SÁNG KIẾN KINH NGIỆM : Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động tạo hình nhằm phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi

Phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o TP Lµo Cai
Trêng mÇm non hoa mai

BÁO CÁO
SÁNG KIẾN KINH NGIỆM
Đề tài: “Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động tạo hình
nhằm phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ”.

Họ và tên: Lê Thị Liên Hoa
Chức vụ: Hiệu trưởng
Năm học: 2011 - 2012
MỤC LỤC
1
TT Nội dung Số trang
1 Lý do chọn đề tài 3 - 3
2
2.1
2.2
2.3
2.4
Giải quyết vấn đề
Cơ sở lý luận của vấn đề
Thực trạng của vấn đề
Các biện pháp thực hiện
Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiêm.
4 - 17
4 - 5
5-5
6 - 16
16-17

3 Kết luận 18 -19
4 Tài liệu tham khảo 20-20


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động tạo hình nhằm phát
triển khả năng sáng tạo cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ”.
2
1/ Lý do chọn đề tài
Hoạt động tạo hình của lứa tuổi mầm non là một hoạt động mang tính
sáng tạo nghệ thuật, nó có một vị trí vô cùng quan trọng trong việc phát triển trẻ
em và được coi là một trong những con đường cơ bản để tiến hành giáo dục
thẩm mỹ, hình thành nhân cách cho trẻ.
Bậc học giáo dục mầm non là khâu đầu tiên của việc hình thành và phát
triển nhân cách con người. Ở điều 19 luật giáo dục có nêu “Mục tiêu của giáo
dục mầm non là giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm
mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách và chuẩn bị cho trẻ vào học
lớp1”Sự hình thành và phát triển các đặc điểm tâm lý nói chung và khả năng
sáng tạo nói riêng ở lứa tuổi mẫu giáo là cơ sở, là tiền đề, là nền móng cho sự
phát triển tâm lý, khả năng sáng tạo của trẻ.
Trên con đường giáo dục và phát triển một nhân cách toàn diện thì giáo
dục thẩm mỹ là một phương tiện hết sức quan trọng. Về bản chất giáo dục thẩm
mỹ là bồi dưỡng lòng khát khao đưa cái đẹp vào cuộc sống, tạo nên sự hài hoà
giữa con người - xã hội - tự nhiên, nhằm nâng cao năng lực cảm thụ và sáng tạo
của con người, làm cho con người phát triển một cách hài hoà trong mọi hoạt
động.
Trong thực tế chương trình chăm sóc giáo dục trẻ thông qua hoạt động tạo
hình đã được cải tiến về hình thức tổ chức, về phương pháp hướng dẫn xong
trong quá trình chỉ đạo và tổ chức các hoạt động, tôi thấy giáo viên ít chú ý đến
khả năng sáng tạo cho trẻ, trẻ thường bị đưa vào hoạt động một cách gò ép, áp

đặt, sản phẩm tạo hình của trẻ còn rất đơn điệu mang tính khuân mẫu, khô
khan,cứng nhắc gây cản trở cho sự phát triển cảm xúc, tình cảm thẩm mỹ, tính
tích cực nhận thức và trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ.
Xuất phát từ lý do trên tôi chọn đề tài “Một số biện pháp chỉ đạo giáo
viên tổ chức hoạt động tạo hình nhằm phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ
mẫu giáo 5-6 tuổi ”.
2. Giải quyết vấn đề
2.1. Cơ sở lý luận của vấn đề
Hoạt động tạo hình là một hoạt động nhận thức đặc biệt mang tính hình
3
tượng.Trong hoạt động tạo hình trẻ có nhiều cơ hội để trẻ tìm hiểu, nghiên cứu
các đối tượng miêu tả giúp trẻ có được hiểu biết, sự hình dung về các đối tượng,
từ đó xây dựng các biểu tượng. Bởi vậy, có thể khẳng định rằng hoạt động tạo
hình là một trong những phương tiện tích cực để phát triển ở trẻ các khả năng
hoạt động trí tuệ như: Óc quan sát, trí nhớ,tư duy,tưởng tượng Học tạo hình
còn giúp cho trẻ biết cách xắp xếp các hình tượng tạo nên bức tranh theo đề tài
hoặc theo ý thích và cách sắp xếp các hình, mảng, hoạ tiết, màu sắc, các hình cơ
bản. Cũng chính nhờ sự phát triển các kỹ năng mà các cơ bàn tay ngón tay của
trẻ phát triển từ vụng về đến linh hoạt.Như vậy, hoạt động tạo hình có tác động
hiệu quả đến việc phát triển thể chất cho trẻ.
Thông qua hoạt động tạo hình mà trẻ biết phân biệt cái tốt, cái xấu, cái
thiện cái ác. Trong hoạt động, trẻ rèn luyện đức tính kiên trì, bền bỉ và thói quen
làm việc có mục đích, trẻ biết đoàn kết, tương trợ giúp đỡ lẫn nhau trong học tập
cũng như các hoạt động khác.
Hơn nữa hoạt động tạo hình là một hoạt động mang tính nghệ thuật cao,do
vậy thông qua giờ hoạt động này đã phát triển ở trẻ khả năng cảm thụ thẩm mỹ
và bồi dưỡng cho các em những xúc cảm với cái đẹp.
Như vậy hoạt động tạo hình có một vai trò rất quan trọng và có tác dụng
to lớn trong việc giáo dục trẻ phát triển toàn diện ở tất cả các mặt: Thể chất, đạo
đức, trí tuệ và thẩm mỹ. Đặc biệt là đối với trẻ mẫu giáo lớn 5-6 tuổi, các em

đang ở giai đoạn phát triển mạnh về tư duy, nhất là tư duy trực quan hình tượng,
tư duy trừu tượng cũng đang được hình thành và phát triển, trẻ thích xây dựng
hình tượng theo ý bằng vốn kinh nghiệm đã có. Nhà sư phạm cần tổ chức tất cả
các quá trình mà nó gắn liền với việc xây dựng một hình tượng diễn cảm với sự
tri giác thẩm mỹ, sự hình thành biểu tượng về những đặc điểm và hình dáng
chung các vật với việc giáo dục khả năng tưởng tượng, sáng tạo trên cơ sở
những biểu tượng sẵn có với việc nắm vững những tính chất diễn cảm của màu
sắc, đường nét, hình dạng với việc thực hiện ý tưởng của mình vào vẽ, nặn, cắt
dán Có như vậy mới phát triển hết các tiềm năng sáng tạo ở trẻ.
2.2 Thực trạng của vấn đề
Hoạt động tạo hình là một trong những loại hình hoạt động nghệ thuật
4
quan trọng được trẻ mầm non ưa thích. Đây là một hoạt động rất lý thú và bổ
ích, nó giúp trẻ dễ dàng hoà nhập, cảm nhận vẻ đẹp phong phú và đa dạng của
thế giới xung quanh, rèn luyện phát triển cho trẻ khả năng sáng tạo ra cái đẹp và
đặc biệt là hình thành bồi dưỡng cho trẻ các cảm xúc tình cảm, thẩm mỹ trí tuệ
một yếu tố cơ bản trong việc hình thành nhân cách của trẻ.
Trong quá trình chỉ đạo và thâm nhập thực tế qua các tiết dạy tôi thấy còn
một số khó khăn:
Giáo viên chưa chú ý đến những sáng tạo của trẻ, còn gò ép trẻ bắt trẻ làm
theo khuôn mẫu của cô, chưa quan tâm đầy đủ tới việc tổ chức cho trẻ tiếp xúc
với thế giới xung quanh,nhằm kích thích ở trẻ tính sáng tạo. Chưa mạnh dạn lựa
chọn những đề tài khó,đồ dùng cũng chưa phong phú về chủng loại, các chất
liệu chủ yếu là những đồ bằng nhựa, đồ dùng mua sẵn, chưa biết tận dụng những
nguyên vật liệu sẵn có của địa phương, những nguyên vật liệu có sẵn trong thiên
nhiên để tạo ra những sản phẩm mang tính sáng tạo và đa dạng về vật mẫu,
phong phú về chất liệu,chủng loại
Chất lượng tạo hình của các lớp thấp, trẻ thao tác còn chậm và chủ yếu
thực hiện những đề tài đơn giản
Sản phẩm tạo hình của trẻ còn đơn điệu, chưa phong phú về thể loại.

Diện tích khuôn viên của nhà trường chật hẹp, chưa có đủ các vườn cây,
vườn hoa, vườn rau và các điều kiện khác để cho trẻ tham quan tích lũy kinh
nghiệm
Từ những thực trạng như vậy để giúp cho trẻ phát triển tốt khả năng sáng
tạo trong tạo hình các nhà sư phạm cần có nhiều biện pháp tổ chức thực hiện
giúp trẻ phát triển tài năng.
2.3 Các biện pháp thực hiện
* Nhóm biện pháp thứ nhất: Nhóm các biện pháp “ tạo vốn”
Nhóm các biện pháp tổ chức cho trẻ quan sát, tạo cảm xúc, hứng thú giúp
trẻ ghi nhớ, tích luỹ, làm giàu vốn biểu tượng về thế giới xung quanh.Vốn cảm
xúc ấn tượng, biểu tượng phong phú chính là nền tảng để phát triển những mầm
mống ban đầu của khả năng sáng tạo
- Chỉ đạo các giáo viên tăng cường tổ chức cho trẻ tiếp xúc, quan sát đối
5
tượng miêu tả trong môi trường tự nhiên, môi trường xã hội
Trong quá trình quan sát tôi chỉ đạo giáo viên cho trẻ qua sát nắm bắt các
đối tượng từ tổng thể đến chi tiết, phân tích đối chiếu tìm ra mối quan hệ giữa
các đối tượng và cuối cùng là quan sát nắm bắt toàn bộ cấu trúc trong một chỉnh
thể hoàn chỉnh.
Khi cho trẻ quan sát các cô giáo cần đặt câu hỏi ( Tại sao? Để làm gì?
Như thế nào? ) hệ thống câu hỏi luôn được điều chỉnh linh hoạt để giúp trẻ định
hướng vào việc phát triển và phân tích những nét mới trong đối tượng miêu tả
Giáo viên tổ chức cho trẻ quan sát, tạo cảm xúc hứng thú giúp trẻ ghi nhớ,
tích lũy làm giàu, có vốn biểu tượng về thế giới xung quanh từ tranh ảnh, băng
hình, mô hình để trẻ có cái nhìn đầy đủ và sâu sắc hơn về nội dung, đối tượng
mình cần miêu tả. Tạo điều kiện cho trẻ được tiếp xúc với thế giới tự nhiên
phong phú và đầy hấp dẫn qua các buổi dạo chơi, tham quan và các giờ hoạt
động khác ngoài ra chúng tôi còn tổ chức các buổi quan sát đối tượng miêu tả
với nhiều loại hình nghệ thuật khác
VD: Đối với bài vẽ trang trí hoa lá, tôi cho trẻ quan sát:

Ảnh hoa lá các loại
Tranh nghệ thuật về hoa
Đồ gốm: bát đĩa gốm có trang trí các họa tiết về hoa
Đồ thủy tinh mỹ nghệ: Hoa bằng gỗ, nhựa, thủy tinh
Bên cạnh đó tổ chức cho trẻ tham quan vườn trường, tiếp xúc với nhiều
loại hoa, lá khác nhau kích thích hoạt động sáng tạo qua các câu hỏi đàm thoại
và những câu hỏi tập trung vào việc cho trẻ miêu tả bằng lời những đặc điểm
cấu trúc, màu sắc của các loại hoa, lá trong vườn trường để trẻ ghi nhớ những
nét đặc trưng của chúng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tưởng tượng tái tạo từ
những gì đã quan sát, ghi nhớ, củng cố những biểu tượng vừa mới được hình
thành, sau đó tổ chức cho trẻ vẽ trên sân trường những gì trẻ vừa tiếp thu được
sau quá trình quan sát.
Quá trình tri giác và đàm thoại, giáo viên cần sử dụng kết hợp các biện
pháp như dùng thơ, truyện, câu đố mượn những hình ảnh, lời nói sinh động để
gợi cảm xúc tích cực, kích thích sự liên tưởng của trẻ
6
VD: Đọc thơ “ Hoa kết trái”
Hoa cà tim tím Hoa vừng nho nhỏ
Hoa mướp vàng vàng Hoa đỗ xinh xinh
Hoa lựu chói trang Hoa mận trắng tinh
Đỏ như đốm lửa Rung rinh trước gió
Hay kể các câu chuyện cổ tích: “ Sự tích hoa dâm bụt”; Sự tích hoa cúc trắng”
Trẻ rất hứng thú khám phá về hoa từ những vần thơ, câu chuyện rất lạ, rất mới
trong trí tưởng tượng sáng tạo và tư duy xúc cảm mà cũng thật gần gũi với trẻ
Sử dụng phương pháp chỉ dẫn nhằm giúp trẻ lĩnh hội các phương thức tạo
hình cơ bản. Nhờ sự chỉ dẫn mà giáo viên có thể tập cho trẻ sử dụng các dụng
cụ, vật liệu, chất liệu theo đúng cách, đồng thời tập cho trẻ sử dụng các phương
tiện truyền cảm mang tính tạo hình: Đường nét, màu sắc, hình dạng, bố cục để
thể hiện hình tượng qua các hoạt động vẽ, nặn, cắt dán nâng dần độ khó và sử
dụng linh hoạt các biện pháp giúp trẻ nhận thức ra các đặc điểm và mối quan hệ

không gian giữa các bộ phận, các chi tiết của đối tượng và điều quan trọng hơn
cả là sự thay đổi hình dạng, kích thước của các bộ phận, chi tiết đó khi đối tượng
chuyển động, hướng cho trẻ mô tả đối tượng ở các tư thế khác nhau: đứng, chạy,
nằm và mối quan hệ không gian với nhau ( gần- to, xa- nhỏ, cao- thấp )Khuyến
khích trẻ táo bạo trong tìm tòi các phương pháp miêu tả
VD: Với bài xé dán “Những con côn trùng mà cháu yêu thích” là một đề
tài phức tạp, giáo viên để cho trẻ có được những hình ảnh sinh động về những
con công trùng và ghi nhớ chúng, trước khi tổ chức tiết học cần tổ chức cho trẻ
xem tranh ảnh, băng hình về đề tài, khuyến khích trẻ tìm hiểu, khám phá ra
những nét riêng và độc đáo về hình dáng, đặc điểm của chúng.
Để lôi cuốn trẻ vào hoạt động cần phải tổ chức theo nhiều hình thức khác
nhau, có sự lựa chọn và thay đổi một số thủ thuật, biện pháp, điều này làm cho
nhiệm vụ tạo hình trở nên dễ dàng hơn và trẻ nhanh chóng nắm bắt được
phương thức miêu tả. Việc chỉ dẫn cũng được dùng trong các trường hợp làm
chính xác thêm trình tự của hành động, nhắc nhở, gợi ý trẻ nhớ lại những điều
đã quên, hoặc bổ xung các nội dung tạo hình nào đó. Khi hướng dẫn cần được
tiến hành một cách nhẹ nhàng phù hợp với sự tiếp thu của trẻ, không cứng nhắc,
7
không gò ép trẻ
Dùng hệ thống câu hỏi kích thích hoạt động của tư duy giúp trẻ sáng tạo
Tạo điều kiện cho trẻ hoạt động tích cực với đối tượng miêu tả.
Để làm giàu ý tưởng tạo hình, tạo cảm xúc và hứng thú cho trẻ, giáo viên
sử dụng vật mẫu là những đối tượng mới lạ hấp dẫn và có những nét độc đáo
riêng, cho trẻ thường xuyên tiếp xúc với đối tượng tạo hình trong cuộc sống
xung quanh tạo môi trường thẩm mỹ cho trẻ, cho trẻ làm quen với các tác phẩm
nghệ thuật như: Tranh, ảnh nghệ thuật,tranh dân gian, tượng đá, các sản phẩm
thủ công mỹ nghệ bằng mây tre ,nứa Đặc biệt là sử dụng vật thật,các đối
tượng có trong môi trường tự nhiên như: cỏ cây, hoa lá, các con vật Việc cho
trẻ tri giác các đối tượng trên sẽ giúp trẻ nhận ra sự phong phú về cái đẹp không
chỉ về chất liệu, hình dáng mà còn về cách thể hiện.

VD: Cho trẻ quan sát những con vật được làm bằng chất liệu tự nhiên như
con trâu làm bằng lá bàng hay lá mít con chuồn chuồn được làm bằng tre
Khi cho trẻ tiếp xúc với đối tượng miêu tả trong môi trường tự nhiên gần
gũi xung quanh trẻ cần chú trọng tới lời nói sinh động, giàu tính hình tượng của
cô để giúp trẻ hình dung, dễ nhớ. Lời nói sinh động của cô đã giúp trẻ cảm thụ
được vẻ đẹp phong phú đa dạng đầy hấp dẫn của đối tượng quan sát, giúp cho trí
tưởng tượng của trẻ bay cao, bay xa hơn.
VD: Trong bài nặn các con vật mà cháu yêu thích
Cô mượn hình ảnh, lời nói dí dỏm trong bài hát hoặc câu thơ như:
“ Con cua tám cẳng, hai càng
Chẳng đi mà lại bò ngang ở đường ” hay
“ Cái vòi đi trước, hai chân chước đi trước, hai chân sau đi sau,
còn cái đuôi đi sau rốt ”
Trong phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ mẫu giáo, việc yêu
cầu trẻ quan sát tích luỹ biểu tượng đầy đủ chính xác là rất cần thiết nhưng
không có nghĩa là bắt trẻ phải mô tả giống thật.Nếu tổ chức cho trẻ quan sát có
mục đích các hiện tượng trong thiên nhiên và cuộc sống xung quanh, nghiên cứu
đối tượng một cách sâu sắc sẽ tạo điều kiện cho các hình ảnh sáng tạo có tính
nghệ thuật hình thành. Các vật thật với đa dạng muôn màu muôn vẻ sẽ cung cấp
8
cho trẻ nội dung sinh động của nó, kết hợp giữa việc quan sát với sự miêu tả
bằng từ ngữ có tính nghệ thuật và hoạt động của trẻ sẽ kích thích các cảm xúc,
tình cảm thẩm mỹ, giáo dục tình yêu đối với thiên nhiên ,đất nước , con người
tạo đà cho sáng tạo phát triển.
* Nhóm biện pháp thứ 2
Nhóm các biện pháp giáo dục trẻ lòng say mê, sự ham thích và tình yêu
đối với nghệ thuật tạo hình. Để hình thành ở trẻ lòng mong muốn được tạo nên
cái đẹp, có thể sử dụng các biện pháp sau:
Hướng dẫn giáo viên tăng cường cho trẻ làm quen tác phẩm nghệ thuật có
bố cục tương đối phức tạp,song các tác phẩm được lựa chọn phù hợp với nhận

thức và thị hiếu thẩm mỹ của trẻ nhằm bồi dưỡng khả năng quan sát mang tính
nghệ thuật, tạo ấn tượng cảm xúc phong phú, sự thể hiện đa dạng các sự vật hiện
tượng. Trẻ được làm quen với các tác phẩm nghệ thuật tạo hình trong các buổi
dạo chơi, tham quan hoạt động vui chơi, ngày lễ, ngày hội
Giáo dục cách nhìn, cách nghĩ và cách cảm thụ, sao cho trẻ tự lĩnh hội và
thấy ham thích.
Động viên trẻ tích cực phát huy khả năng độc lập quan sát đã được bồi
dưỡng ở giai đoạn trước, tăng cường củng cố và bồi dưỡng khả năng suy luận
độc đáo
Kích thích trẻ vận dụng những kinh nghiệm riêng, vốn biểu tượng tạo
hình đã có vào những tình huống mới, phát huy khả năng sáng tạo của trẻ
Tích cực khơi gợi cảm xúc của trẻ qua những bài thơ, bài hát, câu chuyện
cổ tích, câu đố khích lệ động viên trẻ tìm kiếm phương thức miêu tả
VD: Tiết học “ Vẽ về câu chuyện cổ tích mà cháu thích” Khi cho trẻ quan
sát, đàm thoại vật mẫu cô hướng dẫn trẻ quan sát ở nhiều góc độ khác nhau: như
trực diện, quan sát từ trên xuống, quan sát theo góc trái, phải của đối tượng
Bồi dưỡng cảm xúc, rèn luyện kỹ năng thể hiện và khơi gợi sự thích thú
tạo điều kiện cho trẻ hoạt động.
Tránh tình trạng gò ép trẻ theo khuôn mẫu.
VD: Bài vẽ theo mẫu “ Chân dung cô giáo” cô vẽ áo màu đỏ không bắt
buộc trẻ phải tô màu áo giống cô mà trẻ có thể sáng tạo vẽ và tô mầu áo màu
9
vàng, cài lơ
Hãy khuyến khích trẻ thử những cách thức mới lạ để tạo ra một điều gì
đó. Ngay cả khi trẻ tham gia làm thủ công cũng cần phải khuyến khích trẻ tạo ra
1 sản phẩm thật riêng biệt, đối với trẻ chẳng có gì là đúng hay sai trong sáng tạo,
tạo hình cả.
VD: Vẽ thuyền trên biển
Cô bật nhạc lên và khuyến khích trẻ vẽ theo cảm xúc mà nhạc mang lại
như vẽ những gợn sóng, những tia nắng cùng lúc với nhạc sẽ thúc đẩy sự phát

triển của não bộ, tất cả những sáng tạo và hứng thú này sẽ là động lực để trẻ
khám phá khoa học và thế giới xung quanh
Người ta không thể có sáng tạo nghệ thuật nếu như không có tình yêu,
niềm đam mê lớn lao đối với nghệ thuật vì vậy đây là một biện pháp hết sức
quan trọng đối với việc phát triển sáng tạo. Trong quá trình cung cấp các biểu
tượng, giáo viên giúp trẻ phân tích, so sánh, tổng hợp để tìm ra những điểm
chung, điểm riêng của sự vật, hiện tượng, cần giáo dục cho trẻ cách nhìn, cách
nghĩ và cách cảm thụ sao cho trẻ tự lĩnh hội và thấy ham thích vì trẻ phải dựa
vào vốn hiểu biết của mình,tự tiếp thu, tự tìm hiểu và phát hiện ra những điều lý
thú, mới mẻ. Muốn vậy giáo viên phải kích thích gợi mở, tạo điều kiện cho trẻ
tích cực hoạt động. Khi trẻ thích thú, say mê thì chất lượng sản phẩm hoạt động
nghệ thuật mới được nâng cao và khả năng sáng tạo nghệ thuật sẽ phát triển.
Trong khi hướng dẫn trẻ vẽ, nặn,cắt dán giáo viên sử dụng những câu
nói ngắn gọn, dễ hiểu có tính hình tượng và dí dỏm cùng với điệu bộ, cử chỉ nét
mặt nhằm gây cảm xúc và khơi gợi lòng ham thích hoạt động tạo hình cho trẻ để
khi hoạt động trẻ thấy thoải mái tự tin hơn như chính mình là người “nghệ
sĩ”đang tham gia vào việc tạo ra các “ tác phẩm” nghệ thuật. Các kỹ năng tạo
hình thường được trẻ thao tác nhờ có cảm xúc tích cực như: Khả năng sử dụng
màu sắc để phản ánh cảm xúc trước vẻ đẹp của thiên nhiên hay một đối tượng sự
vật nào đó.Kỹ năng thực hành của trẻ chỉ có được khi có sự kích thích của hứng
thú vì vậy cần rèn luyện các kỹ năng cho trẻ giúp trẻ linh hoạt trong hoạt động
để từ đó làm xuất hiện hứng thú tiếp theo,đồng thời kích thích trẻ hoạt động để
tích luỹ kiến thức. Kỹ năng trong hoạt động tạo hình được coi là phương tiện
10
giúp trẻ biểu lộ những tình cảm, mong muốn của mình. Bởi vậy nhiệm vụ bồi
dưỡng cảm xúc rèn luyện kỹ năng thể hiện và khơi gợi sự ham thích hoạt động
tạo hình là vô cùng quan trọng. Song điều này có mang lại hiệu quả hay không
còn phụ thuộc vào kỹ năng, thái độ và hứng thú,xúc cảm, tình cảm của chính
người giáo viên đối với hoạt động tạo hình. bởi vậy nhiệm vụ quan trọng của
giáo viên là bồi dưỡng cảm xúc, rèn luyện kỹ năng thể hiện và khơi gợi sự ham

thích của trẻ trong hoạt động tạo hình.
Bằng các biện pháp khéo léo giáo viên kích thích tính hiếu kỳ, tò mò của
trẻ qua những câu chuyên, lời kể, những câu hỏi có liên quan đến nội dung tạo
hình.Tập trung sự chú ý, gây hứng thú cô giáo có thể sử dụng các bài thơ, bài
hát , trò chơi liên quan đến đối tượng miêu tả
VD: Nặn đàn gà
Thông qua bài thơ đàn gà con trẻ tưởng tượng ra đàn gà con rất đẹp màu
lông vàng, mắt đen, chân nhỏ xíu trẻ vẽ theo sự tưởng tượng đó
Ở mỗi sản phẩm tạo hình, trẻ có cách nghĩ, cách hiểu và cách cảm thụ
riêng,vì vậy cũng có vẻ đẹp riêng của lứa tuổi.Vì vậy tránh tình trạng gò ép trẻ
rập khuôn theo mẫu một cách đúng đắn, chính xác, tránh việc biến giờ học tạo
hình thành những giờ sao chép buồn tẻ.Những giờ học như vậy sẽ buộc trẻ làm
theo như một cái máy, tiếp nhận kiến thức chung chung, khó nhớ, trẻ không
được thể hiện mình, gây cho trẻ cảm giác cảm giác căng thẳng mất hào hứng, trẻ
chán nản và không có niềm tin vào bản thân, như vậy không những kìm hãm sự
phát triển tưởng tượng sáng tạo mà còn làm thui chột năng khiếu.Để tránh tình
trạng này đòi hỏi giáo viên phải hiểu trẻ, luôn ở bên cạnh để giúp đỡ và khơi dạy
ở trẻ lòng yêu nghệ thuật. Điều này hết sức cần thiết cho sự phát triển và hoàn
thiện nhân cách của trẻ sau này.
VD: Dạy bài xếp dán về động vật từ gợi ý của cô trẻ biết sử dụng vải vụn
có những họa tiết chấm để làm mai rùa, thân con cá, thân đà điểu
* Nhóm biện pháp thứ 3.
Nhóm các biện pháp bồi dưỡng khả năng suy luận độc đáo.Để phát
triển tư duy sáng tạo, hình thành khả năng tưởng tượng sáng tạo,ta có thể sử
dụng biện pháp sau:
11
Khuyến khích sự sáng tạo ở trẻ nhỏ là quá trình mà ở đó giáo viên cho
phép chấp nhận ý tưởng của trẻ và để cho trẻ phần nào tự kiểm soát mình. Tạo
môi trường lớp học sao cho trẻ được khám phá và chơi 1 cách thoải mái
Giáo viên phải tôn trọng ý tưởng của trẻ chứ không được ép trẻ theo các

ý tưởng của người lớn
VD: Khi trẻ vẽ vườn hoa trẻ có thể sáng tạo thêm là vẽ các con côn trùng
đang đậu trên cành hoa và trẻ tô màu bằng nhiều chất liệu mà trẻ thích, cô giáo
không được bắt trẻ vẽ theo yêu cầu của cô
Tạo điều kiện cho trẻ khám phá môi trường xung quanh,cho trẻ có nhiều
thời gian để trẻ khám phá, trải nghiệm các ý tưởng và khả năng đi từ ý tưởng
chung đến ý tưởng cá nhân. Sự sáng tạo luôn nẩy sinh trong các hoạt động hàng
ngày ở lớp học
VD: Trong bài tạo hình “ Làm quà tặng chú bộ đội”
Cô cho trẻ làm bằng nhiều chất liệu khác nhau, trẻ được dùng các kĩ năng như
vẽ, nặn, xé dán, chắp ghép để tạo nên sản phẩm đẹp tặng cho các chú bộ đội
Nuôi dưỡng sự sáng tạo của trẻ
Cho phép trẻ khám phá tạo hình bất cứ khi nào trẻ muốn, các hoạt động
thủ công với sự hướng dẫn của giáo viên và các công việc đối với trẻ ở mức độ
từ đơn giản đến phức tạp. Trong lớp học cần có khu vực tranh ghép vì đây là
cách tuyệt vời để khuyến khích trẻ sáng tạo. Cô giáo cần chuyển bị các đồ dùng
vật liệu như băng dính, hồ dán, ghim, bìa cứng để trẻ thiết kế bức tranh ghép
của mình với các phương tiện đã có. Hãy cho trẻ thay đổi từ các chiếc khuy áo
sang những chiếc hạt vòng, chúng ta sẽ có những bức tranh ghép thể hiện sự
sáng tạo mới hoặc thay đổi từ giấy sang bìa cũng là kinh nghiệm hoàn toàn mới
ở trẻ
Tăng cường khả năng độc lập phân tích, xây dựng hình tượng sáng tạo về
đối tượng miêu tả, tạo thêm nhiều chi tiết mới mẻ, tạo nên nội dung hấp dẫn cho
bức tranh.Trẻ đã độc lập thể hiện ý đồ sáng tạo của mình, trẻ sáng tác tranh theo
sự suy nghĩ và tình cảm của mình.
VD: Vẽ về truyện “Tấm cám” trẻ sáng tạo vẽ cô Tấm bước ra từ quả thị,
quả thị được vẽ tách ra làm đôi, cô Tấm đứng trong quả thị mỉm cười
12
Hay trong câu truyện “ Cây tre trăm đốt” có cháu vẽ cảnh phú ông cắm
đầu xuống mặt đất mặt mũi nhem nhuốc

Thiết lập góc tạo hình trong lớp để trẻ có thể tự do khám phá, phát hiện
các phương tiện tạo hình, các phương tiện tạo hình nên được cất ở những nơi dễ
thấy và dễ lấy, tùy thuộc độ tuổi của trẻ mà giáo viên cho phép mức độ trẻ độc
lập tiếp cận với phương tiện này, những trẻ lớn hơn nên cung cấp nhiều phương
tiện hơn và được tự do hơn, hãy cung cấp thêm những đồ dùng vật liệu để mở
rộng khả năng sáng tạo của trẻ
VD Ngoài màu vẽ, đất nặn cô có thể cung cấp cho trẻ phấn màu các loại,
bột mì, đất sét để cho trẻ tạo sản phẩm theo sự sáng tạo của mình
Bồi dưỡng khả năng sáng tạo và sử dụng các hình tượng sơ đồ hoá vào
việc thể hiện hình ảnh các loại đối tượng miêu tả.
VD: Đối với hoạt động nặn ngoài việc cho trẻ sử dụng đất nặn thông
thường có thể cho trẻ sử dụng thêm đất sét, bột mì, các sản phẩm của trẻ sẽ sinh
động hơn và đáng yêu hơn nhiều nếu ta điểm vào đó 1 số hạt như hạt đỗ đen làm
mắt các con vật hạt vừng làm vảy
Bồi dưỡng khả năng tưởng tượng sáng tạo cho trẻ bằng cách tổ chức
chương trình tạo hình hợp lý và phối hợp các hoạt động khác nhau, từng bước
giúp trẻ tái hiện lại theo mẫu, theo trí nhớ, miêu tả trên cơ sở hoạt động tích cực
tưởng tượng sáng tạo.
VD: Trẻ lấy lá tre khô làm con chuồn chuồn, ngoài ra có thể lấy len, giấy
báo, giấy nhăn, vỏ xò làm nền cho bức tranh
Trẻ phải tham gia vào các hoạt động thì mới có khả năng phát triển sáng
tạo đặc biệt là hoạt động tạo hình bởi hoạt động này được thể hiện dưới hình
tượng là điều kiện tốt nhất để trẻ phát triển khả năng tri giác, các thao tác tư duy
tưởng tượng
Nhờ quá trình miêu tả lại bằng lời mà các hình ảnh quan sát được lưu giữ
trong trí nhớ của trẻ. Khi đề ra cho trẻ nhiệm vụ cho trẻ tái tạo một đối tượng
nào đó trẻ sẽ cố gắng liên hệ những đặc điểm của vật đã được tri giác với các
đặc điểm của vật hiện có, khảo sát lại vật liệu dẫn tới việc ghi nhớ màu sắc, xem
lại các biến đổi của hình dạng, các quan hệ về độ lớn và các thuộc tính, các quan
13

hệ được dùng làm mẫu sẽ giúp trẻ thể hiện lên sản phẩm tranh vẽ, tranh xé dán,
tượng nặn một cách dễ dàng.
Trong mỗi giờ học tạo hình giáo viên cần chú ý tập trung cho trẻ phân
tích, so sánh, đối chiếu từng sự vật riêng lẻ rồi tổng hợp lại, tìm ra mối liên hệ và
quan hệ giữa chúng để khi trẻ tái hiện vào tranh vẽ có sự liên kết logic giữa các
sự vật. Luyện tập được kỹ năng phân tích một tình trạng phức tạp thành nhiều bộ
phận hợp thành, kỹ năng xác định các bộ phận đó sắp xếp liên hệ với nhau như
thế nào để nắm vững đặc trưng của sự vật hỗ trợ cho quá trình tái hiện vào tranh
vẽ, cho trẻ lĩnh hội kinh nghiệm một cách phong phú để trẻ có được vốn hiểu
biết sâu rộng phục vụ cho quá trình sáng tạo. Giáo viên tạo điều kiện cho trẻ vận
dụng những hiểu biết của mình để tìm những phương thức thể hiện phù hợp với
khả năng và ý đồ của mình, khuyến khích ở trẻ những sáng kiến, tính táo bạo
tìm tòi các phương pháp mô tả để giúp trẻ phát huy tính tích cực chủ động sáng
tạo cho hoạt động tạo hình. Có nhiều biện pháp khác nhau để hướng dẫn trẻ,đòi
hỏi giáo viên phải biết lựa chọn và sử dụng linh hoạt khéo léo tuỳ thuộc vào khả
năng của trẻ đồng thời tạo được không khí học nhẹ nhàng thoải mái.Khi trẻ cảm
thấy thực sự hứng thú và giàu ý tưởng tượng tạo hình thì trẻ sẽ tích cực hoạt
động tập trung mọi sức lực của mình để thực hiện yêu cầu của giờ học, trẻ
không đơn thuần bắt chước tranh mẫu, vật mẫu mà đã có sự biến đổi một cách
sáng tạo, bổ sung những chi tiết mới,tự tìm ra những phương thức thực hiện ý
định sáng tạo của mình để khi gặp đối tượng, sự vật cần miêu tả là trong óc trẻ
đã nhanh chóng hình thành nên những nội dung cần tái hiện và cách thức tái tạo
nó.
Với việc sử dụng nhóm các biện pháp bồi dưỡng khả năng suy luận độc
đáo, phát huy khả năng trong tạo hình là rất cần thiết, nó tạo điều kiện cho trẻ
lĩnh hội các kinh nghiệm tạo hình một cách nhanh chóng. Chính nhờ các biện
pháp này mà trẻ không chỉ phát triển khả năng tạo hình, mà thông qua hoạt động
này còn thúc đẩy sự hình thành và phát triển của họt động trí tuệ.
*Nhóm biện pháp thứ 4.
Nhóm các biện pháp kích thích trẻ vận dụng những kinh nghiệm riêng

vốn biểu tượng tạo hình đã có vào những tình huống mới, phát huy khả năng
14
sáng tạo của trẻ.Việc tổ chức hoạt động, hình thành các kinh nghiệm sáng
tạo cho trẻ có thể được thực hiện nhờ các biện pháp sau:
Giáo viên tập cho trẻ miêu tả chủ đề với nhiều phương án khác nhau, cô
cho trẻ tự chọn hoặc trẻ tự đưa ra các phương án và chọn
VD: Với đề tài “ Vẽ các muông thú trong rừng” Trẻ tưởng tượng ra con
sư tử oai phong được bầu làm chúa tể rừng xanh trẻ vẽ to ở giữa có bộ lông
khoang rất đẹp, các con vật khác với mọi tư thế đứng xung quanh
Tạo điều kiện cho trẻ được tạo hình ở mọi lúc, mọi nơi, trong góc tạo
hình, trong giờ chơi, vẽ ngoài trời, nặn tự do, sử dụng nguyên liệu Ngoài ra cô
còn có thể cho trẻ tạo hình về thế giới xung quanh như vẽ trên gạch, xây lâu đài
trên cát, xếp hình bằng cây,sỏi hạt ở ngoài trời
Hướng dẫn trẻ làm an bum ảnh, vẽ truyện sáng tạo, làm đồ chơi từ vỏ
hộp, chai lọ, làm cây, làm hoa trong các góc, trong các dịp lễ hội cô dạy trẻ làm
bưu thiếp, làm hình ảnh nộm, đồ chơi hay dây xúc xích để trang trí nhóm lớp.
Trong đó có biện pháp tập cho trẻ miêu tả theo chủ đề, sử dụng nhiều
nhiều phương án khác nhau. Đây là biện pháp đòi hỏi trẻ phải vận dụng tri thức,
vốn kinh nghiệm, trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo để thể hiện một chủ đề
với nhiều nội dung, dáng vẻ hợp thành, đòi hỏi trẻ phải rèn luyện cách xây dựng
bố cục sao cho cân đối phù hợp với nội dung miêu tả mà mình đã lựa chọn
VD: Vẽ “ câu chuyện cổ tích mà cháu thích” trẻ vẽ ông bụt có dâu dài
cưỡi mây, tay đang xoa đầu cậu bé bên cạnh là chiếc giỏ đựng một con cá bống
nhỏ
*Nhóm biện pháp thứ 5.
Sử dụng sản phẩm của trẻ vào đời sống sinh hoạt, vào những ngày lễ
ngày hội.
Sử dụng sản phẩm của trẻ vào ngày lễ, ngày hội.
Các ngày lễ, ngày hội góp phần không nhỏ trong việc giáo dục và làm
giàu cho những tâm hồn trẻ thơ những tình cảm đẹp đẽ, yêu thương con người,

yêu quê hương xứ sở của mình. Sử dụng sản phẩm của trẻ vào ngày hội, ngày lễ
tạo cho trẻ tâm trạng chờ đón, mong đợi ngày vui sắp đến, trẻ tỏ ra quan tâm đến
nhau, cùng nhau chuẩn bị và vui mừng, động viên nhau cùng cố gắng, việc cùng
15
cô chuẩn bị tổ chức ngày hội, ngày lễ còn giúp trẻ rèn luyện tính độc lập, tích
cực tự tìm tòi và có những sáng kiến giúp trẻ tự tin vào bản thân trong sáng tạo
tiếp theo.
Hãy trưng bày sản phẩm của trẻ, cho trẻ thể hiện bất cứ khi nào có thể
VD: Dán những bức tranh trẻ vẽ lên trước bàn học hay cửa tủ lạnh hay đặt
những sản phẩm nặn lên ô cửa Đó cũng là cách trưng bày sản phẩm sáng tạo
của chúng và tất cả những điều đó làm tăng thêm hứng thú tạo ra những thứ độc
đáo ở mọi trẻ
Cho trẻ làm ra sản phẩm đẹp đẽ làm quà tặng người thân trong ngày hội
VD: Làm các bức tranh tặng bà, mẹ, cô nhân dịp ngày quốc tế phụ nữ,
ngày 20-11.Nặn những chiếc bánh xinh xinh tặng cho các chú bộ đội nhân ngày
22 -12
Đó là cơ hội để trẻ có thể bày tỏ tình cảm của mình bằng con đường sáng
tạo
Mở các cuộc triển lãm nhỏ trưng bày các sản phẩm của trẻ
VD: Hội chợ triển lãm hay siêu thị my ly để trưng bầy những sản phẩm
tạo hình của trẻ.
Trẻ có dịp được ngắm nhìn các sản phẩm của các bạn và của mình để so
sánh đối chiếu và tự đánh giá sản phẩm của mình. Từ đó trẻ có thể học hỏi kinh
nghiệm bổ ích đối với hoạt động vẽ, nặn, xé dán và trẻ cảm thụ cái đẹp qua
chính các sản phẩm sáng tạo của các bạn cùng lứa tuổi, sử dụng sản phẩm của
hoạt động sáng tạo sẽ làm cho trẻ thêm yêu thích hoạt động tạo hình, tạo thái độ
trân trọng đối với sản phẩm lao động sáng tạo
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Sau hơn một năm thực nghiệm tổ chức các biện pháp hoạt động tạo hình
nhằm phát triển khả năng sáng tạo của trẻ, sáng kiến đã được áp dụng tại trường

và đặc biệt là khối mẫu giáo lớn, nhỡ đã thu được kết quả cao, được nhiều giáo
viên áp dụng và tổ chức thực hiện. Chất lượng giờ dạy của giáo viên được nâng
lên rõ rệt, hình thức tổ chức sinh động và linh hoạt hơn, trẻ hứng thú tham gia
vào các hoạt động.
Khi thực hiện các biện pháp nhờ có sự phối hợp hợp lý các tiết học vẽ,
16
nặn, xé dán bổ sung cho nhau trong việc bồi dưỡng cho trẻ khả năng tri giác
thẩm mỹ, hình thành cơ sở của hình tượng mang tính nghệ thuật và tập cho trẻ
tìm kiếm các phương thức thực hiện nhiệm vụ tạo hình một cách linh hoạt, trẻ
từng bước đã có nhiều chuyển biến về nhận thức lẫn kinh nghiệm, kĩ năng, kĩ
xảo tạo hình tạo điều kiện cho trẻ phát huy được khả năng sáng tạo.
Qua những sản phẩm của trẻ tôi nhận thấy sự thay đổi rõ nét, trẻ hào
hứng, tự tin hơn trong bộc lộ những ý đồ tạo hình với những cách thể hiện mới
theo ý thích, tưởng tượng của riêng trẻ chứ không phải là sự sao chép theo
khuôn mẫu.
+ Nội dung: Phong phú và sinh động hơn bởi sự mềm mại của hình dáng, sự
phong phú của các dấu hiệu, các đặc điểm riêng, trẻ biết thêm bớt, thay đổi các
chi tiết tạo cho bức tranh thoát khỏi sự đơn điệu, tăng sức truyền cảm cho bức
tranh, trẻ biết phối cảnh gần xa, biết vẽ thêm các chi tiết như bạn nhỏ đang cho
gà ăn hay đống rơm, ông mặt trời
+ Bố cục: Cân xứng, thể hiện được chiều sâu của bức tranh
+ Hình vẽ ( xé dán, nặn): Rất nhiều trẻ đã thể hiện được ý tưởng miêu tả của
mình thoát khỏi sự dập khuôn máy móc như thời kỳ chưa áp dụng các biện pháp
+ Màu sắc: Màu sắc thể hiện rất rõ tư tưởng, tình cảm, thái độ của trẻ đối với đối
tượng miêu tả.
=> Kết quả cụ thể đối với khối MG lớn 5-6 tuổi
TS
Kết quả khi chưa áp dụng đề tài Kết quả khi đã áp dụng đề tài
Giỏi Khá Đạt YC
Chưa

ĐYC
Giỏi Khá Đạt YC
Chưa
ĐYC
TS % TS % TS % TS % TS % TS % TS % TS %
159 4 2,5 45 2
8
80 50 30 19 64 4
0
85 53 10 6,2 0 0
3. KẾT LUẬN
Ý nghĩa của SKKN đối với công tác giáo dục
Sự sáng tạo là làm phong phú những biểu tượng đã có, xây dựng nên
những biểu tượng mới, độc đáo bằng cách riêng, điều đó có thể thấy trong mọi
17
lĩnh vực của cuộc sống, bao gồm cả âm nhạc, khoa học Khả năng sáng tạo
không chỉ có ở những thiên tài mà tiềm ẩn trong mỗi cá nhân, khi có điều kiện
thì bộc lộ và phát triển. Tính sáng tạo thường liên quan với tính tự giác, tích cực,
chủ động, độc lập, tự tin. Người có tư duy sáng tạo không chịu rằng buộc bởi
những nguyên tắc cứng nhắc.
Hoạt động tạo hình là một hoạt động sáng tạo đặc biệt trong đó con người
không chỉ nhận thức cái hay, cái đẹp của thế giới khách quan mà còn cải tạo nó
theo quy luật của cái đẹp, đồng thời bồi dưỡng ở trẻ xúc cảm, tình cảm, thẩm mĩ
đạo đức là yếu tố cơ bản trong sự hình thành nhân cách toàn diện. Sự hoạt động
tích cực sáng tạo khi tham gia vào hoạt động tạo hình sẽ là tác nhân rất lớn cho
sự phát triển khả năng sáng tạo của trẻ, bởi qua hoạt động này trẻ có điều kiện
vận dụng sáng tạo những tượng hình đã có, các ấn tượng chi giác vào việc xây
dựng những hình tượng mới độc đáo mang đậm tính sáng tạo
Những nhận định chung
Khi áp dụng sáng kiến mang lại hiệu quả giáo dục cao, chất lượng giờ dậy

của giáo viên được nâng lên không còn những tiết học khô cứng, phát huy được
tính tích cực, sáng tạo của trẻ. Các biện pháp trong sáng kiến kinh nghiệm có thể
áp dụng được với tới tất cả các lứa tuổi trong nhà trường và trong ngành giáo
dục mầm non
Qua áp dụng sáng kiến kinh ngiệm tôi rút ra bài học kinh nghiệm
Để có chất lượng cao trong công tác giáo dục cần quan tâm chỉ đạo bồi
dưỡng thường xuyên cho giáo viên những kiến thức cơ bản, cũng như các
phương pháp, biện pháp hướng dẫn hoạt động tạo hình sáng tạo cho trẻ
Tổ chức các hoạt động sáng tạo cho trẻ trong các giờ học vẽ, nặn, xé dán
được sắp xếp phối hợp với nhau một cách hợp lý nhằm từng bước giúp cho trẻ
tái tạo và sáng tạo. Bên cạnh đó hoạt động tạo hình cần có sự kết hợp đồng bộ
các môn học khác như: Làm quen với văn học, tìm hiểu môi trường xung quanh,
âm nhạc Sử dụng các phương pháp, biện pháp sao cho thật linh hoạt và mềm
dẻo để giúp trẻ hoạt động tạo hình một cách tự nguyện, tích cực phát huy mọi
khả năng sáng tạo của trẻ
Tích cực tham mưu với các cấp đầu tư thích đáng về cơ sở vật chất như
18
phòng học, sân chơi,đồ dùng, môi trường học tập cho trẻ như các góc học, vườn
hoa, vườn cây
*Một số đề xuất sư phạm
Đề nghị với các cấp các ngành mở rộng diện tích đất và xây dựng đủ các
phòng chức năng cho nhà trường, để bồi dưỡng năng khiếu và phát triển tài năng
cho trẻ.
Trên đây “Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động tạo hình
nhằm phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ” ở trường MN Hoa
Mai thành phố Lào Cai rất mong được sự tham gia đóng góp của các cấp để chất
lượng giáo dục ngày càng cao hơn.
Người viết
Đã ký
Lê Thị Liên Hoa

Nhận xét của nhà trường









TÀI LIỆU THAM KHẢO.
1/ Chương trình giáo dục mầm non mới. Tài liệu bồi dưỡng giảng viên sư
phạm mầm non. Vụ giáo viên. Hà Nội năm 2000.
19
2/ Ngô Công Hoàn. Tâm lý học trẻ em ,Cao đẳng sư phạm mẫu giáo trung
ương.
3/ Phan Việt Hoa. Tiếp xúc với cuộc sống xung quanh là con đường làm
giàu cảm xúc thẩm mỹ cho trẻ 3- 4 tuổi.
4/ Nguyễn Thị Hồng Phương. Vẽ và phương pháp dạy vẽ. Tài liệu bồi
dưỡng thường xuyên chu kì 1998 - 2000.
5/ Lê Thanh Thuỷ. Nghiên cứu mối quan hệ tích cực nhận thức và phát
triển tính sáng tạo trong hoạt động của trẻ mẫu giáo. Tạp chí nghiên cứu giáo
dục số 6 - 1992.
6/ Tài liệu bồi dưỡng chuyên đề “ Hoạt động tạo hình bậc học mầm non”.
7/ Nguyễn Huy Tú. Tâm lý học sáng tạo. Viện khoa học giáo dục, 1996.
20
21