sáng kiến kinh nghiệm Tạo sự hứng thú trong hoạt động thảo luận nhóm

“Tạo sự hứng thú trong hoạt động thảo luận nhóm”
I - PHẦN CHUNG
1. Tên sáng kiến kinh nghiệm: “Tạo sự hứng thú trong hoạt động thảo
luận nhóm”
II- ĐẶT VẤN ĐỀ
Sự phát triển như vũ bão của Công nghệ Thông tin và Truyền thông
đóng vai trò không nhỏ trong sự phát triển chung của nhân loại. Đảng và
nhà nước đã xác định rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của tin học, Công
nghệ Thông tin và Truyền thông cũng như yêu cầu đẩy mạnh của ứng
dụng Công nghệ Thông tin, đào tạo thế hệ trẻ năng động, sáng tạo, nắm
vững tri thức khoa học công nghệ để làm chủ trong mọi hoàn cảnh công
tác và hoạt động xã hội trong thời kỳ công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất
nước.
Chính vì xác định được tầm quan trọng đó nên nhà nước đã đưa môn
tin học vào trong nhà trường và ngay từ tiểu học học sinh được tiếp xúc
môn tin học để làm quen dần với lĩnh vực công nghệ thông tin, tạo nền
móng ban đầu để học những phần nâng cao tiếp theo. Mặc dù vậy, việc
học tin học ở trường THPT của học sinh vẫn chưa đạt hiệu quả, phần
đông học sinh chưa phát huy tính tích cực, còn thụ động, ỷ lại. Nhằm giúp
học sinh tham gia một cách tích cực, tránh tính thụ động, ỷ lại thì phương
pháp dạy học trong nhà trường có một vai trò rất to lớn. Là giáo viên môn
tin học tôi luôn trăn trở làm thế nào để học sinh hiểu và yêu thích môn học,
tích cực và húng thú trong từng tiết học. Điều trăn trở đó chỉ được thực
hiện khi đổi mới cách thức tổ chức hoạt động học tập của học sinh. Việc tổ
chức hoạt động dạy học nhằm phát huy tích tích cực của học sinh là một
trong những nhiệm vụ của năm học, năm học với chủ đề trường học thân
thiện, học sinh tích cực. Là giáo viên trực tiếp đứng lớp tôi không ngừng
phấn đấu trau dồi kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ, kiến thức các môn
liên quan, thường xuyên học hỏi kinh nghiệm để hoàn thiện hơn trong quá
trình giảng dạy. Trong quá trình giảng dạy bản thân đã rút ra kinh nghiệm
nhỏ trong việc tổ chức hoạt động dạy học theo nhóm. Đó chính là: “Tạo

sự hứng thú trong hoạt động thảo luận nhóm” muốn chia sẽ với quý
đồng nghiệp cùng tham khảo và có ý kiến xây dựng để một lần nữa khẳng
định vai trò quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát
huy tính tích cực của học sinh ở trường THPT nơi mình đang công tác.
III - MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
- Làm việc theo nhóm cần động viên tất cả các thành viên tham dự và
kích thích tự suy nghĩ của học sinh.
- Các thành viên tham dự trong nhóm cần bám vào một chủ đề và tìm
ra giải pháp giải quyết vấn đề đó.
- Tạo được hứng thú, thoải mái, vui nhộn cho học sinh trong khi thảo
luận.
- Giúp học sinh có cơ hội diễn đạt ý nghỉ của mình, phát triển các kỹ
năng giải quyết vấn đề.
IV - NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
1. Cơ sở lí luận:
Tạo hứng thú cho người học luôn là một vấn đề quan trọng trong hoạt
động dạy - học. Bởi vì, như chúng ta biết, dạy - học là một hoạt động phức
tạp, trong đó chất lượng, hiệu quả cơ bản phụ thuộc vào người học. Và
điều này lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như: năng lực nhận thức, động cơ
học tập, sự quyết tâm ; nó còn phụ thuộc vào: môi trường học tập, người
tổ chức quá trình dạy học, sự hứng thú trong học tập.
Các nhà nghiên cứu tâm lý học cho rằng, hứng thú là thái độ đặc biệt
của cá nhân đối với đối tượng nào đó, nó có ý nghĩa đối với cuộc sống và
có khả năng mang lại khoái cảm cá nhân trong quá trình hoạt động. Sự
hứng thú biểu hiện trước hết ở sự tập trung chú ý cao độ, sự say mê của
chủ thể hoạt động. Sự hứng thú gắn liền với tình cảm con người. Trong
bất cứ công việc gì, nếu có hứng thú làm việc, con người sẽ có cảm giác
dễ chịu với hoạt động, làm nẩy sinh khát vọng hành động một cách có
sáng tạo. Ngược lại, nếu không có hứng thú, dù là hoạt động gì cũng sẽ
không đem lại hiệu quả cao. Đối với các hoạt động nhận thức, sáng tạo,

hoạt động học tập, khi không có hứng thú, kết quả sẽ không là gì hết,
thậm chí xuất hiện cảm xúc tiêu cực.
Việc học có tính chất đối phó, miễn cưỡng, người học may lắm chỉ tiếp
thu được một lượng kiến thức rất ít, không sâu, không bản chất. Và vì thế
dễ quên.
Khi có hứng thú, say mê trong nghiên cứu, học tập thì thì việc lĩnh hội
tri thức trở nên dễ dàng hơn; ngược lại, khi nắm bắt được vấn đề, tức là
hiểu được bài thì người học lại có thêm hứng thú. Trên thực tế, những
người không thích, không hứng thú khi học môn học nào đó thường là
những người không học tốt môn học đó. Chính vì vậy, việc tạo hứng thú
cho người học được xem là yêu cầu bắt buộc đối với bất cứ ai làm công
tác giảng dạy, đối với bất cứ bộ môn khoa học nào.
2. Thực trạng
Vấn đề là làm thế nào để tạo hứng thú cho người học khi giảng dạy tin
học?
Đây là một vấn đề khó, không có một cách thức, con đường chung cho
mọi người. Sự hứng thú của người học phụ thuộc nhiều yếu tố như
phương pháp giảng dạy, phong cách, ngôn ngữ, cách thức tổ chức quá
trình học tập của giáo viên; chương trình, còn phụ thuộc rất nhiều vào học
sinh
Vậy, thực tế vấn đề này như thế nào? Để tìm hiểu ý kiến của học sinh
xung quanh vấn đề hứng thú học tập môn tin học, tôi đã tiến hành điều tra
đối với 40 học sinh trong đã học môn tin học theo phương pháp chọn mẫu
ngẫu nhiên.
1. Em có cảm giác sợ hải khi đến tiết tin học không?
Chưa:28% đôi khi: 52% thường xuyên: 6% bình
thường: 14%
2. Em có cảm giác mệt mõi khi đến tiết tin học không?
Có: 26% thỉnh thoảng: 62% chưa: 12% thường
xuyên: 0%

3 .Điều gì quan trọng nhất tạo hứng thú cho người học?
Nghệ thuật GV:85% ý thức người học:7% đặc thù môn học:8% yếu
tố khác:0%
4. Không khí lớp học vui nhộn quyết định như thế nào đến việc tạo
hứng thú cho người học?
Quyết định:38% rất quan trọng: 55% bình thường: 5% không quan
trọng: 2%
5. Yếu tố nào quyết định đến không khí lớp học?
Tổ chức: 28% phương pháp: 40% bài học: 7% ý thức
người học: 25%
6. Trong giờ học giáo viên nên tạo một vài tình huống hài hước gắn với
nội dung bài học không?
Nên: 20% rất nên:65% không nên: 15% tuyệt đối
không: 0%
Kết quả điều tra cũng cho thấy, phần đa số ý kiến được hỏi đều trả lời,
yếu tố quan trọng nhất tạo nên sự hứng thú hay không hứng thú cho
người học phụ thuộc nhiều vào người dạy học. Cụ thể hơn, cơ bản vẫn là
ở cách thức tổ chức giờ dạy của giáo viên, ở sự cuốn hút, hay nói cách
khác là nghệ thuật của giáo viên khi lên lớp.
Kết quả trên cũng góp phần khẳng định, việc có hay không có hứng thú
trong học tập quan trọng như thế nào đến chất lượng học tập. Việc dạy -
học kích thích sức mạnh nội tâm đến một chừng mực nào đó thì sẽ có sức
lôi cuốn, hấp dẫn chừng ấy. Ngược lại, những gì lôi cuốn làm ta say mê
cũng đều kích thích sức mạnh nội tâm của chúng ta. Mà kích thích sức
mạnh nội tâm chính là phát huy tối đa tâm lực của chúng ta, giúp ta phát
huy được năng lực của mình.
Tạo sự hứng thú trong hoạt động thảo luận nhóm là một hoạt động dạy
học nhằm phát huy tính tích cực của người học, dạy học hướng về người
học. Việc tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm là đặt học sinh vào môi
trường hoạt động tích cực. Trong nhóm, học sinh được thảo luận và hợp

tác làm việc với nhau. Học tập theo nhóm giúp học sinh học tập thông qua
giao tiếp, trao đổi tranh luận với nhau, chia sẽ và có cơ hội diễn đạt ý nghỉ
của mình, phát triển các kỹ năng giải quyết vấn đề. Giáo viên là người tổ
chức, hướng dẫn kích thích hổ trợ học sinh lĩnh hội kiến thức bằng kinh
nghiệm giáo dục của mình.
Phương pháp làm việc theo nhóm có những ưu điểm :
+ Làm việc theo nhóm là một cách học cho phép tất cả các thành viên
trong nhóm giải quyết một cam kết làm việc được mô tả rõ ràng, không
được giáo viên dẫn dắt trực tiếp mà chỉ nhờ vào sự hợp tác chặt chẽ và
phân công công việc trong nhóm nhỏ.
Phương pháp này thích hợp cho việc thảo luận nhóm, đưa ra những
cách thức giải quyết đầy tính sáng tạo; kích thích sự hợp tác của tất cả
các thành viên trong nhóm cùng tham gia vào việc giải quyết một vấn đề.
+ Làm việc theo nhóm thỏa mãn nhu cầu học tập cá nhân, phù hợp với
việc học hướng tới người học; khuyến khích sự độc lập tự chủ, người học
có thể đưa ra những giải pháp, cách biểu đạt riêng cho vấn đề nào đó.
Nếu trong phương pháp thuyết trình, người học chỉ có thể trao đổi với
nhau được rất ít thì trong làm việc theo nhóm các thành viên tham gia có
cơ hội đưa ra quan điểm của mình đối với chủ đề thảo luận, mặt khác ở đó
cũng đòi hỏi tăng cường tư duy độc lập và trao đổi lẫn nhau trong nhóm
+ Trong khi thực hiện phương pháp làm việc theo nhóm, giáo viên đóng
vai trò là người chuyển giao kiến thức và hiểu biết, chuẩn bị, tổ chức, theo
dõi việc thực hiện và đánh giá tổng kết kết quả làm việc của các nhóm.
Như vậy công việc của giáo viên trong làm việc theo nhóm không bao giờ
là thừa, trái lại đó là một sự rất cần thiết để giúp cho các nhóm đạt được
kết quả trong việc tìm ra những giải pháp, câu trả lời cho vấn đề được đưa
ra.
3. Phương pháp thực hiện.
a. Chuẩn bị:
Giáo viên:

- Lập kế hoạch bài dạy:
+ Đọc kỹ bài dạy nắm mục tiêu cần đạt
+ Kịch bản sư phạm
+ Dự kiến các tình huống xảy ra trong khi thảo luận nhóm.
- Dự kiến:
+ Cách chia nhóm, số lượng nhóm
+ Nhiệm vụ của các nhóm.
+ Thời gian thảo luận, trình bày
- Thiết kế bài giảng: Chuẩn bị hệ thống câu hỏi nhằm khuyến khích học
sinh tích cực, hào hứng suy nghỉ ở mức độ cao và sâu hơn.
- Chuẩn bị: chuẩn bị chu đáo đồ dùng và thiết bị dạy học.
- Thực hiện kế hoạch dạy học
Học sinh:
- Giáo viên giao việc cho học sinh trước khi kết thúc một tiết học.
- Đưa ra câu hỏi cần thảo luận để học sinh chuẩn bị.
- Đọc bài mới
- Chuẩn bị kĩ kiến thức giáo viên yêu cầu.
b. Các bước tổ chức:
Bước 1: Giáo viên giao nhiệm vụ:
- Nêu và giải thích rõ ràng mục tiêu làm việc, giao nhiệm vụ một cách rõ
ràng cho từng nhóm làm việc để mỗi thành viên trong nhóm hiểu được
công việc cần phải làm và mô tả một cách cụ thể cách thực hiện các
nhiệm vụ đó. Cần lưu ý là nếu không đề ra nhiệm vụ rõ ràng thì không có
được kết quả thuyết phục. Những mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung làm việc
theo nhóm có thể được viết ra giấy và phát cho mỗi nhóm.
- Định thời gian làm việc của mỗi nhóm kể cả giờ giải lao
- Ấn định thời gian họp lại sau khi thảo luận nhóm ( để báo cáo kết quả
làm việc ở nhóm )
- Nêu cách thức làm việc của nhóm
- Cung cấp các thông tin liên quan với chủ đề.

- Thông báo công việc của giáo viên trong thời gian các nhóm làm việc.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh cách thảo luận.
Bước 2: Chia nhóm
Xác định số lượng người của mỗi phù hợp với yêu cầu làm việc. Thực
hiện việc chia nhóm theo những cách: ngẫu nhiên ( phát bìa, thẻ, điểm
số… ), theo sự chỉ định của giáo viên hoặc theo sở thích của người
học.
Cung cấp những câu hỏi định hướng quá trình làm việc của nhóm.
Bước 3: Thảo luận nhóm
- Các nhóm tiến hành làm việc theo nhóm
- Giáo viên tham gia quản lý và định hướng làm việc cùng các nhóm,
hỗ trợ cho các nhóm khi cần thiết.
- Giáo viên tổ chức hướng dẫn các hoạt động, gợi mở, khuyến khích
học sinh tích cực hoạt động.
- Giáo viên quản lí, giám sát học sinh thảo luận nhóm
+ Trong quá trình học sinh thảo luận giáo viên theo dỏi, quan sát và
bổ sung khi cần.
+ Phát hiện các nhóm hoạt động không có hiệu quả uốn nắn điều
chỉnh
+ Nắm chắc đặc điểm tâm lý của từng học sinh để kịp thời động viên
khuyến khích nhằm tạo không khí phấn khởi tự tin trong học tập.
+ Luôn có ý thức trách nhiệm trợ giúp tránh can thiệp sâu làm hạn
chế khả năng độc lập, sáng tạo của học sinh.
+ Xây dựng mối quan hệ thân thiện giữa thầy và trò, giữa trò với trò
Bước 4: Tiếp nhận thông tin phản hồi từ phía học sinh
+ Học sinh đại diện nhóm trình bày kết quả, thành viên nhóm bổ
sung.
+ Nhóm khác đặt câu hỏi với sự gợi mở của giáo viên để các nhóm
có cơ hội trao đổi, tranh cải, cải chính kiến thức của mình, đồng tình kiến
thức đúng, sửa chữa kiến thức sai, bổ sung kiến thức còn thiếu. từ đó làm

nảy sinh ý thức vươn lên trước bạn bè của mỗi thành viên trong nhóm
nhằm phát huy tính tích cực, chủ động trong học tập của học sinh.
+ Giáo viên tổng kết ngắn gọn theo từng nội dung thảo luận.
Bước 5: Tổng kết rút kinh nghiệm thảo luận nhóm: khen thưởng các
nhóm, các thành viên hoạt động tích cực, sáng tạo, nhắc nhở tinh thần,
thái độ cộng tác trong việc thảo luận nhóm.
4. Kết quả đạt được.
Sau một năm vận dụng quá trình tổ chức thảo luận nhóm, tuy chưa
được hoàn toàn như mong muốn, nhưng tôi nhận thấy phần đông học sinh
hứng thú, tích cực tham gia ý kiến, thoải mái, vui vẽ mỗi khi đến tiết, thao
tác hoạt động của học sinh nhanh nhẹn hơn, ý thức tập trung hơn. Qua
thảo luận nhóm học sinh học sinh thật sự mạnh dạng hơn, kỹ năng diễn
đạt tốt hơn, phá tan được bầu không khí yên lặng của các học sinh mệt
mỏi, nhút nhát.
Cùng một đối tượng học sinh nhưng khi được giáo viên quan tâm tổ
chức thảo luận chu đáo thì chất lượng bộ môn nâng lên rõ rệt, phần đông
học sinh hứng thú trong học tập, thoải mái mỗi lúc đến tiết học. Điều đó,
để một lần nữa khẳng định vai trò của việc tổ chức thảo luận theo nhóm là
cần thiết đối với môn tin học nói riêng và môn học khác nói chung. Điều
đặc biệt quan trọng là học sinh yêu thích và hứng thú tìm hiểu sâu sắc hơn
môn học này.
KẾT LUẬN:
Tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm có hiệu quả không đơn thuần chỉ
là hoạt động đơn lẻ ở một giai đoạn nào đó trong tiết dạy mà là cả một quá
trình xâu chuỗi các khâu trong đổi mới phương pháp dạy học. Muốn khâu
tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm có hiệu quả cao nhất là sự hứng thú,
sáng tạo cho các em thì giáo viên đứng lớp phải chuẩn bị cho mình cả một
quá trình trước khi thực hiện trên lớp.
Việc tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm là đặt học sinh vào môi
trường hoạt động tích cực. Trong nhóm, học sinh được thảo luận và hợp

tác làm việc với nhau. Học tập theo nhóm giúp học sinh học tập thông qua
giao tiếp, trao đổi tranh luận với nhau, chia sẽ và có cơ hội diễn đạt ý nghỉ
của mình, phát triển các kỹ năng giải quyết vấn đề. Giáo viên là người tổ
chức, hướng dẫn kích thích hổ trợ học sinh lĩnh hội kiến thức bằng kinh
nghiệm giáo dục của mình.
Mặc dù bản thân đã có gắng rất nhiều nhưng không thể tránh khỏi
những thiếu sót, tôi rất mong được sự đóng góp của các đồng nghiệp để
đề tài được hoàn thiện và đạt hiệu quả cao hơn.