chủ thể luật quốc tế và quyền năng chủ thể của luật quốc tế

Bài tập lớn học kỳ Môn: Luật quốc tế
A. Lời mở đầu
Từ khi mới xuất hiện đến nay chức năng chính của Luật
quốc tế là điều chỉnh các mối quan hệ giữa các nhà nước với
nhau, bởi vậy chủ thể chính của luật quốc tế trong lịch sử
phát triển của nó là các quốc gia. Do đó, việc xem xét,
nghiên cứu những khía cạnh khác nhau để hiểu rõ về quốc
gia nói riêng, các chủ thể khác của luật quốc t ế nói chung là
điều cần thiết. Với nội dung đề tài “Chứng minh rằng: với
các yếu tố cấu thành và thuộc tính chính trị pháp lý vốn có,
quốc gia là chủ thể có quyền năng đầy đủ nhất trong số các
chủ thể của luật quốc tế khi tham gia vào quan hệ quốc tế ”,
bài tiểu luận xin góp phần tìm hiểu rõ hơn khía cạnh quyền
năng chủ thể luật quốc tế mà trọng tâm là quốc gia với quyền
năng chủ thể đầy đủ nhất trong số các chủ thể của luật quốc
tế khi tham gia vào các quan hệ quốc tế.
B. Phần nội dung
1. Khái quát về chủ thể luật quốc tế và quyền năng chủ
thể của luật quốc tế
Xét ở góc độ lý luận có thể hiểu chủ thể của luật quốc
tế là những thực thể tham gia vào quan hệ pháp luật quốc tế
một cách độc lập, có đầy đủ quyền và nghĩa vụ quốc tế và có
khả năng gánh vác những trách nhiệm pháp lý quốc tế do
chính hành vi của chủ thể gây ra. Đây là thuộc tính chủ
quyền gắn liền với địa vị pháp lý quốc tế, tạo nên sự phân
biệt về địa vị pháp lý của quốc gia với chủ thể do quốc gia
tạo ra là tổ chức quốc tế liên quốc gia (liên chính phủ); Về
mặt pháp lý: quốc gia, tổ chức quốc tế, các dân tộc đang đấu
tranh giành quyền tự quyết và các chủ thể đặc biệt được thừa
nhận là những thực thể có những quyền và nghĩa vụ quốc tế
cơ bản xuất phát từ chính khả năng thực tế của những thực

thể này khi tham gia vào các quan hệ pháp lý quốc tế.
Theo đó, chủ thể của Luật quốc tế bao gồm: quốc gia,
các dân tộc đang đấu tranh giành quyền tự quyết, tổ chức
quốc tế liên chính phủ và một số chủ thể đặc biệt khác như
Toà thánh Vaticang, vùng lãnh thổ. Khi tham gia vào các
quan hệ quốc tế, các chủ thể của luật quốc tế thể hiện quyền
năng chủ thể quốc tế của mình. Quyền năng chủ thể luật
Phạm Thuỳ Dương. MSSV: HC33C010. Nhóm C1-1
1
Bài tập lớn học kỳ Môn: Luật quốc tế
quốc tế có thể hiểu là những phương diện thể hiện khả năng
pháp lý đặc trưng của những thực thể pháp lý được hưởng
những quyền và gánh các những nghĩ vụ, trách nhiệm pháp lý
trong quan hệ quốc tế theo quy định của luật quốc tế (giáo
trình luật quốc tế trường Đại học Luật Hà Nội).
Trong tất cả các chủ thể của luật quốc tế, quốc gia được
xác định là loại chủ thể đặc biệt với đặc trưng nổi bật là sự
tồn tại có tính quyết định của yếu tố chủ quyền. Chủ quyền
đem lại cho quốc gia vị trí trung tâm của mọi mối quan hệ
pháp lý quốc tế, là chủ thể tự xác định phạm vi quyền, nghĩa
vụ và trách nhiệm pháp lý quốc tế cho chính mình và cho
các chủ thể khác. Vì vậy, sự tham gia của các chủ thể khác
vào quan hệ pháp luật quốc tế đều bị chi phối, ảnh hưởng bởi
vai trò trung tâm của quốc gia.
2. Quyền năng chủ thể của quốc gia:
Quyền năng chủ thể luật quốc tế của quốc gia xuất hiện ngay
từ khi xuất hiện quốc gia với đầy đủ những dấu hiện của nó,
không phụ thuộc vào sự công nhận của quốc gia khác. Sự
công nhận ở đây chỉ có vai trò trong việc thúc đẩy các quan
hệ giữa quốc gia công nhận và quốc gia được công nhận,

không có ý nghĩa sáng lập ra những quyền và nghĩa vụ quốc
tế của quốc gia được công nhận. Điều này đã được khẳng
định trong nhiều văn kiện pháp lý quốc tế. Ví dụ: Công ước
Montevideo năm 1993 về quyền và nghĩa vụ của quốc gia có
ghi rõ “Sự tồn tại chính trị của quốc gia không phụ thuộc
vào việc các quốc gia khác có công nhận quốc gia này hay
không. Ngay cả khi chưa có quốc gia nào công nhận quốc gia
mới này thì quốc gia này vẫn có quyền bảo vệ sự độc lập và
toàn vẹn lãnh thổ của mình, được bảo đảm quyền bất khả xâm
phạm và phát triển, tổ chức cuộc sống quốc gia mình theo
quyền tự quyết của mình, thực hiện quyền lực chính trị tối
cao trên lãnh thổ của mình”. Không có điều, khoản nào trong
Hiến chương Liên hợp quốc, các Nghị quyết của các tổ chức
quốc tế thuộc hệ thống Liên hợp quốc tuyên bố rằng sự công
nhận là điều kiện để quốc gia mới này tham gia đầy đủ sinh
hoạt quốc tế và cũng không có cơ sở pháp lý quốc tế nào để
khẳng định sự xuất hiện của quyền năng chủ thể pháp luật
quốc tế của quốc gia gắn với sự công nhận các quốc gia đó.
Phạm Thuỳ Dương. MSSV: HC33C010. Nhóm C1-1
2
Bài tập lớn học kỳ Môn: Luật quốc tế
Các tổ chức Quốc tế liên Quốc gia có được quyền năng chủ
thể luật Quốc tế không phải căn cứ vào “Những thuộc tính tự
nhiên” như Quốc gia mà do thoả thuận của các Quốc gia
thành viên tự trao cho..
Quyền năng chủ thể LQT của quốc gia là tổng thể những
quyền và nghĩa vụ mà quốc gia có được khi tham gia vào
quan hệ pháp lý quốc tế.
2.1. các yếu tố cấu thành quốc gia
Quốc gia là chủ thể cơ bản và chủ yếu của luật quốc tế. Quốc

gia là một phần tạo nên cộng đồng quốc tế, hiện nay trong
khoa học pháp lý quốc tế chưa có một định nghĩa thống nhất
được chấp nhận chung về thuật ngữ “quốc gia”. Tuy nhiên,
tại điều 1 Tuyên bố Montevideo về quyền và nghĩa vụ của
các quốc gia được thông qua tại Hội nghị quốc tế các nước
châu Mỹ ngày 27/12/1933 có đưa ra một vài yếu tố chính dẫn
đến sự hình thành quốc gia, đó là:
- Thứ nhất, có lãnh thổ xác định: đây là dấu hiệu có bản
nhất hình thành quốc gia. Không tồn tại lãnh thổ thì không
thể có quốc gia. Lãnh thổ quốc gia được xác định là một
phần của trái đất và được coi là cơ sở vật chất cho sự tồn tại
và phát triển của quốc gia. Lãnh thổ quốc gia là ranh giới để
xác định chủ quyền quốc gia đối với dân cư của mình. Vấn
đề kích thước lãnh thổ rộng hay hẹp, địa hình thuận lợi hay
bất lợi đều không có ý nghĩa quyết định đến sự tồn tại hay
mất đi của danh nghĩa quốc gia. Lãnh thổ có mối quan hệ
chặt chẽ với các yếu tố cầu thành khác của quốc gia. Một
lãnh thổ không có dân cư, chính phủ là lãnh thổ vô chủ.
Ngược lại, lãnh thổ là khoản không gia thực thi quyền lực
của chính phủ, đồng thời là một trong những căn cứ để xác
định quốc tịch cho từng cá nhân trong cộng đồng dân cư sinh
sống trên lãnh thổ đó.
- Thứ hai, có cộng đồng dân cư ổn định : theo nghĩa rộng,
dân cư của một quốc gia là tất cả những người sinh sống trên
lãnh thổ một quốc gia nhất định và tuân theo pháp luật của
nhà nước đó. Theo nghĩa hẹp, dân cư dùng để chỉ tất cả
những người có quốc tịch của quốc gia đó. Quốc gia không
thể tồn tại nếu không có dân cư. Luật quốc tế cũng không
quy định số dân tối thiểu để tạo thành một quốc gia. Mối
Phạm Thuỳ Dương. MSSV: HC33C010. Nhóm C1-1

3
Bài tập lớn học kỳ Môn: Luật quốc tế
quan hệ pháp lý ràng buộc giữa nhà nước với cộng đồng dân
cư của quốc gia chủ yếu thông qua chế định quốc tịch.
- Thứ ba, có chính phủ : chính phủ với tư cách là người đại
diện cho quốc gia trong quan hệ quốc tế, là yếu tố không thể
thiếu đối với sự tồn tại của quốc gia. Khi nói đến một quốc
gia là nói đến một dân cư, một lãnh thổ nằm dưới một quyền
lực chính trị. Quyền lực này đại diện và thể hiện ý chí của
quốc gia. Luật quốc tế không đòi hỏi gì về hình thức hoặc tổ
chức quyền lực chính trị. Luật quốc tế chỉ đòi hỏi chính phủ
phải có quyền lực thực sự, nghĩa là phải có đủ khả năng duy
trì quyền lực của mình trên toàn bộ lãnh thổ và đối với tất cả
thành phần dân cư. Chính phủ này phải là chính phủ thực thi
một cách có hiệu quả quyền lực nhà nước trên phần lớn hoặc
toàn lãnh thổ quốc gia một cách độc lập, không bị chi phối,
khống chế bởi quốc gia khác, phải đảm bảo duy trì trật tự
công cộng, thực hiện tốt trách nhiệm lập pháp, hành pháp và
tư pháp trong đối nội, làm tròn cam kết quốc tế trong đối
ngoại.
- Thứ tư, có khả năng độc lập tham gia các quan hệ pháp
luật quốc tế: khả năng này xuất phát từ chủ quyền quốc gia
khi thực hiện chức năng đối ngoại của mình. Khả năng tham
gia quan hệ quốc tế được hiểu là dựa trên ý chí của chính
chủ thể để quyết định việc tham gia hoặc không tham gia vào
quan hệ quốc tế. quốc gia có thể tham gia quan hệ quốc tế
thông qua hành vi của mình hoặc uỷ quyền cho chủ thể khác
đại diện cho mình trong quan hệ quốc tế.
(có thể ví dụ vanticang…)
Khi một thực thể được tạo nên bởi 4 yếu tố trên thì nó

sẽ trở thành quốc gia và đương nhiên có thuộc tính chính trị
pháp lý là chủ quyền quốc gia bao gồm 2 nội dung chính là:
+ Quyền tối cao của quốc gia trong phạm vi lãnh thổ của
mình nghĩa là quốc gia có toàn quyền quyết định các vấn đề
trong phạm vi lãnh thổ của mình mà biểu hiện là các quyền:
quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp, quyền
quyết định mọi vấn đề chính trị, kinh tế, xã hội, đời sống vật
chất và tinh thần của quốc gia; quyền đối với mọi công dân,
tổ chức và đối với chính lãnh thổ quốc gia cũng như toàn bộ
tài nguyên thiên nhiên trong lãnh thổ mà các quốc gia, chủ
thể khác của Luật quốc tế không có quyền can thiệp.
Phạm Thuỳ Dương. MSSV: HC33C010. Nhóm C1-1
4
Bài tập lớn học kỳ Môn: Luật quốc tế
+ Và quyền độc lập trong các quan hệ quốc tế: quốc gia hoàn
toàn độc lập, không phụ thuộc vào ý chí của quốc gia, chủ
thể khác của luật quốc tế trong việc giải quyết các vấn đề
đối ngoại của mình. Trên cơ sở lợi ích của quốc gia, quốc
gia có quyền tự do lựa chọn việc tham gia hay không tham
gia và các tổ chức quốc tế, thiết lập quan hệ với các quốc gia
khác, ký kết các điều ước quốc tế song phương hoặc đa
phương.
Chủ quyền là thuộc tính tự nhiên vốn có của bất kỳ
quốc gia nào, có thể trong những trường hợp nhất định chủ
quyền có thể bị hạn chế, nhưng đã là quốc gia thì luôn có
chủ quyền với đầy đủ những yếu tố nêu trên mà các chủ thể
khác của luật quốc tế không có đầy đủ được như quốc gia.
Xét trường hợp chủ thể đặc biệt của luật quốc tế như
Toà thánh Vaticăng, ta thấy: Toà thánh Vaticăngđặt trụ sở
thực chất thuộc về Italia, Vaticăng có được lãnh thổ là do

một điều ước quốc tế được ký kết giữa Italia và Vaticăng; về
dân cư, thực chất những người dân sống tại Vaticăng đều là
công dân của rất nhiều quốc gia khác nhau nhu Thuỵ Sĩ.
Italia… họ chỉ được coi là dân cư của Vaticăng khi họ phục
vụ cho giáo hoàng. Yếu tố dân cư không mang tính ổn định,
họ xuất hiện chủ yếu mang tính thực hiện công vụ với
Vaticăng; về chính phủ, giáo hoàng của Vaticăng không phải
là một thiết chế quyền lực và Vaticăng không có các cơ quan
thực hiện quyền lực nhà nước. do đó, khi cần để duy trì
quyền lực nhà nước hay trật tự, Vaticăng cần phải có sự trợ
giúp của Italia. Vì vậy, chính phủ này khác với các chính
phủ khác trên thế giới. Vaticăng chỉ là một thiết chế tôn
giáo, sở dĩ nó được cho là chủ thể của luật quốc tế là vì
trong giai đoạn lịch sử phát triển của luật quốc tế, Vaticăng
đóng vai trò quan trọng khi trở thành trung gian hoà giải một
số tranh chấp, bất hoà trong quan hệ quốc tế, nên Vaticăng
được phép tham gia vào một số điều ước quốc tế nhất định,
đặc biệt là trong lĩnh vực tôn giáo và bảo vệ quyền con
người. Như vậy có thể thấy rõ, Toà thánh Vaticăng với các
yếu tố cấu thành của nó không có đầy đủ quyền năng chủ thể
như quốc gia.
Khác với quốc gia, tổ chức quốc tế liên chính phủ là tổ
chức do các quốc gia thành lập nên trên cơ sở một điều ước
quốc tế nhằm thực hiện các quyền năng nhất định theo tôn
Phạm Thuỳ Dương. MSSV: HC33C010. Nhóm C1-1
5