  

 ,
      ta        
            trong   
       tranh   1975   
 Minh           chung  
sau 1975              Trong
         trong  ,    ,  49
 1991,            
    bao           
           ra      
  VI      cho        
 ta,       dung     qua,  ta
 qua               

19
      IV.          
        hay     
              khi  khi
nhanh, khi   khi  
Giai        k     trong

      1975,        
 theo             ra 
 tranh,       ng       
               tranh 
                 
    quan       duy     v
  thi. Sau  1975,          
    ra  .        Nobel, 
       gia        
   nhau,   g,    sinh,   
          thay     
               thanh
       trong  k  tranh   ra, 
           , n     
     Nam     
  gian   sau  tranh,  1975  1985, trong
    khuynh        phong 
           khuynh   .
     phong trong        giai 
   Minh  Ma       
           1975.    
cho         Nam        

20
       Minh      
trong   Ma    Lao      
  t     xa  (1987)     
   vang  
Giai n  ni nht ca i sng  ngh  Vit Nam trong thi
k i mi  th c xem t  1986 n  1996. Trong khong

thi gian   hc v  bn  t c mt s  tu nht nh
vi truyn ngn ca Nguyn Huy Thip, tiu thuyt ca Bo Ninh,  lun
 hc ca  Ngc   hc dch vn tip tc  trin   huy
 dng, n gi  gi vai  ch  trong i mi  hc 
hot ng l lun,    hc  hot ng   ca   
 
i mi  hc suy n   i mi quan nim: quan nim v
con i, v i sng  quan nim v bn   hc ngh thut. Cho
  na sau ca nhng   m th k XX, hot ng l lun 
  hc gn  t   c, gi v    t m
ng. Ngh quyt 05 v    hc ca B  tr ng cng sn
Vit Nam c  nhn h hi.  t   ngh,  quan  lun
ca Hi N  Vit Nam (s 49  50, ra  5/12/1987), Nguyn Minh
    biu ni ting  c li ai u cho mt giai n 
ngh minh ha.   va     thuyt, va th hin tinh thn
i mi  hc ht sc trit  ca gii g   bao gi  cuc
to    hi ngh, hi tho khoa hc v nhng vn  l lun
 hc c t chc rm r   giai n   hai cuc hi tho ln
thu  s tham gia rt  o ca c gii   ln gii  cu
 nh. Cuc hi tho th nht xoay quanh   v mi quan h gia
 ngh   tr. Cuc hi tho th hai tp trung     hc

21
phn  hin thc.  hc phc v  tr   th   hc cn
phn  hin thc  th  Ch th g to ca i ngh s  vai
  trong vic phn  hin thc. c  ca  hc    sao
 hc cn i mi?   nhng vn   lun  thc tin   
quan ti hai     Nhng vn   ng    kt lun
xong  t  nay c xi   bc,   gii quyt li theo
tinh thn i mi.

Giai n t 1996 n nay,    vn tip tc  nhng 
tui mi xut hin, mt s   vn cho ra i nhng  phm  hc
 nhiu  c ting vang  Mnh t lm i nhiu ma ca
Nguyn Khc ng,  hi ca  ca Nguyn Vit    
vt ca T Duy    Phan Th  Anh c  
mn m.   v    ng bt   tin   c. 
 gn  i ta  ti cuc ni lon trong  ca mt s  
rt tr  Vi Thu Linh, Phan Huyn  l nhng  mt  
nht.  th thy, t 1996 n nay,  nh  mt giai n mi trong
 hc vi nhng c  trin  k v cht.
1.1.3 Vai trò của báo chí đối với văn học trong giai đoạn đầu của
Đổi mới văn học
  tin  vn ng ca  hc Vit Nam,  th d 
nhn thy s xut hin mnh m    quan trng ca   i
vi  cuc hin i   hc Vit Nam u th k XX. Phan Ngc 
nhn nh:   hin thc Vit Nam bt u t  s vi c mt
phong   s:   xe (Tam Lang),  Ni lm than, Thanh 
try lc (Trng Lang), Vic  V     Tt T),  thy
 c Cm by i, Lc   ngh ly   Trng Ph