SKKN Một số kinh nghiệm dạy tiết trả bài tập làm văn lớp 5

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
“MỘT SỐ KINH NGHIỆM DẠY TIẾT TRẢ BÀI TẬP LÀM VĂN
LỚP 5”
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
1. Cơ sở lí luận
Phân môn Tập làm văn rèn cho học sinh các kĩ năng sinh sản ngôn bản. Nó có vị trí đặc
biệt quan trọng trong dạy học tiếng mẹ đẻ bởi vì:
- Thứ nhất, đây là phân môn sử dụng và hoàn thiện một cách tổng hợp các kiến thức và kĩ
năng tiếng Việt mà các phân môn Tiếng Việt khác: Học vần, Tập Viết, Chính tả, Tập đọc,
Luyện từ và câu đã hình thành.
- Thứ hai, phân môn TLV rèn cho học sinh kĩ năng sinh sản ngôn ngữ, nhờ đó tiếng Việt
không chỉ được xem xét từng phần, từng mặt qua từng phân môn mà trở thành một công
cụ tổng hợp để giao tiếp. Như vậy, phân môn TLV đã thực hện mục tiêu cuối cùng, quan
trọng nhất của dạy học tiếng mẹ đẻ là dạy HS sử dụng được tiếng Việt để giao tiếp, tư
duy, học tập.
Trong chương trình tiểu học mới,các bài làm văn gắn với chủ điểm của đơn vị học. Song
song với các tiết làm văn luyện nói, luyện viết thì tiết Tập làm văn trả bài có một vị trí
quan trọng vì: giờ trả bài có mục đích rèn cho học sinh kĩ năng kiểm tra, đánh giá, tự điều
chỉnh bài viết. Đây là kĩ năng quan trọng trong hoạt động giao tiếp. Kĩ năng kĩ năng đối
chiếu văn bản nói, viết của bản thân với mục đích giao tiếp và yêu cầu diễn đạt, sửa lỗi về
nội dung và hình thức diễn đạt. Để có kĩ năng này , học sinh phải cần tập nhận xét văn
bản nói hay viết của bạn, tự sửa chữa bài viết ở lớp, rút kinh nghiệm và tự chữa(hoặc viết
lại) bài văn đã được GV chấm, luyện tập, hình thành kĩ năng và thói quen tự điều chỉnh,
tự học tập dể luôn luôn tiến bộ.Đây chính là khâu cuối cùng để hoàn thiên kĩ năng làm
văn của học sinh.
2. Cơ sở thực tiễn
Trong sách giáo khoa và sách giáo viên phần phân môn tập làm văn, phương pháp nêu ra
mới chỉ là chung chung, chưa cụ thể, chưa là vai trò chủ thể, chủ động nắm vững kiến
thức của học sinh.
Bên cạnh đó thực tế dạy học nhiều năm với những đối tượng khác nhau (lớp bốn, lớp

năm). Tôi thấy chất lượng bài Tập làm văn của các em có nâng cao đôi chút, có một số
tiến bộ đáng kể nhưng mới chỉ là ở một số ít.
Thêm vào đó người dạy còn chung chung, nặng về thuyết trình, áp đặt học sinh. Giáo
viên hiểu vấn đề chưa thực sự kĩ càng và thậm chí coi nhẹ giờ Tập làm văn, đặc biệt là
giờ trả bài.
Xuất phát từ ba lí do trên:
- Về phía người soạn sách.
- Về phía người học.
- Về phía người dạy.
Là một giáo viên trực tiếp dạy lớp 5, đồng thời là cầu nối giữa văn chương với cuộc sống
của các em, nối giữa lí thuyết với bài tập thực hành Cần phải có phương tiện nhất định
phải chăng đó là vốn kiến thức của thầy, là phương pháp sư phạm của thầy. Để khắc phục
tình trạng này (đã nêu trên), tôi nghĩ vấn đề chấm, trả bài Tập làm văn là vấn đề quan
trọng cần phải đặc biệt quan tâm. So với các tiết dạy khác, tiết trả bài cần được giáo viên
chuẩn bị công phu từ lúc chấm bài cho đến việc thiết kế bài dạy và tổ chức các hoạt động
dạy học trên lớp. Giáo viên chấm bài tỉ mỉ, chu đáo và hướng dẫn học sinh chữa lỗi, học
cách viết văn hay không chỉ giúp trẻ phát triển kĩ năng làm văn mà còn góp phần hình
thành cho các em ý thức trách nhiệm, lòng tự trọng đối với sản phẩm tinh thần do chính
mình tạo ra. Làm như vậy có nghĩa là chất lượng học môn Tập làm văn đã được thực sự
nâng lên. Vì thế tôi chọn giờ trả bài Tập làm văn cho học sinh lớp 5 làm đề tài suy ngẫm
cho mình.
3. Những vấn đề mới và khó:
Bản thân tôi thiết nghĩ muốn nói gì thì nói chất lượng học sinh vẫn là hàng đầu, là quan
trọng nhất trong nền giáo dục. Có như vậy mới đáp ứng được yêu cầu công nghiệp hoá,
hiện đại hoá mà xã hội đang đòi hỏi. Chính vì vậy mục tiêu mới của giáo dục tiểu học đã
nhấn mạnh đến yêu cầu của giáo dục tiểu học, là phải góp phần đào tạo những người lao
động linh hoạt, năng động, sáng tạo. Yêu cầu này đòi hỏi phải đổi mới toàn diện và đồng
bộ giáo dục tiểu học trong đó cần ưu tiên đổi mới phương pháp giáo dục dạy học.
Để thực hiện mục tiêu giáo dục mới và nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục tiểu học.
Bộ giáo dục đã có một số văn bản chỉ đạo, hướng dẫn về đổi mới về nội dung và phương

pháp dạy học ở Tiểu học trong đó phân môn Tiếng Việt với phương châm "Coi học sinh
là nhân vật trung tâm", thầy chỉ là người tổ chức hướng dẫn. Vì vậy đứng trước tình hình
và nhiệm vụ mà xó hội giao phó, bản thân tôi là người giáo viên tiểu học, tôi luôn học hỏi
kinh nghiệm và chịu khó đào sâu suy nghĩ để tìm ra phương pháp giảng dạy tốt nhất giúp
trò tiếp thu kiến thức dễ dàng nhất.
Đứng trước tình hình đổi mới phương pháp như vậy nhưng thực trạng hiện nay là gì?
1) Về sách giáo khoa và sách giáo viên phương pháp nêu ra mới chỉ là chung chung chưa
cụ thể.
Một vài năm gần đây có xuất hiện một số cuốn sách in những bài văn hay, những bài văn
mẫu và có đôi ba lời nhận xét ưu điểm và hạn chế. Song tiết trả bài vẫn chưa được
quan tâm đúng mức, chưa có phương pháp hay. Đó chính là một trong những vấn đề bức
xúc đối với người dạy và người học.
2) Qua thực tế dạy học: Tôi thấy chất lượng bài Tập làm văn của các em có nâng cao đôi
chút, có một số tiến bộ đáng kể nhưng mới chỉ là số ít. Qua đó tôi thấy còn một số tồn
tại.
+ Đa số học sinh sau khi đọc tham khảo các bài văn mẫu, các bài văn hay, các em cũng
thấy hay song không chỉ ra được cái hay để học tập vận dụng.
+ Một số học sinh, các em còn phải phụ thuộc vào các bài văn mẫu của thầy, của sách,
dựa vào các đoạn, các ý trong cuốn: " Để học tốt môn Văn - Tiếng Việt ", " Tập làm văn "
hoặc " Các bài văn hay " thậm chí có em còn sao chép và nắp ghép một cách gượng
gạo, gò ép.
+ Các em viết câu, dùng từ diễn đạt yếu, chưa biết sắp xếp ý, không biết lựa chọn những
chi tiết, những hình ảnh hay để rồi hiểu và sử dụng đúng, hợp lý, lôgic; tức là các em
chưa biết biến những kiến thức đã tiếp thu trong bài, trong giờ học vào một bài viết cụ thể
vào " sản phẩm " của mình.
3) Thêm vào đó người dạy còn chung chung, nặng nề về thuyết trình, áp đặt học sinh và
chưa thực sự quan tâm đặc biệt là giờ trả bài. Thậm chí chưa nắm chắc yêu cầu về kiến
thức, kỹ năng của tiết học theo chuẩn.
Thực tế qua khảo sát các giờ trả bài Tập làm văn hầu như các giáo viên ít đầu tư thời gian
ghi lại vào sổ tay văn học những từ hay, ý đẹp hay những lỗi sai của học sinh về mọi

phương diện. Chính vì thế người giáo viên không sửa được cách viết văn hay và dùng từ
chính xác cho học sinh. Học sinh trong giờ trả bài chỉ muốn biết điểm và coi như vậy là
xong. Một số giáo viên dạy còn đơn giản hoá, soạn bài chung chung.
Trong giờ trả bài hầu hết giáo viên chưa khai thác hết yêu cầu giờ trả bài. Có giờ nặng về
nêu ưu điểm nên học sinh chưa nắm được hết cái sai của mình và lần sau lại mắc. Có giờ
nặng về nêu khuyết điểm nhưng lại rất chung chung cho nên gây một không khí thiếu tích
cực trong giờ học và quả nhiên giáo viên làm việc nhiều còn học sinh thì thụ động tiếp
thu. Như vậy kết quả đạt được của giờ trả bài rất hạn chế. Vì thế nó cũng là một nguyên
nhân không nhỏ khiến học sinh chưa thích học môn Tập làm văn. Để áp dụng vào bài
Tập làm văn của học sinh các em cảm thấy lúng túng trước thực tế đúng sai của bài làm.
Tóm lại: Để nâng cao chất lượng môn Tập làm văn nói riêng và phân môn tiếng Việt nói
chung người giáo viên phải luôn luôn đổi mới phương pháp giảng dạy tốt nhất để trò dễ
tiếp thu hơn.
II - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
Xuất phát từ những nhận thức trên cùng với quá trình học tập và dạy học cho các em, với
những đối tượng học sinh khác nhau (yếu, trung bình, khá, giỏi) và các trình độ khác
nhau. Tôi quyết định đi sâu vào vấn đề chấm, trả bài cho học sinh lớp 5.
A - Điều tra thực trạng
Từ những năm thay sách đến nay, việc đánh giá xếp loại danh hiệu học sinh tiên tiến, giỏi
bậc Tiểu học, yêu cầu phải có sự phối hợp tương quan nhất định của hai môn: Toán,
Tiếng Việt nhằm đánh giá toàn diện hơn. Vì vậy khi có ý định viết sáng kiến này tôi đã
phỏng vấn đồng nghiệp của mình, phỏng vấn học sinh đồng thời khảo sát và phân loại
học sinh nhằm mục đích nắm được đối tượng của mình và đề ra được biện pháp cụ thể
nhất.
Trước tiên tôi trao đổi với đồng nghiệp xem họ dạy tiết Tập làm văn trả bài như thế nào?
Khi dạy tiết này có thuận lợi và khó khăn gì?
Sau đó tôi đã phỏng vấn học sinh hai lớp 5C, 5D kết quả như sau.
+ Số học sinh rất thích học môn tiếng việt chiếm 3% (tập trung vào những em khá giỏi và
có năng khiếu).
+ Số học sinh thích học môn Tiếng Việt chiếm 28%.

+ Số học sinh nắm phương pháp học môn Tiếng Việt còn hời hợt không thuộc, hoặc
thuộc rất ít thơ văn, chất lượng bài viết chưa cao chiếm 69% (những em này thể hiện sự
học thiên lệch về môn toán và học trung bình, yếu kém ở các môn ).
Tôi xem vở tập làm văn của bốn lớp năm: 5A, 5B, 5C, 5D thì thấy chất lượng bài viết
của các em chưa đạt kết quả như mong muốn, số lượng bài đạt điểm khá giỏi chưa nhiều,
đặc biệt nhiều em diễn đạt còn lủng củng, còn sai lỗi chính tả đặc biệt là lỗi chính tả
thông thường.
Tôi dự giờ của hai lớp 5A, 5C thì thấy giáo viên chưa thực sự đầu tư thời gian nhiều cho
tiết dạy, thầy dạy còn chung chung, nặng về thuyết trình, chưa gây được không khí sôi
nổi cho tiết học.
Đồng thời tôi tiến hành khảo sát chất lượng của hai lớp: 5C và 5D.
+ Lớp 5D là lớp thực nghiệm
+ Lớp 5C là lớp đối chứng
Tôi cho cả hai lớp cùng làm chung một đề văn.
Đề bài: Em hãy tả ngôi trường thân yêu đã gắn bó với em trong nhiều năm qua. Kết quả:
Lớp Sĩ số
Giỏi Khá Trung bình Yếu
SL % SL % SL % S.L %
5C 20 1 5 5 25 11 55 3 15
5D 25 1 4 7 28 13 52 4 16
Chất lượng khảo sát đầu năm của lớp 2 là tương đương nhau.
Đặc biệt qua bài viết của các em tôi còn nhận thấy:
*) Về nội dung bài Tập làm văn
- 10- 15% học sinh viết văn có bố cục rõ ràng, bài viết cô đọng xúc tích.
- 50% học sinh thực hiện được yêu cầu của đề nhưng diễn đạt ý còn chưa rõ ràng, lôgic.
- 10% học sinh còn đôi chỗ dùng từ, đặt câu, liên kết câu, đoạn chưa đạt. Văn viết gò bó
thiếu tự nhiên, ít sáng tạo.
- 25% học sinh thì sao chép nguyên bản bài của bạn hoặc văn mẫu. Thậm chí có em bài
viết còn khô khan, rời rạc, lủng củng, vay mượn.
*) Về kĩ năng:

- Trong bài văn của các em gần như cả bài nhiều em không có một dấu chấm câu.
- Bài viết sai lỗi chính tả, đặc biệt là lỗi chính tả thông thường, bên cạnh những lỗi chính
tả vốn có của địa phương 50%.
- Diễn đạt vụng, luẩn quẩn, tối nghĩa do dùng từ viết sai, sai về nội dung do dùng từ tối
nghĩa 25%.
Sở dĩ chất lượng bài viết của các em chưa cao do những nguyên nhân sau:
+ Học sinh đọc sách ít, vốn kiến thức ít.
+ Không nắm chắc yêu cầu của đề bài ra.
+ Chưa thấy được hết cái đích cần đạt.
+ Chưa biết cách liên kết câu, ý, đoạn, bài.
+ Chưa ham học nên chưa chú trọng rèn luyện kỹ năng.
+ Do phương pháp dạy của giáo viên khiến học sinh thụ động tiếp thu, giáo viên chưa
động viên được học sinh.
+ Do các tiết học (phân tích dàn bài, lập dàn ý, chia đoạn, viết đoạn) chưa ăn khớp với
nhau, chưa có tính hệ thống chặt chẽ.
+ Việc chấm bài của giáo viên cũng chưa chỉ ra được lỗi của học sinh một cách khoa học,
nhất quán.
+ Việc kiểm tra học sinh sửa lỗi trong vở Tập làm văn trên lớp cũng như ở nhà của giáo
viên còn hạn chế.
+ Ngay việc tự học, tự nâng cao kiến thức cũng như xây dựng một thiết kế tiết dạy trả bài
của một số giáo viên còn chưa đúng mức.
Để khắc phục những tồn tại trên, giúp các em thấy được đúng sai, vấn đề chấm, trả bài
Tập làm văn cần phải được tiến hành ngay, nghiêm túc từ ban đầu, từ bài đầu tiên. Tức là
giờ trả bài thầy phải nêu ra được cái đúng, cái sai cụ thể của các em. Đặc biệt là phải dứt
điểm từng loại lỗi.
Tóm lại việc khảo sát chất lượng đầu năm để phân loại học sinh là biện pháp cần làm
ngay để từ đó giáo viên có biện pháp cụ thể, chi tiết, sát đối tượng hơn nữa trong giảng
dạy nói chung, trong mục đích tiến hành giờ trả bài Tập làm văn nói riêng.
B- Phương pháp giải quyết:
Để một giờ trả bài thành công tôi xin nêu ra 3 vấn đề cụ thể cần giải quyết:

+ Chấm bài
+ Thiết kế bài dạy.
+ Lên lớp
a. Chấm bài
Tuy chấm bài không nằm trong quá trình lên lớp 40 phút trả bài, nhưng nó lại là yếu tố
quan trọng làm cơ sở cho giờ trả bài. Giờ trả bài có thành công hay không ? Học sinh có
thấy được đúng sai trong bài làm của em đó hay không ? Đều được bắt đầu bằng việc
chấm. Đó chính là phần chuẩn bị của giáo viên.
Song song với việc chấm bài kỹ là sổ chấm bài. Sổ chấm bài có tác dụng thống kê các
loại lỗi để tìm ra lỗi phổ biến, ghi chép những sai, đúng cụ thể của từng học sinh làm tư
liệu để phục vụ cho việc nhận xét và hướng dẫn chữa lỗi Nhưng trước hết muốn ghi
chép đúng thì giáo viên phải chấm kỹ, bám sát yêu cầu mà chuẩn kiến thức và kĩ năng đã
đề ra, đưa ra một biểu điểm để đảm bảo tính khoa học , khách quan, vô tư. Từ đó thấy
được ưu và nhược điểm của bài viết. Đồng thời sổ này giúp giáo viên so sánh đối chiếu
những bài sau so với những bài trước xem sự dứt điểm của từng loại lỗi đã làm được
chưa ? Làm đến đâu ? Sự tiến bộ của các em đạt đến mức độ nào? Số được trình bày theo
bảng sau:
Loại sai Tên học sinh Dẫn chứng Hướng sửa
1- Bố cục
2.Không đúng yêu
cầu của đề.
3- Chính tả, từ
4- Diễn đạt
5- Câu
Cuối bảng giáo viên ghi rõ cần dứt điểm loại lỗi nào trong bài viết, kế tiếp việc này được
nêu ở giờ trả bài phần củng cố, học sinh sẽ thấy được để ở giờ sau phấn đấu đạt kết quả
tốt hơn. Như vậy việc làm từng bước ấy rõ ràng không bị miên man kéo dài.
b. Thiết kế bài dạy:
Thiết kế bài dạy cũng là yếu tố chuẩn bị quan trọng, nó là cơ sở của giờ lên lớp giúp giáo
viên lựa chọn nội dung và cách tiến hành tiết trả bài. Tính kỹ lưỡng và tính khoa học

trong bài soạn là yếu tố giúp giáo viên thành công và học sinh tiếp thu bài tốt. Nhưng qua
khảo sát bài của học sinh, khảo sát giáo án của đồng nghiệp, dự giờ bạn, tôi thấy thiết kế
của một số giáo viên còn chung chung, chưa thể hiện được tính ưu việt, tính sáng tạo
trong giáo án, chưa thể hiện được sự khắc phục tồn tại của giáo viên. Tôi đã mạnh dạn
thiết kế giáo án như sau:
*) Thứ nhất: Theo nguyên tắc chung, giáo án gồm đủ các phần:
- Mục đích yêu cầu
- Đồ dùng và phương tiện dạy học
- Các hoạt động dạy học gồm các bước:
+ Ổn định tổ chức
+ Kiểm tra bài cũ
+ Bài mới
+ Củng cố, dặn dò.
*) Thứ 2: Trong phần 1 phải ghi rõ 3 yêu cầu của tiết học dựa theo cuốn chuẩn kiến thức-
kĩ năng quy định:
- Kiến thức
- Kỹ năng
- Giáo dục
Trong bước 3 (bài mới) được tiến hành theo các bước sau:
1. Giáo viên nhận xét bài làm của học sinh:
- Ghi đề bài lên bảng phải làm đầu tiên trong tiết học, việc làm này nhắc lại, gợi nhớ lại
đề bài các em đã làm tiết trước, nó tác động đến bộ nhớ của các em về vấn đề cần giải
quyết trong tiết học.
- Giúp học sinh xác định lại yêu cầu của đề bài để tự đối chiếu với kết quả bài viết xem
đã thực hiện được đến đâu.
Sau khi chép xong đề lên bảng thì tiến hành bước xác định đề mang tính trực quan nối
tiếp. Một lần nữa giúp các em nắm chắc yêu cầu của đề bài. Từ đó các em có thể so sánh
và đã có thể hình dung ra mình đúng như thế nào ? Mình thiếu những gì? Để từ đó mà
các em dễ dàng nắm được ưu và nhược điểm của bản thân.
- Nêu rõ ưu khuyết điểm của học sinh trong việc thực hiện yêu cầu của đê bài (dẫn chứng

cụ thể qua bài viết được giáo viên chấm và theo dõi qua sổ thống kê lỗi của giáo viên);
kết hợp với nhận xét về chữ viết và cách trình bày bài văn, công bố kết quả điểm số và
biểu dương học sinh có bài làm tốt hoặc bài làm có tiến bộ. Giáo viên nên công bố tên
học sinh có ưu điểm, không cần thiết nêu tên học sinh có khuyết điểm.
2. Hướng dẫn học sinh chữa bài:
Căn cứ vào kết quả bài làm của học sinh, giáo viên có thể tiến hành việc hướng dẫn học
sinh chữa bài sao cho linh hoạt và đạt hiệu quả thiết thực theo các cách sau:
1) Trả bài làm cho học sinh, yêu cầu học sinh đọc thầm lại toàn bộ bài làm, lời nhận xét
chung và những chỗ lưu ý cụ thể của giáo viên trong bài viết.
2) Hướng dẫn học sinh chữa lỗi chung về nội dung(sai, thiếu ý hoặc chi tiết, sự việc ) và
hình thức(về bố cục, về cách dùng từ, đặt câu, lỗi chính tả )
3) Tổ chức cho học sinh tự chữa bài làm của cá nhân, sau đó đổi bài để kiểm tra, giúp đỡ
nhau về việc chữa lỗi.
4) Đọc cho học sinh nghe những câu văn hay, đoạn văn hay, bài văn hay, để giúp các em
vận dụng vào bài viết của mình từ đó giúp cho bài viết của các em giàu hình ảnh, cô
đọng, xúc tích.Gợi ý học sinh nhận xét, trao đổi để học tập những ưu điểm trong bài văn
của bạn (về bố cục, sắp xếp ý, diễn đạt, dùng từ đặt câu, sử dụng biện pháp nghệ thuật)
5) Hướng dẫn học sinh chọn viết một đoạn văn trong bài làm cho tốt hơn (Đây là bước
dành cho học sinh khá, giỏi)
Tuỳ điều kiện thời gian cho phép, giáo viên có thể hướng dẫn học sinh thực hiện yêu cầu
này tại lớp hoặc luyện tập thêm ở nhà để nâng cao kĩ năng viết văn. Đoạn văn học sinh
chọn để viết lại cho tốt hơn có thể là đoạn văn còn mắc lỗi (chính tả, dùng từ, đặt câu 0,
đoạn viết chưa hay
c. Lên lớp
Muốn nâng cao chất lượng cho học sinh môn Tập làm văn đặc biệt trong tiết tập làm văn
trả bài. Điều tôi đi sâu nhất đó chính là bước "sửa lỗi sai cần thiết " trong quá trình lên
lớp như sau:
Thông thường bước này giáo viên thường làm qua loa vì thời gian, vì trọng tâm không
xác định Nhưng nhờ có sự bố trí lôgic và khoa học trong thiết kế mà phần này chúng ta
vẫn thấy có thể làm chủ được thời gian. Về phương pháp, có thể nêu ra phương pháp

chung nhất cho phần này mang tính tổng quát là" Thầy chủ đạo, trò chủ động " và cùng
với nó sự vận dụng linh hoạt, hỏi, phát hiện, gợi tìm, gợi mở, tổng hợp, đánh giá. Để
đảm bảo là " Thầy chủ đạo " trong vấn đề này thầy không nên làm hộ mà phải để:
1. Trò tự tìm lỗi sai trong bài của mình
Nghĩa là thầy không nên nêu ra cái sai cụ thể trên bảng, làm như vậy học sinh bị thụ
động mặc dù cái sai đó thầy đã nắm được chắc và ghi trong sổ chấm trả, nhận xét về bài
làm rồi. Về vấn đề này thầy có thể chủ đạo gợi mở làm cho học sinh phải động não bằng
cách như sau:
- Gọi học sinh (học sinh này bài văn có câu sai, lỗi sai cô giáo đã ghi trong bài) và yêu
cầu em hãy đọc cho cô đoạn văn sai của em mà cô đã gạch trong vở.
- Học sinh đọc cô ghi và lại hỏi tiếp
+ Em có nhận xét gì về câu (đoạn) văn em vừa đọc
+ Em định trình bày ý gì? Nội dung gì? Nội dung ấy đã toát lên chưa?
+ Theo em phải sửa lại như thế nào?
- Nếu học sinh đó vẫn chưa làm được thì giáo viên tiếp tục hỏi học sinh khác, kết hợp
với sự gợi ý của giáo viên. Làm như vậy kết hợp hỏi, gợi tìm với giáo cụ trực quan (ghi
bảng) nó tác động vào tư duy của các em, bắt buộc tư duy phải hoạt động. Làm việc như
vậy các em sẽ nhớ rất lâu. Các em thấy cách viết ấy là sai, và phải biết sửa lại như thế
nào?
Qua việc dự hội giảng của một số giáo viên tôi thấy chỉ dừng lại ở chỗ sửa. Học sinh tỏ ra
lúng túng và hoang mang. Vì thế các em chỉ biết là cô bảo sai, nhưng sai như thế nào?
Chữa lại ra sao? Tại sao như thế? Thì các em rơi vào bế tắc. Đây cũng chính là điều tôi
tiến hành làm, gợi mở để các em tự sửa lỗi cho mình rồi nhận xét, tổng kết lại.
Ví dụ: Với từng loại lỗi cụ thể giáo viên gợi mở để giúp các em tìm ra cách sửa.
* Chữa lỗi về làm bài không đúng yêu cầu (lạc đề):
Ví dụ: Tả hoạt động của người em yêu mến. Học sinh lại đi sâu tả hoạt ngoại hình mà
không chú ý tới tả hoạt động. Loại lỗi này học sinh ít mắc. Nhưng với học sinh mắc lỗi,
tôi thường giúp xác định lại yêu cầu của đề rồi viết lại bài văn đó theo yêu cầu đã nhận ra
* Chữa lỗi về bố cục:
Trước tiên giáo viên hỏi về bố cục thông thường của một bài văn, sau đó cho học sinh đối

chiếu với bài của mình xem đã đủ về bố cục chưa? Nếu chưa đủ thì còn thiếu phần nào?
Em cần sửa ra sao? Giáo viên hướng dẫn học sinh chữa lỗi về mở bài, kết bài (Theo cách
đã học), về thân bài(sắp xếp ý theo trình tự đã học một cách hợp lis0. sau đó tổ chức cho
học sinh tiến hành sửa lỗi cá nhân và trao đổi bài cho nhau để cùng kiểm tra trao đổi kinh
nghiệm.
Ngoài ra,ở phần này học sinh thường không biết tách giữa mở bài với thân bài hoặc giữa
thân bài với kết bài. Vì vậy khi sửa lỗi về bố cục, giáo viên cần gợi học sinh nhớ lại dàn ý
của bài.Từ đó học sinh sẽ tách được đoạn văn viết lẫn hoặc viết được đoạn văn còn thiếu
trong bài văn.
* Chữa lỗi về chính tả
Khi học sinh tìm ra lỗi chính tả mà mình viết sai, cô giáo đã gạch chân trong vở, giáo
viên cần giúp các em cách phân biệt chính tả, giúp các em viết đúng.
Ví dụ: tiếng "ra" các em phải biết phân biệt d/ gi/ r.
- Ra vào, ra cửa, đi ra
- Màu da cam, cặp da
- Gia đình, gia súc
Khi chữa lỗi giáo viên kẻ bảng thành hai cột
Lỗi chính tả Cách viết chính tả đúng
* Chữa lỗi về cách dùng từ
Ví dụ 1: Ai sống chả có cha mẹ, thật thiệt thòi cho những em nhỏ mồ côi cả cha lẫn mẹ
(học sinh đọc lên).
Giáo viên ghi lên bảng và hỏi?
- Em đọc thấy chỗ nào chưa hay? Có sai không?
(Từ " sống" chưa hay - chưa chính xác )
Hỏi: Tại sao chưa hay? Em có thể tìm từ khác để thay thế được không? (Học sinh có thể
thay thế từ "sống " bằng từ "sinh ra").
Ví dụ 2: Học sinh đọc: Từ ngày cô vĩnh biệt chúng em về công tác ở thành phố, chúng em
vẫn nhớ cô.
Giáo viên ghi lên bảng và hỏi
Trong câu em vừa đọc từ nào dùng sai nghĩa?

(Từ vĩnh biệt)
Vậy em có thể thay từ "vĩnh biệt" bằng từ nào?
(Thay từ "vĩnh biệt" bằng từ " xa" mới đúng với sắc thái tình cảm của câu văn ).
* Chữa lỗi về câu về đoạn văn về diễn đạt
Các lỗi về câu thường gặp ở tiểu học là câu thiếu chủ ngữ hoặc vị ngữ, câu què, câu chỉ
có thành phần phụ chỉ địa điểm hoặc thời gian, nguyên nhân, kết quả Thiếu thành phần
chính (tức là cả cụm chủ vị ), nêu ý chưa chọn vẹn (câu cụt), câu có nhiều từ ngữ thừa,
rườm rà, lủng củng. Cách chữa: giáo viên kẻ bảng thành ba cột.
CÂU SAI LỖI NGỮ PHÁP CÂU ĐÃ ĐƯỢC SỬA
THÀNH CÂU ĐÚNG
Ví dụ 1: Học sinh đọc câu lủng củng của mình lên.
Trong nhà em có một người mà em rất yêu mến, đó là bà em rất kính yêu.
Em có nhận xét gì về cách diễn đạt nội dung? (diễn đạt nội dung rườm rà).
Em có thể sửa như thế nào?
(Trong nhà em, bà là người thật đáng kính).
Ví dụ 2:
Đứng trước cảnh đẹp hùng vĩ của dãy núi Yên Phụ. Em cảm thấy trong lòng đang cố
gắng đưa quê hương Kinh Môn giàu đẹp hơn.
- Đoạn văn của em đã được chưa? Sai ở đâu?
(Chấm câu sai, sau từ "Yên Phụ" thay bằng dấu phẩy).
- Còn sai ở đâu nữa? (dùng từ chưa sát nghĩa " em cảm thấy ").
Cụm từ " em cảm thấy " Cần phải thay bằng cụm từ nào cho sát nghĩa hơn?
(Cần phải thay bằng cụm từ: " em càng thêm yêu quê hương đất nước và quyết tâm học
tốt để đưa quê hương Kinh Môn ngày một giàu đẹp hơn")
Em hãy nhận xét câu đã được sửa và câu chưa sửa?
2. Giáo viên có thể thay đổi hình thức sửa bằng cách cho hai em đổi vở cho nhau
để tìm ra lỗi sai kết hợp cùng giáo viên để tìm ra cách sửa sai.
- Với hình thức này, tôi cho học sinh tạo thành nhóm đôi theo năng lực (giỏi, khá,
trung bình) hoặc đôi bạn cùng tiến. Các em đổi vở, đọc bài của bạn, phát hiện lỗi, nêu lỗi
và hướng sửa, trao đổi xem bạn có đồng ý với cách sửa như vậy không , ngoài ra còn có

thể phát hiện thêm một số lỗi giáo viên bỏ sót. Sau đó cùng trao đổi, kiểm tra, chia sẻ
kinh nghiệm làm bài và chữa lỗi với bạn.
3. Hoặc cho các em thảo luận trong nhóm để tìm ra cách sửa sai.
- Với cách làm này tôi thường chia nhóm theo năng lực, sở trường của học sinh rồi
giao việc:
+ Nhóm học sinh trung bình: Tìm lỗi chính tả của các bạn trong nhóm rồi thảo luận, tìm
cách sửa.
+ Nhóm học sinh khá: Tìm từ dùng sai, câu lủng củng rồi tìm cách sửa.
+ Nhóm học sinh khá giỏi với yêu cầu cao hơn: Tìm câu hay trong bài của bạn, thêm
hình ảnh so sánh hoặc nhân hóa để câu văn được sinh động hơn, hoặc chuyển mở bài trực
tiếp thành gián tiếp, kết bài không mở rộng thành kết bài mở rộng Sau đó đọc lại bài đã
sửa và đọc mẫu cho cả lớp tham khảo.
Tóm lại: Hệ thống câu hỏi dành cho phần này là làm cho học sinh chỉ ra được.
- Câu sai ở đâu?
- Lý do sai?
- Nêu cách sửa.
Và đặc biệt với phần chữa lỗi bao giờ tôi cũng đảm bảo chữa từ lỗi dễ, lỗi đơn giản đến
những lỗi khó, phức tạp.
Ví dụ: Trong một giờ trả bài
1- Chữa lỗi về bố cục.
2- Chữa lỗi về chính tả
3- Chữa lỗi về cách dùng từ
4- Chữa lỗi về câu, về đoạn văn, cách diễn đạt nội dung.
Về cách diễn đạt, nó là một loại lỗi bao quát nhiều vấn đề. Cho nên cần xắp xếp nó ở bài
tập thứ tư trở đi nó thuộc câu, đoạn, lỗi khó. Đôi khi chỗ này phải kết hợp với phương
pháp diễn dịch , giảng giải để làm sáng tỏ vấn đề cho học sinh.
* Song song với việc chữa lỗi và đọc cho học sinh nghe những câu văn hay, đoạn văn hay
để giúp các em học tập. Đồng thời người giáo viên còn phải hướng dẫn các em biết cách
lựa chọn chi tiết diễn đạt bằng câu văn có hình ảnh và sử dụng một số biện pháp tu từ đã
học để giúp các em những bài viết cô đọng, giàu hình ảnh.

Ví dụ 1: Khi tả mái tóc, khuôn mặt:
- Mái tóc dài mượt mà buông thả thướt tha như dòng suối.
- Mái tóc đen nhánh mượt mà như dòng suối ôm lấy khuôn mặt trái xoan hồng hào của
cô, thật dễ mến.
Hoặc khi tả hàm răng, nước da, giọng nói tính hình thì giáo viên hướng dẫn các em:
- Hàm răng trắng đều như hạt bắp.
- Nước da trắng như trứng gà bóc- Cô hiền như cô Tấm trong truyện cổ tích
- Giọng cô nói êm dịu như lời mẹ ru.
Ví dụ 2: Khi tả về vẻ đẹp của dòng sông quê hương:
- Nhìn từ xa, dòng sông như một dải lụa hiền hoà ôm ấp làng xóm quê em.
- Dòng sông Kinh Thầy chảy hiền hoà, chở nặng phù sa…
Nói tóm lại : Muốn nâng cao chất lượng học Tiếng Việt mà chất lượng văn lại là chính
chất lượng bài Tập làm văn của học sinh thì ta cần phải coi trọng đặc biệt là giờ trả bài.
Vấn đề chữa lỗi giáo viên phải coi trọng nguyên tắc " thầy chủ đạo, trò chủ động " phải
kết hợp một cách linh hoạt các phương pháp của quá trình dạy học.
C- Khảo sát bằng số liệu thống kê:
Với kinh nghiệm đã trình bầy ở trên tôi tiến hành khảo sát chất lượng trên hai lớp:
Lớp thực nghiệm 5D; Lớp đối chứng 5C.
Quá trình thực nghiệm theo các bước sau:
* Bước một: Tôi ra đề bài tập làm văn ở tuần 20 trong chương trình lớp 5 (các em
đang học thể loại văn này).
Đề bài: Hãy tả hoạt động của nghệ sĩ hài mà em yêu thích.
* Bước 2: Chấm hai tập vở của 2 lớp 5C và 5D. Kết quả được đánh giá như sau:
Lớp sĩ số
Giỏi Khá Trung bình Yếu
SL % SL % SL % SL %
5C 20 2 10 6 30 10 50 2 10
5D 25 7 28 10 40 8 32 0 0
Về chất lượng bài viết
Chất lượng bài viết Lớp

5D
Lớp 5C
- Học sinh nắm được yêu cầu của đề
- Bố cục rõ ràng
- Biết cách dùng từ, đặt câu, liên kết câu, đoạn, ít mắc
lỗi chính tả
- Bài viết sinh động sáng tạo
- Số học sinh sao chép văn bản mẫu
- Học sinh lười học, lười sửa lỗi, ít tiến bộ
- Số học sinh yếu môn học này
100%
100%
68%
28%
0%
0%
0%
90 %
90%
40%
10%
10%
5%
5%
* Bước 3: Thiết kế bài giảng tiết trả bài (đề bài trên) và tiến hành giảng ở 2 lớp.
+ Lớp 5D (thực nghiệm) giảng theo phương pháp có kèm theo trong đề tài này.
+ Lớp 5C (đối chứng ) giảng theo phương pháp cũ.
Kết quả cho thấy:
- Học sinh lớp 5D các em hoạt động nhịp nhàng giữa thầy và trò, học sinh tiếp thu bài
một cách chủ động. Biết tìm ra lỗi sai của mình và chỉ ra được cách sửa.

Ngược lại học sinh lớp 5C các em thụ động ngồi nghe cô giảng. Khi yêu cầu các em tìm
ra cái sai trong bài của mình thì các em tỏ ra lúng túng và hoang mang. Khi cô chỉ ra
được cái sai, yêu cầu các em sửa thì các em lại rơi vào bế tắc. Do các em chưa hiểu mình
sai như thế nào? Chữa lại ra sao? Tại sao lại như thế?
III. KẾT QUẢ VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
A- Kết quả:
Qua việc thực hiện tiến trình cải tiến bài giảng, thiết kế bài dạy, chấm bài và lên lớp, với
sự vận dụng linh hoạt và phương pháp phát huy trí tuệ và trí lực của học sinh đã nêu, đối
chiếu với kết quả khảo sát đầu năm thì chất lượng được tăng lên rõ rệt.
- Số bài đạt điểm khá giỏi tăng 36 %
- Không còn bài đạt điểm dưới 5.
Đồng thời đối chiếu kết quả bài làm giữa hai lớp đối chứng và thực nghiệm thì chất lượng
của lớp thực nghiệm được nâng lên rõ rệt (nhìn vào bảng thống kê kết quả, khảo sát ta sẽ
thấy rõ).
Tôi tiếp tục đối chiếu với các bài viết hàng tháng và qua các bài khảo sát chất lượng
định kì các lần kiểm tra môn Tiếng Việt thì bài làm của lớp 5D tôi chủ nhiệm đã có
nhiều tiến bộ.
Cụ thể: - Đầu năm - 88%
- Cuối kỳ I - 96%
- Gữa kỳ II - 100%
Về chất lượng bài viết trong năm so với lúc đầu năm khảo sát tôi thấy kết quả đã được
nâng lên. Chứng tỏ việc áp dụng phương pháp mới vào giảng dạy của tôi đã đạt chất
lượng tốt. Việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề kết hợp với phương pháp gợi mở và
cách tổ chức giờ học khoa học linh hoạt, phù hợp với đặc điểm, khả năng tiếp thu của
từng học sinh đã đem lại kết quả tốt. Việc vận dụng phương pháp " lấy học sinh làm
nhân vật trung tâm "và “ dạy theo hướng phân hoá các đối tượng học sinh” kết hợp
phương pháp gợi mở và cách thức tổ chức giờ học khoa học, linh hoạt phù hợp với đặc
điểm của từng học sinh đã đem lại kết quả tốt. Từ đó kính thích học sinh suy nghĩ khi gặp
tình huống có vấn đề cần giải quyết làm phát triển khả năng tư duy của trẻ, giáo viên biết
cách tổ chức, hướng dẫn học sinh tự lĩnh hội tri thức hoàn toàn phù hợp với chủ trương

đổi mới của ngành giáo dục đào tạo nước ta hiện nay. Việc này góp phần đào tạo học sinh
thành những người lao động mới.
Thông qua các đợt hội giảng, các buổi chuyên đề và đặc biệt qua các tiết dạy của tôi,. Hội
đồng sư phạm nhà trường đã họp và đánh giá, nhận xét về việc áp dụng phương pháp
giảng dạy mới trong dạy Tập làm văn là đạt chất lượng tốt. Việc đánh giá của hội đồng sư
phạm chứng tỏ rằng:
1 - Việc dạy Tập làm văn trả bài cho học sinh lớp 5 bằng cách để các em tự tìm ra cái sai
của mình kết hợp với hệ thống câu hỏi dẫn dắt, gợi mở của giáo viên giúp các em tiếp thu
bài tốt hơn, nhớ lâu hơn những lỗi sai để lần sau các em không bị mắc lại nữa.
2 - Học sinh chủ động tiếp thu kiến thức để từ đó rèn luyện được kỹ năng nghe - nói -
viết.
3 - Giáo viên lên lớp và soạn bài không nhất thiết phải phụ thuộc hoàn toàn vào sách
hướng dẫn mà người giáo viên cần suy nghĩ tìm phương pháp giảng dạy mới cho từng bài
học phù hợp với sự nhận thức của học sinh lớp mình dạy và tuân thủ theo cuốn chuẩn
kiến thức kĩ năng đang hiện hành.
4 - Việc chuẩn bị chu đáo và đầy đủ của giáo viên và học sinh trước mỗi bài học là rất
cần thiết góp phần làm cho giờ học thêm sôi nổi đạt kết quả cao. Thông qua giờ học cần
xây dựng phong cách học cho học sinh: Không nói leo, không nhìn bài của bạn, không lơ
là trong học tập, suy nghĩ, tìm tòi cái mới, độc lập suy nghĩ và sáng tạo trong học tập.
5 - Việc dạy tiết Tập làm văn trả bài là vấn đề không đơn giản như quan niệm của một số
đồng chí giáo viên mà nó đòi hỏi sự suy nghĩ, tìm tòi, sáng tạo trong dạy học của giáo
viên.
B- Những khó khăn trong việc giải quyết nội dung:
1 - Học sinh
- Vốn kiến thức của các em về môn Tiếng việt còn hạn chế nên các em chưa có thể tự sửa
đựoc cái sai của mình.
- Ngôn ngữ của các em còn chưa nhiều, chưa sâu, chưa rộng nên các em ngại phát biểu
và nhận xét bài của bạn. Đồng thời chưa biết chỉ ra những ưu điểm, tồn tại ở bài làm của
bạn một cách khoa học.
- Các em chưa được quan sát, gặp và chứng kiến trực tiếp đối tượng được nêu trong đề

bài.
2 - Giáo viên.
- Do bản thân và đồng nghiệp chưa có nhiều kinh nghiệm, chính vì vậy chưa hướng dẫn
các em làm được những bài văn hay.
- Với mỗi tiết trả bài giáo viên cần phải đầu tư thời gian nhiều cho việc chấm bài, thiết kế
bài dạy.
- Về nhận thức: Đa số giáo viên chưa coi trọng giờ trả bài. Chưa có nhận thức đúng đắn
về tiết học này.
3 - Nhà trường
- Chưa có đủ sách, đặc biệt là sách tham khảo cho giáo viên và học sinh để có thêm tư
liệu phục vụ cho việc dạy và học.
4 - Gia đình
- Một số ít gia đình chưa quan tâm chăm sóc con cái, chưa đầu tư thời gian cho com em
học ở nhà, chưa mua sắm đầy đủ sách vở đặc biệt là sách tham khảo cho con em mình.
C- Điều kiện thực hiện:
1 - Học sinh.
- Có đầy đủ sách giáo khoa, sách tham khảo.
- Có vở để ghi chép lại những lỗi sai của mình thường hay mắc phải , từ đó tìm ra cách
sửa.
- Tạo cho học sinh thói quen khi đọc được những câu văn hay trong sách, thì ghi chép lại
thành tư liệu của riêng mình.
- Yêu thích môn Tiếng việt.
2 - Gia đình
- Quan tâm chăm sóc con cái
- Mua sắm đầy đủ sách vở cho các em
- Thường xuyên trao đổi với giáo viên chủ nhiệm
3 - Giáo viên
- Nghiên cứu kĩ bài dạy theo từng nội dung bài cụ thể và bám sát theo chuẩn kiến thức, kĩ
năng.