Nghiên cứu tình hình ung thư thân tử cung và các yếu tố liên quan tại một số tỉnh Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
________________

________________



Trịnh Thị Hào



NGHIÊN CỨU TÌNH HÌNH UNG THƯ
THÂN TỬ CUNG VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN
TẠI MỘT SỐ TỈNH VIỆT NAM



LUẬN VĂN THẠC SĨ SINH HỌC





Hà Nội – 2011
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
________________

________________

Trịnh Thị Hào


NGHIÊN CỨU TÌNH HÌNH UNG THƯ
THÂN TỬ CUNG VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN
TẠI MỘT SỐ TỈNH VIỆT NAM

Chuyên ngành: Sinh học thực nghiệm
Mã số : 604230

LUẬN VĂN THẠC SĨ SINH HỌC


NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS. TS. Trịnh Hữu Vách


Hà Nội – 2011
MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 1
Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4
1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ UNG THƢ THÂN TỬ CUNG 4
1.1.1. Khái niệm về thân tử cung 4
1.1.2. Ung thƣ thân tử cung 5
1.1.3. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của ung thƣ TTC 7
1.2. TÌNH HÌNH MẮC UNG THƢ THÂN TỬ CUNG 12
1.2.1. Ung thƣ thân tử cung trên thế giới 12

1.2.2. Ung thƣ thân tử cung ở Việt Nam 14
1.3. CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN UNG THƢ THÂN TỬ CUNG 15
1.3.1. Yếu tố môi trƣờng liên quan đến ung thƣ thân tử cung 15
1.3.2. Một số yếu tố xã hội liên quan đến ung thƣ thân tử cung 16
Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 20
2.1. ĐỐI TƢỢNG, ĐỊA ĐIỂM VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU 20
2.1.1. Đối tƣợng nghiên cứu 20
2.1.2. Địa điểm nghiên cứu 21
2.1.3. Thời gian nghiên cứu 22
2.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 22
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 22
2.2.2. Cỡ mẫu và phƣơng pháp chọn mẫu 23
2.2.3. Tiêu chuẩn chẩn đoán, kỹ thuật áp dụng trong nghiên cứu 26
2.2.4. Công cụ thu thập số liệu và tổ chức nghiên cứu 30
2.2.5. Các biện pháp khống chế sai số 35
2.2.6. Xử lý số liệu 36
2.2.7. Khía cạnh đạo đức trong nghiên cứu 37
Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN 38
3.1. PHÂN LOẠI VÀ PHÂN BỐ UNG THƢ THÂN TỬ CUNG 38
3.1.1. Số lƣợng các ca bệnh đƣợc sàng lọc và phân tích 38
3.1.2. Phân bố bệnh nhân ung thƣ TTC theo các tỉnh 39
3.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA PHỤ NỮ UNG THƢ THÂN TỬ CUNG 40
3.2.1. Độ tuổi của phụ nữ ung thƣ TTC 40
3.2.2. Trình độ học vấn của phụ nữ ung thƣ TTC 41
3.2.3. Nghề nghiệp của bệnh ung thƣ TTC 42
3.2.4. Tình trạng hôn nhân và việc làm 43
3.2.5. Số con trung bình 44
3.3. CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN TỚI UNG THƢ CỔ TỬ CUNG 45
3.3.1. Liên quan giữa một số yếu tố kinh tế, xã hội với ung thƣ thân tử cung 45
3.3.2. Liên quan giữa tiền sử sinh sản với ung thƣ cổ tử cung 49

3.3.3. Liên quan giữa tình trạng kinh nguyệt với ung thƣ TTC 54
3.3.4. Liên quan giữa việc nạo hút thai, sử dụng các biện pháp tránh thai với ung
thƣ thân tử cung 58
3.3.5. Liên quan giữa một số yếu tố khác với ung thƣ thân tử cung 63
Chƣơng 4. KẾT LUẬN 65
4.1. Phân loại và phân bố ung thƣ thân tử cung 65
4.2. Đặc điểm của phụ nữ ung thƣ TTC 65
4.3. Các yếu tố liên quan tới ung thƣ TTC 65
KHUYẾN NGHỊ 67
TÀI LIỆU THAM KHẢO 68


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BV
Bệnh viện
BVĐK
Bệnh viện đa khoa
BMI
Body mass index - chỉ số khối cơ thể
CĐ
Cao đẳng
CI
Khoảng tin cậy
CTC
Cổ tử cung
ĐH
Đại học
FHI
Tổ chức sư
́

c kho
̉
e Gia đình Thế giới (Family Health International)
FIGO
Liên đoa
̀
n sa
̉
n phu
̣
khoa Quốc tế (Federation International de
Genecologie et Obstetrique)
HĐTĐ
Hội đồng thẩm định
IARC
Tổ chức quốc tế nghiên cứu về ung thư
(International Agency for Research on Cancer)
KHHGĐ
Kế hoạch hóa gia đình
LĐ
Lao động
NMTC
Nội mạc tử cung
THCS
Trung học cơ sở
THPT
Trung học phổ thông
TP
Thành phố
TTC

Thân tử cung
OR
Tỷ suất chênh (Odds Ratio)
VPTW
Văn phòng trung ương
WHO
Tổ chức Y tế Thế giới (World Health Organization)


DANH MỤC BẢNG

Bảng 3. 1. Số lượng các ca bệnh được sàng lọc và phân tích 38
Bảng 3. 2. Liên quan giữa nghề nghiệp của phụ nữ với ung thư TTC 45
Bảng 3. 3. Liên quan giữa trình độ văn hóa của phụ nữ với ung thư TTC 46
Bảng 3. 4. Liên quan giữa độ tuổi của phụ nữ với ung thư TTC 47
Bảng 3. 5. Liên quan giữa việc hút thuốc của phụ nữ với ung thư TTC 47
Bảng 3. 6. Liên quan giữa việc có hút thuốc lá của chồng với ung thư TTC 48
Bảng 3. 7. Liên quan giữa việc hút thuốc lào của chồng với ung thư TTC 49
Bảng 3. 8. Liên quan giữa tuổi quan hệ tình dục lần đầu với ung thư TTC 49
Bảng 3. 9. Liên quan giữa tuổi mang thai lần đầu với ung thư TTC 50
Bảng 3. 10. Liên quan giữa số bạn tình của phụ nữ với ung thư TTC 50
Bảng 3. 11. Liên quan giữa nuôi con bằng sữa mẹ với ung thư TTC 51
Bảng 3. 12. Liên quan giữa mang thai với ung thư TTC 52
Bảng 3. 13. Liên quan giữa việc sảy thai của phụ nữ với ung thư TTC 53
Bảng 3. 14. Liên quan giữa việc thai chết lưu của phụ nữ với ung thư TTC 53
Bảng 3. 15. Liên quan giữa tình trạng kinh nguyệt với ung thư TTC 54
Bảng 3. 16. Liên quan giữa điều trị hoóc-môn sau mãm kinh với ung thư TTC 54
Bảng 3. 17. Liên quan giữa một số bệnh khác với ung thư TTC 55
Bảng 3. 18. Liên quan giữa cân nặng và ung thư TTC 56
Bảng 3. 19. Liên quan giữa viêm âm đạo do trùng roi, lậu cầu và ung thư TTC 56

Bảng 3. 20. Liên quan giữa tiền sử phẫu thuật cắt buồng trứng và ung thư TTC 57
Bảng 3. 21. Liên quan giữa việc nạo hút thai với ung thư TTC 58
Bảng 3. 22. Liên quan giữa số lần nạo hút thai với ung thư TTC 58
Bảng 3. 23. Liên quan giữa việc sử dụng thuốc tránh thai với ung thư TTC 59
Bảng 3. 24. Liên quan giữa việc áp dụng vòng tránh thai với ung thư TTC 60
Bảng 3. 25. Liên quan giữa việc triệt sản bằng Quinacrine với ung thư TTC 61
Bảng 3. 26. Liên quan giữa việc triệt sản bằng cắt vòi trứng với ung thư TTC 63
Bảng 3. 27. Liên quan giữa việc thụt rửa âm đạo với ung thư TTC 63

DANH MỤC BIỂU ĐỔ


Biểu đồ 3. 1. Phân bố ung thư TTC chia theo các tỉnh nghiên cứu (n=161) 39
Biểu đồ 3. 2. Biểu đồ độ tuổi của phụ nữ ung thư TTC (n=161) 40
Biểu đồ 3. 3. Biểu đồ phân bố bệnh ung thư thân tử cung theo trình độ học vấn 41
Biểu đồ 3. 4. Nghề nghiệp của bệnh ung thư TTC 42
Biểu đồ 3. 5. Tình trạng hôn nhân và việc làm của phụ nữ ung thư TTC (n=161) 43
Biểu đồ 3. 6. Số con trung bình của phụ nữ ung thư TTC (n=161) 44



DANH MỤC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ

Hình 1. Cấu tạo giải phẫu TTC 5
Hình 2. Ung thư nội mạc tử cung 6
Hình 3. BẢN ĐỒ 12 TỈNH TRONG NGHIÊN CỨU 21

Sơ đồ 1. Thiết kế nghiên cứu 23
Sơ đồ 2. Quy trình thu thập số liệu 35

1
MỞ ĐẦU



      


-

 cung (TTC) 

 (NMTC)
-3%). So v

             

-
-


.

      






n  .
Tuy 


2


 



“Nghiên cứu tình hình ung thư thân tử cung
và các yếu tố liên quan tại một số tỉnh Việt Nam”.

 
               






3
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

1. X
-2010.

.

4
Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ UNG THƢ THÂN TỬ CUNG
1.1.1. Khái niệm về thân tử cung (TTC)






TTC 

 -
              


 


 








5

Hình 1. Cấu tạo giải phẫu TTC
1.1.2. Ung thƣ thân tử cung
TTC 
 (NMTC) 


 
 . T, 
 



 


6

Hình 2. Ung thư nội mạc tử cung
Federation International de
Genecologie et Obstetrique - m 1988 (36).
: 
















7

IVb: Un

 

b




 
1.1.3. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của ung thƣ TTC
1.1.3.1. Đặc điểm lâm sàng
Các dấu hiệu chỉ điểm
- 





- 

- 

Khám lâm sàng
    
g



8
. 



 
x













1.1.3.2. Phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng
1.1.3.2.1. Phương pháp tế bào bệnh học
 









9

-75%, theo
- . 
 , 


.


-


 -   

-
 

c


p










10



1.1.3.2.2. Sinh thiết nội mạc tử cung:

                
      
              


          





1.1.3.2.3. Nạo buồng tử cung chẩn đoán giải phẫu bệnh lý



 




 
.



11
            

-20%.


               


    n




1.1.3.2.4. Siêu âm bằng đầu dò âm đạo















12




1.1.3.2.5. Chất chỉ điểm sinh học [48]
               -125
(Cancer Antigen  125), CA 15-



1.1.3.2.6. Soi buồng tử cung [35]


 , 





 


1.2. TÌNH HÌNH MẮC UNG THƢ THÂN TỬ CUNG
1.2.1. Ung thƣ thân tử cung trên thế giới

-

Ung thư nội mạc tử cung: n t-
80% sau  
 

 

13


i [24].



(CTC) 
. Theo Averette H.E. [26] 
40 5/1. 60 2/1, 1996 

23/71.
-












Ung thư cơ tủ cung: 
 





14
1.2.2. Ung thƣ thân tử cung ở Việt Nam

 

-


-     





Theo  - 
, 

  






- 




.

15
              

1.3. CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN UNG THƢ THÂN TỬ CUNG
1.3.1. Yếu tố môi trƣờng liên quan đến ung thƣ thân tử cung



 [42].







       
Benren, Asen, SO
2
, Cadmium, [3], [22].
1997tional Agency
for Research on Cancer  WHO -etrachlorodibenzo-
p-Dioxin (2,3,7,8-
2001

       2003       






16
1.3.2. Một số yếu tố xã hội liên quan đến ung thƣ thân tử cung

on 




1.3.2.1. Yếu tố nhân khẩu học liên quan tới ung thư TTC
nhân khẩu học

Sinh lý học: 

 Leventhal. Ngoại sinh, môi trường

Về tuổi: 
 kinh [18].



Theo Weyer 1999 [43]  58,8 (34-80 ). 
80-85% [44].
-
-85% [25].
Yếu tố thể trạng: 
             



17
Yếu tố di truyền:  


Yếu tố nội tiết: 
  
c
Yếu tố kinh nguyệt:  

[40]i


1.3.2.2. Yếu tố y tế liên quan tới ung thư thân tử cung
Yếu tố sinh sản: 

[40] cho



ung 


               


      
             




18



 , 
, , , 
 , 
  . 


  
-
         



 


1.3.2.3. Một số yếu tố khác liên quan tới ung thư TTC



[40].

0].






