Nghiên cứu thành phần loài côn trùng nước bộ Hemiptera ở Vườn Quốc gia Hoàng Liên, tỉnh Lào Cai

À 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN



Đinh Thị Ngọc Hiền




NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN LOÀI CÔN TRÙNG NƯỚC
BỘ HEMIPTERA Ở VƯỜN QUỐC GIA HOÀNG LIÊN,
TỈNH LÀO CAI




LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC





  2012



À 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN

Đinh Thị Ngọc Hiền


NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN LOÀI CÔN TRÙNG NƯỚC
BỘ HEMIPTERA Ở VƯỜN QUỐC GIA HOÀNG LIÊN,
TỈNH LÀO CAI


Chuyên ngành: ng vt hc
Mã s: 60 42 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC


NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. TRẦN ANH ĐỨC

  2012


Mục Lục
MỞ ĐẦU 1
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1. Tình hình nghiên cu v c b Cánh na (Hemiptera) trên th gii 3
1.2. Tình hình nghiên cc b Cánh na (Hemiptera) ti Vit Nam 6
1.3. Tình hình nghiên cu Hemiptera  c tn Quc gia Hoàng Liên, tnh Lào
Cai 9

1.4. Khái quát v u kin t nhiên tn Quc gia Hoàng Liên 10
1.4.1. V a lý 11
1.4.2. a hình  a cht và th ng 11
1.4.3. Khí hu 12
1.4.4. Th 13
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU 14
2.1. ng, thi gian nghiên cu 14
2.2. m nghiên cu 14
2.3. u 23
2.3.1. u ngoài tha 23
2.3.2. u trong phòng thí nghim 24
2.3.3.  liu 24
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 26
3.1. Thành phn loài Hemiptera  -2012 tn Quc gia
Hoàng Liên 26
3.2. Danh lc loài Hemiptera  c tn Quc gia Hoàng Liên, tnh Lào Cai 33
3.3. ng s loài Hemiptera  c ti khu vc nghiên cu 39
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 43
TÀI LIỆU THAM KHẢO 44
PHỤ LỤC


DANH MỤC BẢNG


Trang
Bảng 1
 
16

Bảng 2


28
Bảng 3
          

34

DANH MỤC HÌNH


Trang
Hình 1


15
Hình 2
          

27
Hình 3


27
Hình 4
I

39
Hình 5

A

39
Hình 6


40
Hình 7


40
Hình 8

Singletons và Doubletons  
41


1

MỞ ĐẦU



              
() 
[41].
 

32



32



 [5,16,44,53(Thái
Lan, Campuchia 
Lethocerus indicus) [44,53].

 
 [3]
 





      
     

2

 Nghiên cứu
thành phần loài Côn trùng nước bộ Hemiptera ở Vườn Quốc gia Hoàng
Liên, tỉnh Lào Cai
- nh thành phn loài b Hemiptera  c tn Quc gia Hoàng
Liên, tnh Lào Cai thông qua u tra tha kt hp vi vic tng hp
các dn liông b i khu vc nghiên cu.
- S dng phn m ng m ng loài ti khu
vc nghiên cu.







3


Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Tình hình nghiên cứu về Côn trùng nước bộ Cánh nửa (Hemiptera)
trên thế giới
           
          


 [26].


Cimex cursitansLimnometra cursitans).
 
mô             
              
Horváth (1902), Lundblad (1933), Hungerford & Evans (1934) . Ngoài ra,
--1996), Andersen &
-
Australia [5].
              



(1972, 1973), Hoff 
27]. -mô 

l 

16,40]. 

4

mô 
 
          alaysia [10,11,17,29,30]. B
Hemiptera  kho Borneo [41].


  
et al. 

D.A. Polhemus & J.T. Polhemus (1985, 1986, 1987,
1988, 1989), J.T. Polhemus & D.A. Polhemus (1990), Nieser & Chen (1991,

           n   
 53].

 
41
Hemiptera   và   
 chi  
 phong phú loài   Neotropical 

1.289 loài   1.103 loài. 
vùng Afrotropical (799 loài), Úc (654 loài), Palearctic (496 loài), Nearctic (424
loài)  (37 loài) [41


16

[5].
C             

 [20]

5



   


này. Cheng (1965-
Halobates [26]

  
53
Popov (1971), Carpenter (1992), Andersen (1998), Rasnitsyn & Quicke
(20025] 
53].
             
 
and Semi-


             



semi-aquatic bugs      
(Chen et al- Their Biology and Identification
(Hemiptera-      


              
           
Sites (2000), Yang et al. (2004), Chen et al. (20    

               

6


Wla            Ilyocoris
cimicoides 44
Lethocerus spp.),



               
Corixidae, Pleidae, và Helotrephidae [44
                
44].
1.2. Tình hình nghiên cứu Côn trùng nước bộ Cánh nửa (Hemiptera) tại

Việt Nam



   -       
48]. Khí 



 3 nói chung
và nói riêng 




mô 
Ptilomera hylactor 
Gigantometra gigas
 48]. N

7

 
[48].             Metrocoris
vietnamensis và M. quynhi    47      
 Strongylovelia     Eotrechus     
Rhyacobates           Eotrechus và
Rhyacobates 46]. 

   (Rhagadotarsus, Lathriobates, Naboandelus, Gnomobates,

Aquarius, Gerris, Gigantometra, Limnogonus, Limnometra, Neogerris,
Amemboa, Amemboides, Onychotrechus, Cylindrostethus, Andersenius,
Ptilomera, Rheumatogonus, Asclepios, Halobates, Ventidius) [29,30,25,16
,37,39]. Tran 
 [48]. Polhemus et al. (2009) mô 
Eotrechus
nEotrechus mô 

ô
Amemboides falcatus và Amemboides gladiolus
Amemboides Amemboa thì trong bài báo này,
          Amemboa Esaki, 1925, và
Amemboides Polhemus & Andersen, 1984.       

Gerris gracilicornis và Gerris latiabdominis 


             
Mesovelia horvathi [6]; 
Pseudovelia intonsa và P. pusilla21]. 
  mô    Rhagovelia polymorpha và R.
yangae  R. papuensis 
55].

8

Strongylovelia 
& Tra[56].

  Helotrephes train, Helotrephes vietnamensis, Hydrotrephes

schillhammeri [45].             

là Helotrephes confusus.
           
           Hydrometra:
Hydrometra annamana , Hydrometra gilloglyi , Hydrometra greeni, Hydrometra
julieni, Hydrometra Kelantan, Hydrometra longicapitis, Hydrometra ripicola,
          H. Kelantan, H. longicapitis, H.
ripicola [37].    et al         
Hydrometra albolineata Scott, 1874; H. jaczewskii Lundblad, 1933 và H.
ripicola 
10 loài Hydrometra 49].
        



              
     
 
 (2010) t

 
 Cát
 

gia 1 Tran et al. 

9

     

52]. 


Baptista 2].
    


 
ùa 



1.3. Tình hình nghiên cứu Hemiptera ở nước tại Vườn Quốc gia Hoàng
Liên, tỉnh Lào Cai
  

 hu  ng thái
t, nhi  s ph bin t 13  21°C [4]. Vi nhng
u kin t y n Quc gia Hoàng Liên ha hn là
ng sng thun li cho s phát trin cc nói chung và côn
c b Hemiptera nói riêng.
t s các nghiên cu v Hemiptera  c
ti khu vn Quc gia Hoàng Liên, tnh Lào Cai ca các tác gi trong c
và c bit là mt s các nghiên cu tiêu biu ghi nhn s xut hin
loài mi có th k      Polhemus    1 loài mi
Ptilomera hylactor c ti khu vc Sa Pa,   cao 105m
thun Quc gia Hoàng Liên [35 & Zettel n s
có mt ca loài Aphelocheirus similaris [57]. Polhemus
D.A. & Polhemus u v Vellinae  Vit Nam và ghi nhn s

10

có mt ca loài mi Velia tonkina trên khu vn Quc gia Hoàng Liên  
cao 18251935 m [34].
Tran & Zettel (2005) tip tc ghi nhn s có mt ca loài mi Metrocoris
quynhi ti mt s m i sui Vàng, Thác Bc, Sín Chc
n Quc gia Hoàng Liên,   ng t 1366  2100 m [47
 mô t loài mi Helotrephes trani thuc h Helotrephini [60].
M & Yang  2 loài mi Eotrechus vietnamensis và
Rhyacobates gongvo [46 t qu nghiên c  c ti
n Quc gia Hoàng Liên, Polhemus et al. n hai loài mi
thuc h Naucoridae là Gestroiella limnocoroides và Cheirochella tonkina [36].
 et al.     nh cho các loài thuc ging
Eotrechus ti Ving thi mô t mt loài mi Eotrechus fansipan ti
khu vc sui cách Sa Pa 17 km v phía Bc   cao 1935 m [43]. Tran et al.
 thêm mt loài mi Velia laticaudata n Quc gia Hoàng
Liên [50ng thhi nhn 1 loài mi
Helotrephes confusus cho khu vc nghiên cu này [61].
Tip tc b sung các nghiên cu v Hemiptera tn Quc gia Hoàng
Liên, Tran et al. n s xut hin ca loài Hydrometra orientalis
 khu vc phía Bc Vit loài xut hin ph bin 
khu v  49]. M 
Polhemus     nh loi ti loài cho ging Gerris  Vit Nam,
  hi nhn hai loài ti khu vc Sa Pa, Gerris latiabdominis và G.
gracilicornisu là nhng ghi nhn mi cho Vit Nam [51]. Zettel et al. (2012)
n mt loài mi cho Vit Nam Enithares sinica idae) thu



1.4. Khái quát về điều kiện tự nhiên tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên

       -   
 Hoàng Liên

11

- Q 

ông 
gia Hoàng Liên có k 
phong phú,  [4].
1.4.1. Vị trí địa lý

-- k
               


     
-  có 11.875
 17.900 ha 
70 ha. h là 38.724 ha,

[4].
1.4.2. Địa hình – Địa chất và thổ nhưỡng
              

                
              

 


-

cao.

12

 -

                 



-


thành nên các thung l
Hoàng Liên [4].
1.4.3. Khí hậu




 - 
-135 Kcal/cm
2

-  - 
 - 

-





-



.

13

 có
giông,

ng mùa



4].
1.4.4. Thủy văn





        
N     
       


             


              




4].

14


Chương 2: ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM
VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Đối tượng, thời gian nghiên cứu

             
 
 và tháng 10/2012.
2.2. Địa điểm nghiên cứu




   hai  
 
    











15




Hình 1: Sơ đồ các địa điểm thu mẫu tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên, tỉnh Lào Cai




16

Bảng 1: Đặc điểm sinh cảnh của các địa điểm thu mẫu
Ký hiệu
Điểm thu mẫu
Ngày thu
mẫu
Đặc điểm sinh cảnh
DNH
11.01
Sa Pa  

- 


19,665
103

22/04/2011
- 

- 

      

-       






9.24; DO 10.46.
DNH
11.02
Sa Pa  
- 
bên trái


E
22/04/2011

- 

-        

      

-  
 
        

DNH
11.03
Sa Pa  


22
E
22/04/2011
- 

       
      
       

-  10%, hai bên vách là
 

- 
       
pH 8.22; DO 9.96.

17

Ký hiệu
Điểm thu mẫu
Ngày thu
mẫu
Đặc điểm sinh cảnh
DNH
11.04
ánh




22/04/2011
-       
      
       

-        
 
       

- 
      
       
        

DNH

11.05
   

thác Tình Yêu
23/04/2011
-   t l c nh, có dòng
chy chc không trong
- Nu mùn g

-  che ph khong 20%, hai bên là
cây ci um tùm.
DNH
11.06
Sa Pa   Vàng
(nhánh chính)

22N,
103 E
23/04/2011
-      
      
 
       
 
và cát.
-  che ph khong 80  90%. 2 bên
sui ch yu là tre, cây g ln và trung
bình, ít cây bi. 1 bên sui là vách núi
      ng bng
ph n cui su    ng

kho
thc vt.
- n sui to thành nhng ao nh,
thnh thong có khách du l 
quan. Nhìn chung cnh quan ca sui
p t nhiên, ko có s ng ca con
i. pH 8,83; DO 15,14.
DNH
11.07

phía nam.
23/04/2011
-       
      


18

Ký hiệu
Điểm thu mẫu
Ngày thu
mẫu
Đặc điểm sinh cảnh

2220,92N
103E

-  
  



- 

 
 
vào. pH 7,44; DO 14.62
DNH
11.08
    
nh
23/04/201
-


- 
      
nông, không trong.
- che ph 50  60 %
-N yt.
DNH
11.09



22N,
103E
23/04/2011
-        




-  
 80%.
-       
       


DNH
11.10
    
.

22N,
103E.
23/04/2011
- 
      
      

-         
 
 10%,
- 
      

 40cm. pH
7,55; DO 15,76.

19

Ký hiệu
Điểm thu mẫu
Ngày thu
mẫu
Đặc điểm sinh cảnh
DNH
11.11

 .

22N,
10342,68
23/04/2011
-        
       
 
su.
-  
       



- 

       
       
14,05.
DNH
11.12
Sa Pa, 

Mây

22N,
103E
24/04/2011
- 


- 
 cát.
- 

 
 

DNH
11.13

Vân

22N,
103E
24/04/2011
-        


- 

 
 5%.

- 
      

      

82; DO 11,65.





20

Ký hiệu
Điểm thu mẫu
Ngày thu
mẫu
Đặc điểm sinh cảnh
DNH
11.14


:
N,
E
25/04/2011
-  

      
mùn.

-  
       
100cm.
-        



-        
 

tham quan. pH 9,66; DO 12,00
DNH
11.15
SaPa, Trung 

a 
N,
103

25/04/2011
-   -7 m.
      


-         

-  
2
       


qua. pH 8,77; DO 11,06.
DNH
12.01



N,
10E.
21/10/2012
- che ph: 0-5%. Ít mùn bã thc vt.
Nn  yu ca su và
trung bình, ít cát.
-     
       

-      
      

DNH
12.02
Sa 


22/10/2012
- -



21

Ký hiệu
Điểm thu mẫu
Ngày thu
mẫu
Đặc điểm sinh cảnh
:

E
-60cm.
- Sui ít mùn bã thc vt. Mt bên sui
ng bc
thang. Sui b ng mnh do sinh
hot. pH 6,2; DO 6,5.
DNH
12.03


N,
E
22/10/2012
-       

- -
        

trung bình 30-40cm,
- 
pH 7,4; OD 6,9.
DNH
12.04



:
15.694N,
56.011
22/10/2012
-  che ph: 70-100%. Na
sui ch y và cát. T
dòng chy trung bình, ít mùn bã thc
vt. pH 7,7; pH 5,8.
- 
dân.
DNH
12.05



N,
E
22/10/2012
-  che ph: 0-30%. Su  c
chy mnh, ít mùn bã thc vt, sui
sâu (trung bình 1-2m).
- Na sui ch y
bình và cát. Gia sui có nhiu 
tng. Bên cnh sup tràn. pH
6,9; DO 5,6.
DNH
12.06
    

Thanh Phú
T:



23/10/2012
-  che ph: 0-5%. Na sui
ch y và cát, gia sui có
ng ln.
- Sui nhiu mùn bã thc v sâu
trung bình 30- c trong, tc
 dòng chy trung bình.
- Mt bên sui là rung bc thang, bên

7,4; DO 6,9.