bài giảng Siêu âm qua thóp, PGS.TS Phạm Minh Thông

Siªu ©m qua thãp
pgs.ts ph¹m Minh th«ng
kỹ thuật thăm khám

Máy siêu âm:
-Máy di động làm tại gi ờng BN
-Có Dop và Dop màu
-Đầu dò 5MHz hay dùng nhất khám sâu, hố sau
-Đầu dò 10MHz khám nông
-NC GP quanh não thất nhân xám: đầu dò7,5MHz
-Nên dùng đầu dò thay đổi tần số 5-10MHz
-Đầu dò nhỏ, góc quét hẹp

Nghiên cứu huyết động:
-SS có hệ thống tự điều chỉnh tuần hoàn máu lên não,
không phụ thuộc áp lực đại tuần hoàn
-Mất chức năng này, RL-> gi ờng mao mạch não bị
tác động trực tiếp thay đổi áp lực-> xuất huyết d ới
nhện, trong NT
-Trẻ SS bị ngạt bị mất chức năng này: XH, thiếu máu
-SÂ qua thóp phát hiện sớm thiếu máu, chảy máu SS
-Soi phổ cộng h ởng từ cho phép chẩn đoán sớm

kỹ thuật thăm khám

Đ ờng vào thăm khám
-Khám qua đ ờng thóp tr ớc
-Thóp đóng lại sau 15-18
th
, 12
th

thóp <1,5cm khó
khám; tốt nhất trẻ còn bú
-Bệnh bẩm sinh: 3 NST 21, 3 NST 13, bệnh tạo x ơng
không hoàn chỉnh: thóp rộng, giãn NT
-Khớp sọ không liền: cắt ngang qua khớp trán, qua
khớp chẩm
-Đ ờng vào tình cờ: sau mổ, ứ dịch màng
não(meningocele)
kỹ thuật thăm khám

Chuẩn bị bệnh nhân:
-Không cần dùng tiền mê
-Có thể cho bú thuốc an thần
-S ởi ấm cho BN khi trời rét
-Giữ thẳng đầu không cử động
kỹ thuật thăm khám

Các lớp cắt:
-Cắt theo MP trán:
.Xoay đầu dò ra tr ớc và sau: nhìn tổng thể não
.Chếch ra tr ớc NC các thuỳ trán
.V ông góc lỗ tai đuôi mắt: qua sừng trán NT bên
.4 lớp chếch ra sau qua lỗ Monro, NT bên,
cầu não, thân NTB, tiểu não và
thuỳ chẩm phía sau
kỹ thuật thăm khám
kỹ thuật thăm khám

Các lớp cắt dọc:Xoay đầu dò 90đô, cắt 5 lớp
-Lớp cắt dọc giữa qua trục NT3 và 4

-Hai lớp cạnh dọc giữa chếch ra ngoài 15-20độ qua
trục lớn các NT bên
-Hai lớp cạnh dọc giữa nh ng
chếch nhiều hơn qua khe Sylvius.
-
SÂ Dop: ĐM não tr ớc, các nhánh viền thể trai, trai
viền, ĐM não giữa
-
Có bất th ờng: NC thêm não sau, thân nền, cảnh
trong
-
Xoang dọc trên, xoang bên.
kỹ thuật thăm khám
Biến thể giải phẫu bình th ờng:
-Não thất bên xẹp, không cân đối hai bên( BT sau vài
giờ, vài ngày)
-Tăng âm góc ngoài sừng trán, chẩm đối xứng
nhau( cấp máu và phát triển không giống nhau TB
TK)
-SS thiếu tháng: hình hai bờ của vách trong suốt,
nang đám rối mạch mạc
dấu hiệu siêu âm
dÊu hiÖu siªu ©m
Nang v¸ch trong suèt
Nang ®¸m rèi m¹ch m¹c
SÂ Kiểm tra tình trạng não trẻ sơ sinh
Chảy máu hay thiếu máu não trẻ SS thiếu tháng
-Đẻ non, ít cân: nguy cơ chảy máu, thiếu máu não
-Chảy máu màng não, trong não thất, hay lan toả
chảy và thiếu máu nhu mô; thiếu máu chất trắng

quanh NT
-SÂ Dop có phổ Dop dao động : dự báo chảy máu
( mất điều chỉnh)
dấu hiệu siêu âm
dÊu hiÖu siªu ©m
TrÎ SS chÊn th ¬ng s¶n khoa:
khèi m¸u tô t¨ng ©m hè sau
Chảy máu hay thiếu máu não trẻ SS thiếu tháng
-Đánh giá tiên l ợng thiếu máu, chảy máu ở trẻ SS
thiếu tháng.
.Tốt: khu trú nhu mô
.Không tốt: có nhuyễn chất trắng cạnh NT
.Chảy máu NT: khó tiên l ợng, hay để di chứng
-Khi có TT: kiểm tra nhiều lần, tiên l ợng xa
- Dop phát hiện thay đổi huyết động: RI tăng, phổ
dao động
dấu hiệu siêu âm
dÊu hiÖu siªu ©m
TrÎ 7 th¸ng t¨ng ALNS: gi·n NT vµ u hè sau
dấu hiệu siêu âm
Cùng BN sau 24h: tràn máu NT
khối máu tụ nhu mô não
Dop 4h sau đẻ có phổ Dop
dao động, SÂ chảy máu
NT vừa phải
Trẻ SS đủ tháng có nguy cơ thiếu oxy-thiếu máu não
-SS đủ tháng ngạt có nguy cơ thiếu oxy-thiếu máu:
tiên l ợng gần ko chính xác, hay có biến chứng xa:
thiếu hụt VĐ, chậm PT trí tuệ
-SÂ: vùng thiếu máu, thiếu máu chất trắng hay vở-d

ới vỏ
-Dop: RI giảm thứ phát do tăng Vd
dấu hiệu siêu âm
dấu hiệu siêu âm
SS 1 ngày, nhiễm độc thai nghén, co giật
SÂ: tăng âm chất trắng , chất xám giẳm âm
quanh các rãnh cuộn não, phân biệt rõ trắng-
xám( thiếu máu chất trắng)
CT có tổn th ơng giảm tỷ trọng
d ới vỏ
dÊu hiÖu siªu ©m
T¨ng Vd vµ gi¶m RI trÎ SS thiÕu m¸u n·o
lan to¶ vá vµ d íi vá

Theo dõi trẻ có nguy cơ về não cao
Theo dõi bệnh lý mạch máu não.
-Máu tiêu để lại hốc, giãn NT
-Đo KT NT không tiên l ợng tiến triển, Dop RI tăng
tức ứ n ớc tiến triển
-SÂ có thể thấy cơ chế ứ n ớc: tắc Monro, sylvius
-KT vị trí ống dẫn l u NT
dấu hiệu siêu âm

Theo dõi sau nhiễm trùng
-Sau viêm màng não nhất do nhiễm trùng: SÂ TD
biến chứng
.apxe não
.Thiếu máu thứ phát sau áp xe
.Viêm hệ thống NT: âm bất th ờng trong NT
.ứ n ớc thứ phát sau ap xe

dấu hiệu siêu âm

Siêu âm phát hiện các dị dạng não.
Khi có dị dạng mặt: hay có dị dạng não, mắt xa nhau
hay gần nhau kèm dị dạng nặng não
Khi có bất th ờng TK hay sọ.
-Chứng đầu to: do giãn ra của não
.ứ n ớc não thất
.Tụ dịch d ới màng nhện
dấu hiệu siêu âm
-Phát hiện các tiếng thổi trong sọ
.Th ờng là thông động TM và giãn thành túi của bóng
Gralien. LS nghèo, tiếng thổi, tim to
.SÂ: rỗng âm tròn lớn sau đồi thị, có một hay nhiều
mạch nuôi vào túi.
.Dop thấy nguồn gốc mạch máu
.Suy tim nặng, SÂ rõ: không làm thêm Angio vì chỉ
định điều trị
.Tim hơi to: CT,chụp mạch để phẫu thuật, nút mạch
dấu hiệu siêu âm