Giáo dục pháp luật cho con cái trong gia đình hiện nay (Nghiên cứu trường hợp tỉnh Quảng Ninh


TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN




ĐOÀN THỊ THANH HUYỀN




GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO CON CÁI
TRONG GIA ĐÌNH HIỆN NAY
(Nghiên cứu trƣờng hợp tỉnh Quảng Ninh)





LUẬN ÁN TIẾN SĨ XÃ HỘI HỌC






HÀ NỘI, 4/2014


TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN




ĐOÀN THỊ THANH HUYỀN




GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO CON CÁI
TRONG GIA ĐÌNH HIỆN NAY
(Nghiên cứu trƣờng hợp tỉnh Quảng Ninh)

CHUYÊN NGÀNH: XÃ HỘI HỌC
MÃ SỐ: 62.31.30.01


LUẬN ÁN TIẾN SĨ XÃ HỘI HỌC



Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Hoàng Bá Thịnh

HÀ NỘI, 4/2014




LỜI CAM ĐOAN


      


Tác giả luận án


Đoàn Thị Thanh Huyền





MỤC LỤC

Trang








MỞ ĐẦU
1
1. Lý do chọn đề tài
1
2. Tổng quan nghiên cứu
3
2.1. Tình hình nghiên cứu trong nước
4
2.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
12
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
15
3.1. Mục đích
15
3.2. Nhiệm vụ
15
4. Đối tƣợng, khách thể, phạm vi nghiên cứu
16
4.1. Đối tượng nghiên cứu
16
4.2. Khách thể nghiên cứu
16
4.3. Phạm vi nghiên cứu
16
5. Câu hỏi nghiên cứu, giả thuyết nghiên cứu, phƣơng pháp nghiên cứu,
khung phân tích
17
5.1. Câu hỏi nghiên cứu

17
5.2. Giả thuyết nghiên cứu
18
5.3. Phương pháp nghiên cứu
18
5.4. Khung phân tích
21
6. Ý nghĩa, điểm mới, hạn chế của đề tài
23
6.1. Ý nghĩa
23
6.2. Điểm mới
23
6.3. Hạn chế
23
7. Kết cấu của luận án
23
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
24
1.1. Cơ sở lý luận
24
1.1.1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, Hồ Chí Minh về gia đình
và giáo dục
24
1.1.2. Các khái niệm công cụ
30
1.1.3. Các lý thuyết tiếp cận
40
1.2. Cơ sở thực tiễn
52

1.2.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu
52
1.2.2. Tình trạng vi phạm pháp luật ở người chưa thành niên hiện nay
54



CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO CON
CÁI LỨA TUỔI TRUNG HỌC CƠ SỞ VÀ TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG TRONG GIA ĐÌNH HIỆN NAY
57
2.1. Nhận thức của các bậc cha mẹ về tầm quan trọng của giáo dục
pháp luật cho con cái trong gia đình
57
2.1.1. Nhận thức chung của các bậc cha mẹ về mức độ quan trọng của
giáo dục pháp luật cho con cái trong gia đình
57
2.1.2. Đặc điểm xã hội của cha mẹ và việc đánh giá tầm quan trọng của
giáo dục pháp luật cho con cái trong gia đình
59
2.2. Những vấn đề về giáo dục pháp luật cho con cái trong gia đình ở
địa bàn nghiên cứu
68
2.2.1. Nội dung giáo dục
68
2.2.2. Phương pháp giáo dục
80
2.3. Mức độ tiếp nhận giáo dục pháp luật của con cái
105
2.3.1. Nhận xét của con cái về tầm quan trọng của giáo dục pháp luật

105
2.3.2. Nhận xét của con cái về nội dung giáo dục pháp luật
109
2.3.3. Nhận xét của con cái về phương pháp giáo dục pháp luật
114
CHƢƠNG 3: GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO TRẺ EM TRONG GIA
ĐÌNH VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC YẾU TỐ
121
3.1. Mối quan hệ giữa đặc điểm nhân khẩu - xã hội của cha mẹ và
những khó khăn trong giáo dục pháp luật cho con cái
121
3.1.1. Hạn chế về học vấn, kiến thức
121
3.1.2. Hạn chế về phương pháp giáo dục
124
3.1.3. Khó khăn về thời gian
126
3.2. Mối quan hệ giữa gia đình và nhà trƣờng trong giáo dục pháp luật
cho trẻ em
131
3.2.1. Sự liên lạc giữa gia đình và nhà trường
131
3.2.2. Khả năng kiểm soát con cái của cha mẹ
134
3.3. Mối quan hệ giữa môi trƣờng xã hội và việc giáo dục pháp luật cho
trẻ em
136
3.3.1. Bạn bè
136
3.3.2. Internet

144
3.3.3. Điều kiện kinh tế - văn hóa - xã hội
149
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
153
1. Kết luận
153
2. Khuyến nghị
156
DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN
QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
159
TÀI LIỆU THAM KHẢO
160
PHỤ LỤC




DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT
Chữ viết tắt
Nghĩa của chữ viết tắt
1
BVCSTE

2


3

CNXH

4
CNH - 

5


6


7
GDCD

8
GDTX

9
GV

10


11
NN

12
PHHS

13

PT - TH
- 
14


15
TBCN

16
TC

17
THCS

18
THPT

19
TN

20
TNCS

21
TP

22
UBND

23

UNESCO

24
UNICEF

25
USD

26
XHCN

27
WHO

28
WTO




DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng
Tên bảng
Trang
2.1

61
2.2



66
2.3


66
2.4


71
2.5
 

72
2.6

73
2.7


77
2.8


78
2.9


82
2.10
 


84
2.11


92
2.12


93
2.13


95



2.14


96
2.15


96
2.16


97
2.17

  

98
2.18

100
2.19


107
2.20


114
2.21
            

116
2.22

116
2.23
 

117
3.1


122
3.2


127
3.3

127
3.4

130
3.5


135
3.6
 
142
3.7

- - 
150




DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ
Tên biểu đồ
Trang
2.1

58

2.2
         

75
2.3


77
2.4

99
2.5


105
2.6
             

106
2.7

108
2.8


118
2.9


119

3.1


133
3.2


136
3.3


141
3.4

143
3.5
 
152




DANH MỤC CÁC HỘP

: 64
:  101
:   .132
:   146
:  147

1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
G


K
,  ,  
  , , 
m   


    
 
 
gia
 : “…nâng
cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lý tưởng, giáo dục truyền
thống lịch sử cách mạng, đạo đức lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, tác
phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội”.  “Đề
cao trách nhiệm của gia đình và xã hội phối hợp chặt chẽ với nhà trường trong giáo dục
thế hệ trẻ” [23, tr.216].
CNH -  
 CNH -   
CNXH 
- .   
 -  





, 
.  

 



2

nh t  
   
 
- 




52

 [74, tr.2]


 






người chưa thành niên phạm tội chiếm từ 7% đến 10% tổng số tội phạm. Những hành
vi phạm tội do người chưa thành niên thực hiện trên địa bàn tỉnh không chỉ dừng lại ở
tội phạm ít nghiêm trọng mà ngược lại, đang có xu hướng gia tăng ở tất cả những tội
rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng với khung hình phạt lên đến 15 năm tù, tù
chung thân hoặc tử hình74, tr.2].
 , 
  .  
ra   ,
               Đấu tranh
chống các biểu hiện phi văn hóa, suy thoái đạo đức, lối sống, tác động tiêu cực của các
sản phẩm văn hóa thông tin đồi trụy, kích động bạo lực. Đẩy mạnh phòng, chống tội
phạm và các tệ nạn xã hội; giảm tệ nạn ma túy, mại dâm23, tr.127].
, 
 G
 ,   


3


-         

 

              
. T
  
   Giáo dục pháp luật cho con cái
trong gia đình hiện nay (nghiên cứu trường hợp tỉnh Quảng Ninh) m 

mong 
 
2. Tổng quan nghiên cứu








 




   
  t
 
g  
 
       
. D 
 
  .


4

2.1. Tình hình nghiên cứu trong nước



 (1991) 
  Giáo dục pháp luật cho học sinh trong nhà trường phổ
thông ở nước ta hiện nay 


 
- 







-               

- - 

- 


 


 (2009)  Các biện
pháp tổ chức giáo dục pháp luật cho học sinh trung học phổ thông tại thành phố Hồ
Chí Minh.  



-            ng quan
 


5



nghi
-             

- 










                


Phương pháp giáo dục pháp luật,
 (Q, 
i
       

 

 






Xã hội hóa công tác giáo dục pháp luật cộng đồng
đối với thanh thiếu niên học sinh tại thành phố Hồ Chí Minh 


6

  (4/2004) 
 


em 
               
 Thực trạng phạm tội của học sinh, sinh viên Việt Nam trong mấy
năm gần đây và vấn đề giáo dục pháp luật trong nhà trường 

 


Giáo dục pháp
luật trong nhà trường  
2008)   . 

 





 

 



- 

 

 Chuyên đề phổ biến giáo dục pháp luật trong nhà trường (3/2012).

. T  


7

 Phòng ngừa người chưa thành niên phạm tội
           
 (Nxb. , 1987)
 

ra :
Thứ nhất


Thứ hai








 


Thứ ba 





 
              


lu

C Vai trò của pháp luật trong quá trình
hình thành nhân cách (Nxb. 


8







 




C
Tài liệu tham khảo về công tác với trẻ em làm trái pháp luật (1999), trong


- -
- 






                

               

 
 

                  


.


9

T Tình hình và giải pháp ngăn ngừa
tình trạng vi phạm pháp luật của học sinh, sinh viên 
 (/2010) 







 


Một vài nhận
xét về hiện tượng thiếu niên phạm pháp n An),
Trẻ em gia đình và xã hội 





 



 
Quan hệ xã hội và tội phạm
chưa đến tuổi thành niên 




 


10



Giáo dục pháp luật cho trẻ em
(Nxb. , 







.

             






Bảo
vệ và chăm sóc trẻ em có hoàn cảnh đặc biệtTrẻ em vi phạm pháp
luật 




Phòng ngừa trẻ em làm trái pháp luật Vấn đề phụ nữ và trẻ em
thời kỳ 2001 - 2010 




 Đánh giá thực trạng, xác định nội dung, hình thức, kế hoạch và


11

biện pháp thực hiện phổ biến giáo dục pháp luật đối với các đối tượng là thanh thiếu
nhi  


 Một số vấn đề giáo dục pháp luật ở miền núi và vùng
dân tộc thiểu số (Nxb


 Một số

vấn đề về giáo dục pháp luật trong giai đoạn hiện nay     (Nxb.
, 1997); Xây dựng ý thức và lối sống theo pháp luật  
(1995); Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về giáo dục pháp luật trong công cuộc
đổi mới           

 cho  .
 Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục pháp luật (2008)


 Tâm lý phạm tội và vấn đề chống tội
phạm (lứa tuổi vị thành niên)   (Nxb. 
,  









nh




12

Ký sự những vụ án trẻ em phạm pháp
(Nxb. , 







g
 
                 
              . Tuy
                
 
     


2.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài


 



  

 
Thanh niên, tội phạm và công việc của cảnh sát (Youth, crime and police work)
(New York: Macmillan Press Ltd, 1998)  
 

 [91].

13

Thanh niên, tội phạm và công lý (Youth, crime
and justiceNorwegian Univ. press, 1991) 

 [89].
 Tại sao thanh niên đi theo bạo lực? (Pourquoi les jeunes sont -
ils violents?           
2000) - - 














 [94].

 Thanh thiếu niên và án tử hình (Teens and the death penalty
Landau Elaine (Hants: Enslow publishers, 1992) 



 [90].
 Cảnh sát và thanh niên tại
Úc (The police and young people in Australia) (Cambridge: Cambridge at the
university press, 1994) 

 [92].


14

Đánh giá chung:
* Đối với các nghiên cứu trong nước: 
  . 



 

                




 


 










, song 

 
* Đối với các nghiên cứu của nước ngoài: C      







15




Tóm lại, c 

 



  











Giáo dục pháp luật cho con cái trong gia đình hiện nay”

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích
-   
  .
- 
3.2. Nhiệm vụ
- 
- 
     


- 
