Công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài tại Việt Nam

LỜI MỞ ĐẦU
Trong thời đại hiện nay, không một quốc gia nào có thể tồn tại và phát triển một cách
biệt lập mà không quan hệ, giao lưu, hợp tác với các quốc gia khác. Do đó, quan hệ hợp tác
quốc tế đã trở thành nhu cầu nội tại của mỗi quốc gia. Ở VN, Quá trình hội nhập đã đem lại
những cơ hội phát triển kinh tế, chính trị, văn hoá xã hội, cũng như rất nhiều thách thức mới,
nhiều quan hệ mới phát sinh. Nhưng cùng với việc mở rộng và phát triển quan hệ quốc tế của
nước ta, đã và đang xuất hiện ngày một nhiều các vụ việc tranh chấp về dân sự, hôn nhân và
gia đình, lao động mà một bên đương sự là công dân, pháp nhân Việt Nam. Nhiều vụ án đã
được toà án nước ngoài giải quyết và gửi bản an, quyết định đến Việt Nam kèm theo đơn yêu
cầu công nhân và thi hành tại nước ta các bản án, quyết định đó.
Hiện nay, việc công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của TANN là một
trong những nội dung quan trọng của hoạt động tương trợ tư pháp, một thủ tục đặc biệt của
hoạt động tố tụng dân sự quốc tế. Thực tiễn hiện nay cho thấy, số lượng các bản án, quyết
định của TANN cần được công nhận và thi hành tại Vn ngày càng tăng, điều đó dẫn đến nhu
cầu hợp tác giữa các quốc gia để thoả thuận công nhận và thi hành tại lãnh thổ của nhau các
bản án, quyết định của TANN là một đòi hỏi tất yếu khách quan. Tuy nhiên đây là một vấn
đề còn khá mới mẻ, nên thời gian qua, việc thi hành các quy định này đã phát sinh một số
vướng mắc, cả về mặt quy định của pháp luật cũng như thực tiễn thi hành. Chính vì lý do này
em đã chọn đề tài: “Công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài
tại Việt Nam”để nghiên cứu.
I. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CÔNG NHẬN VÀ THI HÀNH BẢN ÁN, QUYẾT
ĐỊNH dân sự CỦA TANN tại Việt Nam
1. Khái niệm công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của TANN
• Bản án, quyết định dân sự của TANN
- Khái niệm bản án, quyết định dân sự của TANN
Bản án dân sự của Toà án nước ngoài là kết quả giải quyết tranh chấp bằng phương
thức tư pháp do cơ quan tư pháp nước ngoài thực hiện. Trong tố tụng dân sự quốc tế, bản án,
quyết định dân sự của TANN được hiểu là phán quyết của cơ quan tư pháp nước ngoài đối
với một tranh chấp dân sự có yếu tố nước ngoài. Hoặc “là phần phán quyết của TANN nếu
như nó được xem xét bởi một quốc gia khác không ban hành quyết định đó
Theo pháp luật Việt Nam hiện hành, tại khoản 1 Điều 342 BLTTDS quy định: “bản

án, quyết định dân sự của TANN là bản án, quyết định dân sự về dân sự, hôn nhân và gia
đình, kinh doanh, thương mại, lao động, quyết định về tài sản trong bản án, quyết định dân
sự hình sự, hành chính của TANN và quyết định dân sự khác của TANN mà theo pháp luật
Việt Nam được coi là bản án, quyết định dân sự.”
- Phân loại bản án, quyết định dân sự của TANN: có thể bao gồm nhiều loại khác
nhau tuỳ vào tiêu chí phân loại:
+ Căn cứ vào nội dung của phán quyết của TANN có thể chia thành các loại phán
quyết về dân sự, phán quyết về hôn nhân và gia đình, thương mại…
+ Căn cứ vào tính chất cần phải thi hành của phán quyết thì được chia thành hai loại:
phán quyết chỉ cần công nhân mà không thi hành và phán quyết cần công nhân và thi hành;
+ Căn cứ vào tính chất tài sản của phán quyết, phán quyết của TANN được chia thành
hai loại: phán quyết mang tính chất tài sản và phán quyết không mang tính chất tài sản.
• Công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của TANN
Công nhân và thi hành bản án, quyết định dân sự của TANN là hành vi của có quan
nhà nước có thẩm quyền của một quốc gia thừa nhận giá trị (hiệu lực) pháp lý của bản
án,quyết định dân sự đã có hiệu lực pháp luật của một quốc gia khác và làm cho nó có hiệu
lực thi hành trên thực tế tại lãnh thổ quốc gia đó
2. Đặc điểm của pháp luật công nhân và thi hành bản án, quyết định dân sự của
TANN tại Việt Nam
Pháp luật về cộng nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của TANN vừa là một
chế định của pháp luật TTDS vừa là một chế định về tương trợ tư pháp. Do đó, chế định này
vừa mang những đặc điểm của luật TTDS vừa mang đặc điểm của TPQT. Bên cạnh đó nó
còn có những đặc điểm đặc thù đó là:
- việc công nhân và thi hành bản án, quyết định dân sự của TANN chỉ được đặt ra
sau khi bản án, quyết định dân sự đó đã có hiệu lực pháp luật trừ trường hợp đặc biệt, bản án,
quyết định dân sự cần được thi hành ngay mới được xem xét cho thi hành khi bản án, quyết
định dân sự chưa có hiệu lực pháp luật đó là đối với những vụ kiện về cấp dưỡng hoặc quyền
thăm nom người chưa thành niên (khoản 3 Đ21 HĐTTTP Việt Nam và Pháp).
- việc công nhận bản án, quyết định dân sự của TANN là một thủ tục xem xét,
quyết định trao hiệu lực thi hành tại một quốc gia nào đó cho bản án, quyết định dân sự được

yêu cầu, vì vậy để bản án có hiệu lực tại một quốc gia khác thì nó phải chịu sự kiểm tra của
Toà án có thẩm quyền của quốc gia đó theo những trình tự, thủ tục nhất định. Thủ tục này sẽ
phải tuân thủ những quy định trong ĐƯQT, nếu không có ĐƯQT thì phải tuân thủ những
quy định trong pháp luật quốc gia nơi có bản án, quyết định dân sự được yêu cầu công nhận
và thi hành.
- Việc công nhân và thi hành bản án, quyết định dân sự của TANN không chỉ đặt
ra khi bên phải thi hành bản án, quyết định dân sự đó không tự nguyện thi hành mà còn được
đặt ra đối với những trường hợp được sự yêu cầu không công nhận và chỉ thi hành bản án
quyết định dân sự đó.
- việc áp dụng pháp luật TT của quốc gia nơi bản án, quyết định dân sự cần được
công nhân và thi hành theo hướng không được đặt ra các điều kiện năng hơn hoắc các chi phí
cao hơn với việc thi hành bản án, quyết định dân sự trong nước. Các quy định này thể hiện
nguyên tắc công bằng, không phân biệt đối xử giữa các quốc gia với nhau.
- bản án, quyết định dân sự của TANN nếu được công nhân và thi hành tại một
quốc gia nào đó thì nó có giá trì chứng cứ và chứng minh tại quốc gia đó.
3. Ý nghĩa của việc công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của toà án
nước ngoài
Ý nghĩa quan trọng nhất của việc công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của
Toà án nước ngoài là nó đảm bảo khả năng thi hành các bản án, quyết định sân sự, đã được
cơ quan tài phán nước ngoài tuyên cũng như đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người được thi
hành án cũng như tránh tình trạng về cũng một vụ việc nhưng lại bị xét xử hai lần.
Ngoài ý nghĩa trên thì việc công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của
TANN còn cũng có ý nghĩa quan trọng trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, pháp lý.
Về chính trị, công nhân và thi hành bản án, quyết định dân sự của TANN sẽ thúc đẩy
quan hệ hữu nghị hợp tác giữa các quốc gia. Sự công nhân và thi hành bản án, quyết định của
TANN cũng thể hiện sự tôn trọng, thiện chí của quốc gia này đối với quốc gia khác, thể hiện
chính sách bảo hộ quyền lợi ích hợp pháp không chỉ của các cá nhân, tổ chức nước mình mà
còn cả lợi ích của các cá nhân, tổ chức nước ngoài.Ý nghĩa trong lĩnh vực này còn thể hiện
quyền tài phán độc lập của một quốc gia , không một quốc gia, một tổ chức quốc tế nào có
thể ép buộc một quốc gia hai tổ chức quốc tế khác công nhận và thi hành bản án, quyết định

TA nước mình.
Về phương diện kinh tế, việc công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của
TANN có ý nghĩa rất lớn trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế, thúc đẩy sự hợp tác giữa các
quốc gia trên cơ sở hợp tác bình đẳng, các bên cùng có lợi, sẽ hạn chế các hành vi thoả
thuân, vi phạm hợp đồng, tạo tâm lý an toàn cho các nhà đầu tư nước ngoài. Việc công nhân
và thi hành bản án quyết định dân sự của TANN còn là cơ sở để TA có thẩm quyền của các
quốc gia khác công nhận và thi hành bản án quyết định dân sự của TA nước mình trên
nguyên tắc có đi có lại. Mặt khác công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của
TANN cũng làm giảm chi phí tố tụng, thủ tục tố tụng để thực thi các bản án, quyết định dân
sự của TANN.
Về phương diện pháp lý, công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của TANN
là một giai đoạn của quá trình tố tụng nếu các phán quyết của TANN không được thực thi thì
kết quả ở giai đoạn trước đó sẽ không còn ý nghĩa.Không những thế, việc công nhận và thi
hành bản án, quyết định dân sự của TANN tại một quốc gia góp phần khắc phục các lỗ hổng
của pháp luật quốc gia về vấn đề này, pháp luật giữa các quốc gia có cơ hội được so sánh
trực tiếp với nhau, từ đó có những sơ hở của pháp luật các quốc gia được củng cố, đảm bảo
cho pháp luật quốc gia có tính hệ thống. Đây còn là một căn cứ pháp luật quan trọng để xác
định thẩm quyền giải quyết của TA đối với các yêu cầu giải quyết khi có vụ việc của đương
sự (được quy định cụ thể tại ĐIều 413 BLTTDS).
II. PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ CÔNG NHÂN VÀ THI HÀNH BẢN ÁN
QUYẾT ĐỊNH DÂN SỰ CỦA TANN
1. Nguyên tắc công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự cảu TANN tại Việt
Nam
Nguyên tắc công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của TANN tại Việt Nam
được quy định tại Điều 343 BLTTDS, bao gồm:
- Toà án Việt Nam chỉ xem xét công nhân và cho thi hành tại Việt Nam bản án
quyết định dân sự của TANN trong các trường hợp sau:
+ Bản án, quyết định dân sự của TANN mà Việt Nam và nước đó đã kí kết hoặc gia
nhập điều ước quốc tế về vấn đề này;
+ Bản án, quyết định dân sự của TANN được pháp luật Việt Nam quy định công nhân

và cho thi hành.
- Nguyên tắc có đi có lại. khoản 3 Điều 343 BLTTDS: “Bản án quyết định dân sự
của TANN cũng có thể được TA Việt Nam xem xét công nhận và cho thi hành tại VIệt Nam
trên cơ sở có đi có lại mà không cần đòi hỏi Việt Nam và nước đó phải lý kết hoặc gia nhập
điều ước quốc tế về vấn đề đó”.
- Bản án, quyết định dân sự của TANN chỉ được thi hành tại Việt Nam khi được
TA Việt Nam công nhận và cho thi hành (khoản 4 ĐIều 343 BLTTDS)
- Nguyên tắc “đương nhiên công nhận bản án, quyết định dân sự không có yêu
cầu thi hành tại Việt Nam” (khoản 5 Điều 343 BLTTDS). Theo đó, bản án, quyết định dân
sự của TANN không có yêu cầu thi hành tại Việt Nam và không có đơn yêu cầy không công
nhận thì đương nhiên được công nhận tại Việt Nam theo điều ươc quốc tế mà Việt Nam ký
kết hoặc gia nhập
- Toà án Việt Nam chỉ xem xét không công nhận bản án, quyết định dân sự của
TANN không có yêu cầu thi hành tại Việt Nam khi có đơn yêu cầu không công nhân (khoản
6 Điều 343 BLTTDS)
- Bản án, quyết định dân sự của TANN sẽ không được công nhận và cho thi hành
tại Việt Nam nếu việc công nhận và cho thi hành tại Việt Nam trái với nguyên tắc cơ bản của
pháp luật Việt Nam và trật tự công cộng.
- Nguyên tắc quyền miễn trừ của quốc gia
Tuy nhiên, có những bản án, quyết định dân sự của TANN mặc dù đáp ứng được các
yêu cầu trên nhưng vẫn bị toà án Việt Nam không công nhận và cho thi hành tại Việt Nam
trong các trường hợp sau:
- Bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của nước có toà án đã ra bản án,
quyết định đó;
- Người phải thi hành án hoặc người đại diện hợp pháp của người đó vắng mặt tại
phiên toà của toà án nước ngoài do không được triệu tập hợp lệ;
- Vụ án thuộc thẩm quyền xét xử riêng biệt của toàn án Việt Nam;
- Về cung một vụ án này đã có bản án, quyết định dân sự đang có hiệu lực pháp
luật của toà án Việt Nam, hoặc của toà án nước ngoài đã được toà án Việt Nam công nhân;
hoặc trước khi có quan xét xử của nước ngoài thị lý vụ án, toà án Việt Nam đã thụ lý và đang

xem xét vụ án đó;
- Đã hết thời hiệu thi hành án theo quy định của pháp luật của nước có toà án đã
ra bản án, quyết định đó hoặc theo quy định của pháp pháp luật Việt Nam;
- Việc công nhân và cho thi hành bản án, quyết định dân sự của toà án nước ngoài
tại Việt Nam trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.
2. Thẩm quyền của TA việt Nam
- Thẩm quyền theo cấp xét xử: TAND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có
thẩm quyền giải quyết các yêu cầu về công nhân và thi hành tại Việt Nam các bản án, quyết
định dân sự của TANN (Đ34 BLTTDS)
- Thẩm quyền về lãnh thổ: TA nơi người phải thi hành án, quyết định dân sự, hôn
nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động của TANN cư trú, làm việc, nếu người
phải thi hành án là cá nhân hoặc nơi có trụ sở, nếu người phải thi hành là cơ quan, tổ chức
hoặc nơi có tài sản liên quan đến việc thi hành bản án, quyết định dân sự của TANN có
thẩm quyền giải quyết yeu cầu công nhân và cho thi hành bản án, quyết định dân sự, hôn
nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động của TANN (điểm d khoản 2 Điều 35
BLTTDS)
Đối với yêu cầu không công nhân và cho thi hành tại Việt Nam bản án, quyết định dân
sự của TANN, thì TA nơi người gửi đơn cư trú làm việc nếu gửi người gửi đơn là cá nhân
hoặc nươi có trụ sở nếu người gửi đơn là cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết yêu cầu
không công nhận bản án, quyết định dân sự , hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại,
lao động của TANN (điểm đ khoản 2 Điều 35).
3. Quyền yêu cầu công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của TANN tại
Việt Nam
- Quyền yêu cầu công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của TANN tại
Việt Nam được quy định tại Điều 344 BLTTDS. Theo đó:
+ Người có quyền yêu cầu TA công nhận bản án, quyết định dân sự của TANN là
người được thi hành, người đại diện hợp pháp của họ.
+ Người có quyền yêu cầu TA không công nhận bản án, quyết định dân sự của TANN
không có yêu cầu thi hành án tại Việt Nam là đương sự, người có quyền và lợi ích hợp pháp
liên quan hoặc người đại diện hợp pháp của họ.

- Đối với quyền gửi đơn yêu cầu TA Việt Nam công nhận và cho thi hành tại Việt
nam bản án, quyết định dân sự của TANN chỉ được chấp nhận nếu:
+ Cá nhân phải thi hành cư trú, làm việc tại Việt Nam hoặc cơ quan, tổ chức phải thi
hành có trụ sở chính tại Việt Nam;
+ Tài sản liên quan đến việc thi hành bản án, quyết định dân sự của TANN có tại Việt
Nam vào thời điểm gửi đơn yêu cầu.
Quyền yêu cầu này cũng được đảm bảo bằng quyền kháng cáo của chính đương sự
hoặc quyền kháng nghị của VKS theo quy định tại ĐIều 345 BLTTDS.
4. Thủ tục công nhân và cho thi hành bản án quyết định dân sự của TANN tại Việt
Nam.
• Nộp đơn yêu cầu
Về nguyên tắc. những bản án, quyết định dân sự của TANN kể chỉ được TA Việt Nam
xem xét công nhận và cho thi hành tại Việt Nam khi có đơn yêu cầu của những chủ thể có
quyền yêu cầu. Theo quy định tại Điều 344 BLTTDS, chủ thể có quyền yêu cầu công nhận
và cho thi hành tại Việt Nam bản án, quyết định dân sự của TANN là người được thi hành
hoặc người đại diện hợp pháp của họ, nếu người phải thi hành là cá nhân cu trú, làm viêc tại
Việt Nam hoặc là cơ quan, tổ chức có trụ sở chính tại Việt Nam hoặc tài sản liên quan đến
việc thi hành bản án, quyết định dân sự của TANN có tại Việt Nam vào thời điểm gửi đơn
yêu cầu.
Theo Điều 350 BLTTDS người yêu cầu công nhận và cho thi hành tại Việt Nan bản
án, quyết định dân sự của TANN phải làm đơn gửi đến Bộ tư pháp Việt Nam. Đơn yêu cầu
phải có nội dung quy định tai khoản 1 Điều luật này.
Theo đó cùng với đơn, người nộp đơn phải gửi kèm các giấy tờ, tài liệu được quy định
trong điều ước quốc tế mà Việt Nam kí kết hoặc gia nhập. Trong trường hợp điều ước quốc
tế không quy định hoặc không có điều ước quốc tế liên quan thì kèm theo đơn yêu cầu,
người gửi đơn phải gửi:
- Bản sao hợp pháp bản án, quyết định của toà án nước ngoài;
- Văn bản xác nhận bản án, quyết định đó có hiệu lực pháp luật, chưa hết hiệu lực
thi hành và cần được thi hành tại VIệt Nam, trừ trường hợp trong bản án, quyết định đó đã
thể hiện rõ những điểm này;

- Văn bản xác nhận việc đã gửi cho người phải thi hành bản sao bán án, quyết
định đó.
- Trường hợp người phải thi hành hoặc người đại diện hợp pháp của người đó
vắng mặt tại phiên toà của TANN thì phải có văn bản xác nhận người đó đã được triệu tập
hợp lệ
Đơn yêu cầu và các giấy tờ, tài liệu gửi kèm theo bằng tiếng nước ngoài phải được
dịch ra tiếng Việt, được công chứng, chứng nhận hợp pháp.
• Thụ lý đơn yêu cầu
Saukhi nhận được đơn yêu cầu và các giấy tờ, tài liệu kèm theo, Bộ tư pháp kiểm tra,
lập hồ sơ và gửi đến TAND cấp tỉnh có thẩm quyền trong thời hạn bảy ngày kể từ ngày nhận
được đơn yêu cầu và các giấy tờ, tài liệu đó. Khi nhận được hồ sơ do Bộ tư pháp chuyển
sang, TA phải tiên hành kiểm tra lại hồ sơ để xem xet thụ lý. Trong thời hạn ba ngày, kể từ
ngày nhận được hồ sơ, TA phải tiến hành thụ lý nếu thấy thuộc thẩm quyền của mình. Đòng