Phân tích các yêu cầu về tính hợp pháp, hợp lý của quyết định hành chính và nhận xét về tính hợp pháp, hợp lý của quyết định hành chính do cơ quan hành chính nhà nước ban hành

MỞ ĐẦU
Quyết định hành chính là loại quyết định được nhiều chủ thể thực hiện quyền
hành pháp trong hệ thống cơ quan Nhà nước thực hiện trên cơ sở luật và để thi
hành luật. Một quyết định hành chính khi ban hành có khả thi hay không hay nói
cách khác có đảm bảo được tính hiệu quả cũng như hiệu lực của nó hay không thì
bản thân quyết định đó phải đáp ứng được các yêu cầu về tính hợp pháp và hợp lý.
Những yêu cầu này không chỉ là những đòi hỏi khách quan của thực tiễn mà còn là
đòi hỏi mang tính nguyên tắc của Nhà nước pháp quyền. Chính vì nhận biết được
vai trò quan trọng của tính hợp lý và hợp pháp đối với quyết định hành chính mà
nhóm em xin trọn đề tài “Phân tích các yêu cầu về tính hợp pháp, hợp lý của quyết
định hành chính và nhận xét về tính hợp pháp, hợp lý của quyết định hành chính do
cơ quan hành chính nhà nước ban hành”
NỘI DUNG
I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH
1. Khái niệm về quyết định hành chính
1.1 Khái niệm quyết định hành chính
Quyết định hành chính là một dạng quyết định pháp luật, là kết quả sự thể hiện
ý chí quyền lực Nhà nước thông qua những hành vi của chủ thể được thực hiện
quyền hành pháp trong hệ thống các cơ quan hành chính Nhà nước, tiến hành theo
trình tự dưới hình thức nhất định theo quy định pháp luật nhằm đưa ra những chủ
trương, biện pháp, đặt ra các quy tắc xử sự hoặc áp dụng những quy tắc đó để giải
quyết côgn việc cụ thể trong đời sống xã hội nhằm thực hiện chức năng quản lý
hành chính của Nhà nước.
1.2 Đặc điểm của quyết định hành chính
Quyết định hành chính là một dạng của quyết định pháp luật. Do đó nó có
những đặc điểm chung và đặc điểm riêng
1.2.1 Đặc điểm chung
Về tính quyền lực nhà nước: Tính quyền lực nhà nước được thể hiện ở việc
quyết định hành chính được ban hành bởi các chủ thể có thẩm quyền trong cơ quan
1
nhà nước, được ban hành theo trình tự thủ tục luật định; ở nội dung và mục đích

của quyết định hành chính. Về nguyên tắc, mọi quyết định hành chính đều phải
được thi hành và được đảm bảo thi hành bằng những biện pháp cưỡng chế.
Về tính pháp lý: Tính pháp lý thể hiện ở việc thông qua cơ chế ttác động, điều
chỉnh của pháp luật để điều chỉnh các quan hệ xã hội. Mặt khác, quyết định hành
chính còn làm xuất hiện quy phạm pháp luật, thay thể hoặc hủy bỏ quy phạm pháp
luật, làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt một quan hệ pháp luật cụ thể.
1.2.2 Đặc điểm riêng:
Quyết định hành chính có ba đặc điểm riêng:
Thứ nhất: quyết định hành chính mang tính dưới luật, nhằm cụ thể hóa luật.
Thứ hai: chủ thể có thẩm quyền ban hành quyết định hành chính rất phong
phú, đa dạng, bao gồm nhiều chủ thể trong các cơ quan nhà nước ở trung ương, địa
phương, chủ thể có chuyên môn….
Thứ ba: nội dung và mục đích của quyết định hành chính rất phong phú, có
nhiều tên gọi khác nhau theo quy định của pháp luật.
2. Vai trò của quyết định hành chính
Các quyết định hành chính đóng một vai trò rất quan trọng trong hoạt động
của các cơ quan hành chính Nhà nước. Với tính chất là các mệnh lệnh điều hành,
quyết định hành chính (hay gọi là quyết định quản lý Nhà nước) trực tiếp phản ánh
ý chí của Nhà nước. Thông qua các quyết định được ban hành theo luật định, các
cơ quan Nhà nước thực hiện thẩm quyền của mình trong việc điều hành, quản lý xã
hội.
II. YÊU CẦU VỀ TÍNH HỢP PHÁP, HỢP LÝ CỦA QUYẾT ĐỊNH
HÀNH CHÍNH.
1. Yêu cầu về tính hợp pháp của quyết định hành chính
Theo yêu cầu đặt ra trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN
Việt Nam hiện nay, một quyết định quản lý Nhà nước chỉ có hiệu lực thi hành khi
nó hợp pháp, tức là thoả mãn tất cả các yêu cầu sau:
Thứ nhất, quyết định hành chính phải được ban hành bởi những chủ thể có
thẩm quyền theo quy định của pháp luật thực hiện quyền hành pháp. Đó là những
2

chủ thể (cá nhân, tổ chức) ở trung ương, địa phương, những chủ thể có thẩm quyền
chung cũng như các chủ thể có quyền chuyên môn…Cụ thể là Chính phủ, Thủ
Tướng chính phủ (ra quyết định dưới hình thức nghị quyết, nghị định, quyết định,
chỉ thị); các Bộ và cơ quan ngang bộ (ra quyết định, chỉ thị, thông tư); Ủy ban nhân
dân (được quyền ra quyết định, chỉ thị và kiểm tra việc thi hành những văn bản đó);
các cơ quan chuyên môn thuộc ủy ban nhân dân( bao gồm sở, phòng, ban) ra các
quyết định hành chính dưới hình thức quyết định và chỉ thị (quyết định cá biệt).
Khi quyết định hành chính do chính các chủ thể này ban hành thì nó mới có
hiệu lực và có giá tri về mặt pháp lý bởi vì đó là kết quả của sự thể hiện ý chí nhà
nước.
Thứ hai, quyết định hành chính phải phù hợp với luật về nội dung cũng như
mục đích bởi lẽ đây là những quyết định dưới luật. Điều đó có nghĩa là các quyết
định hành chính không được trái với các quyết định của Quốc hội cũng như quyết
định của Hội đồng nhân dân và các quyết định của cơ quan hành chính nhà nước
cấp trên. Trên cơ sở luật và pháp lệnh, các chủ thể trong cơ quan hành chính nhà
nước ban hành những quyết định để quản lí xã hội trên từng lĩnh vực. Quyết định
hành chính có những mục đích và nội dung rất phong phú, xuất phát từ những đặc
điểm của hoạt động quản lý hành chính nhà nước. Ngoài ra quyết định hành chính
là những quyết định mà về mặt hình thức có những tên gọi khác nhau theo quy định
của pháp luật như nghị quyết, nghị định, quyết định, chỉ thị, thông tư…
Thứ ba, quyết định hành chính phải được ban hành theo đúng trình tự, thủ tục
và hình thức do pháp luật quy định. Quyết định hành chính được nhiều chủ thể ban
hành với những mục đích và nội dung khác nhau vậy nên trình tự xây dựng và ban
hành các loại quyết định cũng không giống nhau. Chính vì lẽ đó mà pháp luật quy
định về nguyên tắc, thủ tục rất chặt chẽ, rõ ràng. Việc xây dựng và ban hành một
quyết định hành chính thường phải trải qua các bước sau: sáng kiến ban hành quyết
định, dự thảo quyết định, trình dự thảo và truyền đạt dự thảo.
2. Yêu cầu về tính hợp lý của quyết định hành chính
3
Để bảo đảm tính hiệu quả, quyết định hành chính phải đáp ứng các yêu cầu

về tính hợp lý vì có hợp lý thì mới có khả năng thực thi cao. Một quyết định hành
chính được coi là có tính hợp lý khi nó đáp ứng được yêu cầu sau đây:
Thứ nhất, quyết định hành chính phải tính đến yêu cầu tổng thể bảo đảm hài
hoà lợi ích của Nhà nước và nhân dân. Yêu cầu này đòi hỏi sự cân đối hợp lý giữa
lợi ích Nhà nước và xã hội, coi lợi ích Nhà nước và lợi ích chung của công dân là
tiêu chí để đánh giá sự hợp lý của quyết định hành chính.
Thứ hai, quyết định hành chính phải xuất phát từ yêu cầu khách quan của
việc thực hiện nhiệm vụ quản lý hành chính nhà nước, tuyết đối không được xuất
phát từ ý muốn chủ quan của chủ thể ra quyết định. Theo đó, quyết định cần định
cụ thể các nhiệm vụ, thời hạn, chủ thể, phương tiện để thực hiện.
Thứ ba, quyết định hành chính phải xem xét hiệu quả không chỉ về kinh tế
mà cả về chính trị - xã hội, cả mục tiêu trước mắt và lâu dài, giữa hậu quả trực tiếp
và gián tiếp, kết quả trước mắt và kết quả cuối cùng. Phải gắn mục tiêu, nhiệm vụ
cần đạt với điều kiện thực hiện. Các biện pháp được đề ra trong quyết định phải
phù hợp đồng bộ với biện pháp trong quyết định có liên quan.
Thứ tư, quyết định hành chính phải bảo đảm kỹ thuật lập quy, tức là ngôn
ngữ, văn phong, cách trình bày phải rõ ràng, dể hiểu, ngắn ngọn, chính xác, không
đa nghĩa. Nói một cách khác, ngôn ngữ trong quyết định hành chính cần chính xác.
Và để có được ngôn ngữ chính xác như vậy thì phải kết hợp nhuần nhuyễn các quy
tắc ngôn ngữ với các quy tắc xây dựng pháp luật và nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ
của người viết phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
Thứ năm , quyết định hành chính phải có tính dự báo. Người cán bộ quản lý
giỏi, có nhiều kinh nghiệm không chỉ ra quyết định khi có đủ thông tin mà còn dự
báo được những nét phát triển chính, những mặt tích cực cũng như các mặt tiêu cực
có thể diễn ra khi quyết định được thi hành. Từ đó sẵn sàng bổ sung các biện pháp,
phát huy mặt tích cực và hạn chế, ngăn chặn mặt tiêu cực nếu có để nâng cao tính
hiệu quả của quyết định hành chính.
4
Cuối cùng, quyết định hành chính phải có tính khả thi. “Khả thi” theo Từ
điển Tiếng Việt có nghĩa là khả năng thực hiện. Như vậy, một quyết định hành

chính có tính khả thi là một quyết định có khả năng thực hiện trên thực tế hay nói
một cách khác là những quy định của quyết định đó có khả năng đi vào cuộc sống
mà không chỉ dừng lại trên giấy. Cụ thể là ta cần phải bảo đảm tính khách quan,
không được chủ quan, duy ý chí, thoát ly thực tiễn kinh tế – xã hội, coi thường quy
luật của xã hội, áp đặt lên xã hội những quy định mà nó không cần, không muốn,
không thể thực hiện được. Muốn làm được như vậy, thì đòi hỏi các cơ quan xây
dựng quyết định hành chính phải bám sát thực tiễn xã hội và đánh giá được thực
trạng đang diễn ra.
III. NHẬN XÉT VỀ TÍNH HỢP PHÁP, HỢP LÝ CỦA QUYẾT ĐỊNH
HÀNH CHÍNH
1. Mối quan hệ giữa tính hợp pháp và hợp lý của quyết định hành
chính
Tính hợp pháp và hợp lý là những đòi hỏi không thể thiếu được đối với bất
kỳ quyết định hành chính nào. Chúng gắn bó với nhau cả về nội dung lẫn hình thức
như là một chỉnh thể thống nhất mà nếu thiếu một trong những yêu cầu đó thì việc
ban hành quyết định hành chính sẽ không đạt được mục đích. Do vậy khi ban hành
quyết định hành chính, các chủ thể quản lý Nhà nước phải đảm bảo tính hợp pháp
và hợp lý, nhờ đó quyết định đưa ra mới có tính thực thi, được xã hội chấp nhận.
Tuy nhiên, chúng ta không nên đồng nhất tính hợp pháp và tính hợp lý của quyết
định hành chính với nhau và trong mọi trường hợp, tính hợp pháp luôn có ưu thế
hơn so với tính hợp lý nên không thể vì lý do hợp lý mà coi thường quyết định của
cấp trên, tự ban hành những quy định riêng trái với quy định của pháp luật
2. Một số vấn đề bất cập về tính hợp pháp và hợp lý của quyết định
hành chính
Mặc dù có những thay đổi tích cực, nhưng việc ban hành quyết định hành
chính do cơ quan hành chính Nhà nước ban hành trên thực tế hiện nay vẫn còn tồn
tại nhiều bất cập như:.
5