Nghiên cứu Proteinaza và chất ức chế Proteinaza ở sâu xanh (Heliothis Armigera

ìiV/fi.
;>i
DAI HOC QUÓC
GIÀ
HA NÓI
Tnròng
Dai hoc Khoa hoc
Tìi nhien
Trình
Hong
Thài
NGHIÈN
CÙU
PROTEINAZA
VA
CHAT ÙC CHE
PROTEINAZA
Ò
SAU XANH
(Heliothis
armigera)
Chuyèn ngành :
Sinh ly
hoc
dòng vàt
Ma
sé : 10516
LUAN AN PHO
TIEN
SY KHOA HOC
SINH

HOC
Ngiròi hifóng
dàn khoa hoc:
1.
GS.TS.
niam TM
Tran
Chàu (hiTÓng
din chinh)
2.
PGS.PTS*
Trinh Hflù
Hang
(hiróng
dàn phu)
3.
PTS,
Nguyln Yèn (hiTÓng dàn
phu)
f!^';':0<'^'
Ha
noi
-1995
BANG CÀc CHU
VIET
TAT VA
KI HIEU
ATEE
:
N-acetyl-L-tyrosine

ethyl
ester
BApNA:
N-benzoy1-DL-arginine
p-nitroani
1ide
BI:
ch^t
ÙC
che'
bromelain
DC:
dich chié't
DCN:
dich chié't
nhóng
DMTN:
dich màu tién
nhóng
HaP6-I;
HaP6-Il: proteinaza cùa sàu xanh
tuoi
6
HaP5-I;
HaP5-II: proteinaza cùa sàu xanh
tu^i
5
HBR:
ho9t dò
riéng

lU;
ddn
vi
ùc
che
enzim
KI:
chat
ùc
che kimotripxin
KIA:
ho^t dò
ùc
che kimotripxin
PA:
hogit dò
proteolitic
PAGE
: dién
di trèn gel
poliacrilamit
PI
: chat
ùc
che
proteinaza
PIA:
ho^t dò
ùc
che proteinaza

PMSF:
PhenyImethane sulfony1fluoride
PPI:
protein ùc
che
proteinaza
PSI:
ch^t
ùc
che'
proteinaza cùa sàu
TIA:
ho^t dò
ùc
che'
tripxin
TI:
ch^t
ùc
che'
tripxin
TECK:
Na-tosyl-L-lysine
chloromethyl ketone
TPCK:
N-tosyl-L-phenylalanine
chloromethyl
ketone
U:
ddn vi enz im

MVC LVC
trang
MÒ dàu
1
Phàn I , Tò'ng
quan
tal li^u
3
I.
Proteinaza 3
1 . B$ii ciidng ve
proteinaza 3
2.ProteinazaÒcòntrùng
7
2.1.
Proteinaza tièu hoà 7
2.1.1.
He thò'ng
òng tièu hoà
Ò con
trùng 7
2.1.2.
Proteinaza
ruòt giùa
cùa
con
trùng 9
2.1.3. Kièm soàt
sU
tièt càc proteinaza tièu hoà 17

2.2.
Proteinaza trong
sV
phàt trièn cùa
con
trùng 19
2.2.1.
S\l
tàng
trUÒng va
phàt
triè'n Ò con
trùng 19
2.2.2.Proteinazalysosom
20
II.
Ch^t
ùc
che'
proteinaza 23
1.
B^ì
cUdng ve chat
ùc
che
proteinaza 23
1.1.
Mot
s6 tinh
ch^t va

eà'u trùe cùa
phàn tù
PPI 24
1.2. Cd
che tiidng
tàc giùa
chat
ùc
che
Proteinaza
va
prote inaza 26
2.
Ch^t
ùc
che'
proteinaza b
con
trùng 27
2.1.
Sarcocystatin
28
2.2.
Ch^t
ùc
che'
proteinaza xerin 29
2.2.1.
Ch^t
ùc

che'
lo^i
Kunitz 29
2.2.2.
Ch^t
ùc
che'
Serpin 29
2.3. Vai trò cùa
chélt
ùc
che'
proteinaza 32
3.
Ung
d\ing
cùa
ch^t
ùc
che
proteinaza 33
Phàn
II.
Nguyèn
li^u
va
phUdng
phàp 35
I.
Nguyèn

1iéu
35
II.
Hoà chà't
va thiét
bi thi
nghi^m
36
III.
PhUdng phàp 36
I.
Biéu
che'
thuó'c
thù
Fo
1 in-Ciocal
teau 36
2.Xàcdinhho9tdòenzim
37
2.1.
Xàe dinh
ho^t dò
proteolitic theo phUdng phàp Anson
cài tié'n 37
2.2.
xàe
djnh ho^t
dò phàn giài BApNA theo phUdng phàp
Erlanger 38

2.3. xàe
djnh ho^t
dò proteolitic
b^ng
phUdng phàp
khuyè'chtàndiath^ch
38
3.
Xàcdjnhdòbénvóinhi^t
eùaenzim 39
4.
Xàcdjnhnhiòt
dò
thichhppcùaenzim
39
5.
Xàe
dinh pH thich
h0p
39
6. Xàe dinh dò
ben
vói pH 40
7.
xàe
dinh ành
hUÒng
cùa càc ion kim
lo^i
va càc

chat
klm
hàm
d^e
hiéu
nhóm 40
8. xàe dinh
ho§it
dò ùc
che'
enim
40
9. xàe dinh protein theo phUdng phàp Lowry 40
10.
Biòn
di trèn gel
poliacrilamit
41
II.
Biòn
di trèn gel
poliacrilamit
7,5%,
pH8,3
co ed chà't
theo phUdng phàp
Hanspal
cài tièn 44
12.
Xàe dinh proteinaza

bÈng.
dién
di SDS-PAGE
co
ed
chKt
44
13.
Tinh
s^ch
proteinaza
va eh^t
ùc
che'
proteinaza 45
Phéìn
III.
Ké't qua
va bàn
lu^n
47
1.
S\l
bièn dòi cùa proteinaza
va chStt
ùc
che'
proteinaza
trong qua trình bièn thài tù àu trùng dèn con
trUÒng

thành 47
1.1.
Ho§it
dò proteolitic
va
antiproteolitic trong giai
doginàutrùngvàtiénnhòng
47
1.2.
Ho§it
dò proteolitic
va antiproteolitic
trong giai
do^innhòngvàcontrUÒngthành
51
1.2.1. Hàm lU0ng protein, TIA, KIA trong qua trình
bièn thài tù nhòng dèn con trUÒng thành 51
1.2.2.
Ho^it
dò proteolitic trong qua trình bièn thài
tùnhòngdè'ncontrUÒngthành
57
2.
Tinh
sg-ch va nghièn
eùu
mot so
tinh
chat
cùa proteinaza

Ò sàu xanh 63
2.1.
Anh hUÒng cùa
mot so
yèu tò dèn
ho§it
dò proteolitic
cùa dich chié't sàu tuò'i 5 63
2.1.1.
Ành hUÒng cùa pH
va nhi^t
dò dè'n
ho^t
dò
proteoii t
ic 63
2.1.2.
Bò ben vói
nhi^t
65
2.1.3. Bò
ben
vói pH 66
2.1.4.
Anh
hUÒng
cùa
mot so
ion kim
lo^i

hoà tri 2
va
mot
so'
chat
khàc dèn
ho?it
dò enzim 67
2.2.
Tinh
s^ch
proteinaza
va
nghièn eùu
mot so
tinh
chÉlt
cùa ehùng 70
2.2.1.
Tinh
S9ch
proteinaza cùa sàu xanh 70
2.2.2.
pHthichh0pcùaenzim
76
2.2.3- Anh hUÒng cùa ion kim
lo^i va mot so chat
khàc
dénho§itdòenzim
76

2.2.4.
Tinh
d^c
hi^u
ed
eh^t
cùa HaP6-I
va
HaP6-II 77
3.
Sy
phàn
b^
cùa
ch^t
ùc
che'
proteinaza Ò càc phàn
khàc nhau cùa
ed
thè' tién nhòng sàu xanh 85
4.
Phò
dién
di càc PI trong dich chièt tù nhòng va càc phàn
khàc nhau cùa ed thè' tién nhòng sàu xanh 87
5. Tinh
S9ch chat
ùc
che'

tripxin tù tién nhòng
va
nhòng
sàu xanh 89
Phàn IV. Kè't
luàn
va
de
nghi
102
A. Kè't
luàn
102
B.
Bé nghi 104
Phàn V. Tài
liòu
tham khào 106
MCJ
l^JKXJ
Sàu xanh
(Heliothis
armigera) là
con
trùng
gay
h^i
thuòc bò
Lepidoptera,
tUdng dòi

phd
biè'n Ò nhiéu
nUÒc
trèn
thè
giói.
O nuóc
ta, sàu xanh là sàu
h^i
bòng nghièm trpng,
vi
vày
nò
là
d6i
tU0ng phòng trù dàng
luu
y trong càc vùng
trong bòng. Ngoài
cày
bòng, sàu xanh
con gay
h^i
càc
cày
tróng
khàc
nhU thàu
dàu, thu6c là, cà
chua,

dàu
d6,
cày
ngò
Trong
nhùng
nàm gàn
day,
de'
kié'm
soàt
con
trùng
gay
h^i
ngUdi
ta dà
sù dyng
nhiéu
lo^i thuòc
hoà hpc.
Vi^c
dùng
thuòc
hoà hpc ngày
càng
nhiéu,
khòng h0p
ly làm
phàt

s
inh
thành
di eh mòi
càng nghièm
trpng
hdn.
Ngoài viéc
dùng
thuòc
qua
nhiéu
gay
khà nàng khàng thuòc cùa sàu,
thi
thuòc hoà hpc
dà phà vd ckn
bang
cùa ky sinh thién
djch
va sàu
h^i
trong
t\l
nhièn,
làm
cho sàu
h^i
co
diéu

kién
phàt trièn
tu
do vi
màt
yèu
t6 kim
hàm
[11].
Vi^c
dùng thuòc hoà hpc con
gay
nèn
nhùng
vlLn de
nghièm trpng
ve
mòi
trUÒng,
diéu này
co
ành hUÒng
x^u
dèn
sue
khoè con
nguòi.
Vi
vày» nguói
ta dà di tim

nhùng bi^n
phàp
mòi
co
hiéu qua
hdn va
it gay h$ii
dèn
mòi trUÒng
nhU sÙ
dyng
càc
che'
phàm sinh hpc
de
trù sàu
h^ii
cày
trÒng:
che'
phàm
virus Nuclea Polyhydrosis virus (NPV) dà dU0e
Vi^n
bào
v^
th^c
vàt
nghièn
eùu va
àp

dyng co hi^u
qua.
.
.
Nàm 1973, Ryan
[145]
dà phàt
hién
ra khà nàng bào
ve
cùa
thUc vàt
nhd
chat
ùc
che
proteinaza, sau
dò
là nghièn
eùu
cùa nhiéu tàc già khàc
[38,70]
dà thùc
d^y
tim kiè'm
mot
phUdng
phàp mòi
de
kiè'm soàt

con
trùng
gay
h^i
dila
trèn khà nàng ùc
che
proteinaza bòi càc
eh^t
ùc
che'
cùa ehùng. vi vày» nhùng
nghièn eùu ed bàn
ve
sàu khòng
ehi
eó y nghia khoa hpc ma con
co
y
nghia th^c
ti^n.
Hién
nay, trèn thè' giòi cùng nhu ò
nUòe
ta sàu xanh
dang là
d6i
tU0ng dU0e quan tàm nhiéu do tinh
chlit
phà

ho^i
cày tróng cùa ehùng cùng nhU khà nàng nuòi thuàn l0i trong
phòng thi
nghièm de
sÙ
dyng
cho nhùng thù
nghièm ve thu6c
trù
sàu.
9é
co
Cd
sò
phòng trù
mot
càch eó
hi^u
qua,
càn phài eó
nhùng hièu bièt
ve màt
sinh hoà nói chung cùng nhU càc
proteinaza va
chat
ùc
che
proteinaza cùa sàu. Nhùng hièu
blè't
này

t^o
diéu
kién
cho
vi^c
tim kiè'm càc
chÉit
ùc
che'
proteinaza tù
thUc vàt co
tàc
dyng
ùc
cliè
proteinaza cùa
con
trùng.
Màt
khàc, nhùng phàt hién
ve ch^t
ùc
che'
proteinaza Ò
con
trùng
con
bò sung cho càc nghièn eùu diéu tra
ve
càc

chllt
ùc
che
proteinaza
làm
ed sÒ cho nhùng nghièn eùu ùng
dyng
ehùng.
ehùng tòi
nhàn
de tài luàn
àn
"Nghièn
eùu
proteinaza
va chat
ùc
che
proteinaza Ò sàu xanh (Hel iothis
armigera)'*
nh^m
gòp phàn nghièn eùu ed bàn
ve
sàuxanh vói
m\ic
dich sau:
- Nghièn eùu proteinaza
va ch?lt
ùc
che'

proteinaza
trong qua trinh phàt trièn
va
bièn thài cùa sàu xanh.
- Tim hièu proteinaza
va ch^t
ùc
che'
proteinaza Ò sàu
xanh làm
co
sÒ cho nhùng thù
nghièm ve
thuòc trù sàu.
Phàn I
éO
TONG QUAN
TAI LI^U
I.
Proteinaza
1. Bai cUdng
ve
proteinaza
Proteinaza là enzim xùc tàc cho
qua
trinh
thu^
phàn
càc
lién

ké't peptit trong càc peptìt
hoàc
trong protein theo
phàn ùng:
-CH-C-N-CH- +
H2O > -CH-C-OH
+ HN-CH-
I II I I I II
II
R O H
R'
R O H
R'
Trong càc proteinaza, enzim tièu hoà
dU0c nghièn eùu
som
hdn cà. Ngay tù thè'
k^^
18, nhà
tU
nhièn hpc ngUÒi Phàp là
Reomur dà phàt hién ra trong dich
d^
day
cùa chim àn thit
co
tàc
dung
tièu hoà thit. Sau dò nhiéu proteinaza Ò dòng
vàt,

thUc vàt va
vi sinh
vàt
dà
dL(0c
phàt
hié-n.
Viéc phàn
lo^i va gpi tèn
càc enzim xùc tàc cho phàn
ùng
thui^
phàn protein cùng thay dòi qua càc thòi ky [24]:
- Theo Grassmann
va Dyekerhoff
(1928),
càc enzim nhóm
này dU0e chia ra nhu sau:
Pròteaza
1
Proteinaza Peptidaza
- Theo Bergmann va Ross
(1936),
peptidaza
I51Ì
dU0c
chia
thành
2 nhóm: Pept idaza
.

, ^ '
,
Endopeptidaza
Exopeptidaza
- 4 -
Theo Barrett
va
Donald
(1986):
Peptidaza
(Pròteaza)
I
[
1
Endopept idaza
Exopeptidaza
(Proteinaza)
Nàm 1960, Hartley [83] phàn chia proteinaza thành 4
nhóm theo
ed
che'
xùc tàc. NhUng do nhùng hiè'u bié't mòi
ve màt
hoà hpc trung
tàm
xùc tàc cùa nhóm này nèn Barrett [24] da
thay dòi cho phù h0p
va dU0c
u5^
ban

danh
phàp hoà sinh
quo e
tè'
còng nhàn
(
1984).
Theo Barrett [24], proteinaza
dU0c
phàn chia thành 4
nhóm
nhò.
Tèn càc nhóm này bao
gòm
tèn cùa axit amin quan
trpng
nh^t co
vai trò xùc tàc trong trung tàm
ho$it
dòng
(TTHB):
proteinaza xerin
(EC.3.4.21);
proteinaza xistein
(EC.
3.4.22);
proteinaza
aspartic
(EC.3.4.23);
proteinaza kim lo^ii

(EC.
3.4.24).
* Proteinaza xerin: là nhùng proteinaza eó nhóm -OH
cùa
gdc
axit amin xerin trong TTHB
co
vai trò
dàc bi^t
quan
trpng
óéì
vói
ho$it dóng
xùc tàc cùa enzim. Thuòc nhóm này
co
càc enzim nhU
tripxin,
kimotripxin,
Tripxin, kimotripxin bi ùc
che'
m^nh
duòi tàc
dyng
cùa
DFP
(diizopropy1f1uorophosphate)
va nhiéu protein
dàc hiéu
khàc nhu

ch^t
ùc
che'
tripxin
dàu
tUdng.
càc proteinaza xerin thuòng
ho^it
dòng
m^tnh
b vùng
kiém va
co
tinh
dàc hiéu
tUdng dò'i
róng.
Tinh
dàc hiéu
cùa
ehùng thè'
hi^n ve phia gó'c
axit amin chùa nhóm -CO- cùa lién
kè't bi phàn
giài.
Vi
dy
nhU tripxin
thuj^
phàn càc

lièn
k^t
peptit chùa nhóm -CO- cùa càc axit amin kiém
(Lys,
Arg),
kimotripxin xùc tàc phàn ùng
thu^
phàn lièn kèt peptit
co
nhóm
-CO-
cùa càc axit amin thdm,
*
Proteinaza
xistein:
càc
proteinaza thuòc
nhóm này
co nhóm -SH trong trung tàm
ho$it
dòng. Nhóm -SH
co vi
tri
dàc
bièt trong chùc nàng cùa phàn tÙ enzim vi nò eó khà nàng phàn
ùng cao, tham
già
nhiéu
lo^i
bièn dòi hoà hpc nhU

axit
hoà,
photphoril
hoà, ò xi hoà,
ankyl
hoà.
Vai
trò cùa nhóm -SH
trong phàn tÙ enzim
th^
hi^n
Ò nhiéu màt:
t^o
thành phùc
chat
trung gian enzim-cd
chat,
s\l
kèt h0p
vói
ed
chat va
cofaetor,
duy tri càc càu
d^ing
ho^t
dòng cùa enzim.
càc proteinaza xistein
thUÒng ho^t
dòng

m^inh
Ò pH
trung tinh,
co
tinh
dàc hi^u
ròng. Proteinaza
ehi ho^-t
dòng
dU0c khi nhóm -SH trong TTHB cùa nò khòng bi bao vày. Do
dò
càc
eh^t
nhu xistein, axit
ascorbie
b
nÒng
dò xàe dinh thUÒng
eó tàc
dyng làm
ben,
ho^it ho a
enzim này.
Mot
SÒ
mu6i
kim
lo^i
nàng,
dàc bi^t

là càc
mu6i
thuj-
ngàn nhu
p-chloromercuribenzoate
(PCMB) va càc
eh^t
khàc nhU
iodoaxetamit eó tàc
dyng
ùc
che
càc proteinaza xistein. Chung
bj ò xi hoà duòi tàc
dyng
cùa càc
ch^t
ò xi hoà nhU iot,
H3O2.
EDTA
co
khà nàng kè't h0p vói càc ion kim
lo^i
trong dung
dich,
vi vày thuòng làm tàng
dò ben
cùa proteinaza xistein.
* Proteinaza aspartic: là nhùng proteinaza chùa nhóm
cacboxyl trong TTHB.

càc
nhóm eacboxyl này
thuftc
m^ch
R cùa
Asp,
giù ho^e
cùng
co
thè' là nhóm cacboxyl dàu C cùa chu6i
polipeptit. Chung dóng vai trò xùc tàc trong TTHB cùa enzim.
càc proteinaza aspartic thUdng
ho^it
dòng
m^inh
Ò pH
axit.
Chung
bi
ùc
che'
bòi
diazoacetylnorleucine methyl
ester
(DNME).
Chung eó tinh dàc
hiéu é6ì
vói càc axit amin Ò cà hai
phia cùa lièn kè't peptit bi phàn
giài.

Càe
axit amin này
thuòng là axit amin thdm hoàc là
axit
amin ky
nUÓe.
* Proteinaza kim
logii:
là nhùng proteinaza càn klm
lo^i
cho
ho^t
dòng xùc tàc cùa ehùng.
Nói
chung, càc kim
lo^i
co
thè tham
già
trong
ho^t
dòng xùc tàc cùa càc enzim theo càc
càch khàc nhau: là thành phàn eà'u
t^o
cùa coenzim (eatalaza,
peroxidaza.
. . ) hoàc
t^io
thành
l

ièn kèt còng hoà tri
vói
càe
gò'c axit amin trong phàn tÙ enzim. Ngoài ra,
mot s6
ion kim
lo^ii,
dàc
biét là ion Ca
thUÒng
eó tàc
dyng làm ben
càu trùc
khòng gian cùa phàn tù enzim, do dò
ànti
hUÒng dèn
ho^it
dòng
xùc
tàc
cùa ehùng.
càc
proteinaza
kim
lo^i thUÒng ho^t
dòng
m^nh
nh^t
Ò
vùng pH trung tinh va eó tinh

dàc hi^u ve
phia
g^c
axit amin
chùa nhóm -NH- cùa lièn kè't peptit (vi
vày,
nèn Morihara
(1974)
con
gpi là
aminoendopeptidaza).
Càc proteinaza này
co
thè'
tàc
dyng Ièn
càc lièn kè't peptit chùa nhóm -NH- cùa càc
axit amin ky nUÓc eó kieh thUÒc
lòn
hoàc càc
Hèn
kè't peptit
dU0c
t^o
thành tù càe axit amin phàn tù
th^p.
Càc proteinaza
kim
lo^i
bi giàm

ho^t
d^ng
m?inh
duòi tàc
dyng
cùa EDTA,
O.
phenanthrolin,
càc proteinaza tham
già
trong
hàu
hè't càc qua trình
quan trpng xày ra trong
he th6ng
s6ng.
Chùng khòng chi dóng
vai trò chia khoà trong
vi^c diéu
hoà
qua
trinh
song dòi mòi
protein trong
tè'
bào
ma con
tham
già nhiéu qua
trinh sinh ly

khàc nhu tièu hoà, hình thành bào tÙ Ò vi sinh vàt,
qua
trinh
dòng màu, này màm, làm chin
qua,
2,
Proteinaza Ò
con
trùng
2.1.
Proteinaza tièu hoà
2.1.1.
He thdng ^ng
tièu hóa Ò
con
trùng
MÒ tà chi tièt
ve
giài
phSu
va sinh ly cùa 6ng tièu
hoà
con
trùng eó thè tim thày trong càc còng trinh cùa
Wigglesworth [182] va House [86].
He th6ng
tièu hoà cùa
con
trùng
gÒm

6ng tièu hoà
va
càc tuyè'n lièn quan (hinh 1). Giài
phSu
rà't biè'n
d^i
de'
thich
h0p
vói
nhùng yèu càu riéng cùa
m5i
nhóm
còti
trùng
66i
vói
càch sù
dyng thùc
àn
va sU
thich ùng thi
r^t
da
d?ing.
Ruòt
truv^c ^''^^ tit
Hàu
mòn
Wi^ng Tuyé'n

nUtyc
bpt
Ruòt
Diéu
'^'^'Ot
Ong sau
g i ùa Ma1p i gh i
Hinh 1. Sd dò chung
ve 6ng
tièu hoà cùa
con
trùng
Ong tièu hoà là
mot
òng
nói
giùa
mi^ng va hàu
mòn.
Ce
3 vùng:
ruòt
trUÒc,
ruót
giùa, va ruòt sau. Ruòt truòc ve
ru$t
sau eó
nguÒn
g^c
ngo^i

bi
,
va
lòp
tè' bào
biè'u
mò cùa càc
- 8
ed quan này nàm dpc theo lòp biè'u bi- lòp protein cùng-
kltin
hình thành nèn bò xUdng cùa
con
trùng,
Ru^t
trUÒc chù yè'u
thuc
hién chùc nàng
du
trù thùc àn thò
va
dung tich cùa
nò
thuòng tàng
Ièn
theo mùa. TÙ ruòt
trUòe
càc gòi thùc àn rièng
biét di vào ruòt giùa qua khoang trUÒc-
mot vai
eó thè eó phàn

nghièn
de'
làm giàm kieh thuòe cùa mành thùc
àn.
Ruòt giùa là
ndi tièu hoà
va
hà'p
thu
thùc àn. Ruòt giùa eó
nguÒn g6c nói
bi,
khàc vói ruòt trUÒc va ruòt sau.
Nó
dU0e
lót
bòi
mot
lòp
tè'
bào hinh
try
kèm theo càc té bào goblet. Càc té bào hinh
trv eó chùc nàng tiè't enzim tièu hoà
va hStp thy
càc
chgft
trao
d^i
hoà tan. Khòng

co qua
trinh
thUc
bào càc mành nhò thùc àn
va
vi vày
tà't cà thùc àn phài dU0e tièu hoà dèn phàn nhò hoà
tan
eó thè di qua
dU0c màng té
bào.
Dién tich bé
màt
cùa ruòt giùa
thuóng dU0c tàng Ièn
t^i
dàu trUÒc
bòi su lÒn
ngU0e ra
dU0c gpi
là ruòt tit. Càc
vùng khàc nhau cùa ruòt giùa eó
thè dupe dàc trUng bòi
già
tri
pH
cùa khoang, già tri này
co thè bièn
dòi ro ràng dpc
theo khoang ruòt giùa. Biéu này eó thè tUdng ùng

vói
nhùng
sU
khàc nhau
ve
chùc nàng cùa ruòt giùa
ve sU
tièu hoà
va
h^p
thu,
cùng nhu càc
qua
trinh khàc. Phàn thùc àn khòng dU0c
tièu hoà rdi ruòt giùa di vào ruòt sau, ndi
ma
Ò dàu
truóc
cùa nó càe
chat thài
chùa nitd hoà
tan
di vào càc 6ng
Malpighi.
Chùc nàng chù yèu cùa ruòt sau là
h^p
thu nUÓe va
chuàn bi bài
t
ièt.

Vé pH cùa òng tièu hoà cùa
^u
trùng Lepidoptera dà
dU0c nghièn eùu bòi nhiéu tàc già. Waterhouse [178] dà phàt
- 9 -
hién
thlly
pH cao Ò àu trùng nhUng trò nèn trung tinh Ò con
trUÒng
thành.
Trai
\^i,
màu eó pH
luòn
gàn
trung
tInh.
Berenbaum [28] dà
chi
ra ràng pH cao cùa òng tièu hoà
co
lièn
quan dén thùc àn thUc
vàt va co
thè vói mùc tanin trong thùc
àn.
pH cao
dupc
giài thich là
de'

bào
vé
càc
loài
àn thUc
vàt
khòi càc
ch^t dòc
eó
màt
vói hàm
lii0ng
cao Ò
thUc
vàt. Dow
[46] dà SÙ
dyng
vi dién
cUc
do pH dà tim thà'y già tri
pH
cao
hdn 12 Ò ruòt giùa
va
pH biè'n dò'i dpc theo 6ng tièu hoà. Trong
khi màu, thùc
àn,
ruòt sau
va
phàn luòn luòn eó pH trung tinh

hoàc axit thi già tri
pH
tàng
Ièn rat
nhanh Ò phàn trUÒe va
phàn giùa cùa ruòt giùa,
rtìi
ngà vé phia trung tinh Ò phàn sau
cùa ruòt
giùa.
2.1.2.
Proteinaza ruòt giùa cùa
con
trùng
Nghièn eùu
nhàm
xàe dinh tinh
chat
cùa proteinaza tièu
hoà dà
dU0c thUc
hién
vói
dich
thò
hoàc
nghièn
dóng thè mò
ruòt giùa hoàc phàn chùa trong ruòt giùa. Trong
mot

sò trUdng
h0p
nghièn
toàn bò
ed
thè.
Proteinaza
thUÒng dU0c
xàe dinh
bòi
ho^^t
dòng cùa nó trèn
mot
sÒ ed
chat
protein nhU gelatin,
cazein va hemoglobin hoàc bòi
thu^
phàn càc
ed eh^t dàc
hiéu,
nhu càc ester màu cùa càc
dSn
xuàt axit
amin.
Càc
ch^t
ùc
che'
dàc

hiéu proteinaza xerin, proteinaza kim
lo^i
va proteinaza
sulfhydryl dà dU0c kièm tra cùng nhU càc
chat
ùc
che'
t^ng
h0p
TECK va TPCK.
Nhiéu nghièn
eùu
dà
gap
phài khó
khan
khi nghièn eùu
vói djch
chi^t
thò,
dàc bi?!t
là khòng thè' phàn biét dU0c càc
enzim
dàc hi^u
rièng vói enzim eó tinh
dàc hiéu
róng.
Trong
10 -
mot

s6 trUÒng h0p enzim dà dU0c tàch ra, va trong
rat
it
trUÒng h0p enzim tinh
s^eh
dà dU0c
xàe
dinh tinh
chat,
Nhiéu già thiè't va thUc
nghièm
dà dU0e dUa ra vói càc
chat
ùc
che
enzim tièu hoà di vào òng tièu hoà cùa
con
trùng
cùng
vói
thùc àn.
Khi chat
ùc
che
proteinaza
co
Ò
thUc vàt
vói hàm lU0ng tUdng dòi cao
(>5%

protein hoà tan) thi chùng
gay
dòc dò'i vói
con
trùng
[145].
Vi
du,
Gooding [73] dà nhàn
thày
su
ùc
che'
tripxin Ò
rutìi Tése
(Glossina morsi tans)
,
Vi nhiéu
lo^i
h^t
(vi
dy,
dàu tUdng)
eó chùa
chat
ùc
che
tripxin d$c hiéu, nèn càc enzim proteolitic cùa
con
trùng àn càc thùc àn nhu vày dU0c

lUa
chpn
de
nghièn
eùu.
Nàm
1964,
Applebaum
va
tàp thè [19] dà tièn hành nghièn eùu càc
enzim tièu hoà cùa mpt bòt
(Tenebrio
moli
tor)
vi bièt
ràng
con trùng
khòng thè phàt
trièn dU0e trèn thùc
àn
dàu
tUdng.
càc enzim proteolitic dà
dU0c
chùng minh là
rat glàu
trong
khoang
ruòt
giùa àu trùng. SÙ

dyng chat
ùc
che'
va ed
chl[t dàc
hi^u
eó thè phàt hién dU0e
ho^t
tinh cùa
cacboxypeptidaza
B
va
aminopeptidaza,
cùng
nhu enzim tUdng
tu
tripxin. Enzim dà
dU0c
tinh
sgeh
tùng phàn nhò phUdng phàp sac ky trao
d^i
ion,
eó khà nàng
thuj^
phàn càe ester axit
amin kiém va
polilizin.
NÓ bi ùc
che

bòi
chat
ùc
che
tripxin
dàu
tUdng,
màc
dù phùc
h0p dU0c hinh thành
co hàng
s6 phàn ly cao hdn
hàng s6
phàn
ly cùa phùc h0p
chat
ùc chè'-tripxin bò.
Proteinaza tièu hoà cùa Tenebrio dà dU0c Pfleiderer va
Zwilling [137,186] tiép
tyc
nghièn eùu. Càe tàc già dà tàch
dU0c 2 proteinaza tù con trUÒng thành, Enzim dàu tièn trong
so'
11
này
('*proteinaza-a"
) co
khò'i lU0ng phàn tù 24000 va bi ùc
che'
bòi PMSF, nhUng khòng

thùy
phàn càc dàn xuàt cùa arginin hoàc
d^n
xuàt cùa tyrozin (BAEE hoàc
ATEE),
NÓ cùng khòng
bj
ành
hUÒng bòi TECK
va
TPCK. Enzim thù hai
("proteinaza-3")
co
khò'i lU0ng phàn tù
60000,
nhUng mang
tàt
cà càe dàc
diè'm
cùa
tripxin dàc thù. Nò bi ùc
che'
bòi
mot s^
protein ùc
che'
tripxin va bòi TECK va PMSF, nhUng khòng
bi
ùc
che'

bòi TPCK.
Proteinaza-p
eó
ho$it
tinh dò'i
vói
ed
chfiit
BAEE, nhUng khòng co
ho^t
tinh dò'i
vói
ATEE,
va
nó
thujr
phàn polilizin.
Vl vày
càc
tàc già dà kè't luàn
rSng
nó
co
thè'
gi6ng
vói "tripxin
Tenebrio" cùa Applebaum
va tàP
thè' [19].
Tripxin tièu hoà cùa

con
trùng dà dU0c nghièn eùu
nhiéu,
va
ho^it tinh
cùa càc enzim
kimotripxin,
cacboxypeptidaza va aminopeptidaza
cùng dà
dU0e
xàe dinh Ò
mot
s6 loài
con
trùng.
Mot trong
nhùng enzim trèn dà
dU0c
tinh
s§ich
va nghièn eùu khà chi tièt là
kimotripxin
cùa ong
bau
vàng,
Vespa orientaiis [
102].
Kè't h0p sac ky trao dòi ion
va
sac ky ài

lUc
dà tinh
s^ich
dU0e kimotripxin tù ruòt giùa àu trùng
V,orientai
is
»
Enzim
co
khò'i lU0ng phàn tù 13000-14000, nhò hdn nhiéu so vói
hàu hè't kimotripxin dà biét
[102].
Kh6i lU0ng phàn tù dà dU0c
xàe
dinh bòi
mot s^
phUdng phàp nhU: sièu ly tàm,
skc
ky
Ipc
gel,
di^n
di trèn gel
poliacrilamit co
va khòng eó SDS-
tàt
cà
r^t
phù h0p vói nhau.
d

Tineola bissel
1 iel
la,
Ward [174]
dà phàt hi^n thÈly
enzim tUdng
tu
tripxin, enzim tUdng tu kimotripxin, hp
12
aminopeptidaza,
cacboxypeptidaza va hai metalloendopept
idaza.
Bang lUu
y trong loài này là khà nàng
thu5^
phàn keratin-
mot
protein
chiù
nhiét
va
khòng hoà tan. Càc còng trình nghièn eùu
dàu tièn vé
con
trùng tièu hoà
long
dà dU0c
tò'ng
kè't bòi
Waterhouse

[179].
Con
trùng àn
long
duy tri diéu
ki^n khù
m^nh
trong ruòt giùa àu trùng (Eh=-190 dén -280 mV) va do dò eó khà
nàng khù lién ké't disulfit là
yéu
t6
t^o
nèn tinh
ben
vùng cùa
keratin. vi vày, sau khi lièn két này bi khù, keratin eó thè'
bi
thujr
phàn bòi enzim proteolitic.
Aminopeptidaza
cùa
T,bisse11ie1
la
vSn
chUa dU0c tinh
s?ich va
ehùng là
mot
nhóm phùc
t^p

khàc nhau vé khò'i lU0ng
phàn tù
va
dò tich dién
[175].
Bang chù y hdn là 2
metal
loproteinaza
khò'i lU0ng phàn tù 24000
[176],
Cà hai déu
bi ùc
che
bòi càc
chat
t^io
phùc càng cua vói kim
lo^i.
Hai
caeboxipept idaza dà dU0c tàch chié't tù dich chiét toàn bò
ed
thè'
T.bissel
liei
la
va
d^ng
chù yéu dà dU0c tinh
s«ich
dèn

dÓng
nhàt
[177].
Dùng phUdng phàp
Ipc gel
dà xàe dinh dU0c nó eó
khò'i lU0ng phàn tù
bang
72000 (so sành vói 34000 cùa càc enzim
tyy).
cùng nhU vói enzim
tyy,
nó eó cùng tinh
chÉlt
bi ùc
che
bòi càe chà't ùc
che thiol
va 1,
10-phenanthro 1
in,
nhUng nò
cùng bi ùc
che'
bòi DFP nhU là enzim
n^m
men. Càc enzim này
co
tinh
dàc

hiéu ed
chat
vói dipeptit va tripeptit
tUdng tU
vói
càc enzim
tyy.
Chùng co khà nàng phàn giài càc peptit vói
arginin,
lyzin
ò dàu N tàn cùng, con peptit vói dàu N là
prolin
thi khòng bi phàn
ci^t,
trong khi
Z-Glu-Leu
hoàc
Leu-Gly-Leu
l^i
bi
thu^'
phàn
rat
nhanh.
- 13 -
Proteinaza cùa
con
trùng xùc tàc cho
sU
phàn giài

protein thùc àn thành càc axit amin
tU
do va
vi vày
cung
cÉtp
chà't dinh
duòng
càn thiè't cho sU tàng trUÒng va phàt trièn
bình thuòng.
CÓ
4
lo^i
proteinaza: proteinaza aspartic (con
gpi là proteinaza
axit),
proteinaza xistein
(con
gpi la
proteinaza
thiol),
proteinaza xerin va
meta Iloproteinaza
[24].
Nàm 1985, Applebaum [18] dà cho
r^ng
hàu hét
con
trùng sÙ
dyng

proteinaza xerin vói tinh
dàc
hiéu tUdng
tu
tripxin hoàc tUdng
tu kimotripxin
de'
thuìr
phàn protein thùc àn cùa minh. Tuy
nhièn,
nhùng nghièn eùu sau này
dà-cho
thày khòng phài trUÒng
h0p nào cùng nhu
vày
[134].
càc còng trình nghièn eùu vé proteinaza Ò àu trùng
Lepidoptera dà cho
théy
vói tinh
ch^t
pH kiém cùa
ruòt
giùa,
nhin chung ehùng
co ho^t
tinh proteinaza xerin
"tUdng tU
tripxin" vói pH
t6i

Uu Ò vùng kiém
[16,17,100,131,141,155].
Phàn
lòn
àu trùng
Coleoptera
eó pH cùa ruòt giùa axit yèu, va
ho^t
tinh proteolitic chù yèu cùa ruòt giùa dU0c xàe dinh là
thuóc
vé proteinaza xistein
[134,168,183].
Hai
^u
trùng
Coleoptera là Costelytra zealandica [41]
va Tenebrio
moli
tor
[123] cùng
co hoeit
tinh proteinaza xerin va pH
t6i
Uu Ò vùng
kiém.
Ong tièu hoà cùa
con
trùng Hemiptera
co
chùa càc

proteinaza
thiol-cathepsin va
Proteinaza aspartic
[89,90,92,
94].
Nhu vày
rò
ràng là
ho^t
tinh proteolitic cùa
ruót
giùa
con
trùng biè'n dòi tù loài này dè'n loài khàc vói
t^t
cà 4
Io?ii
proteinaza dà dU0c tim
th^y
[167,183],
Gàn
day
6 loài
con
trùng quan trpng dà dU0c nghièn
eùu
- 14
vé
ho^t
tinh proteolitic cùa dich ruòt

giua
[142].
Ba
loaì
Lepidoptera (Agrotis ipsilon,
Heliothis
zea va Mei iothis
viiescens)
va.
mot
loài Coleoptera
(Anthonomus
grandis) co pH
thich h0p
t^i
pHlO-11
va
ho^t
tinh enzim bi ùc
che'
bòi
ch^t
ùc
che'
tripxin dàu tUdng tù
63-72%,
ehùng tò proteinaza chù yè'u
cùa chùng là càe proteinaza xerin
"tUdng tU tr
ipxin".

Tuy
nhièn 2 loài Coleoptera
{Leptinotarsa decemlineata
va
Diobrot ica
undecimpuncta ta)
eó
ho§it
tinh proteolitic
cUc d§ii
t§ii
pH6-7.
E-64,
mot ché[t
ùc
che'
dàc hi^u
proteinaza xistein
dà ùc
che'
ho^t
dò proteolitic cùa dich ruòt giùa 100%
(Lept inotarsa
decemlineata)
va 69% (Diobrot ica
undecimpunctata)
chùng tò
ho^t
tinh chù yèu cùa chùng là
proteinaza

xistein.
Nhùng
thu ho^ch
gàn
day
vé nghièn eùu
proteinaza tièu
hoà cùa
con
trùng càng cùng c6 nhàn dinh vé
sU co màt
cùa cà 4
lo§ii
proteinaza.
Bang lUu
y còng trình nghièn eùu cùa Gillikin
va
tàp
thè [72]. It nhàt 15 proteinaza dà dU0c xàe
djnh
tù òng
tièu hoà cùa àu trùng
Diabrotica
virgifera,
Nghièn
eùu
tàc
dyng
cùa càc
chat

ùc
che dàc
hiéu dà ehùng tò
co
cà 4
lo^i
proteinaza, trong dò chù yèu là proteinaza xistein.
Ho?it
tinh proteolitic, bao
gÓm ho§it
tinh tUdng tU
tripxin, tUdng
tu
kimotripxin,
Idxin
aminopeptidaza,
cacboxypeptidaza
A
va
B, va
cathepsin
B hoàc D cùng dà dU0c
nghièn
eùu
Ò nhiéu loài
con
trùng [42,67,75,91,93,120,148].
Khòi
lU0ng phàn tù cùa càc enzim tUdng
tu tripxin

cùa
con
trùng biè'n dò'i tù 13000-53000
[17,42,57,71,88,112,131].
Kh6i
15 -
lU0ng phàn tù cùa càc enzim tUdng
tU
kimotripxin cùa
con
trùng
nhin chung biè'n
d^i
trong giói
h^n h^p
hdn, tù 13000-32000
[26,57,102,117,
148] .
Ldxin
aminopeptidaza
cùa
con
trùng eó
khòi lU0ng
phàn
tù biè'n
dc5i
tù 97.000-1.500.000
[22,42,75,88],
Kh6i

lU0ng phàn
tù cùa
cacboxypeptidaza
tù 26000-72000
[42,75,88,177].
pH
thich h0p cùa proteinaza tièu hoà cùa
con
trùng bién dòi tù
pH3 dén pH12
[183].
Nhùng dù
liéu
trèn phàn ành
sU
da
d^ng
trong càc proteinaza tièu hoà cùa
con
trùng.
vé
su
phàn bò' cùa proteinaza trong òng tièu hoà,
proteinaza dà
dU0c
tim thày phàn bò khàc nhau Ò càc phàn cùa
6ng tièu hoà cùa Heliothis zea
[120],
SÙ
dyng ed chat dàc

hiéu
enzim dà tim
théty ho^it
tinh cùa tripxin, kimotripxin,
eacboxipeptidaza A va B
va
ldxin
aminopeptidaza
trong
djch
Uà,
dich ruòt giùa
va
thành ruòt giùa. Dich
nghièn
toàn bò ruòt
giùa co ho^it
dò
proteolitic
Ò mùc cao,
con
dich chièt
ru^t
trUÒc va tuyè'n
nUÒc
bpt eó
ho^t
dò thà'p hdn nhiéu.
LUpng
enzim

cùng dà dU0c xàe dinh Ò dich ruòt giùa, dich
nghièn
thành ruòt
giùa,
va dich
Uà.
Ho^it
dò proteolitic cao nhàt Ò dich
Uà
va
dich ruòt giùa, rièng
ho^it
dò cùa ldxin
aminopeptidaza
l^i
cao
nh^t
Ò dich nghièn thành ruòt giùa. Kè't
qua
nghièn eùu cùng dà
cho thày tripxin, kimotripxin
va eacboxipeptidaza
chù yè'u dU0c
tièt
vào khoang ruòt
giùa,
trai
l^i
ldxin aminopept idaza
dU0c

tim thà'y chù yéu trong thành ruòt giùa hoàc
gàn
vói màng ngoài
cùa tè' bào
ruót
giùa, tUdng
tu
nhU Ò
mot
sò' loài
con
trùng
khàc
[67,91].
16
Enzim tièu hoà cùa
con
trùng thè' hién
mot
sò' tinh
chat
khàc vói enzim tièu hoà cùa dòng
vàt co
vù.
Nhin chung,
con
trùng thiéu qua trình tièu hoà protein Ò mòi trUÒng axit
theo
kièu
ho^t

dòng cùa pepsin trong
d§L
day dòng
vàt
eó vù.
Màc dù Ò
mot
sò
con
trùng nhU Diptera eó vùng pH hoàn toàn
axit trong
ruót
giùa, mpt sò àu trùng va con trUÒng thành dà
dU0e ghi nhàn
co
enzim tUdng
tu
pepsin
[78,136].
Tuy nhièn,
chUa
eó
trUÒng
h0p nào tinh
s^ich
dU0c enzim va xàe dinh tinh
chat
cùa nó dén mùc eó thè
tin
ràng enzim dò là tUdng

tU
pepsin dòng
vàt
eó vù,
ngo^i
trù
ho^t
tinh tòi Uu
t^i
pH axit.
Trong khi
mot
sò' enzim tièu hoà dà dU0c tàch chièt tò
ra hoàn toàn
ben
vói
qua
trinh
tu
phàn giài
[137],
thi
mot
sò
khàc
rat
khòng
ben
va trong
qua

trinh tàch chièt phài sÙ
dyng
càc
ch^t
ùc
che
thuàn nghich
de'
bào
v$
[131].
Ward [174] dà
ghi nhàn
sU co
màt cùa
mot sò
enzim tUdng tU tripxin Ò Tineola
bissel1ie1
la. DUÒng nhU
mot
sò trong càe enzim này
dU0e
hinh
thành tù
chuéii polipeptit gòc
nhò
qua
trinh proteolysis giÒi
h^n
giòng nhu

sU t?io
thành
tripxin va kimotripxin
Ò dich tuy
dòng
vàt co
vù. Tuy nhièn,
diéu
này
chi
eó
thè dU0c làm
sàng
tò khi nhàn dU0e càc zymogen. Ward [174] dà khòng thành còng
trong viéc bào
v$
tién enzim cùa djch chiét toàn bò ed thè
T,
bisse
11 iel
la,
nhUng eó thè do nó chi eó vói
mot
IU0ng
réit
nhò
trong càc té bào biè'u mò ruòt giùa.
B^ng
ehùng ro
r^t

nh^t
vé
su
CÓ màt cùa tién enzim là trUÒng h0p vé
sU san xu^t
eocoonaza, enzim tUdng
tu
tripxin dU0c
buòm
tàm tièt ra
de
giùp nó thoàt khòi kén
[29],
17 -
càe
bang
ehùng vé
su
eó
màt
cùa tièn enzim tièu hoà
trong
^ng
tièu hoà cùa
con
trùng dà dU0e Applebaum [18] thào
luàn.
Graf
va
tàp thè [76] dà chùng minh eó phàn ùng

mién
dich
vói
enzim
tUdng tU
tripxin
Ò càc tè bào biéu mò cùa
mot
sò
vùng ruòt giùa cùa
mu6i ,
nhUng khòng thè
xàe
dinh dU0c
ho§it
dò
tUdng
tu
tripxin
bang
quang phò. TÙ diéu này, hp di dén già
thiet
ràng càc
té
bào tièu hoà cùa mu6i (A.
aegypti)
eó chùa
tripxinogen. Tong
va tàp
thè [169] dà ghi nhàn

sU
tUdng tU
vé
trinh tu axit
amin
dàu N
tàn
cùng cùa 2 proteinaza tù
Hypoderma
1ineatum
va proteinaza xerin cùa dòng
vàt
eó vù.
O
enzim dòng
vàt
eó vù, dàu
tàn
cùng này
dU0e hình thành khi
ho^t
hoà zymogen cùa ehùng. Do dò eó thè cho ràng
proteinaza
con
trùng cùng dU0c hinh thành do
sU ho^it
hoà zymogen tUdng
ùng cùa chùng. Gàn
day,
Moffatt

va
Lehane [132] dà chùng minh
dU0c
ràng ruòt giùa cùa
con
trùng hùt màu Stomoxys
calci trans
eó vùng
san xuÉJt
enzim chuyèn biét- vùng
due
(opaque),
t^i
day
càe enzim tièu hoà dà
dU0e san
xuàt
va luu
trù
trUòc khi tiét
ra.
Bang
chùng này dà dUa dè'n già thiét cho ràng càc enzim
tUdng
tu tripxin dU0c san
xuàt
dUòi dging
zymogen
va dU0c lUu
trù trong càc tè bào Ò

d^ng
càc
h^t
zymogen.
SU ho§it
hoà tién
enzim tUdng tu tripxin
là
qua
trinh tU
ho^t
hoà.
2.1.3. Kièm soàt sU tiét càc proteinaza tièu hoà
Proteinaza chi dU0c tièt khi eó protein thùc àn di vào
ruòt giùa.
Mot
sò nghièn eùu dà cho
th^y
eó mòi tUdng quan
giùa tòng SÒ protein di vào
ru^t
giùa va lU0ng proteinaza dU0c
tiè't.
Njghjìèn.cóu r
eia,
^Efndelmann [611 ^rèn giki)
(Levcophaea
\7
I
j

18
maderae) dà cho thày yéu té kiém soàt qua trinh tièt
proteinaza là lU0ng protein trong 6ng tièu hoà.
Lo§ii
bò nào,
thè
h^ch,
va thè aliata (sau này 2 ed quan là phàn cùa
he
th6ng
thàn kinh
nói
tièt cùa
con
trùng) tùng phàn hoàc
tét
cà,
déu khòng ành huòng dèn
sU
tàng tiè'p
tyc
lU0ng proteinaza khi
cho àn thùc àn giàu protein; nhU
vày,
thàn kinh tiè't tù càc ed
quan dò khòng eó vai trò gi trong
qua
trinh này.
Engelmann
[61] dà chùng minh ràng

ehi
eó nhùng protein
nhàt dinh, chù khòng phài
axit
amin
tu
do, là eó
tàc dyng
kieh
thich
sU
tièt proteinaza Ò
giàn.
Briegel va Lea [36] dà di sàu
nghièn eùu sÙ
dyng muSi
va ky thuàt
thUc nghièm
tinh vi trong
dò
càc
chat
thù dU0c dUa vào
bSng
càch thut
rùa
tòi ruòt giùa.
Sau nhùng thòi gian thich h0p, ruòt giùa
dU0c lày
ra

va nghièn
dòng thè, xàe dinh mùc
proteinaza.
Kèt
qua
cho thày
chinh
lU0ng protein chù khòng phài thè tich cùa dung
djch
là yèu tò
xàe dinh mùc proteinaza.
Khi nghièn
eùu
trèn 2 loài Noctuid:
Heliothis
zea va
Spodoptera
exigua,
Broadway va Duffey [37] da cho thày mùc
dò
tièu hoà protein in vivo va
ho^t
dò cùa tripxin tàng tUdng ùng
vói
su
tàng
nòng
dò protein trong thùc àn,
ma
khòng

phài là
lU0ng
thùc àn trong òng tièu hoà. Biéu
mày
dà di tòi già thiét
cho ràng sU tòng h0p va /hoàc
sU
tièt proteinaza
dU0c kièm
soàt bòi
mot
ed
che'
"tiét
tue
thòi".
SU
th^
hièn
cùa ed
che'
tièt này dà dU0c nghièn
eùu
Ò nhiéu loài
con
trùng khàc nhau
[23,69,74,118,126].
Trong trUÒng h0p cùa àu trùng H.zea
va
5.

exigua^
khi àu trùng dU0c tiép xùc
e^p
vói
mùc
dàc hi^u
cùa
19
protein thùc
àn,
thi ed
che'
tiét
tue
thòi
ho^it dòng d6i
vói
tripxin-
proteinaza chù yèu cùa chùng
[37].
2.2.
Proteinaza trong
sii
phàt trièn cùa
con
trùng
2.2.1,
SU tàng trUÒng va phàt
triè'n
Ò

con
trùng
SU tàng trUÒng
va phàt trièn cùa
con trùng dU0c thUe
hién khòng lièn
tyc
qua
mot lo^t
càc giai
do^n
theo
mot
chUdng
trinh dà dinh
trUÒc.
Qua
trình này
dU0e diéu
hoà bòi
hooemon
lòt xàe
(ecdyson) va hoocmon juvenile. Qua trinh tàng
trUÒng
va
phàt triè'n dU0c bat dàu vói
sU
phàt
tri^n
phòi tiép

theo sU
thu
tinh cùa trùng.
Khi sU
phàt trièn
phòi dU0e
hoàn
thành,
con
trùng
chui
ra khòi
trùng
(trùng nò) nhU
mot
àu
trùng
hoàc
thièu trùng va tién hành àn.
Con
trùng chUa trUÒng
thành àn va tàng trUÒng cho dén khi òng tièu hoà cùa nó
dU0c
mò ròng hoàn toàn. Vào
lue
này biéu bi phài dU0e lòt bò (sU
lòt xàe) va
mot
lòp
mòi

ròng hdn
dii0c
tòng h0p
de
cho phép sU
tàng trUÒng tiép
tyc.
0 nhùng
d^ng
nguyèn
thu^
hdn
(con
trùng
khòng bièn
thài,
con
trùng bién thài khòng hoàn
toàn),
thièu
trùng
trai
qua sU bién thài dàn dàn Ò m6i
làn
lòt xàe
nhàm
de'
bò khung ngoài mòi dU0e hình thành giòng nhiéu hdn vói
d^ng
t

rUÒng thành cùa
loài.
Giai dpan àu trùng
va
trUÒng thành
khàc nhau
nhiéu
Ò bàc tièn hoà cao hdn
(con
trùng bièn thài
hoàn toàn)
va m6i mot tuoi
cùa àu trùng tiép
theo
eó hình
thùc giòng vói tò tién cùa nó. Sau
mot lo^t sU lòt
xàe cùa àu
trùng,
con
trùng
trai
qua
sU
bién
thài,
trUÒe hét thành
nhóng
va cuòi
cùng

thành
d^ing
trUÒng
thành.
SU phàt
trièn
cùa
con
trùng bién thài hoàn toàn eó thè' dU0e mò tà nhU là sU phàt