Sáng kiến kinh nghiệm Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm

Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.


MỤC LỤC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
A/ PHẦN MỞ ĐẦU
I/ Lý do chọn đề tài.
1/ Cơ sở lý luận.
2/ Cơ sở thực tiễn.
II/ Mục đích và phương pháp nghiên cứu.
III/ Giới hạn của đề tài.
IV/ Các giả thuyết nghiên cứu.
V/ Kế hoạch thực hiện.
B/ PHẦN NỘI DUNG
I/ Thực trạng và những vấn đề cần giải quyết.
II/ Các biện pháp giải quyết vấn đề.
III/ Hiệu quả phạm vi, qui mô áp dụng.
C/ KẾT LUẬN
I/ Ý nghĩa của đề tài đối với công tác.
II/ Bài học kinh nghiệm, hướng phát triển.
III/ Đề xuất.
- Tài liệu tham khảo.
______________________________________________________

_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 1
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

A/ PHẦN MỞ ĐẦU:
I / Lý do chọn đề tài:
1 / Cơ sở lý luận:
Xuất phát từ mục tiêu giáo dục đã được Đảng và Nhà nước xác định, hoàn

chỉnh, bổ sung qua các thời kì, chúng ta phải chú trọng đến một điểm quan trọng là
phải đào tạo thế hệ trẻ thành người lao động làm chủ nước nhà, có trình độ văn hóa cơ
bản, đáp ứng những yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội, những người thông minh sáng
tạo, có phẩm chất đạo đức, tư tưởng tốt… Con người như vậy phải được rèn luyện
trong quá trình được đào tạo và tự đào tạo.
Mục tiêu đào tạo này chi phối nội dung và phương pháp dạy học. Trong phương
pháp dạy học, điều quan trọng nhất là phát huy tính tích cực của học sinh.
Trước tình hình đó, môn giáo dục công dân cũng như các môn học khác ở
trường THCS là một bộ môn được cải cách phương pháp dạy học. Môn giáo dục công
dân có một vai trò rất quan trọng, nó góp phần thực hiện mục tiêu của giáo dục phổ
thông và giúp học sinh phổ thông phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ và
các kĩ năng cơ bản, nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam Xã hội chủ
nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học
lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Môn học
cung cấp cho học sinh một hệ thống các giá trị đạo đức, pháp luật và các chuẩn mực
lối sống phù hợp với lứa tuổi, giúp học sinh biết sống hoà nhập trong xã hội hiện đại
với tư cách là những công dân tích cực và năng động, sáng tạo. Góp phần quan trọng
hình thành những phẩm chất cần thiết của nhân cách con người, nhằm đáp ứng yêu
cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và tăng cường khả năng hội
nhập trong xu thế phát triển và tiến bộ của thời đại.
Đổi mới phương pháp dạy học nói chung, phát huy tính tích cực của học sinh
trong dạy học môn GDCD, thông qua phương pháp thảo luận nhóm sẽ đem lại niềm
vui và sự hứng thú học tập cho học sinh.
2 / Cơ sở thực tiễn:
_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 2
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

Phương pháp dạy học theo nhóm là phương pháp đặt học sinh vào môi trường
học tập ( nghiên cứu, thảo luận ) theo các nhóm học sinh. Thực hiện phương pháp này

học sinh giữ vai trò chủ thể tích cực, chủ động tham gia vào thảo luận, còn giáo viên
nêu vấn đề, gợi ý, kiến thiết và tổng kết các hoạt động của mỗi cá nhân được phát huy
trong mối quan hệ phối hợp thầy và trò, quan hệ phối hợp giữa trò với trò để đạt được
mục tiêu chung là nắm vững bài học.
Phương pháp học theo nhóm giúp học sinh mở rộng kiên thức, hiểu sâu thêm kiến
thức trên cơ sở nhìn nhận vấn đề của kiến thức một cách đúng đắn để phân tích chúng
có lý lẽ, phát triển được tư duy khoa học.
Thông qua thảo luận nhóm, học sinh rèn luyện kĩ năng mới, giao tiếp, bồi dưỡng
phương pháp tự nghiên cứu.
Quá trình thảo luận nhóm dưới sự hướng dẫn của giáo viên sẽ tạo mối quan hệ hai
chiều giữa giáo viên và học sinh gắn bó hơn.
Thảo luận nhóm được sử dụng rộng rãi vì nó giúp học sinh tham gia tích cực vào học
tập, hứng thú khi tìm ra vấn đề, lắng nghe đưa ra ý kiến giải quyết một vấn đề chung.
Việc đặt câu hỏi phải hướng dẫn học sinh trả lời vào trọng tâm bài, giải quyết vấn đề
nào của bài học, nếu không chuẩn bị bài kĩ dễ bị lạc đề hoặc bị bế tắc, phải có hướng
giải quyết vấn đề đó.
Những vấn đề đưa ra tranh luận phải có ý nghĩa thiết yếu với cuộc sống hằng ngày mà
học sinh thường gặp, cũng như có ý nghĩa thật sự làm cho các em phải băn khoăn suy
nghĩ, có nhu cầu tìm ra chân lý và từ đó các em sẽ tham gia tranh luận trao đổi ý kiến
của mình một cách sôi nổi, chất lượng hơn.
Khi chuẩn bị giáo viên có thể ghi yêu cầu vào một tờ giấy ( phiếu học tập ) trong đó
có những vấn đề thảo luận, yêu cầu thời gian nghiên cứu, thảo luận và trình bày trước
lớp.
Nếu trước khi thảo luận giáo viên có những tranh ảnh hoặc đèn chiếu để dẫn dắt học
sinh thì thời gian thảo luận sẽ có nhiều kết quả bất ngờ và thời gian học sinh nhận xét
đánh giá sẽ sinh động hơn .
_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 3
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

Tổ chức thảo luận nhóm không có nghĩa là giáo viên phải phụ thuộc vào học sinh để
hoàn tất nội dung bài mà trong phần mở bài giáo viên đã chuẩn bị kĩ ở nhà và chủ
động dẫn dắt lời mở đầu của mình vào đúng chủ đề. Nếu khi nhận xét bổ sung ý kiến
mà có xung đột trí tuệ hoặc tranh cãi thì những câu nhận định gợi mở từ phía giáo
viên là cực kỳ quan trọng. Không nên để cho học sinh bị ám ảnh bởi sự thiếu linh
hoạt, sự bất lực của giáo viên khi giải thích hoặc làm sáng tỏ những vấn đề nào đó có
liên quan đến bài học .
Nếu GV chuẩn bị kĩ giáo án, dự đoán hết khả năng trả lời và thời gian mà vẫn bảo
đảm được mục đích yêu cầu, nội dung chuyển tải thì tiết dạy chắt chắn thành công.
II / Mục đích và phương pháp nghiên cứu:
1 / Mục đích.
Đổi mới cách thức họat động của học sinh.
Từ thụ động sang chủ động, tích cực, sáng tạo.
Từ ghi nhớ tái hiện là chính sang tìm kiếm, sáng tạo.
Từ đơn thuần nắm bắt kiến thức sang kết hợp rèn luyện phương pháp học tập, kĩ thuật
lao động khoa học, hình thành năng lực tự học.
Từ học tập đơn phương, sang học nhiều hình thức tương tác xã hội khác nhau, cả lớp
đối diện với giáo viên, học theo nhóm, theo cấp.
Việc dạy học môn GDCD cũng thế, muốn nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập
môn học này vẫn có sự thay đổi để đạt được mục tiêu trên. Một yêu cầu lớn được đặt
ra là phải đổi mới phương pháp dạy học theo tinh thần nâng cao vai trò chủ động, tích
cực của người học theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy môn
GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.
2 / Phương pháp nghiên cứu.
Phương pháp dạy học là một khoa học đồng thời cũng là một nghệ thuật. Không
có phương pháp nào là vạn năng có thể thay thế phương pháp khác. Trong thực tiễn
dạy học cũng không có giáo viên nào lại không biết kết hợp đồng thời các phương
_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 4
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

pháp. Thảo luận nhóm chỉ có thể có hiệu quả khi nó được kết hợp chặt chẽ với các
phương pháp khác.
- Phát huy tính cực của học sinh trong dạy học môn GDCD thông qua hoạt động thảo
luận nhóm. Gồm những phương pháp sau.
+ Thảo luận cả lớp ( một câu hỏi để cả lớp suy nghĩ trả lời ngay tại lớp ).
+ Thảo luận nhóm nhỏ ( Giáo viên phát câu hỏi thảo luận nhóm ).
+ Thảo luận giải đáp ( Nhóm này phát vấn nhóm kia ) các nhóm bị hỏi có nhiệm vụ
giải đáp.
+ Hướng dẫn học sinh trực tiếp.
+ Thảo luận vấn đáp.
+ Phỏng vấn.
III / Giới hạn của đề tài.
Trong phạm vi không gian và thời gian hạn hẹp, nên đề tài chỉ có thể đề cập đến
một số vấn đề tiêu biểu trong chương trình Giaó dục công dân cấp THCS, từ lớp 6 đến
lớp 9. Mỗi khối chỉ thể hiện một bài, mỗi bài chỉ thể hiện một chi tiết.
IV / Các gỉả thuyết nghiên cứu.
Nếu trong phương pháp học tập thảo luận nhóm học sinh biết tích cực suy nghĩ,
chủ động tham gia các hoạt động học tập để tự khám phá và lĩnh hội kiến thức, rèn
luyện kỉ năng, xây dựng thái độ và hành vi đúng đắn; thực hành vận dụng kiến thức đã
học để phân tích, đánh giá, giải quyết các tình huống và các vấn đề đặt ra từ thực tiễn ;
mạnh dạn trình bày và bảo vệ ý kiến, quan điểm cá nhân, tích cực thảo luận, tranh
luận, đặt câu hỏi cho bản thân, cho thầy, cho bạn ; biết tự đánh giá và đánh giá các ý
kiến, quan điểm thì sẽ góp phần làm cho phương pháp học tập thảo luận theo nhóm
thành công hơn .
Nếu GV sử dụng phương pháp dạy học thảo luận nhóm một cách hợp lí, hiệu
quả, linh hoạt, phù hợp với đặc trưng của cấp học, môn học, nội dung, tính chất của
bài học ; đặc điểm và trình độ học sinh ; thời lượng dạy học và các điều kiện dạy học
cụ thể của trường, địa phương thì HS sẽ tích cực, chủ động, sáng tạo vào quá trình
_____________________________________________________________________________

Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 5
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

khám phá và lĩnh hội kiến thức ; tạo được niềm vui, hứng khởi và thái độ tự tin trong
học tập, giúp các em phát triển tối đa năng lực, tiềm năng của bản thân học sinh.
Tuy nhiên, nếu GV và HS thực hiện không triệt để những vấn đề đã nêu trên thì
sẽ không thể nào thực hiện tốt được phương pháp dạy và học theo cách thảo luận
nhóm.
V / Kế hoạch thực hiện.
- Chọn đề tài có nội dung phù hợp và có tính khả thi.
- Nội dung của đề tài phải phù hợp với đối tượng học sinh ở cấp THCS, ở trường sở
tại, ở địa phương nơi đang công tác.
- Tiến hành thu thập tư liệu từ các nguồn có nội dung liên quan đến đề tài.
- Chọn lọc những tư liệu cần thiết và quan trọng nhất để viết đề tài.
B / PHẦN NỘI DUNG:
I / Thực trạng và những vấn đề cần được giải quyết.
1 / Thực trạng.
Công tác đổi mới đổi mới phương pháp dạy học đã được thực hiện từ lâu, nhưng
tình trạng thực đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên vẫn chưa triệt để, đặc biệt
là phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn giáo dục công dân.
Điều đó có thể làm học sinh dễ bị rơi vào tình trạng tiếp thu kiến thức theo lối sao
chép, áp đặt, máy móc, thụ động. Tính thụ động sẽ làm giảm năng lực sáng tạo của
học sinh, chúng ta không cường điệu vai trò giáo dục trong nhà trường nhưng chúng ta
cũng ý thức rõ được hậu quả nặng nề của cách học thụ động, cách tiếp nhận thiếu
chọn lọc. Qua quá trình dạy - học là sự tổng hợp của hai quá trình dạy và học.
Đây là một quá trình lao động đặc biệt mà kết quả của nó phụ thuộc vào cả quá
trình dạy của thầy và quá trình học của trò. Vì vậy quan hệ giữa thầy và trò là quan hệ
giữa công dân với công dân, bình đẳng và dân chủ. Người thầy phải tôn trọng và
khuyến khích những suy nghĩ độc lập của học sinh, phải kiên trì chờ đợi và tìm mọi
biện pháp thuyết phục để học sinh nắm được chân lý và tin vào chân lý. Chính vì vậy

đổi mới phương pháp dạy học nói chung và phát huy tính tích cực của học sinh trong
_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 6
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

dạy học môn giáo dục công dân thông qua phương pháp thảo luận nhóm nói riêng là
vô cùng quan trọng để góp phần đào tạo “người công dân” thế hệ tương lai của nước
nhà, trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện nay.
2 / Những vấn đề cần được giải quyết.
a / Qúa trình thử nghiệm sáng kiến.
* Cách thực hiện : Theo các bước sau:
Bước 1 : Chuẩn bị thảo luận .
- Chia nhóm.
Có nhiều cách chia nhóm, có thể theo số điểm danh, theo màu sắc, theo biểu tượng,
theo giới tính, theo chỗ ngồi.
Quy mô nhóm có thể lớn hoặc nhỏ tuỳ theo vấn đề thảo luận. Tuy nhiên nhóm từ 6
đến 8 học sinh là tốt nhất, bởi lẽ.
Số học sinh này nhỏ vừa đủ để đảm bảo tất cả học sinh có thể tham gia.
Số học sinh này lớn, vừa đủ để đảm bảo rằng các em không bao giờ thiếu ý tưởng và
không có gì để nói.
- Nội dung thảo luận :
Yêu cầu học sinh phải chuẩn bị trước và nghiên cứu trước nội dung bài học, tìm hiểu
những vấn đề sẽ đưa ra thảo luận .
Nội dung thảo luận giữa các nhóm có thể giống hoặc khác nhau .
Quy định rõ thời gian thảo luận và trình bày kết quả thảo luận cho các nhóm “tối thiểu
là ba phút, tối đa là 7 phút”.
Chia nhóm : Trong mỗi nhóm chú ý các học sinh giỏi, trung bình, sôi nổi và khả năng
tập hợp ý kiến của các học sinh trong nhóm, cử thư ký và nhóm trưởng của nhóm
( học sinh tự đề cử nhóm trưởng và thư ký ) .
Học sinh phải hết sức tập trung, không làm việc riêng và phải có ý thức kỉ luật .

Bước 2 : Giao nhiệm vụ cho từng nhóm .
- Cử nhóm trưởng .
- Cử thư ký ghi biên bản .
_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 7
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

Sẽ thuận lợi hơn nếu mỗi nhóm chọn một trong những thành viên trong nhóm là
trưởng nhóm. Nhóm trưởng điều khiển nội dung thảo luận của nhóm, gọi tên các
thành viên lên phát biểu, chuyển sang câu hỏi khi thích hợp, đảm bảo rằng mỗi người
bao gồm cả những cá nhân hay xấu hổ hoặc ngại phát biểu có cơ hội để đóng góp ý
kiến. Đồng thời ở nhiều trường hợp không phải là tất cả. Trong nhóm cần có một
người ghi biên bản, sẽ ghi nhận những điểm chính của cuộc thảo luận để trình bày
trước cả lớp. Học sinh cần được luân phiên nhau đại dịên cho nhóm lên trình bày kết
quả thảo luận .
Nhiệm vụ được giao phải rõ ràng cụ thể và tất cả học sinh trong lớp đều biết .
Yêu cầu trong quá trình thảo luận phải trật tự tuân theo cách điều hành của nhóm
trưởng, thảo luận tổng hợp ý kiến có chọn lọc .
Bước 3 : Tiến hành thảo luận .
Học sinh tiến hành thảo luận ở nhóm, giáo viên không giải đáp thắc mắc ngay mà
chỉ giúp học sinh hướng thảo luận hoặc gợi ý các nguồn dữ liệu để học sinh không đi
sai lệch vấn đề điều chỉnh đúng hướng thảo luận. Giáo viên nên chú ý phát hiện những
điều thống nhất và chưa thống nhất vẫn còn tranh luận giữa các nhóm .
Kết quả thảo luận được trình bày dưới nhiều hình thức: Bằng lời, đóng vai, viết hoặc
vẽ trên giấy lớn, có thể do một người thay mặt nhóm trình bày, có thể nhiều người
trình bày, mỗi người một đoạn nối tiếp nhau .
Trong suốt buổi thảo luận nhóm nhỏ, giáo viên cần đi vòng quanh các nhóm và
lắng nghe ý kiến của học sinh, thỉnh thoảng cũng rất hữu ích nếu giáo viên xen lời
bình luận vào giữa cuộc thảo luận của một nhóm, đối với đề tài nhạy cảm thường có
những tình huống mà học sinh sẽ cảm thấy bối rối, xấu hổ khi phải nói trước mặt giáo

viên. Trong trường hợp này giáo viên có thể quyết định, tránh không nên xen vào hoạt
động của nhóm thảo luận .
Bước 4 : Tổng kết thảo luận .
Tổ chức chung cho cả lớp.
Các nhóm cử đại diện hoặc giáo viên mời bất cứ học sinh nào trong nhóm lên trình
_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 8
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

bày trước lớp kết quả thảo luận của nhóm mình, các nhóm và các thành viên trong lớp
có thể nêu lên ý kiến khác hoặc đề xuất ý kiến và kết quả hợp lý hơn .
Giái viên tổng kết nhận xét, đi sâu làm rõ nội dung nhận thức kèm theo sự uốn nắn các
sai sót, sữa chữa lệch lạc, giải đáp thắc mắc hoặc làm sáng tỏ các vấn đề lý thú nảy
sinh trong quá trình thảo luận .
*Tóm lại :
Cách tổ chức thảo luận nhóm .
Giáo viên phân chia học sinh trong lớp theo các nhóm nhỏ từ 6 đến 8 em / nhóm .
Thường mỗi lớp là 6 nhóm ( cứ 2 đến 3 bàn một nhóm ). Trong mỗi nhóm đảm bảo có
đú các đối tượng học sinh giỏi, khá, trung bình, yếu để hỗ trợ nhau .
Mỗi nhóm cử ra một nhóm trưởng và một thư ký. Nhóm trưởng là tổ trưởng. Học lực
từ khá trở lên có uy tín với bạn bè, điều hành tốt giờ thảo luận cũng như bao quát hết
không gian thảo luận của nhóm mình. Người nào không nhiệt tình thảo luận sẽ bị nhắc
nhở ngay và có ý thức động viên bạn nào nhút nhát trong lớp tham gia đóng góp càng
nhiều càng tốt .
Cả nhóm tiến hành thảo luận .
Vai trò của nhóm trưởng dẫn dắt buổi thảo luận, khuyến khích mọi thành viên trong
nhóm tham gia thảo luận, tránh tranh cãi cá nhân và đảm bảo cuộc thảo luận đi đúng
hướng. Đồng thời hướng vào trọng tâm câu thảo luận và sắp xếp ý kiến có giá trị để
thư ký ghi đáp án của nhóm mình .
Vai trò của thư ký : Ghi lại các ý kiến được phát biểu một cách nhanh chóng chính

xác, trọng tâm nhất .
Cử đại diện nhóm lên trình bày trước lớp về kết quả thảo luận .
* Giáo viên tổng kết .
Để tiến hành được việc thảo luận phải bố trí chỗ ngồi theo cụm 6 hoặc 8 học sinh
thành nhóm thảo luận, mỗi khi giáo viên giao nhiệm vụ thảo luận ở điều kiện lí tưởng,
cách tổ chức như trên cần 2 yếu tố : - Số lượng học sinh trong lớp không nhiều khoảng
30 – 35 học sinh và bàn ghế phải được trang bị đơn giản, gọn nhẹ .
_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 9
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

Phương pháp thảo luận sẽ được thành công khi các nhóm được giao nhiệm vụ. Câu
hỏi mà giáo viên đưa ra cũng dễ hiểu nhưng phải xoáy vào những trọng tâm khó nhất,
hay nhất của bài học để phát huy được hết trí tuệ của tập thể, cũng như sự tư duy của
tất cả học trò trong nhóm .
Các thành viên trong nhóm đều hiểu rõ nhiệm vụ của mình, các thành viên trong
nhóm phải tích cực vào cuộc thảo luận, phải quan tâm với mọi người trong nhóm. Để
tránh tình trạng người làm việc ít mà cũng có cùng số điểm của nhóm. Giáo viên
hướng dẫn học sinh ghi tên nhóm mình nộp cho thầy cô, bạn nào không hoạt động
hoặc ít hoạt động thì ghi ở cuối hàng và đánh một dấu chéo để giáo viên trừ điểm hoặc
nhắc nhớ trừ điểm.
Có sự kiểm tra các nhóm của giáo viên để đảm bảo các em đều hiểu rõ nhiệm vụ phải
làm. Do vậy giờ học sinh thảo luận là thời gian mà giáo viên phải quan sát, theo dõi để
nhận xét, đánh giá chính xác điểm cho học sinh, tránh làm thiệt thời gian cho bất cứ
một học sinh nào. Vì lí do mà giáo viên không bao quát hết trong giờ học sinh đang
thảo luận .
II / Các biện pháp giải quyết vấn đề.
Qua việc thực hiện phương pháp dạy học theo cách thảo luận nhóm trong dạy học
môn Giaó dục công dân ở trường THCS, để thực hiện tốt cần đảm bảo các yếu tố sau.
- Về phía giáo viên :

Phải chuẩn bị kĩ nội dung bài để nắm bắt, hiểu lúc nào cần đưa câu hỏi thảo luận
nhóm, gợi ý khi câu hỏi tương đối khó với HS, chia nhóm HS phải có đủ các đối
tượng học sinh: Giỏi ; Khá; T ; Yếu; Kém, nhắc nhở các em phải hoạt động tập trung
tránh cải vả gây ồn ào. Câu hỏi phải vừa sức với HS, không nên đánh đố các em .
- Về phía học sinh :
Trước giờ học các em phải chuẩn bị bài trước, gạch chân dưới những phần khó
hiểu để chú ý khi nghe thầy cô giảng bài, khi thảo luận phải giữ trật tự, tập trung suy
nghĩ, mọi HS trong nhóm đều đưa ra ý kiến của mình. Nhóm trưởng và thư ký phải
_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 10
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

chọn lọc ghi đáp án để trả lời khi giáo viên yêu cầu. Qua đó sẽ phát huy tính tích cực
sáng tạo của học sinh, giúp các em tiếp thu bài tốt hơn .
Tuy nhiên ngoài những thuận tiện trên, trong việc dạy học môn Giaó dục công
dân hiện nay, phương pháp này còn nhiền khó khăn: Lớp học quá đông, bàn ghế khó
di chuyển theo ý muốn, nội dung tiết học nhiều, bài còn quá lượng kiến thức, thời gian
cho môn học, tiết học ít. Nên phần lớn giáo viên phải chạy đủ thời gian cho kịp
chương trình, do vậy việc thảo luận đôi lúc còn qua loa, vội vàng, nhiều khi không thể
nghe hết được các ý tưởng của các em .
Nhưng trong quá trình đổi mới, chúng ta không thể ngồi chờ có đủ điều kiện mới
thực hiện, mà chúng ta phải biết vượt khó, linh động, sáng tạo, tìm mọi cách để đổi
mới phương pháp dạy học cho phù hợp với điều kiện của trường, của địa phương. Để
Thầy và Trò chúng ta ở trường THCS làm quen dần với cách dạy học không thụ động,
từ bỏ dần cách dạy một chiều, cách học thuộc lòng như đa số lâu nay vẫn làm hoặc đã
làm nhưng chưa có hiệu quả.
III / Hiệu quả phạm vi, qui mô áp dụng.
1 / Sử dụng sáng kiến kinh nghiệm.
Thử đề nghị một số bài .
Tổ chức HS thảo luận nhóm .

a / Ví dụ 1 : Khi dạy bài 5: “Tôn trọng kỉ luật”, SGK GDCD 6.
(GV chọn phần truyện đọc để dẫn dắt học sinh thảo luận).
Sau khi cho học sinh tìm hiểu về nôi dung truyện đọc “Giữ luật lệ chung”.
Giáo viên có thể tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm.
Bước 1 : Phân chia nhóm : 3 bàn một nhóm 6 em ( lớp có 6 nhóm ) .
Bước 2 : GV phát câu hỏi thảo luận. Thời gian thảo luận 5 phút.
( Phát phiếu thảo luận : 6 phiếu cho 6 nhóm ).
Câu hỏi :
+ Qua phần truyện đọc “Giữ luật lệ chung”, em thấy Bác Hồ đã tôn trọng những quy
định chung như thế nào ?
_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 11
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

+ Việc thực hiện đúng những quy định chung nói lên đức tính gì của Bác Hồ ?
Bước 3 : Học sinh tiến hành thảo luận theo sự hướng dẫn của giáo viên và sự điều
hành của nhóm trưởng .
Bước 4 : Tổng kết thảo luận, tổng kết chung trong cả lớp .
Các nhóm cử đại diện lên trình bày đáp án của nhóm mình .
Các nhóm bổ sung ý kiến và nhận xét chéo .
Cuối cùng giáo viên sữa lỗi cho học sinh .
Qua đáp án học sinh đưa ra, giáo viên phải có một kết luận chung nhất để học sinh ghi
vào vở.
* GV kết luận :
Mặc dù là Chủ tịch nước, nhưng mọi cử chỉ của Bác đã thể hiện sự tôn trọng luật lệ
chung được đặt ra cho tất cả mọi người.
b / Ví dụ 2 : Khi dạy bài 14: “Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên”, SGK
GDCD 7.
(GV chọn phần thông tin, sự kiện để dẫn dắt học sinh thảo luận). Sau khi cho học sinh
quan sát các bước ảnh hoặc băng hình về cảnh lụt lội, hạn hán, cháy rừng, ô nhiễm

không khí giáo viên có thể tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm.
Bước 1 : Phân chia nhóm : 3 bàn một nhóm 6 em ( lớp có 6 nhóm ) .
Bước 2 : GV phát câu hỏi thảo luận. Thời gian thảo luận 5 phút.
( Phát phiếu thảo luận : 6 phiếu cho 6 nhóm ).
Câu hỏi :
+ Em có suy nghĩ gì khi xem các bức ảnh trên ?
+ Lụt lội, hạn hán, cháy rừng, ô nhiễm không khí đã ảnh hưởng đến cuộc sống của
con người như thế nào ?
+ Nguyên nhân nào đã dẫn đến những thảm họa đó ?
+ Chúng ta cần làm gì để hạn chế, ngăn ngừa các thảm họa đó ?
Bước 3 : Học sinh tiến hành thảo luận theo sự hướng dẫn của giáo viên và sự điều
hành của nhóm trưởng .
_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 12
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

Bước 4 : Tổng kết thảo luận, tổng kết chung trong cả lớp .
Các nhóm cử đại diện lên trình bày đáp án của nhóm mình .
Các nhóm bổ sung ý kiến và nhận xét chéo .
Cuối cùng giáo viên sữa lỗi cho học sinh .
Qua đáp án học sinh đưa ra, giáo viên phải có một kết luận chung nhất để học sinh ghi
vào vở.
* GV kết luận :
Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên là giữ cho môi trường trong lành, sạch
đẹp, đảm bảo cân bằng sinh thái ; ngăn chặn, khắc phục các hậu quả xấu do con người
và thiên nhiên gây ra. Bảo vệ tốt môi trường và tài nguyên thiên nhiên giúp con người
tạo ra cuộc sống tốt đẹp, phát triển bền vững lâu dài.
c / Ví dụ 3 : Khi dạy bài 15 : “Phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy nổ và các chất độc
hại”, SGK GDCD 8.
(GV chọn phần đặt vấn đề để dẫn dắt học sinh thảo luận).

Sau khi cung cấp cho học sinh một số thông tin về tình hình tai nạn do vũ khí, cháy,
nổ và thực phẩm không an toàn ở nước ta; giáo viên có thể tổ chức cho học sinh thảo
luận nhóm.
Bước 1 : Phân chia nhóm : 3 bàn một nhóm 6 em ( lớp có 6 nhóm ) .
Bước 2 : GV phát câu hỏi thảo luận. Thời gian thảo luận 5 phút.
( Phát phiếu thảo luận : 6 phiếu cho 6 nhóm ).
Câu hỏi :
+ Em có cảm nghĩ gì khi đọc các thông tin trên ?
+ Tai nạn do vũ khí, cháy, nổ và thực phẩm không an toàn đã để lại những hậu quả
như thế nào ?
+ Cần làm gì để hạn chế, loại trừ những tai nạn đó ?
+ Em biết những quy định, những điều luật nào của nước ta về phòng ngừa tai nạn vũ
khí, cháy, nổ và các chất độc hại ?
_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 13
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

Bước 3 : Học sinh tiến hành thảo luận theo sự hướng dẫn của giáo viên và sự điều
hành của nhóm trưởng .
Bước 4 : Tổng kết thảo luận, tổng kết chung trong cả lớp .
Các nhóm cử đại diện lên trình bày đáp án của nhóm mình .
Các nhóm bổ sung ý kiến và nhận xét chéo .
Cuối cùng giáo viên sữa lỗi cho học sinh .
Qua đáp án học sinh đưa ra, giáo viên phải có một kết luận chung nhất để học sinh ghi
vào vở .
* GV kết luận.
Đất nước ta trải qua nhiều năm chiến tranh :
Một trong những hậu quả để lại là nạn súng đạn, mìn còn rơi rớt lại.
Ngày nay chúng ta đang phải đối phó với những tai nạn khủng khiếp này. Yêu cầu
phòng ngừa tai nạn càng cao, càng phức tạp và càng nghiêm ngặt.

Học sinh chúng ta cần có trách nhiệm trong vấn đề này.
d /Ví dụ 4. Khi dạy bài 8 :“Năng động sáng tạo”, SGK GDCD 9.
Bước 1 : Phân nhóm : Phân chia nhóm : 3 bàn một nhóm 6 em ( lớp có 6 nhóm ).
Bước 2 : Giáo viên phát câu hỏi thảo luận. Thời gian thảo luận 5 phút.
Câu hỏi : ( Giaó viên chọn phần đặt vấn đề về Bác học Ê-Đi-Xơn để HS thảo luận và
rút ra phẩm chất Năng động- sáng tạo của Bác học )
a / Em có nhận xét gì về việc làm của Ê-Đi-Xơn và Lê Thái Hoàng trong những câu
chuyện trên ?
b/ Những việc làm đó đã đem lại những thành quả gì cho Ê-Đi-Xơn và Lê Thái
Hoàng ?
Bước 3 : Học sinh tiến hành thảo luận theo sự hướng dẫn của giáo viên và sự điều
hành của nhóm trưởng ( 5 p ) .
Bước 4 : Tổng kết thảo luận, tổng kết chung trong cả lớp .
Các nhóm cử đại diện lên trình bày đáp án của nhóm mình .
Các nhóm bổ sung ý kiến và nhận xét chéo .
_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 14
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

Giáo viên kết luận :
Ê-Đi-Xơn và Lê Thái Hoàng là những người luôn năng động, sáng tạo .
Những việc làm đó đã đem lại niềm vui lớn cho Ê-Đi-Xơn và Lê Thái Hoàng vì
những việc làm họ đã đem lại những vinh dự cho bản thân, gia đình, đem lại những kì
tích vẽ vang cho quê hương, đất nước và cho nhân loại .
Năng động, sáng tạo rất cần thiết đối với mọi người trong sự nghiệp xây dựng đất
nước thời kỳ đổi mới .
Từ việc thảo luận trên giáo viên cho học sinh làm nhanh bài tập khảo sát tại lớp để
đánh giá kết quả .
Câu hỏi được giáo viên ghi lên bảng .
Em hãy nêu những biểu hiện của phẩm chất năng động, sáng tạo và thiếu năng động,

sáng tạo thông qua mẫu sau : ( Giáo viên kẻ 2 cột lên bảng học sinh điền biểu hiện ) .
Năng động sáng tạo Thiếu năng động sáng tạo
- Gặp bài khó không nản lòng tìm mọi
cách để giải quyết cho bằng được .
- An ngồi trong lớp chú ý nghe giảng, có
điều gì không hiểu là An mạnh dạn hỏi
ngay .
- Trong giờ học bài Mai luôn tìm ra cách
học bài mau thuộc bài nhất .
- Minh dám làm những việc khó khăn mà
người khác né tránh .
- Gặp bài khó nhờ anh, chị giải hộ .
- Học giờ văn, đem vở toán ra ghi bài
hôm trước .
- Nam chỉ làm những điều đã được
hướng dẫn .
C / KẾT LUẬN:
I / Ý nghĩa của đề tài đối với công tác.
Các nghiên cứu về thảo luận nhóm đã chứng minh rằng, nhờ thảo luận trong nhóm
nhỏ mà:
- Kiến thức của học sinh bớt phần chủ quan, phiến diện, làm tăng tính khách quan
khoa học.
_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 15
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

- Kiến thức trở nên sâu sắc, bền vững, dễ nhớ và nhớ nhanh hơn do được giao lưu, học
hỏi giữa các thành viên trong nhóm.
- Nhờ không khí thảo luận cởi mở nên học sinh, đặc biệt là những em nhút nhát, trở
nên mạnh dạn hơn; các em học được cách trình bày ý kiến của mình, biết lắng nghe có

phê phán ý kiến của bạn; từ đó, giúp học sinh đễ hòa nhập vào cộng đồng nhóm, tạo
cho các em sự tự tin, hứng thú trong học tập và sinh hoạt.
- Vốn hiểu biết và kinh nghiệm xã hội của học sinh thêm phong phú; kĩ năng giao tiếp,
kĩ năng hợp tác của học sinh được phát triển.
II / Bài học kinh nghiệm, hướng phát triển.
Phương pháp dạy và học hợp tác trong nhóm nhỏ giúp các thành viên trong
nhóm chia sẻ các băn khoăn, kinh nghiệm của bản thân, cùng nhau xây dựng nhận
thức mới. Bằng cách nói ra những điều đang nghĩ, mỗi người có thể nhận thấy rõ trình
độ hiểu biết của mình về chủ đề nêu ra, thấy mình cần học hỏi thêm những gì. Bài học
trở thành quá trình học hỏi lẫn nhau chứ không phải chỉ là sự tiếp nhận thụ động từ
giáo viên.
Thành công của bài học phụ thuộc vào sự nhiệt tình tham gia của mọi thành viên,
vì vậy phương pháp này còn được gọi là phương pháp cùng tham gia, nó như một
phương pháp trung gian giữa sự làm việc độc lập của từng học sinh với sự việc chung
của cả lớp .Trong hoạt động nhóm tư duy tích cực cuả học sinh phải được phát huy và
ý nghĩa quan trọng của phương pháp này là rèn luyện năng lực hợp tác giữa các thành
viên trong tổ chức lao động.
Cần tránh khuynh hướng hình thức và đề phòng lạm dụng, cho rằng tổ chức hoạt
động nhóm là dấu hiệu tiêu biểu nhất cuả đổi mới phương pháp dạy học, hoạt động
nhóm càng nhiều thì chứng tỏ phương pháp dạy học càng đổi mới.
III / Đề xuất.
Để thực hiện tốt việc phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông
qua phương pháp thảo luận nhóm, thì mỗi chúng ta cần phải.
- Đối với cán bộ quản lí giáo dục .
_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 16
Phát huy tính tích cực của HS trong dạy học môn GDCD thông qua phương pháp thảo luận nhóm.

Tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho giáo viên và học sinh thực hiện đổi mới phương
pháp dạy và học.

Có biện pháp quản lí, chỉ đạo tốt hơn nữa để thực hiện việc đổi mới phương pháp dạy
và học trong nhà trường một cách hiệu quả ; thường xuyên tổ chức thực hiện, kiểm
tra, đánh giá các hoạt động dạy và học theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học
nói chung và phương pháp dạy và học thảo luận nhóm nói riêng .
- Động viên, khen thưởng kịp thời hơn nữa đối với những giáo viên thực hiện có hiệu
quả trong công tác đổi mới phương pháp dạy học. Đồng thời phải đôn đốc, nhắc nhở
kịp thời, những giáo viên chưa tích cực đổi mới phương pháp dạy học nói chung và
phương pháp thảo luận nhóm nói riêng .
* Tài liệu tham khảo.
- SGK GDCD lớp 6, 7, 8, 9. Nhà xuất bản giáo dục.
- SGV GDCD lớp 6, 7, 8, 9. Nhà xuất bản giáo dục.
- Tài liệu về một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học môn GDCD THCS.
Nhà xuất bản giáo dục.
- Tài liệu của những vấn đề chung về đổi mới giáo dục trung học cơ sở.
Nhà xuất bản giáo dục.
Hoà Hiệp, ngày 01 tháng 12 năm 2010
Người thực hiện
Trần Ngọc Bính
_____________________________________________________________________________
Người thực hiện : Trần Ngọc Bính Trang 17