Một số kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh giỏi môn ngữ văn 9

A- Sự cần thiết, mục đích của việc thực hiện sáng kiến.
I. Bối cảnh của đề tài:
Như chúng ta đã biết,V¨n häc vèn rÊt gÇn gòi víi cc sèng, đúng
như lời nhận xét: “Văn học là bức tranh của hiện thực cuộc sống” mµ cc
sèng vµ hiện thực thì luôn vận động không ngừng và vô cùng phong phó. Mçi
t¸c phÈm v¨n ch¬ng lµ mét phần của cc sèng ®· ®ỵc nhµ v¨n chän läc ph¶n
¸nh trong tác phẩm của mình.V× vËy m«n Ngữ v¨n trong nhµ trêng cã mét vÞ trÝ
rÊt quan träng : Nã t¸c động s©u s¾c ®Õn t©m hån t×nh c¶m cđa con ngêi, båi ®¾p
cho tâm hồn con ngêi trë nªn trong s¸ng, phong phó vµ s©u s¾c h¬n.
Như nhà văn M.Gỗc- Ki đã từng nãi : ''V¨n häc gióp con ngêi hiĨu ®ỵc b¶n
th©n m×nh, n©ng cao niỊm tin vµo b¶n th©n m×nh vµ lµm n¶y në con ngêi kh¸t
väng híng tíi ch©n lý".V¨n häc "Ch¾p ®«i c¸nh" ®Ĩ c¸c em học sinh ®Õn víi
những thêi ®¹i v¨n minh, víi những nỊn v¨n ho¸ khác nhau, x©y dùng trong c¸c
em niỊm tin vµo cc sèng, vào con ngêi, trang bÞ cho c¸c em vèn kiến thức của
cuộc sèng, híng c¸c em tíi ®Ønh cao cđa Ch©n, ThiƯn, Mó.
II. Lý do chọn đề tài:
1
Tự bản thân tôi thấy rằng, ngêi gi¸o viªn d¹y Ngữ v¨n lµ ph¶i lµm cho
häc sinh hiĨu ®ỵc c¸i hay c¸i ®Đp của v¨n häc, kÝch thÝch sù høng thó häc tËp đối
với việc häc v¨n cho häc sinh. Mét giê d¹y Ngữ v¨n lµ ph¶i t¹o ra ®ỵc nh÷ng
rung ®éng thÈm mü, phải s©u s¾c khiÕn ngêi ta say mª. Song, nhiƯm vơ kh«ng
kÐm phÇn quan träng cđa gi¸o viªn d¹y Ngữ v¨n ë trêng THCS lµ rÌn lun kü
n¨ng v¨n häc cho häc sinh. Thùc ra kh«ng ph¶i tõ khi ®Õn trêng c¸c em míi cã
c¶m xóc thÈm mü, míi cã n¨ng lùc c¶m thơ c¸i ®Đp. Ngay tõ th mới lọt lòng,
được nằm trong vòng tay yêu thương và được nghe những lêi ru cđa bµ, cđa
mĐ, lín lªn được nghe những câu h¸t, những bài thơ ng©m Chính từ c¸c nghƯ
tht Êy c¸c em ®· tiÕp xóc víi v¨n ch¬ng một cách rất tự nhiên và hồn nhiên
trong sáng. Và cũng chính v× thÕ, khi ®Õn trêng th«ng qua häc t¸c phÈm v¨n ch-
¬ng nh÷ng c¶m xóc thÈm mü cđa c¸c em ph¶i ®ỵc n n¾n, sưa ch÷a vµ båi dìng,
n©ng lªn thµnh n¨ng lùc c¶m thơ thÈm mü ®óng ®¾n. Nói tới điỊu ®ã tôi mn
kh¼ng ®Þnh r»ng båi dìng häc sinh THCS kh«ng nh÷ng lµ viƯc lµm ®óng ®¾n mµ

cßn lµ c«ng viƯc cã tÇm quan träng trong nhµ trêng phỉ th«ng nói chung và
trường THCS nói riêng. Nã gãp phÇn ph¸t hiƯn båi dìng ®Ĩ tiÕn tíi ®µo t¹o mét
phÈm chÊt, mét lùc lỵng lao ®éng ®Ỉc biƯt cđa x· héi, lao ®éng s¸ng t¹o nghƯ
tht. Nã kÝch thÝch cỉ vò m¹nh mÏ ý thøc tù gi¸c, lßng say mª vµ ý chÝ v¬n lªn
trong häc tËp, trong tu dìng đạo đức cđa häc sinh nãi chung. Đây cßn lµ mét
2
viƯc lµm thiÕt thùc gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiƯp vơ đối với
người gi¸o viªn .
VËy vấn đề đặt ra ở đây là lµm thÕ nµo ®Ĩ c«ng t¸c båi dìng häc sinh giái
®¹t đỵc kÕt qu¶ cao ? §©y lµ mét c«ng viƯc khã kh¨n ®èi víi gi¸o viªn d¹y Ngữ
v¨n ë trêng THCS .Thùc tÕ ở đơn vò nhiều năm học đã qua cho thÊy, nh÷ng gi¸o
viªn ®ỵc ph©n c«ng phơ tr¸ch båi dìng häc sinh giái,ngoài sự tự hào và hãnh
diện ra, thì tôi thấy họ cũng thùc sù hÕt søc lo l¾ng, tr¨n trë bëi hä ®· bá ra
nhiỊu c«ng søc, tìm tòi và sáng tạo để dồi dưỡng học sinh sao cho hiệu quả
nhất. Nhưng kết quả thự tế häc sinh mang lại qua các kì thi hiƯu qu¶ cha cao,
chÊt lỵng ®éi tun học sinh Giỏi vẫn thÊp. Lµ mét gi¸o viªn ®· nhiỊu n¨m tham
gia c«ng t¸c båi dìng häc sinh giái của trường, t«i ®· n¾m b¾t ®ỵc t×nh h×nh nµy,
t«i nhËn thÊy cÇn quan t©m, nghiên cứu tìm ra những phương pháp phù hợp víi
c«ng t¸c båi dìng häc sinh giái. V× vËy, t«i ®· chän ®Ị tµi ®Ĩ nghiªn cøu, ®Ĩ cã
nh÷ng suy nghÜ s©u s¾c h¬n vỊ n¨ng lùc c¶m thơ Văn học cđa häc sinh .
Điều đặc biệt may mắn cho tôi khiÕn t«i chän ®Ị tµi nµy lµ đã sáu n¨m liªn
tiếp, từ năm 2006 đến nay t«i ®ỵc giao nhiƯm vơ båi dìng häc sinh giái môn
Ngữ văn khèi 9. MỈc dï kÕt qu¶ đạt được còn khiêm tốn, song tôi nhận thấy ®ã
còng lµ mét thµnh c«ng bíc ®Çu cđa t«i trong viƯc ¸p dơng nh÷ng ph¬ng ph¸p,
biƯn ph¸p, h×nh thøc båi dìng häc sinh giái. Cũng từ những kinh nghiệm tôi đã
3
rút ra được từ trong thực tiễn đó, t«i m¹nh d¹n ®a ra ®Ĩ đồng chí, ®ång nghiƯp
tham kh¶o. Hi väng r»ng, từ nh÷ng kinh nghiƯm nhá nµy, phÇn nµo gióp các
đồng chí, ®ång nghiƯp có thêm sự lựa chọn về mặt phương pháp trong công
tác bồi dưỡng học sinh Giỏi môn Ngữ văn ở trường THCS.

III. Mơc ®Ých nghiªn cøu:
Trong những nhiệm vụ công tác ở trường phổ thông tôi nhận thấy c«ng
t¸c båi dìng häc sinh giái lµ mét công việc cần thiết, đầy ý nghóa, song không
kém phần khó khăn và phức tạp. Chính v× vËy, t«i nghiªn cøu ®Ị tµi nµy víi
mơc ®Ých t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p, phương pháp mới và những h×nh thøc båi dìng
hiệu quả, nh»m đưa chất lượng học sinh Giỏi môn Ngữ văn ®¹t kết qu¶ ngày
một cao hơn. §ång thêi qua đề tài này nhằm n©ng cao chÊt lỵng gi¶ng d¹y, bồi
dưỡng tr×nh ®é chuyªn m«n nghiƯp vơ cho gi¸o viªn bộ môn. Thiết nghó, nếu
làm tèt c«ng t¸c nµy, sÏ kÝch thÝch m¹nh mÏ ý thøc tù gi¸c, lßng say mª vµ ý chÝ
v¬n lªn trong häc tËp, tu dìng cđa häc sinh THCS nãi chung. Và đặc biệt đối
với bộ môn Ngữ văn nói riêng.
IV. Những nhiƯm vơ cần thực hiện khi nghiªn cøu đề tài :
* §Ị tµi nµy cã những nhiƯm vơ quan trọng sau đây:
+ Nhiệm vụ thứ nhất: T×m hiĨu ý nghÜa, tÇm quan träng vµ nh÷ng
nguyªn t¾c cđa viƯc båi dìng häc sinh giái trong trường THCS.
4
+ Nhiệm vụ thứ hai: T×nh h×nh båi dìng häc sinh giái ë trêng THCS .
+ Nhiệm vụ thứ ba: Mét sè biƯn ph¸p vµ h×nh thøc tỉ chøc .
B. Ph¹m vi triển khai thực hiện đề tài :
* Trong mỗi năm học, công tác båi dìng häc sinh giái lµ mét viƯc lµm
cÇn thiÕt ®èi víi tÊt c¶ c¸c khèi líp trong trêng THCS , ë ®©y,trong đề tài này t«i
chØ nghiªn cøu trong một ph¹m vi hĐp nhất đònh. §ã lµ nêu ý kiến, bµn vỊ mét
sè biƯn ph¸p, phương pháp, h×nh thøc båi dìng häc sinh giái, cơ thĨ lµ båi dìng
häc sinh giái bộ môn Ngữ văn đối với học sinh khèi 9 ë trêng THCS .
* Tơi cũng xin nói rõ thêm, đèi tỵng nghiên cứu, båi dìng ë ®©y kh«ng
ph¶i lµ häc sinh líp chuyªn, trêng chuyªn mµ lµ häc sinh ë c¸c trêng ®¹i trµ .
* Các ph¬ng ph¸p nghiªn cøu đề tài: p dụng ph¬ng ph¸p chđ u là:
kh¶o s¸t đối tượng, n¾m b¾t t×nh h×nh thùc tiƠn vµ rót ra kinh nghiƯm thùc tiƠn
gi¶ng d¹y hµng n¨m ®Ĩ t×m ra gi¶i ph¸p chung, tiêu biểu và hiệu quả.
C. Mơ tả sáng kiến:

I. ý nghÜa, tÇm quan träng cđa viƯc båi d ìng häc sinh
giái .
Nh tôi ®· trình bày ë phần trªn, tríc khi cắp sách ®Õn trêng, c¸c em học
sinh đã ®ỵc tiÕp xóc víi v¨n ch¬ng qua lêi ru,câu hò, điệu lý cđa mĐ, cđa bµ
và qua ®µi, báo, qua trun tranh, qua trun h×nh, s©n khÊu Vµ sù xt hiƯn
5
nh÷ng em cã n¨ng khiÕu v¨n ch¬ng tõ tríc ti tíi trêng còng kh«ng ph¶i lµ
trường hợp c¸ biƯt. C¸c em tíi trêng thËt sù ®ỵc ®èi diƯn, tiếp xúc trực tiếp víi
t¸c phÈm v¨n ch¬ng, ®èi diƯn víi nhµ v¨n qua h×nh tỵng nghƯ tht mét c¸ch cã
híng dÉn. Häc sinh THCS l¹i đang ë ®é ti giµu c¶m xóc vµ trÝ tëng tỵng, sù
c¶m thơ tiÕp nhËn nghƯ tht ®ang chun tõ c¶m tÝnh ®Õn lý tÝnh. §©y lµ giai
®o¹n n¨ng khiÕu nghƯ tht nãi chung, n¨ng khiÕu v¨n ch¬ng nãi riªng cã c¬ héi
béc lé vµ ph¸t triĨn ®Çy ®đ vµ râ rƯt h¬n cả. Khi được trực tiếp tiếp xúc víi t¸c
phÈm v¨n ch¬ng c¸c em tù ®Ỉt m×nh trong c¶nh ngé, t©m tr¹ng cđa nh©n vËt,
cïng vui bn, síng khỉ víi c¸c nh©n vËt ThÕ giíi h×nh tỵng, tiÕng lßng cđa
nghƯ sÜ qua ®ã nh kh¬i dËy, khÝch lƯ c¸c em tõ n¨ng khiÕu v¨n ch¬ng ®Õn n¨ng
khiÕu s¸ng t¹o nãi chung .V× vËy, båi dìng häc sinh giái lµ viƯc lµm ®óng ®¾n,
cÇn thiÕt cã tÇm quan träng trong c¸c nhµ trêng THCS.
Chính vì vậy mà c«ng t¸c båi dìng häc sinh giái ë trêng THCS cã vai trò
quan trọng và ý nghÜa thËt to lín. Nã gãp phÇn ®µo t¹o mét lùc lỵng lao ®éng
®Ỉc biƯt cđa x· héi, lao ®éng trong nghệ thuật và lao động s¸ng t¹o nghƯ tht.
Từ đó ph¸t hiƯn ra nh÷ng tµi n¨ng, nh©n tµi về nghệ thuật cho ®Êt níc. Ph¸t hiƯn
vµ båi dìng kÞp thêi n¨ng lùc c¶m thơ v¨n ch¬ng lµ thĨ hiƯn s©u s¾c tinh thÇn
nh©n v¨n cao ®Đp cđa chÕ ®é ta, cđa c¸c nhµ gi¸o. Cũng chính v× vËy nã kÝch
thÝch cỉ vò ý thøc, tinh thÇn, th¸i ®é häc tËp cđa häc sinh. Kh¸c víi m«n häc
kh¸c, trong d¹y häc t¸c phÈm v¨n ch¬ng, nh÷ng häc sinh cã n¨ng khiÕu thËt sù,
nhiỊu khi cã nh÷ng ph¸t hiƯn vỊ t¸c phÈm mµ gi¸o viªn chúng ta phải thừa nhận
6
đó là tính sáng tạo. V× vËy c«ng t¸c bồi dưỡng học sinh giỏi cßn lµ viƯc lµm
thiÕt thùc gãp phÇn n©ng cao ý thøc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é nghiƯp vơ

cho gi¸o viªn.
II. T×nh h×nh båi d ìng häc sinh giái ë ®Þa ph ¬ng.
Mục tiêu thiết thực của viƯc båi dìng häc sinh giái nh»m ph¸t hiƯn tµi
n¨ng, n©ng cao n¨ng lùc c¶m thơ v¨n ch¬ng cho häc sinh. V× vËy ®©y lµ c«ng
viƯc diƠn ra thêng xuyªn hµng n¨m, lµ mét c«ng t¸c träng t©m ë c¸c trêng phổ
thông. Trong những năm học gần đây, Së Gi¸o dơc và еo t¹o Cà Mau và
Phßng Gi¸o dơc hun Thới Bình luôn tỉ chøc kú thi Văn hay chữ tốt và tuyển
chän häc sinh giái ®èi víi mçi khèi cÊp häc. CÊp tiĨu häc thi chän häc sinh giái
líp 5, cÊp PTTH thi chän häc sinh giái líp 12, cßn ®èi víi cÊp THCS thi chän
häc sinh giái khèi 9. Mặc dù chØ tỉ chøc thi học sinh giỏi ®èi víi c¸c khèi líp
ci cÊp nhng ë c¸c trêng trªn ®Þa bµn hun vÉn chó träng tíi viƯc båi dìng häc
sinh giái cho tÊt c¶ c¸c khèi líp theo h×nh thøc kế thừa và tạo nguồn liên tục.
Song mét khã kh¨n lín ®èi víi c¸c trêng lµ tÊt c¶ nh÷ng häc sinh cã n¨ng khiÕu
®Ịu thÝch thi m«n tù nhiªn như Toán, Lí, Hóa, Sinh, đặc biệt là môn Giải Toán
trên máy tính Casio. Sè cßn l¹i phÇn nhiỊu lµ häc sinh kh¸ và Trung bình. V×
vËy viƯc tuyển chän häc sinh cã n¨ng khiÕu ®Ĩ båi dìng môn Ngữ văn là rÊt khã
khăn, sè lỵng häc sinh th× Ýt mµ c¸c m«n thi, nội dung ôn tập l¹i nhiỊu. MỈt
kh¸c, do nhËn thøc cđa mét sè phơ huynh l¹i kh«ng mn cho con em m×nh tham
7
gia ®éi tun Học sinh Giỏi V¨n, cho nªn thêng th× nh÷ng häc sinh cã n¨ng
khiÕu c¶ vỊ tù nhiªn vµ x· héi th× c¸c em l¹i kh«ng yªu thÝch vµ ham mª häc Ngữ
v¨n. Vµ ngỵc l¹i, l¹i cã nh÷ng häc sinh rÊt thÝch häc Ngữ v¨n nhng l¹i kh«ng cã
n¨ng khiÕu g× về văn chương hoặc khả năng cảm thụ vỊ v¨n ch¬ng rất hạn chế.
§ây là nguyên nhân cã ¶nh hëng rất nhiều ®Õn chÊt lỵng cđa ®éi tun Học
sinh Giỏi Văn.
Và còn một khã kh¨n n÷a cđa gi¸o viªn båi dìng häc sinh giái ®ã lµ vÊn ®Ị
thiếu tµi liƯu, nhÊt lµ về ph¬ng ph¸p và h×nh thøc båi dìng học sinh giỏi. Bởi vì
kinh nghiƯm về bồi dưỡng học sinh giỏi của bản thân còn hạn chế, mµ nh÷ng
bµi viÕt, nh÷ng chuyªn ®Ị vỊ vÊn ®Ị nµy cßn qúa Ýt. ChÝnh tõ nh÷ng lý do nêu
trên mµ c¸c gi¸o viªn rÊt lo l¾ng khi ®ỵc ph©n c«ng båi dìng, ®Ỉc biƯt cã nh÷ng

®ång chÝ đã t×m lý do ®Ĩ tõ chèi båi dìng ®éi tun học sinh giỏi môn Ngữ văn.
§©y lµ mét t×nh h×nh thùc thÕ mµ t«i n¾m b¾t ®ỵc th«ng qua trao ®ỉi, gỈp gì trùc
tiÕp víi mét sè gi¸o viªn båi dìng ®éi tun học sinh giỏi môn Ngữ văn ë chính
đơn vò đang công tác. Từ việc tìm hiểu thực tế nêu trên ®· gióp t«i có nhËn
thøc s©u s¾c h¬n vỊ c«ng t¸c bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn 9.
III- Mét sè h×nh thøc båi d ìng häc sinh giái líp 9
1- Nh÷ng yªu cÇu trong công tác båi d ìng học sinh giỏi .
- Công tác båi dìng häc sinh giái ph¶i g¾n liỊn víi gi¸o dơc t tëng và ®¹o
8
®øc, giúp c¸c em võa ®ỵc båi dìng vµ ph¸t huy n¨ng khiÕu võa ®ỵc cã ý thøc häc
tËp vµ häc tËp nghiªm tóc, hiệu quả c¸c m«n häc kh¸c.
- Cần tr¸nh c¸c khuynh híng bồi dưỡng nửa vời, dạy học một cách nhồi
nhét để chạy theo thành tích, bồi dưỡng theo ” thời vụ”.
- Ph¶i vận động, ®éng viªn ®ỵc sù quan t©m cđa tËp thĨ häc sinh, nhÊt lµ
gióp ®ì ,®éng viªn cđa gia ®×nh vµ c¸c ®oµn thĨ ®Þa ph¬ng ®èi víi viƯc båi dìng
häc sinh n¨ng khiÕu. §ång thêi b¶n th©n häc sinh cã n¨ng khiÕu, ph¶i ph¸t huy
®ỵc vai trß tÝch cùc ®èi víi viƯc häc tËp cđa tËp thĨ.
2- Những biƯn ph¸p vµ h×nh thøc båi d ìng học sinh giỏi cụ thể .
Nh ®· trình bày ë trªn, vấn đề khã kh¨n lín nhÊt cđa c¸c gi¸o viªn
d¹y båi dìng häc sinh giái lµ nguồn tµi liƯu, s¸ch tham kh¶o cßn nghÌo nµn, v×
vËy mµ c¸c gi¸o viªn ph¶i tự tìm tòi và s¸ng t¹o ra nh÷ng biện pháp, ph¬ng ph¸p
cho phï hỵp víi tõng bé m«n. Qua nghiªn cøu, t×m tßi s¸ng t¹o, kÕt hỵp víi mét
sè anh chÞ em ®ång nghiƯp t«i m¹nh d¹n ®a ra nh÷ng h×nh thøc båi dìng sau đây:
2.1- Tỉ chøc kiĨm tra n¨ng lùc, n¨ng khiÕu cđa häc sinh:
§©y chính lµ c«ng viƯc trước tiªn cđa ngêi gi¸o viªn d¹y båi dìng học sinh
giỏi. Người gi¸o viªn cần n¾m ®ỵc n¨ng lùc cđa tõng häc sinh trong ®éi tun,
như n¨ng lùc diƠn ®¹t, n¨ng lùc c¶m nhËn, n¨ng lùc s¸ng t¹o C«ng viƯc nµy ®ỵc
tiÕn hµnh b»ng c¸ch gi¸o viªn tỉ chøc cho häc sinh lµm chung một bµi kiĨm tra
t¹i líp. Sau khi ®· cã bµi gi¸o viªn chÊm ch÷a bµi cho häc sinh lÊy kÕt qu¶, ph©n
9

lo¹i chÊt lỵng häc sinh ®Ĩ cã kÕ ho¹ch båi dìng cụ thể.
2.2- KiĨm tra kh¶ n¨ng n¾m kiÕn thøc c¬ b¶n, khả năng cảm nhận
cđa häc sinh.
Đây là việc làm cần thiết bëi vì yªu cÇu ®èi víi häc sinh giái lµ ph¶i n¾m
v÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n, c¸i thường được gäi lµ phÇn ''NỊn”, råi míi kh¬i gỵi vµ
nu«i dìng, ph¸t triĨn c¶m xóc, lßng yªu mÕn v¨n ch¬ng vµ nhu cÇu s¸ng t¹o nghƯ
tht cho c¸c em. §©y lµ biƯn ph¸p cã tÝnh ph¬ng ph¸p, thËm chÝ gÇn nh mét
nguyªn t¾c trong d¹y häc Ngữ v¨n cho häc sinh giái.
2.3 - Cung cÊp và giúp học sinh nắm vững nh÷ng kiÕn thøc vỊ Lý ln
v¨n häc.
Trải qua những n¨m trực tiếp gi¶ng d¹y bộ môn Ngữ văn, t«i nhËn
thÊy, ë líp 8 häc sinh cha ®ỵc häc và làm quen với nh÷ng kiÕn vỊ thøc lý ln
v¨n häc, c¸c em hiĨu nh÷ng kh¸i niƯm vỊ lý ln v¨n häc cßn mơ hồ, cơ thĨ lµ
nh÷ng kiÕn thøc vỊ t¸c phÈm v¨n häc, ®Ỉc trng c¬ b¶n cđa v¨n häc là gì? Rồi
nh©n vËt, cèt trun V× vËy người gi¸o viªn cÇn phải cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc
lÝ ln nµy cho häc sinh, gióp häc sinh hiĨu râ h¬n, nắm chắc hơn ®Ĩ tõ ®ã häc
sinh biÕt vËn dơng vào quá trình ph©n tÝch, c¶m thơ t¸c phÈm v¨n ch¬ng.
2.4 - H íng dÉn häc sinh nắm bắt và thực hành những ph ¬ng ph¸p, kü
n¨ng lµm bµi.
10
Như vậy, sau khi đã cung cÊp và hướng dẫn học sinh nắm bắt nh÷ng
kiÕn thøc vỊ lý ln v¨n häc cho häc sinh, gi¸o viªn tiÕn hµnh híng dÉn häc sinh
về kü n¨ng ph¬ng ph¸p lµm bµi. Gi¸o viªn cÇn híng dÉn một cách cơ thĨ, tõng
bíc cho häc sinh, bëi tuy các em lµ häc sinh giái nhng ngay c¶ nh÷ng c¸ch dïng
tõ, ®Ỉt c©u, viÕt ®o¹n văn, häc sinh còng cßn mắc phải nhiều lỗi cơ bản. V× vËy
người gi¸o viªn ph¶i dµnh mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, cã Ýt nhÊt lµ tõ năm
đến bảy bi häc (khoảng một tuần) ®Ĩ rÌn luyện kü n¨ng lËp dµn ý, dùng ®o¹n
văn và liªn kÕt ®o¹n văn,
2.5 - X©y dùng một hƯ thèng c©u hái và bµi tËp hợp lí ®Ĩ rÌn lun kü
n¨ng cho học sinh .

Như chúng ta đã biết trong công tác dạy học nói chung cũng như trong
công tác bồi dưỡng học sinh giỏi nói riêng, x©y dùng hƯ thèng c©u hái, bµi tËp
®Ĩ rÌn lun kü n¨ng cho häc sinh lµ mét c«ng viƯc cực kì cÇn thiÕt và quan
trọng. Nên yêu cầu đặt ra là người gi¸o viªn ph¶i x©y dùng một cách cã hƯ
thèng, ph©n chia theo m¶ng, theo chuyªn ®Ị, theo chđ ®Ị, kh«ng ®ỵc d¹y trµn
lan, dạy một cách chung chung, thÝch chç nµo d¹y chç đÊy. Một điều bắt buộc
là hƯ thèng c©u hái đó ph¶i b¸m s¸t ch¬ng tr×nh và néi dung kiÕn thøc mµ học
sinh ®· ®ỵc häc.
* VD : Mét sè chuyªn ®Ị, chđ ®Ị tiªu biĨu sau đây:
11
- Th¬ v¨n Hồ Chí Minh, Th¬ v¨n Nguyễn Trãi, Nguyễn Du và tác
phẩm
- Chđ ®Ị yªu níc, Chủ đề Cách mạng, Chđ ®Ị vỊ ngêi phơ n÷, Chđ ®Ị
vỊ B¸c Hồ, Chđ ®Ị vỊ ngêi lÝnh, Chđ ®Ị ngêi n«ng d©n ViƯt Nam
* Gi¸o viªn tỉ chøc cho häc sinh thùc hµnh theo chuyªn ®Ị, hƯ thèng
c©u hái.
Tõ nh÷ng chuyªn ®Ị, chđ ®Ị trªn gi¸o viªn tỉ chøc cho häc sinh thùc
hµnh díi h×nh thøc ra ®Ị bµi yªu cÇu häc sinh thùc hµnh, sau ®ã chÊm và sửa
ch÷a, nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ nh÷ng u khut ®iĨm cđa tõng häc sinh, gióp häc sinh
nhËn ra ®ỵc nh÷ng lçi sai cđa m×nh, nh÷ng thiÕu sãt ph¶i bỉ sung. §ång thêi h-
íng dÉn häc sinh c¸ch lµm bµi mét c¸ch tØ mØ, kĩ càng .
VD: Khi híng dÉn häc sinh thùc hµnh chđ ®Ị vỊ ''Ngêi phơ n÷ trong v¨n
häc cỉ”, người gi¸o viªn ph¶i híng dÉn mét c¸ch cơ thĨ: Tõ c¸ch viÕt më bµi sao
cho hÊp dÉn, c¸ch tr×nh bµy ý sao cho hỵp lý. Ngoµi viƯc híng dÉn häc sinh c¶m
nhËn vỊ néi dung, gi¸o viªn lu ý víi häc sinh ph¶i biÕt s¾p xÕp nh©n vËt theo tiÕn
tr×nh cđa lÞch sư v¨n häc, kh«ng nªn tr×nh bµy lén xén , nhí tíi nh©n vËt nµo th×
nãi tíi nh©n vËt Êy .
Ph¶i híng dÉn c¸c em biÕt chđ ®éng më réng vµ thu hĐp vỊ dung lỵng bµi
viÕt theo giíi h¹n kh¸c nhau mµ bµi viÕt vÉn giµu c¶m xóc vµ thĨ hiƯn bËt nỉi t t-
ëng, chđ ®Ị. §©y lµ h×nh thøc quan träng vµ ph¶i tiÕn hµnh thêng xuyªn bëi häc

sinh cµng lµm quen víi nhiỊu d¹ng ®Ị, cµng viÕt nhiỊu th× sÏ thµnh thãi quen , cã
12
nhiều kinh nghiệm khi viết '' Trăm hay không bằng tay quen. Bên cạnh việc rèn
luyện kỹ năng, viết bài, hình thức này còn cung cấp bổ sung rất nhiều kiến thức
cho học sinh .
Một yêu cầu đối với hình thức này là phải cho học sinh thực hành trên lớp,
hạn chế ra bài tập cho học sinh về nhà bởi ở nhà học sinh thờng có thói quen
tham khảo, sao chép nhiều trong tài liệu .Vì vậy bài viết sẽ không thể hiện đợc
thực chất khả năng , năng lực vốn có của học sinh .
2.6- Kết hợp phõn mụn T ập làm văn với việc bồi d ỡng, nõng cao kiến
thức tiếng Việt cho hc sinh .
Thông thờng một đề thi học sinh giỏi văn có hai phần : Phần văn học và
phần tiếng Việt. Hoc cú nhng kin thc liờn quan trc tip ti kin thc ting
Vit. Vì vậy trong quá trình bồi dỡng giáo viên không đợc bỏ qua ôn luyện giảng
dạy tiếng Việt. Đặc biệt phải biết hợp nó với phân môn Tập làm văn. Giáo viên
có thể tiến hành với những hình thức sau :
Hệ thống những kiến thức đã học: - Kiến thức về từ, (t vng, t loi).
- Kiến thức về câu.
- Kiến thức về vản bản.
- Cỏc biện pháp tu từ t vng.
Đối với từng loại đơn vị kiến thức giáo viên hng dẫn học sinh ôn tập và
phải có hệ thống bài tập ứng dụng với từng loại. Thờng thì học sinh có thói quen
khi làm bài tiếng Việt hay trả lời vắn tắt , nhng đối với học sinh giỏi thì phải trình
bày rõ ràng, mạch lạc khoa học cho nên giáo viên phải hớng dẫn cụ thể cho học
13
sinh từ cách trình bày, cách phân tích giá trị của từ , biện pháp tu từ
VD : Khi phân tích giá trị của biện pháp tu từ ẩn dụ trong câu thơ:
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Giáo viên phải hớng dẫn cho học sinh cách trình bày của một bài tiếng Việt

với những bớc sau: - Giới thiệu câu thơ(v trớ, ni dung, trong vn bn, ).
- Chỉ ra biện pháp tu từ trong câu thơ.
- Phân tích giá trị tu từ của biện pháp làm nổi bật chủ đề t t-
ởng của bài thơ.
- Nêu những suy nghĩ, cảm xúc, nhận xét đánh giá về cách
sử dụng biện pháp tu từ đó của nhà thơ .
2.7- Tổ chức cho học sinh nhận xét văn ca bn ( ca ng ời) và sửa văn
ca mình.
Song song với việc tổ chức cho học sinh luyện tập thực hành, giáo viên
cho học sinh tự đọc văn bạn để sửa văn mình. Thông qua cách làm này học sinh
có thể tìm ra đợc những nhợc điểm của nhau và sửa chữa cho nhau, ngoài ra còn
có thể học tập ở nhau những điểm tốt. Hoặc học sinh có thể sửa bài của mình sau
khi thầy cô giáo đã chấm. Chú ý những thiếu sót mà thầy giáo đã phát hiện, viết
lại theo chỉ dẫn. Ngoài ra giáo viên dành thời gian để hớng dẫn học sinh đọc tài
liệu tham khảo, nhất là đọc các bài văn đạt giải để giúp học sinh học tập thêm ở
văn ngời hoặc có thể tham khảo những bài làm tốt của học sinh ở ngay trong đội
tuyển hc sinh gii ca trng.
14
Với những hình thức này đòi hỏi giáo viên phải nghiên cứu nhiều tài liệu,
năng su tầm mới có thể cung cấp đợc nhiều tài liệu cho học sinh. Đồng thời cũng
yêu cầu học sinh phải có sổ tích luỹ văn học mới học tập đợc ở bạn và có thêm
nhiều vốn kin thc v văn học .
2.8- Thảo luận trao đổi, giải đáp thắc mắc ca cỏc thnh viờn trong i
tuyn hc sinh gii ca trng.
Sau khi đã sử dụng các hình thức trên, giáo viên dành một thời gian nhất
định một đến hai buổi học cho học sinh thảo luận những kiến thức đã đợc học
.Tập hợp những ý kiến thắc mắc, băn khoăn, vớng mắc để giải đáp bổ sung củng
cố lại giúp các em có một lợng kiến thức vững vàng trớc kỳ thi .
Trên đây là một số biện pháp, hình thức bồi dỡng học sinh giỏi mà tôi đã
áp dụng trong sỏu năm trở li đây.

D. Kt qu, hiu qu c th:
* i tng ỏp dng:
Nhng phng phỏp bi dng HSG nờu trờn ó c tụi ỏp dng tớch cc
trong thi gian sỏu nm trc tip ging dy Ng vn khi 9. Trng THCS Tõn
Li, Thi Bỡnh, C Mau. c bit ó c ỏp dng trit trong thi gian thc
hin nhim v ễn luyn Vn hay ch tt v b mụn Ng vn. Cng cú thi im
c ỏp dung thớ im cho hc sinh gii khi 8. Kt qu mang li l kh quan
cho vic to ngun hc sinh gii.
* Kt qu c th nh sau:
15
- Năm học 2006-2007 - Sè häc sinh tham gia dù thi lµ: 01 em
- Sè häc sinh ®¹t gi¶i: 02 giải (Nguyễn Ái Linh
(Văn hay chữ tốt và giải HSG Ngữ văn).
- Năm học 2007-2008 - Sè häc sinh tham gia dù thi lµ: 02 em
- Sè häc sinh ®¹t gi¶i: 03 giải (Nguyễn Phương
Nhu, Lê Thị Cẩm Giang, Trương Y Phương ( 02 giải Văn hay chữ tốt và
01 giải HSG Ngữ văn).
- Năm học 2008-2009 - Sè häc sinh tham gia dù thi lµ: 03 em
- Sè häc sinh ®¹t gi¶i: 04 giải (Nguyễn Phương
Nhu, Lê Thị Cẩm Giang, ( 02 giải Văn hay chữ tốt và 02 giải HSG Ngữ
văn).
- Năm học 2009-2010 - Sè häc sinh tham gia dù thi lµ: 02 em
- Sè häc sinh ®¹t gi¶i: 04 giải (Nguyễn Hồng Muội,
Lê Hồng Nguyện ( 02 giải Văn hay chữ tốt và 02 giải HSG Ngữ văn).
- Năm học 2010-2011 - Sè häc sinh tham gia dù thi lµ: 03 em
- Sè häc sinh ®¹t gi¶i: 05 giải (Nguyễn Kiều Linh,
Hồ Thu Thảo, Nguyễn Cẩm Tiên ( 03 giải Văn hay chữ tốt và 02 giải
HSG Ngữ văn).
- Năm học 2012-2013 - Sè häc sinh tham gia dù thi lµ: 02 em
- Sè häc sinh ®¹t gi¶i: 02 giải (Quách Chúc Linh,

16
Dng Nh Thoi (02 gii Vn hay ch tt).
Kết quả này cho thấy, số học sinh đạt giải nm sau v c bn l
cao hn nm trc v cng ó duy trì đợc chấy lợng học sinh giỏi hàng
năm. Điều này đã phản ánh đợc tác dụng của những phơng pháp, hình
thức bồi dỡng học sinh giỏi nói trên ca tụi l hiu qu v thit thc .
E. Phm vi nh hng v kinh nghim rỳt ra t sỏng kin:
Tri qua sỏu nm thc hin-thc hnh ti tụi nhn thy hiu qu ca
phng phỏp bi dng HSG mụn Ng vn ny l rừ rt. c bit l sc lan ta,
phm vi nh hng ca ti l ỏng ghi nhn. Cỏc thnh viờn trong t chuyờn
mụn cú thờm ngun ti liu trao i kin thc, kinh nghim ging dy Ng
vn núi chung v bi dng HSG núi riờng. Cng t ú phong tro i mi cụng
tỏc dy hc din ra thng xuyờn, hiu qu hn. Giỏo viờn tớch cc ụn tp HSG
to ngun HSG cho trng, nh cụ Nguyn Quyờn ó cú 03 HSG trong hai
nm hc lin, cụ L Khoa cú 01 HSG v Vn hay ch tt v thy Hong Lnh cú
01 HSG nm 2012-2013.
Vi kt qu t c v phm vi nh hng nh vy, tụi thy õy l mt
cỏch lm ỳng, mt mụ hỡnh cha tht s hon ho, nhng ó cú hiu qu nht
nh. Thng xuyờn trao i trong t chuyờn mụn v ti nghiờn cu. Xõy
dng, m rng nh hng ca ti. T ú gúp phn a cht lng mi nhn
núi riờng v cht lng giỏo dc núi chung ca nh trng i lờn. Thun li cho
vic qun lớ, ỏnh giỏ cng nh nh hng cho giỏo viờn trong t ỏp dng thc
17
hnh v khuyn khớch sỏng to nhng phng phỏp giỏo dc mi. c bit l
cụng tỏc bi dng HSG mụn Ng vn.
Bồi dỡng học sinh giỏi là một công tác trọng tâm ở các nhà trờng phổ
thông. Nhiệm vụ của mỗi giáo viên là phải nâng cao đợc chất lợng giảng dạy, bồi
dỡng học sinh giỏi, để phát hiện và bồi dỡng đạt kết quả tốt ngời giáo viên là yếu
tố cơ bản. Giáo viên thật sự phải có năng lực, năng khiếu s phạm, đồng thời phải
có tâm huyết với nghề nghiệp, biết tôn trọng tài năng .Chất lợng học sinh giỏi

không chỉ thể hiện đánh giá năng lực, năng khiếu văn chơng của học sinh mà còn
thể hiện năng lực bồi dỡng của mỗi giáo viên nói riêng và chất lợng giáo dục của
nhà trờng nói chung. Trên thực tế, các nhà trờng THCS coi đây là cái đích để thi
đua cho nên công tác này đã đợc quan tâm đặc biệt .
Song qua việc nghiên cứu đề tài này cho phép tôi có một vài đề nghị sau :
* Đối với giáo viên núi chung v giỏo viờn dy Ng vn núi riờng :
- Giỏo viờn không đợc ép buộc học sinh, phải để học sinh tự chọn
môn học mà mình yêu thích và có năng khiếu về môn đó .
- Những giáo viên đợc phân công giảng dạy bồi dỡng phải có kế hoạch
, chơng trình cụ thể, tránh dạy qua loa, thc hin phng phỏp dy truyn thng
chay, thích gì thỡ dạy ú .
- Phải thật sự nhiệt tình say mê b mụn, cụng vic bi dng HSG, tận
tụy với học sinh .
* Đối với nhà trờng, vi cỏc cp qun lớ :
- Phải quan tâm nhiều hơn công tác bi dng HSG, động viên kịp thời
18
những giáo viên trực tiếp dạy bồi dỡng cả về vật chất lẫn tinh thần .
- Tăng cờng cơ sở vật chất , trang thiết bị dạy học cho giáo viên : Tài
liệu , sách tham khảo
- Phải thờng xuyên kiểm tra việc bồi dỡng của giáo viên, kp thi t
vn chia s vi giỏo viờn, giỏo viờn ging dy hiu qu hn .
Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm của tôi về công tác bồi dỡng học sinh
giỏi môn Ngữ Văn 9 đợc thực hiện tại trờng THCS Tõn Li, Thi Bỡnh, C Mau.
Vì điều kiện thời gian nghiên cứu có hạn và trình độ năng lực hạn chế, đề tài của
tôi chắc chắn khụng th trỏnh khi nhng thiếu sót. Do vậy tôi rất mong đợc sự
góp ý của các đồng nghiệp và cán bộ phụ trách chuyên môn. Tôi xin chân thành
cảm ơn !
H Th K, ngy 29 thỏng 03 nm 2013.
Ngi vit sỏng kin

NGUYN MINH TUN


19