Nghiên cứu đa dạng sinh học của côn trùng nước ở vườn quốc gia hoàng liên, tỉnh lào cai

Nghiên cdng sinh hc cc
 n Quc gia Hoàng Liên, tnh Lào Cai

Trn Tin Thc


i hc Khoa hc T nhiên
Luchuyên ngành: ng vt hc; Mã s: 60 42 10
ng dn: PGS. TS. Nguynh
o v: 2012


Abstract: Trình bày tình hình nghiên cc trên th gii và  Vit Nam;
tình hình nghiên cc  n Quc gia Hoàng Liên; mt s m t
nhiên cn Quc gia Hoàng Liên, tnh thành phn loài ca côn
c ti mt s sui cn Quc gia Hoàng Liên, tnh Lào Cai. Nghiên cu
mt s m ca quc ti khu vc nghiên c, phân
b, các ch s ng.

Keywords: ng vt hc; ng sinh hc; c; n quc gia Hoàng
Liên


Content
1. 1. Tính cp thit c tài
Côn trùng  c gi vai trò quan trng trong h c ngt và có mt hu ht trong các
thy vc nc bit rt ph bin  các h thng sông, sui thuc vùng trung du, núi cao. So
vi nhiu nhóm sinh vt khác, c có nhic tính ni tr ng loài, s
ng cá th lc bit chúng là nhng mt xích không th thiu trong chui th
Vì vy chúng tham gia tích cc trong vai trò cân bng mi quan h ng  h sinh thái
thy vc. u nhy cm vi các bii cc.

Vì vy hin nay, mt trong nhng nghiên cu quan trng v c là dùng
ng này làm ch th chng. Trên th git nhiu thành tu nghiên
cc, t vic phân lon nhng nghiên cu v tp tính, sinh
thái, sinh sn, di truyn, tin   Vit Nam, trong nh
c quan tâm nghiên cc bit là  cán Quc gia và các Khu bo tn thiên nhiên,
nh thng sông, sui phong phú, tim c cao. góp phn
tìm hiu nhóm sinh v  n hành thc hi tài  
dng sinh hc ca côn tc  n Quc gia Hoàng Liên, t.
2. M tài
- nh thành phn loài cc ti mt s sui cn Quc gia Hoàng
Liên, tnh Lào Cai.
- Nghiên cu mt s m ca quc ti khu vc nghiên ct
, phân b, các ch s ng.
3. B cc lu
Lum 65 trang (không k phn ph lc), m - tng quan tài
liu: 16 - thi gian, cu: 9 -
kt qu nghiên cu: 26 trang; kt lun và kin ngh: 2 trang, còn li là tài liu tham kho. Cùng
v bng, 8 hình vi 59 tài liu tham kho ting Vit và ting Anh.
- TNG QUAN TÀI LIU
1.1. Tình hình nghiên cc trên th gii
Côn trc quan tâm nghiên cu t rt lâu trên th gic bit  nhc phát
trit nhiu công trình nghiên cn tng b ca nhóm côn trùng này, t
nhng nghiên cu v phân loi hn nhng nghiên cu v ng dng. T nh
c tr thành v trung tâm trong các nghiên cu v sinh thái hc  các thy
vc ngt lâu, các nhà khoa hc sm nhn ra vai trò quan trng cc
trong các h m vi nghiên cu côn c m rng, các
ng nghiên cu không ch dng li  vic mô t, phân lo bên
ng qun th côn trùng, các mi quan h ng yêu cu ca sinh
thái hc.
Qua các công trình nghiên c n nay có th nh 9 b thuc nhóm Côn trùng 

c: Phù du (Ephemeroptera), Chun chun (Odonata), Cánh lông (Tricoptera), Cánh úp
(Plecoptera), Cánh na (Hemiptera), Cánh cng (Coleoptera), Hai cánh (Diptera), Cánh rng
(Megaloptera), Cánh vy (Lepidoptera).
* Nghiên cứu về bộ Phù du (Ephemeroptera)
B Phù du là côn trùng có cánh c i nguyên thy, tht
trong nhng t tiên ca côn trùng. Các loài thuc b c mô t t rt sm. Công trình
nghiên cu tiên v phân loi hc Phù du là ca nhà t nhiên hc ni ting Lineaus (1758).
A.E. Eaton có th  ca phân loi hc v Phù du. i Phù du
n các bc phân loi ging (group, series, section), tr  cho phân loi hc hin
i [28]. Nghiên cu v Phù du thc s phát trin mnh m vào th k n hình là các công
trình nghiên cu ca Ulmer, Navás, Lestage, Needham và cng s [11c
hin n l xây dng cây phát sinh loài ca Phù du và h thng phân lon h.
Mt s  n t công trình c
sung nhng dn liu mi và chia Phù du thành hai phân b Panota và Schistonota. Tip sau công
trình nghiên cu mang  c ngot này h thng phân lo    c hoàn
chnh bi các nghiên cu ca Kluge (1989, 1995, 1998, 2004), Mc Cafferty (1991, 1997) và
nhiu nhà nghiên cu v n nay trên toàn th gic
mô t thuc 42 h ng ca b Phù du. Các nghiên cu v c bit là phân
loi hc vn, vn còn nhic mô t, nht là  các khu vc nhii
[18].
Ngoài các công trình nghiên cu v m phân loi ca Phù du, nhiu nhà khoa hc còn quan
tâm nghiên cn các khía c
thái hng vt. G cn kh  dng Phù du
là sinh vt ch th chc vì nhiu loài thuc b Phù du rt nhy cm vi s
bi i c   t s công trình ca Landa và Soldan (1991), Bufagni (1997)
[44].
* Nghiên cứu về bộ Chuồn chuồn (Odonata)
Chun chun thut ngay t n thiu trùng sc cho
   ng thành. B Chun chu c chia thành 3 phân b là: phân b
Anisozygoptera, phân b Zygoptera (Chun chun kim) và phân b Anisoptera (Chun chun

ngô). Các nghiên cu v Chun chuc bu t khong cui th k i sang
th k 20 Chun chun mi ngày càng nhc chú ý nhia các nhà nghiên cu phân
loi hc và sinh thái hc. Ngoài các công trình nghiên cu v phân loi hc còn có nhng công
trình nghiên cu v Sinh hc, Sinh thái hc và Tp tính sinh hc ca Corbet (1999), Silsby
(2001) [5]. Các công trình nghiên cu này ch yu di vi giai
n thinh loi có kèm theo hình v rõ ràng
ti ging  vùng châu Á [1].
* Nghiên cứu về bộ Cánh úp (Plecoptera)
Hin nay, trên th gii b Cánh úp c bit khong 2.000 loài và là mt trong nhng nhóm côn
m nguyên thy vi nhóm có cánh hin nay. So vi khu vi thì các
nghiên cu v Plecoptera  khu vc nhii vn còn ít (Sheldon và Theischinger, 2009) mc dù
các khu vc này có m  ng ca Plecoptera rt cao (Zwick, 2000). Morse J. C., Yang
Lianfang & Tian Lixin (1994); Merritt & Cummins (1996) khi nghiên cu khu h Cánh úp 
Trung Quc và Bc M, các tác gi nh loi ti ging thiu trùng ca b này,
 cho vinh loi các loài thuc b Cánh úp  Trung Quc và Bc M sau này [39].
* Nghiên cứu về bộ Cánh lông (Trichoptera)
Cánh lông là mt trong nhng b có s ng loài phong phú. Nhng nghiên cu v h thng
phân loi bc cao ca b c thc hin bp tc
c b sung và hoàn thin bi Morse (1997) [29]. n hing nghiên cu
t c dng là các loài thuc nhiu
nhà khoa hc quan tâm tìm hi  n u trùng xut
hi s u ca Wiggins (1996) [29].  khu vc Bc M, Merritt R.
nh loi ti ging ca b Cánh lông  c giai
n ng thành [38].
* Nghiên cứu về bộ Cánh rộng (Megaloptera)
B Cánh rc xem là nhóm côn trùng nguyên thy trong nhóm côn trùng bin thái hoàn
toàn. Hin nay, b Cánh rng có khoc bit trên th gii và chia thành hai h là:
ng thành  cng ho
n u trùng li sng vt [39].
* Nghiên cứu về bộ Cánh cứng (Coleoptera)

B Cánh cng là b ln nht trong ging vt. Hin nay, s loài thuc b côn trùng này vào
khon 350.000 loài và khong 10.000 thuc [39]. Theo các
kt qu nghiên cu nhóm sng nht  khu h sui vùng nhit
i. Hin nay, các công trình nghiên cu v b Cánh cng tp trung vào phân loi hc, sinh thái
hc, tin hóa. Wu và cng s nh  Trung Quc có 601 loài, Sato (nh loi
c 311 loài  Nht Bnh  Úc có kho
phân loc 1.143 loài  khu vc Bc M thuc b Cánh cng [39].
* Nghiên cứu về bộ Hai cánh (Diptera)
Các nghiên cu v b c rt nhiu các nhà khoa hc công bc bit là các công
trình nghiên cu ca Alexander (1931), Mayer (1934), Zwich & Hortle (1989) [38i vi khu
vng hp mt danh l v
thành phn loài ca b Hai cánh  min  - nh loi ti h và ging hin
nay ch yu thc hinh loc xây dng bi Harris (1990) [39].
* Nghiên cứu về bộ Cánh nửa (Hemiptera)
Hin nay, trên th gi    c trên 4.000 loài thuc b Cánh na sng  c
c châu Á có s ng loài chic bit có rt nhiu
gic hu, thm chí có c nhng phân h c hu  khu vc này (Andersen, 1982; Spence &
Andersen, 1994) [40]. B Cánh na bao gm 3 phân b: Gerromorpha, Nepomorpha và
Leptopodomorpha. Phân b Gerromorpha gm hu ht nh côn trùng sng trên b mt
cc. Trong phân b này, có hai h ln là Velliidae (trên th gii có khong 850 loài) và h
Gerridae (khong 700 loài) (Chen và cng s, 2005).
* Nghiên cứu về bộ Cánh vảy (Lepidoptera)
Trong b Cánh vy ch có mt s loài thuc h Pyralidae, Pyraustidae và Crambidae sng 
c.  châu Á, các nghiên cu v Lepidoptera ch yu là v phân loi h 
nghiên cu ca Rose & Pajni (1987), Habeck & Solis (1994) và Munroe (1995) [38]. Trong các
nghiên cu này, các tác gi nh loi c th ti loài.

* Nghiên cứu về bộ Phù du (Ephemeroptera)











 ,  (1921,
1924), 

 mt loài mi ca b Phù du cho khoa hc, da vào mu v  bo
 hai loài Ephemera longiventris và Ephemera
innotata, 



 u vc  min Bc Ving Ngc Thanh (1980),
nh khu h Phù du  Bc Vit Nam bao gm 54 loài, 29 ging thuc 13 h khác nhau.
 10 loài mi thuc h c t
mt s sui, cho khu h Ephemeroptera  Vi     p thêm 2 ging là
Asionurus và Trichogeniella. Nguyen Van Vinh and Yeon Jae Bae (2001, 2003, 2004, 2005,
2006, 2007, 2008) nghiên cu t s n Quc gia c

   t các
kt qu v các loài Ephemeroptera  Vit Nam,  sung danh sách thành phn loài, mô t
các loài mnh loi ti loài [42] [43] [45] [46] [47] [48] [49].
Nguynh (2c 102 loài thuc 50 ging và 14 h Phù du  Vit
Nam. Trong nghiên cu này, tác gi nh loi và mô t m hình dng
ngoài ca các loài thuc b Phù du  Vit Nam [43].

* Nghiên cứu về bộ Chuồn chuồn (Odonata)
B Chun chun  Vic nghiên cu lu tiên vào nhu thp niên 90 ca
th k i thi Pháp thuc bi mt s nhà nghiên ci Pháp. Nguyn Xuân Quýnh và
cng s (2001), khi xây dnh long vng c ngt
ng gp  Vinh loi ti h ca b Chun chun [7]. Nguy
Vnh và cng s (2001), trong nghiên cu khu h c  n Qu
c 26 loài thuc 12 h ca b Chun chun  khu vc này.
* Nghiên cứu về bộ Cánh úp (Plecoptera)
 Vit Nam, nhng nghiên cu v b c quan tâm nghiên cu trong thi gian gn
. Cao Th nh loi ti loài Cánh úp  Vit Nam. Công
 khoa hc cho các nghiên cu v b Cánh úp  c ta [24]. Nguynh và
cng s (2001), khi nghiên cu v c  n Qunh
loi các loài thuc b Cánh úp. Kt qu cho thy s loài Cánh úp  n Quo là
12 loài thuc 3 h [12].
* Nghiên cứu về bộ Cánh lông (Trichoptera)
 Vit Nam, b c nghiên cu t rt sm. Nhng tài liu v c
xut bn bi các nhà phân loi h n t  c châu Âu. May (1995-1998) và Malicky
(1994, 1995, 1998), mô t các loài thuc các h khác nhau t các mu vc  mt s
vùng ca Vit Nam. Nguynh và cng s nh loc 23 loài thuc 16 h
ca b Cánh lông  n Quo khi nghiên cu v c ti khu
vc này [2]. c Huy (2005) mô t m hình dng, cu to ngoài ca các loài Cánh
lông  Vit Nam dn u trùng [7].
* Nghiên cứu về các bộ Cánh cứng, bộ Hai cánh, bộ Cánh nửa, bộ Cánh vảy và bộ Cánh rộng
 c ta, các công trình nghiên cu v b Cánh cng (Coleoptera), Hai cánh (Diptera), b
Cánh vy (Lepidoptera) và b Cánh rng (Megaloptera) còn tn mn. Các nghiên cng
không tp trung vào mt b c th i các công trình nghiên cu v khu h
c nói chung nnh (2001) nghiên cu  n Quo
[42]; Cao Th Kim Thu, Nguynh và Yeon Jae Bae (2008) nghiên cu  n Quc gia
Bch Mã [26], Nguyn Xuân Quýnh và cng s nh long vt không
c ngng gp  Vit Nam [7]. Trc (2008), mô t  và

chi tit hình dng ngoài ca các loài thuc h Gerridae  Vi khoa hc cho
các nghiên cu v b Cánh na  c ta [59].
iên








 , 












 , 














 , 








   c. Nguy  u tra
thành phn loài Phù du  mt s sui ti Sapa, tc 53 loài thuc 31
ging và 11 hng thc 10 loài ghi nhn mi cho khu h côn trùng ca Vit
Nam [13]. Ngoài ra còn phi k n nhng nghiên cu khác ca: Nguy 
nghiên cu v thành phn loài Phù du ti sung Hoa, Sapa; Jung S.W et al. (2006) nghiên
cu v c  mt s sui khu vc Sapa; Nhâm Th u
v ng thành phn loài ca 3 b c ti sung Hoa, Sapa; Phm Th Thúy
Hng (2010), nghiên cu thành phn loài, phân b cùa Phù du ti mt s sui thun Quc
gia Hoàng Liên.

1.4.1. 



 Q





 ,  22°9-
23°30





 103°00 - 103°59

k. 







 m 6 : 


, 

 , ,  , 


 , 










Uyên,  . 



 VQ

 51.803 ha. 







 29.848 ha, 







  -  [10].
1.4.2. 




 2000 



 - 
Nam.  






 . 
 g



 , 

, 




 [10].
1.4.3. 










H -  , amphibolit, filit, 

,








  ( , 1999).  ,  , 




 , 






 

,  , 

 , 


, 











 (

50 - 120cm), 






, 


,  [10].
1.4.4. 




  , 





















 . 










 . 
85%,  20 - 30 mm. 



















 100 - 135 Kcal/cm
2
/. 









 13 - 21°C, 






Tây,  . 


-3°C. 








 , 












, 

 .  





 3  10, 

















 7 (454,3mm)  8 (453,8mm) (




, 2008) [10].
1.4.5. 













 , 



 












 :
- 





 3 

 : 





Phanxipan,  , 



 .
- 











 : 










 , 


.  






 ng Liên, 
Pa,  [6].
C- 

Thi gian tin hành nghiên cc thc hin t n tháng 12/2012. Mu vt s
dng trong nghiên cc thc hiu tra ngoài tha tin hành t ngày 22/04/2011
u tra thuc khu v n Quc gia Hoàng Liên, tnh Lào
Cai.

Chúng tôi tin hành thu mu tm nghiên cu thuc h thng sui chính cn Quc
gia Hoàng Liên, tm thu m th t t n S16.
2.3.  
2.3.1.  
Mc trong t thu mu vào tháng 4 - 2011 tm thu mu thuc
mt s sui ca n Quc gia Hoàng Liên, tnh Lào Cai.

* Phương pháp nghiên cứu ngoài tự nhiên
Tc khi thu mu, chúng tôi tit s ch s thy lý, hóa hc cc ti khu vc
nghiên cu b tiêu WQC - 22A, TOA, Japan. Quá trình thu mnh tính bng
vt ao (Pond net) và vt cm tay (Hand net). Thu mng bng cách s di Surber
c mi 0,2mm). i vi mng, s di Surber ly 2
mu: 1 mu  ng và 1 mu  c chy.

* Phương pháp phân tích mẫu trong phòng thí nghiệm:
Phân loi mu vt: mu vc phân lonh loc công b trong và ngoài
c.
2.3.3. 
Các ch s ng sinh hc s d tài là: ch s Shannon - Weiner (ch
s  s Margalef (ch s d). Ngoài ra còn s dng ch s  (DI) và ch s 
ng Jacca - Sorensen (K).

S liu thu thc x lý qua bng bi  th biu din s ng và bing s
ng. Các s lic x lý bng phn mm Microsoft office exel 2007 và phn mm Primer
6.
- 

c khi thu mu, chúng tôi tinh mt s ch s thy lý, hóa hc cc ti các
u tra bng máy WQC - 22A, TOA, Japan. Kt qu cho thy: cm thu mc ký
hiu t n S16 v cao gim dm S1 cao nht (1901m S16 thp nht
(734m so vi mc bi rng ca mc ch bng khong 51 - 82 rng ca sui.
N ng t 10, 34  15,76   ng
gim d cao ca sung t 7,16  9,66, pH thp nht  S3 vi giá tr là
7,16 và cao nht  S10 vi giá tr là 9,66. Kt qu còn cho thy, khi càng lên cao nhi c
càng gim rõ rt. y, nhi cc t l nghch v cao ca sui, bi khi các sui
 cao gim dn thì nhi cc l

Kt qu phân tích mu vc ti khu vc nghiên cc 186 loài ca 145
ging thuc 56 h ca 9 b c. S c ti khu vc nghiên cu gia
các b khác nhau rõ rt. Trong 9 b c, b Phù du c s ng loài
nhiu nht vi 57 loài (30,6%), tip theo là b Cánh lông c 36 loài (19,4%), b Chun
chun và b Cánh cng c 20 loài (10,8%), b Cánh na vi 18 loài (9,7%), b Hai
cánh có 17 loài (9,1%), b Cánh úp vi 16 loài (8,6%), cui cùng là b Cánh rng và b Cánh
vy u ch thu c duy nht 1 loài (0,5%).

 ng loài cc ti khu vc nghiên cu, chúng tôi phân tích
kt qu thành phn loài ca tng b.

B Phù du là mt trong s các b có thành phn loài phong phú nht ti khu vc nghiên cu. Kt
qu nghiên cc 57 loài thuc 28 ging ca 7 h.  m ging, nhn th


Heptageniidae và h Baetidae là hai h chi nht khi lt có 9 ging và 8 ging.
Riêng hai h nm 60,7% trong tng s gic ti khu vc nghiên cu. 


  Ephemerellidae có 5 ging chim 17,9%,  3 ging (10,7%). Các
h u có 1 ging duy nht chim (3,2%).
3
Kt qu phân tích mc tn Qunh 20 


19 ging và 9 h. Gia các h khác nhau ca b Chun chun có s khác nhau rõ rt v s
ng gi s ng loài.  m ging, nhn th

  vi
5 ging. 



 m: Macromiidae, Calopterygidae, Chlorocyphidae, Euphaeidae,
Platystictidae có 2 ging. Các h u có 1 ging duy
nht. Thành ph    c t  m nghiên cu tp chung ch yu  2 h
Gomphidae và Macromiidae chim gn mt na tng s loài.



 
             
Leuctridae có 2 loài, tPeltoperlopsis sp.






trong 
Gyrinidae (2 loài)

Qua quá trình                
Protohermes sp. 

3.2
Kt qu nghiên cu cho thy: b Hai cánh  khu vc nghiên cu có 17 loài thuc 17 ging ca 6
h Tipulidae chi vi 8 loài và gp  ht c m kho sát.
Các loài chi và có phân b rng ca b Hai cánh phi k n: Simulium sp., Hexatoma
sp., Chironomus sp. có mt  nhi m thu m c l    Dasyhelea sp.,
Limnophila sp., Atrichops sp., Bezzia sp., Culicoides sp. và Dasyhelea sp. li có phân b rt hp.

 có s ng h ln nht và s ng th 2 ti khu vc nghiên cu. Kt qu
nh lo    c 36 loài thuc 27 ging ca 12 h thuc b Cánh lông. H
Hydropsychidae có s lng loài nhiu nht vi 17 loài. Tip sau là ba h: Psychomyiidae,
 các h khác ca b c ti
khu vc nghiên cu ch có mn hai loài. Loài Ceratopsyche sp. 1 là loài chi vi
phân b rng nht.
3.2.9. 

Ch c duy nht mt loài Parapoynx sp.



 Kt qu nghiên cu cho thy s ng loài
gim thu mu có s khác nhau khá rõ ràng. S ng t n 74 loài.
m có s ng loài cao tp trung ch yu  các dòng chy chính ca h thng sui (S6,
m có s ng loài thp ch yu thum  khu vc sui
nhánh hom b ng mnh do hong ci (S7, S10 và S16). Ti các
m thu mu s ng loài ca b Phù du luôn chi.

Phân tích m ng giu tra da vào ch s ng Jacca - Sorensen
và x lý s liu trên phn m ra m ging nhau v thành phn loài ca qun
c tm nghiên cu. m thu m cao gn nhau
ng v thành phn loài khá cao. Tuy nhiên, mt s m thu mu khá gn nhau v
m ng v thành phn loài li khá thy có th thy, thành
phn loài  m nghiên cu ngoài vic ph thu cao còn chng ca các yu
t t dòng chy, cu to n
3.4. 


tra. 
 
  
1222 68,5Hai cánh 197 11,0Cánh úp 136
7,6 Cánh lông 113 6,359 cá
3,333 1,8và bcùng có 12 cá
0,7%).   1  (0,06%). Có th nhn thy không
nhng chi v s ng loài, b Phù du còn chi v s ng cá th c ti
m nghiên cu. Các b Cánh úp, Cánh lông và Hai cánh không có s .

Có s n lt là các b: Cánh cng, Chun chun, Cánh na, Cánh rng và
Cánh vy.
 có th th khác nhau v m c, chúng tôi tin hành so sánh mt
 ca các b c ca các m kho sát. Kt qu cho thy: m S11 - 
cá th c trên mt din tích 0,25m
2
ln nht vi 22,6 ± 13,9 cá th/0,25m
2
.
ng th m S13 - i 17,3 ± 12,1 cá th/0,25m
2
m còn li có m cá th
B Phù du vn là b chi rt ln vi m cá th cao nht  tt c
m thu mu. Nhìn chung, m trung bình s cá th c trên mt
din tích 0,25m
2
 m cao trên 1800m xung m  
cao 1000 - i gim xung  i 1000m.


- Wei các 
Kt qu phân tích cho thy,  
  
0,05. 
5,22 ± 0,39. C- 3,59 ± 0,17.
 


Ti mm nghiên cu, chúng tôi la chc ch thu mu. Kt qu
nghiên cu cho thy,  tt c m nghiên cu s ng loài  c chu l

vng. S  din tích 0,25 m
2
)  c chy là 25,37
± 2,19; lu so vi  ng là 9 ± 1,93. ng thi vi vic so sánh v s ng
n hành so sánh s ng cá th gic chng. Kt qu
cho thy, s ng cá th trung bình  c chy là 173 ± 23,60;  ng là 50,13 ±
20,24y là s cá th c  c chy chi u so v
ng.

Kt lun
1. Kt qu phân tích mu vc tn Quc gia Hoàng Liên, tnh
c 186 loài thuc 145 ging, 56 h ca 9 b  Phù du có s loài
ln nht vi 57 loài (30,6%), tin là b Cánh lông vi 36 loài (19,4%), hai b Chun chun
và b Cánh cc 20 loài (10,8%), b Cánh na vi 18 loài (9,7%), b Hai cánh
vi 17 loài (9,1%), b c 16 loài (8,6%), b Cánh vy và b Cánh rng ch thu
c duy nht mt loài (0,5%).
2. S c  m nghiên cu trong khu vc thu mu khác nhau khá rõ ràng,
ng t 33-m có s ng loài cao tp trung ch yu  dòng chy chính ca
h thng sum có s ng loài thp thuc khu vc sui nhánh hom b tác
ng mnh do hong ci. Tm thu mu s ng loài ca b Phù du luôn
chim thu m cao gng v thành
phn loài khá cao.
3. Kt qu phân tích c 1785 cá th thuc 9 b 
Phù du có s ng cá th nhiu nht vi 1222 cá th (68,5%), b Hai cánh vi 197 cá th
(11,0%), b Cánh úp vi 136 cá th (7,6%), b c 113 cá th (6,3%), b Cánh
cng có 59 cá th (3,3%), b Chun chun vi 33 cá th (1,8%), hai b Cánh na và b Cánh
rc 12 cá th (0,7%), b Cánh vy 1 cá th (0,06%). M cá th c
c tm nghiên cng t n 22,6 ± 13,9 cá th/0,25m
2
.

4. 
 - 
 

trung bình là 0,46 ± 0,05.
5. S ng loài và s ng cá th cc  c chy luôn luôn li
ng.

 ngh
1. Trong nghiên cu này nhi  c tên khoa hc c th.
Chính vì vy cn có các nghiên cu v phân loi hi vi các b ca côn trùng
c.
2. Do thi gian còn hn hp nên nghiên cu mi ch u tra v thành phn loài m ca
quc  mt s m thuc h thng sui. Do vy cn m rng phm vi nghiên
c c s liu hoàn ch ng sinh hc cc  n Quc gia
Hoàng Liên, tnh Lào Cai.

References
Tài liu ting Vit
1.  MNghiên cứu Đa dạng sinh học khu hệ Odonata khu vực Mã Đà, Cát
Tiên - Tỉnh Đồng Nai, Luc s Sinh hi hc Khoa hc t nhiên -
i hc Quc gia Hà Ni.
2. Nguyu, Nghiên cứu đa dạng sinh học côn trùng nước ở Vườn Quốc gia Tam Đảo,
tỉnh Vĩnh Phúc, Luc s Sinh hi hc Khoa hc T nhiên - i
hc Quc gia Hà Ni.
3. Phm Th Thúy Hng (2010), Nghiên cứu thành phần loài, phân bố của Phù du (
Ephemeroptera, Insecta) tại một số suối thuộc Vườn Quốc gia Hoàng Liên , tỉnh Lào Cai,
Lui hc Khoa hc T i hc Quc gia Hà
Ni.
4. Nhâm Th Nghiên cứu đa dạng thành phần loài của 3 bộ côn trùng nước:

bộ Phù du (Ephemeroptera), bộ cánh úp (Plecoptera) và bộ cánh lông (Trichoptera) tại
suối Mường Hoa, Sapa, Lào Cai, Khóa lun tt nghii hc Khoa hc T
i hc Quc gia Hà Ni.
5ng Quc Quân (2008), Đa dạng về bộ Chuồn chuồn (Odonata - Insecta) tại Vườn Quốc gia
Tràm Chim, huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp, Luc s Sinh hi
hc Khoa hc t nhiên - i hc Quc gia Thành ph H Chí Minh.
6. NguyGóp phần nghiên cứu thành phần loài bộ Phù du (Ephemeroptera)
tại suối Mường Hoa, Sa pa, Lào Cai, Khóa lun tt nghii hc Khoa hc T
i hc Quc gia Hà Ni.
7. Nguyn Xuân Quýnh, Clive Pinder, Steve Tilling (2001), Định loại các nhóm động vật không
xương sống nước ngọt thường gặp ở Việt Nam, Nhà xut bi hc Quc gia Hà Ni.
8. Nguyn Xuân Quýnh và cng s (2004), Giám sát sinh học môi trường nước ngọt bằng động
vật không xương sống cỡ lớn, Nhà xut bi hc Quc gia Hà Ni.
9. ng Ngc Thanh, Thái Trn Bái, PhĐịnh loại động vật không xương
sống nước ngọt bắc Việt Nam, Nhà xut bn Khoa hc và K thut.
10. Nguy Đa dạng sinh học Vườn Quốc gia Hoàng Liên, Nhà xut bn
nông nghip, Hà Ni.
11     Nghiên cứu thành phần loài, phân bố và vai trò chỉ thị môi
trường của ba bộ côn trùng ở nước (Bộ Phù du, Bộ Cánh úp và Bộ Cánh lông) vùng
Bạch Mã - Hải Vân, Lun án Tin s Sinh hi hc Hu.
12. Nguyn liu v Phù du (Ephemeroptera: Insecta)  sui Thác Bc,
n QuTạp chí khoa học, Khoa hc T nhiên và Công
nghi hc Quc gia Hà Ni, tr. 71 - 75.
13. Nguyt qu u tra thành phn Phù du (Insecta: Ephemeroptera) ti
Sa PBáo cáo khoa học Hội nghị Côn trùng học toàn quốc lần thứ 5, Nhà
xut bn Nông nghip Hà Ni, tr. 261 - 265.
14. Nguyn liu v Phù du (Ephemeroptera, Insecta)  n Quc gia
 Báo cáo khoa học về Sinh thái và tài nguyên sinh vật, Nhà xut bn
Nông nghip Hà Ni, tr. 266 - 268.
15. Nguy Isonychiidae (Ephemeroptera, Insecta)  Vit

Báo cáo khoa học Hội nghị toàn quốc nghiên cứu cơ bản trong Khoa học sự sống,
Nhà xut bn Khoa hc và K thut, tr. 351 - 352.
16. Nguyt qu u nghiên cu thành phn loài Phù du (Insecta:
Ephemeroptera) t n Quc gia Bi Doup - Núi Bà, tng, Những vấn đề
nghiên cứu cơ bản trong Khoa học sự sống, Nhà xut bn Khoa hc và K thut, tr. 210 -
212.
17. Nguyn loài và phân b  cao ca b Phù du (Insecta:
Ephemeroptera) tn Quc gia Bch Mã, Tha Thiên - HuBáo cáo khoa học Hội
nghị Côn trùng học toàn quốc lần thứ 6, Nhà xut bn Nông nghip Hà Ni, tr. 399 -
406.

Tài liu ting Anh
18. Barber - James H.M., Jean - 
      Freshwater animal diversity
assessment, Hydrobiologia, 595, pp. 339  350.
19. Barber-James H.M. (2010), Systematics, Morphology, Phylogeny and Historical
Biogeography of the Mayfly family Prosopistomatidae (Ephemeroptera: Insecta) of the
World, Ph.D Thesis. Rhodes University, South Africa.
20.           
Reichenbachia Mus, Tierkunde Dresden, pp. 261 - 272.
21   Epeorus und Iron) aus Vietnam
(Ephemeroptera, Heptageniidae) In: Landa V., Soldán and Tonner M. (Eds). Proc. 4
th

   Czechoslovak Acad. Sci., Cséke Budejovice,
Czechoslovakia.
22       Asionurus n. gen., eine Gattung der Heptageniidae aus
Vietnam (Ephemeroptera)Reichenbachia Mus. Tierkunde Dresden, 23, pp. 154 - 159.
23Trichogenia gen. n., eine neue Gattung der Eintagsfliegens
     Reichenbachia Mus, Tierkunde

Dresden, 25, pp. 119 - 124.
24. Cao T.K.T. (2002), Systematics of the Plecoptera (Insecta) in Vietnam, Thesis for the
          
University, Korea.
25          lid Stoneflies (Plecoptera:
Ins. Koreana, 19(3, 4), pp. 299 - 302.
26
Park in Thua Thien -    Proceedings of the 3nd International
Symposium on Aquatic Entomology in East Asia (AESEA), 3, pp. 3 - 20.
27. Dudgeon D. (1999), Tropical Asian Streams - Zoobenthos, Ecology and Conservation, Hong
Kong University Press, Hong Kong.
28. Edmunds G.F., Jr. (1955), Ephemeroptera. // Systematic Entomology. A Century of Progress
in the Natural Sciences 1853-1953, California Academy of Sciences, pp. 509-512.
29. Hoang D.H. (2005), Systematics of the Trichoptera of Vietnam
University, Korea.
30. Hoang D. H. & 
          The Japanese Society of
Limnology, pp. 45 - 55.
31. Hwang J.M., Seateun S., Nammanivong M. and Bae Y.J. (2010), tera Fauna of
        Entomological Research
Bulletin 26, pp. 77 - 80.
32. Jung S. W. (2006), Biodiversity of Aquatic Insects in a Mountai Stream of Sapa Highland
Area, Northern Vietnam    degree, Department of Biology, The

33                
 The Japanese
Society of Limnology, pp. 219 - 229.
34
     The raffles bulletin of
zoology, 49 (1), pp. 129 - 148.

35. Lanna 
The raffles bulletin of zoology, 49
(1), pp. 121 - 127.
36          era of Singapore species
The raffles bulletin of zoology, 52 (1), pp. 97 - 145.
37. McCafferty W. P. (1983), Aquatic Entomology, Jones and Bartteth publishers, Boston -
London.
38. Merritt R. W. and Cummins K. W. (1996), An Introduction to the Aquatic Insects of North
America, Kendall/Hunt Publishing company, Iowa.
39. Morse J. C., Yang L. and Tian L. (1994), Aquatic Insects of the China useful for monitoring
water quantily, Hobai University Press, Nanjing.
40. Narumon S., Boonsatien (2004), Identification of Freshwater Invertebrates of the Mekong
river and Tributaries, Faculty of Science, Appllied Taxonomic Research Center Khon
Kean University, Khon Kean, Thailand.
41. Neddham J. G., Traver J. R. & Hsu Y. C. (1935), The Biology of Mayflies. Comstock Publ.
Co., Ithaca, New York.
42
         , Korean Society of
Aquatic Entomology Korea, pp. 123 - 133.
43. Nguyen V.V. and Bae Y.J. (2003). "Biodiversity of Mayflies (Ephemeroptera) from Viet
Nam". Korean - Japan Join Conference on Applied Entomology and Zoology, Korean,
pp. 105 - 106.
44. Nguyen V.V. (2003), Systematies of the Ephemeroptera (Insecta) of Vietnam, Thesis for the
degree of Doctor of science, Department of Biology, The Graduate School of Seoul

45             Epeorus
(Ephemeroptera: Heptageniid) fKorean Journal of Entomology, 7(1), pp.
19 - 28.
46Iron martinus (Braasch and
Soldans) and Iron longitibius New species (Ephemeroptera: Heptageniid) from Viet

Korean Journal of Entomology, 37(1), pp. 135 - 142.
47            Afronurus (Ephemeroptera:
Korean Journal of Entomology, 2(4), pp. 257 - 261.
48  Mayfly Species of Thalerosphyrus
     Korean Journal of Entomology,
20(2), pp. 215 - 223.
49               
(Ephemeroptera: Heptageniidae) in Viet Báo cáo khoa học Hội nghị Côn trùng
toàn quốc lần thứ 6, Nhà xuất bản Nông nghiệp, pp. 407 - 412.
50
The raffles bulletin of zoology, 50 (1), pp. 263 - 274.
51
The raffles bulletin of zoology, 52 (1), pp. 79 - 96.
52ra of Singgapore and
The raffles bulletin of zoology, 50 (1), pp. 231 - 249.
53. Nisarat T. (2007), Systematics of the Tropical Southeast Asian Baetidae (Insecta:
Ephemeroptera), Ph.D Thesis, The Graduate School of Seoul 
54. Sen H. S. and Ping S. Y. (2000), Community Structure and Functional Organization of
Aquatic insects in an Agricultural Mountain Stream of Taiwan, Zoological Studies, 39
(3), pp. 191 - 202.
55         pecies of Tyloperla (Plecoptera: Perlidae) from
Illiesia, 1(1), pp. 1 - 7.
56
      Journal of Entomology and
Nematology Vol. 3(2), pp. 030 - 036.
57          
Records of the Zoological Survey of India, 84 (1-4), pp. 9
- 33.
58. Tran A. D.  Metrocoris
Mayr, 1865 (Insecta: Heteroptera: Gerridae) from Vietnam, and redescription of M.

Ann. Naturhist. Wien, pp. 41 - 54.
59. Tran A. D. (2008), Taxonomy of the water strider family Gerridae (Heteroptera:
Gerromorpha) of Vietnam, with a phylogenetic study of the subfamily Eotrechinae, Ph.D
Thesis, National University of Singapore.