Đề tài Chính sách đối ngoại và phong cách tiến hành tìm kiếm vị thế chính trị mới của Nhật Bản từ sau khi kết thúc chiến tranh lạnh đến nay

KILOBOOKS.COM

1
M U
1. Lý do chn ti
Quan h quc t vo cui nhng nm 1990 ca th k 20 v nhng
nm 1990 ca th k 20 v nhng nm u th k 21 cú nhng din bin
bt ng. Vic xỏc lp v th chớnh tr bng chin tranh truyn thng ó
khụng c u tiờn s dng nh trc. Cỏc ch th tham gia quan h
quc t trong thi gian ny khụng n thun tỡm kim v th bỏ ch th
gii bng con ng quõn s m cú s kt hp vi cỏc sc mnh khỏc.
Nht Bn vn l mt cng quc quõn s theo ý mỡnh m phi trong
khuụn kh phỏp lý quc giỏ v qte.
Sau chin tranh, Nht Bn l nc bi trn, kinh t b kit qu, v
th chớnh tr b suy gim. Cm nhn thm thớa c nhng mt mỏt, do
chin tranh mang li, k t sau i chin th gii hai, Nht Bn ó chn
con ng phỏt trin t nc theo ng li ho bỡnh. Nc Nht cam
kt tb chin tranh, khụng duy trỡ quõn i, m ch duy trỡ lc lng
phũng v. Theo ng hng ny, nhng thp k sau Nht Bn ó vn
lờn tr thnh mt cng quc kinh t, tr thnh mt trong ba trung tõm -
ti chớnh ln nht th gii cựng vi M v liờn minh chõu u (EU). Tuy
nhiờn Nht Bn li khụng cú c v th chin tranh tng xng vi tim
lc kinh t hựng mnh ca mỡnh. Vỡ vy, trong thi gian gn õy, Nht
Bn ó v ang n lc ờ tr thnh quc gia bỡnh thng nh cỏc quc
gia khỏc trờn th gii.
Xut phỏt t thc t ú, vi mong mun tỡm hiu ti sao khi Nht
Bn ó l mt chng khng l v kinh t m v phng din chớnh tr
li l chỳ lựn? V khc phc c tỡnh trng ny, Nht Bn ó v
ang cú chin lc gỡ? Ti sao Nht Bn phi tỡm kim v th chớnh tr
mi? tỡm kim v th ú, Nht Bn ó s dng cỏc phng thc no?

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

2
Trong bi cnh quc t ho bỡnh, hp tỏc, cỏc quc gia khụng
ngng tp trung phỏt trin kinh t. Vic Nht Bn tỡm kim v th chớnh
tr mi cú tỏc ng nh th no ti quan h quc t v c bit ti s phỏt
trin ca Vit Nam? ú l nhng vn ln ang t ra dv cỏc nh
nghiờn cu, cỏc nh hoch nh chớnh tr v nhng ngi lm cụng tỏc i
ngoi ũi hi cn cú s gii quyt tho ỏng. Trờn thc t ó cú rt nhiu
cụng trỡnh nghiờn cu, cng nh cỏc chớnh sỏch v phng thc Nht Bn
ang ỏp dng nh:P Trờn bỏo Si Gũn Gii phúng s ra ngy 23/11/2000
cú ng bi Nht Bn tr thnh u viờn thng trc ca Hi ng Bo an
Liờn Hp Quc ca tỏc gi Mai Ngc. Bi bỏo ó cp thi im Nht
Bn th hin rừ mong mun nõng cao vai trũ ca mỡnh v phng thc
hnh ng, cng nh thỏi ca mt s nc v t chc trc n lc ca
Nht Bn trong vic tr thnh u viờn thng v ca Hi ng Bo an
Liờn Hp Quc. Hay nh trờn bỏo tin tc, trong mc Thgii s kin
vitiờu Nht Bn tỡm kim v th cng quc trong th k 21 vi ba
s lin ra cỏc ngy 19, 21, 22/1/2002 ó nờu lờn khỏi quỏt cỏc phng
thc Nht Bn ó v ang tin hnh tỡm kim v th cng quc trong
th k mi. c bit sau s kin khng b tn cụng vo nc M cú rt
nhiu bi vit, bi nghiờn cu v chớnh sỏch i ngoi v mc tiờu ca
Nht Bn trong th k mi. in hỡnh l cun Trt t th gii sau 11-9
ca Nh xut bn Thụng tn, H Ni, nm 2002 cng ó phõn tớch vic
Nht Bn tỡm kim v th cng quc trong mụi trng an ninh quc t
mi. Tip n l Bi vit ca TS Ngụ Xuõn Bỡnh - Trung tõm nghiờn cu
Nht Bn vi tiờu iu chnh chớnh sỏch i ngoi ca Nht Bn v
tỏc ng ti quan h Vit Nam - Nht Bn ng trờn tp chớ Nghiờn cu
Nht Bn v ụng Bc , s 4, nm 2003. Bi vit ó cp ti phm vi

iu chnh ca chớnh sỏch i ngoi ca Nht Bn v tỏc ng ca nú.
Ngoi ra cũn cú nhiu bi nghiờn cu khỏc nh: Xu hng phỏt
trin chin lc ngoi giao Nht Bn trong th k mi ca Thụng tn xó

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

3
Vit Nam, trong tài liu tham kho đc bit s ra tháng 2/2005. Bài vit
đã phân tích mt cách chi tit bi cnh, cng nh các hành đng c th
ca Nht Bn nh: “Vì sao Nht Bn tng cng m rng trang b quân
s?” Tài liu tham kho đc bit ra ngày 16-9-2005 ca Thông tn xã Vit
Nam. Trong tài liu tham kho đc bit ra ngày 27/10/2005 ca Thông tn
xã Vit Nam có bài “Nht Bn vi chin lc “nc bình thng”, nhn
mnh đn mc tiêu ca Nht Bn trong th k mi.
Bên cnh đó trong Tp chí Nghiên cu Nht Bn và và ông Bc Á,
s 1 (55) 2-2005 có đng bài nghiên cu ca TS. Trn Anh Phng di
tiêu đ “Tìm hiu chính sách ca Nht Bn t sau chin tranh th gii th
2 đn nay. Vi phng thc lch s, TS. Trn Anh Phng đã th hin rõ
chính sách đi ngoi ca Nht Bn sau đi chin th gii hai đn nay. Hay
nh bài dch ca Thanh Hà - Hc viên Khoa hc quân s đã đt ra mt
vn đ rng: “Trong tng lai Nht Bn có th tr thành mt cng quc
quân s - chính tr đc không? (Tp chí Nghiên cu ông Bc Á, s 7,
tháng 9/2006. Cng trong tp chí này tháng 12/2006 li có tip bài vit
ca PGS.TS Nguyn Duy Dng v vic “iu chnh chin lc đi ngoi
ca Nht Bn trong bi cnh Quc t mi. c bit ngay sau khi tr thành
th tng Nht Bn, ông Shinto Abe đã có bài phát biu ti phiên khai
mc thng niên đã đng bài phát biu ca ông Abe trong tài liu tham
kho đc bit ra ngày 3/3/2007 vi tiêu đ “Nht Bn vi chính sách
ngoi giao tích cc… và còn rt nhiu bài vit khác nh “Nht Bn trên

con đng tr thành quc gia bình thng” ca tác gi Khng Th Bình
đng trên Tp chí Nghiên cu Quc t s 66… đ cp ti quân đi ca
cu Tng thng th ký Liên Hp Quc - ông Ozawa v “Nc Nht bình
thng” là th nào?…
Có th nói nhng bài vit và các công trình trên đá lý gii mt cách
khá thuyt phc rõ v vic xây dng chin lc phát trin nói chung, cng
nh chính sách đi ngoi nói riêng ca Nht Bn. c bit các công trình

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
KILOBOOKS.COM

4
đã ch ra phng thc mà Nht Bn đang tin hành đ đt đc mc tiêu
chin lc trong th k mi. Tuy nhiên vn cha có bài vit nào cp nht
và làm rõ chin lc điu chnh ca Nht Bn nhm nâng cao v th chính
tr trong bi cnh mi. ng thi vi mong mun c gng tìm hiu thc
s v trí chính tr ca Nht Bn hin nay là th nào… Nên tơi đã la chn
đ tài này, vi mong mun cá nhân tơi có th góp phn làm rõ hn cách
thc Nht Bn tìm kim v th mi và có th d báo v trí chính tr ca
Nht trong tng lai.
2. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ca đ tài chính là chính sách đi ngoi và
phong cách tin hành tìm kim v th chính tr mi ca Nht Bn.
Phm vi và thi gian nghiên cu ca đ tài t sau khi kt thúc chin
tranh lnh đn nay.
3. Ngun tài liu
 tài này đc hồn thành trên c s tham kho t nhiu ngun tài
liu khác nhau.
-Sách ca mt s nhà xut bn (Nxb) khác nhau nh: Nxb Thơng
tn, Nxb Khoa hc xã hi, Nxb Thng kê Hà Ni, Nxb i hc Quc gia

Hà Ni …
-Các tp chí: Tp chí nghiên cu Quc t, tp chí Nghiên cu Nht
Bn và ơng Bc Á, Tp chí Nghiên cu Trung Quc, tp chí Kinh t th
gii…
-Tài liu tham kho đc bit
-Tin tham kho th gii
-Và mt s trang wed đin t.
4. Cu trúc khố lun

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

5
Khố lun đc c cu làm ba phn chính: m đu, ni dung và kt
lun.
Phn m đu nêu khái qt v ngun nhân Nht Bn tìm kim v
th chính tr mi, cng nh mc đích đ tài hng ti, nó là c s đ
nghiên cu. ng thi phn m đu cng cho thy đi tng phm vi
nghiên cu đ tài, cu trúc khố lun và ngun tài liu làm c s nghiên
cu.
Phn ni dung gm có 3 chng: Chng 1:  cp khái qt v chl
tìm kim v th chính tr mi ca Nht Bn trong bi cnh mi bao gm
có ngun nhân tìm kim v th chính tr mi và chl ca ng; chng 2
trình bày phng thc hành đng tìm kim v th chính tr mi ca Nht
Bn đc th hin qua các phng din khác nhau; Chng 3 là mt s
d báo v v th chính tr ca Nht Bn trong th k 21, cng nh nhng
tác đng ca v th y khi Nht Bn đt đc.
Phn kt qun nêu lên nhng nét khái qt trên con đng Nht Bn
tìm kim v th chính tr ni và vn dng vào q trình hi nhp ca Vit
Nam.

 khố lun đc hồn thành khơng ch có riêng bn thân tơi mà
còn nhiu cá nhân và c quan khác. Vy nên, tơi xin chân thành cm n
s giúp đ nhit tình ca các thy cơ giáo và ban ch nhim khoa Quc t
hc, cùng tồn th các bn trong và ngồi lp K48. c bit tơi xin chân
thành cm n s giúp đ, ch bo tn tình, nhit tâm ca thy - ngi đã
giúp đ tơi trong sut mt hành trình hồn chnh khố lun này.

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

6
CHNG 1: CHIN LC TÌM KIM V TH CHÍNH TR MI
CA NHT BN.
1.1. NGUN NHÂN CH YU THÚC Y NHT BN TÌM
KIM V TRÍ CHÍNH TR MI.
1.1.1. Ngun nhân bên ngồi.
Chin tranh lnh kt thúc làm cho tính cht ca quan h quc t
thay đi. Th gii chynt xu th đi đu sang xu th hp tác, cnh tranh
phát trin. Kéo theo đó xu th tồn cu hố và khu vc hố din ra ngày
càng mnh m và sâu sc, đc bit là tồn cu hố v kinh t. Tồn cu
hố đã to c hi thun li cho nhiu quc gia phát trin, nh cu tng
th ký Liên Hp Quc đã nói: “Các nc nghèo vn nghèo khơng phi
bi h có q nhiu tồn cu hố mà bi vì h có q ít tồn cu hố” .
Là quc gia bi trn trong chin tranh th gii hai, b thit hi nng n,
nhng đc s giúp đ ca M, Nht Bn đã sm tham gia tồn cu hố
và đã tr thành mt trong ba trung tâm kinh t, tài chính ln trên th gii.
Nht Bn đc mnh danh là mt “chàng khng l” v kinh t. Khơng
nhng vy, nhng nm sau đó Nht Bn khơng ngng tp trung vào phát
trin kinh t, đa đi ngoi phát trin theo con đng hồ bình… ây là
c hi đ Nht Bn tng cng vai trò, nh hng chính tr trên trng

quc t. c bit sau chin tranh lnh, kinh t càng có vai trò quan trng,
là tiêu chun đánh giá s thnh suy ca mi quc gia. Vi u th vt tri
y, Nht Bn n lc đóng góp cho cng đng quc t, tt u s đem li
v th chính tr xng đáng cho Nht Bn.
Mơi trng quc t nhng nm 1990, đã đem li cho Nht Bn
khơng ít nhng thun li, vi u th vt tr v kinh t, Nht Bn đã
thơng qua thc lc kinh t và sc mnh phát trin khoa hc và k thut đ
thâm nhp và m rng nh hng ca mình. Tồn cu hố v kinh t đã
to điu kin thun li cho các nc tng cng hp tác vi nhau. Vn là

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

7
quc gia nghèo tài ngun, nhng li có trình đ cơng ngh cao, Nht
Bn đã tn dng li th đó ca mình đ tìm kim các hình thc hp tác
đin hình là hp tác kinh t. Nh nhng nh hng v kinh t mà Nht
Bn dn m rng đc quan h trên mi mt, nht là v phng din
chính tr.
Chin tranh lnh kt thúc làm cho tng quan lc lng trên th
gii thay đi. Lx tan rã, M tr thành siêu cng duy nht trên th gii.
Song vi s bin đi mnh m ca tình hình th gii. S vt tri ca xu
th hồ bình, hp tác và tồn cu hố, nhiu quc gia đã vn lên tr
thành đi th cnh tranh vi M trên nhiu lnh vc. Thm chí vic cơng
ngh cao, chng hn nh sn xut rơbót ca Nht Bn đã vt M…
Vìth, kh nng duy trì vai trò lãnh đo tuy đi ca M nh trc kia
chc chn khơng d dàng. Cùng vi đó xu th đa cc hố trong nn
chng trình th gii càng đc biu hin rõ, là tin đ quan trng đ các
nc, trong đó có Nht Bn đc lp hn trong hành đng. Nht là trong
hot đng đi ngoi và chính tr, Nht Bn dn dn thốt khi nh hng

ca M, t đó nâng cao dn sc mnh chính tr ca mình trong các quan
h quc t.
Mc dù sau chin tranh lnh, xu th hồ bình hp tác là ch yu,
nguy c chin tranh th gii nhìn chung b đy lùi. Song  nhiu ni trên
th gii nhng cuc xung đt sc tc, tơn giáo vn din ra. c bit, trong
nhng nm đu th k 21, nhân loi đã chng kin nhiu s kin gây chn
đng ln, có tác đng và nh hng mnh ti quan h quc t. in hình
là s kin nhng k khng b tn cơng vào nc M 11-9-1001.
Ngày sau đó, mt lot các v khng b đã din ra  nhiu nik gây
bt n ti hhiu quc gia và khu vc tiêu biu là v khng b  đo Bali
(Inđơnêsia), v thm sát ti Beslam Caga); v khng b tn cơng vào ga
tu đin ngm  Th đơ London (Anh)… khng b đã gây nên nhng thit

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

8
hi nghiờm trong v ngi v ca, c bit nh hng ln ti i sng sh
thng nht ca nhng thng dõn vụ ti v gõy mt n nh nhiu
ni Vỡ vy, ngay sau v khng b 11-9, M ó phỏt ng mt cuc
chin chng khng b trờn quy mụ ton th gii v ó c nhiu quc
gia v t chc quc t, khu vc ng h. Bi nguy c khng b e do
khụng loi tr quc gia no, vỡ th, trong cuc chiộn ny Nht Bn ó
nhanh chúng ng h M. Ngay sau khi M phỏt ng cuc chin chng
khng b, n ngy 29/10/2001 quc gia Nht Bn ó thụng qua o lut
c bit chng khng b theo o lut ny Nht Bn cú th h tr hu cn
cho quõn M
Tuy nhiờn, mc dự ng h M, song do b hn ch trong khuụn kh
Hin phỏp ho bỡnh nm 1946, Nht Bn cam kt t b chin tranh, khụng
duy trỡ lc lng quõn s, m ch cho phộp i phũng v lm nhin v an

ninh. Do vy, Nht Bn khụng trc tip tham chin v ch h tr v ti
chớnh, hu cn, kh nng tỏc chin ca h b hn ch. Vỡ vy vic cha
c phộp a quõn i ra nc ngoi l hn ch m Nht Bn ang tỡm
cỏch khc phc cú v th bỡnh thng nh cỏc quc gia khỏc trong vic
bo v hỡnh nh ca mỡnh v tham gia cỏc ngha v quc t. Bờn cnh ch
ngha khng b, xung t sc tc, tụn giỏo ang din ra khỏ ph bin v
ngy cng trm trng hn. Sau mt thp k phỏt trin, nhiu vn ton
cu c t ra: ụ nhim mụi trng, bnh tt him nghốo, ph bin v
khớ ht nhõn hu dit, khong cỏch phỏt trin, cn kit ti nguyờn ang
tr thnh mi quan tõm ca ton nhõn loi. gii quyt nhng vn
ny cn cú s hp tỏc ca nhiu quc gia, nht l ca cỏc nc phỏt trin,
trong ú cú Nht Bn. õy l mt iu kin thun li Nht Bn cú th
tham gia sõu rng hn vo vic gii quyt cỏc vn quc t vi t cỏch
l mt cng quc kinh t. T ú Nht Bn phỏt huy c vai trũ chin
tranh ca mỡnh qua nhng úng gúp vo vic gii quyt cỏc vn ton
cu trờn.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

9
Hn na vi s ra i ca nhiut chc khu vc v ton cu:
ASEM, APEC, ARF, ASEAN + 1, ASEAN + 3, NDB, WTO Nht Bn
cú c hi th hin vai trũ ca mỡnh thụng qua nhng úng gúp ti
chớnh, v cỏc sỏng kin c bit, trong nhng nm uth k 21, ln
utiờn cỏc nc ụng ỏ ó cú mt hi ngh chung vi tờn gi l Hi ngh
thng nh ụng , Ln u c t chc vo thỏng 12-2005 ti
Kualalumpua (Malaysia) nhm hng ti s hp tỏc ton din nh kiu
liờn minh chõu õu (EU). Hi ngh ny, cựng cỏc th ch a phng k trờn
ó to c hi cho Nht Bn ho nhp hn na vi khu vc v thụng qua

nhng úng gúp cho th ch ny phỏt huy vai trũ chớnh tr ca mỡnh.
Sau mt lot cỏc s kin din ra vo u th k 21, chỳng e do ti
an ninh, n nh v phỏt trin ca ton th gii. Cng ng quc t
cng nhc nhiu ti vn ci t Liờn Hp Quc, nht l ci t Hi ng
Bo an Nht Bn c coi l ng c viờn cú kh nng tr thnh u viờn
thng trc. Bi vỡ mt trong cỏc nguyờn tc ca chng trỡnh ci t
c ụng Kofi õnnn - Cu th ký Liờn Hp Quc a ra nm 1997, nc
mun tr thnh u viờn thng trc phi cú ong sgúp nhiu cho Liờn
Hp Quc vti chớnh, quõn s, ngoi giao. õy l iu kin thun li i
vi Nht Bn. Vỡ Nht Bn hin ang l quc gia cú úng gúp ln th hai,
sau M (25%). Hin nay Tng mc úng gúp ti chớnh ca Nht Bn cho
Liờn Hp Quc chim hn 20% ngõn sỏch ca Liờn Hp Quc. Mc úng
gúp y ca nc Nht ln hn c mc úng gúp ti chớnh ca Anh (5,1%),
Nga (1,1%), Phỏp (6,5%)
1
nhn c s ng h ca 4 nc thuc u viờn
thng trc cú quyn ph quyt l anh, M, Phỏp, Nga (tr Trung Quc
cha cú thỏi rừ rang). õy thc s l mt c hi thun li Nht Bn
nõng cao v khng nh v trớ chớnh tr ca mỡnh.


1
ASSESjments for the Regular budget Finamced by najor contrisutor (2000) trờn trang Web:


THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

10

Sau chin tranh lnh, quan h Nht - M có bc chuyn bin mi
phù hp vi s vn đng ca quan h quc t. Vn vi phng châm đi
ngoi ly quan h vi M làm hòn đá tng. Song hin nay, Nht Bn ngày
càng có bc đi đc lp hn vi M trong các vn đ tồn cu và ch
đng tích cctham gia các s mnh quc t. Trên lnh vc chính tr, tuy
có s ràng buc bi hip c an ninh Nht - M đc ký kt nm 1951,
nhng Nht Bn dn th hin đc s đc lp t ch trong hành đng,
vic Nht Bn ni li vin tr cho Vit Nam vào tháng 11-1992, mc dù
ti tháng 2- 1994 M mi tun b hu b cm vn cho Vit Nam là mt
ví d v s đc lp trong hành đng đi ngoi vi Mhx. M s kin khác
cng chng t ngày càng có bc đi đc lp trong quan h vi M. Nm
2002, Nht Bn đã th hin s đc lp và ch đng trong vic gii quyt
vn đ ht nhân trên bán đo Triu Tiên, vi chuyn thm Bình Nhng
ca Th tng Nht Bn khi đó là Ko-Zu-Mi, hai nc đã tun b chung
Nht - Triu (17-9-2002) v vic bình thng hố quan h hai nc. Hành
đng này ca Nht Bn khin M khơng hài lòng. D lun M coi đó là
tín hiu Nht Bn mun “đc lp” vi M v đi ngoi và an ninh.
Trên lnh vc an ninh: Nht Bn cho rng h là đi tác an ninh
chin lc khơng tách ri ca M  ơng Á. Hai nc nhn thy rng,
tng bi cnh quc t mi cnthit phi cùng phi hp hành đng. c
bit M ng h Nht Bn phát trin hn na lc lng phòng v ca
mình, m rng kh nng tác chin đ cùng M chia s trn quc t. Trong
th k 21, nhng mi đe do mi li xut hin nh ch ngha khng b
quc t, ph bin v khí ht nhân hu dit, xung đt sc tc, tơngiáo…
Thêm vào đó là s tri dy c v kinh t và qn s ca Trung Quc trong
nhng nm gn đây khin c M và Nht đu lo ngi… Vì vy, hai nc
đã có s hp tác ngày càng cht ch hn. Trong cuc hp “2 + 2” gia
Ngoi trng và B trng quc phòng M vi Ngoi trng và Cc
trng Cc phòng v Nht Bn din ra ngày 23-11-2005, hai nc đã ra

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

11

thụng cỏo chung ng minh Nht - M: vỡ ci cỏch v t chc li trong
tng lai. Thụng cỏo khng nh trn cựng chia s phũng v v tỏc chin
ca hai bờn khi chin s xy ra Theo ú Nht Bn s cựng M phi hp
hnh ng vỡ li ớch hai nc v th gii. õy l c s phỏp lý thun li
Nht Bn cú th cựng M can d hn na vo cụng vic an ninh quc
t.
Nh vy trong quan h vi M, Nht Bn va cú bc i ch ng,
c lp, ng thi va cú hp tỏc cht ch vi M trờn lnh vc an ninh
Trờn con ng tỡm kim a v chớnh tr mi, nc Nht ó dnh c s
ng h ca M v vic sa i hin phỏp, nht l s ng h v phỏt trin
lc lng phũng v lờn tm cao mi, cúth tr thnh quõn phũng v,
cú th phi hp vi M mt cỏch d dng trong trng hp khn cp.
Khụng nhng vy, Nht Bn cũn dnh c s ng h c cỏc nc
ASEAN, n , v mt s nc Trung , Trung ụng v c Chõu
Phi Do nhng úng gúp v h tr ln ca Nht Bn v Mt ti chớnh v
h tr phỏt trin chớnh thc (ODA) em li. Mt s úng gúp ỏng chỳ ý
gn õy cu Nht Bn l vic gii quyt nhng khng hong ht nhõn trờn
bỏn o Triu Tiờn. Nhm thỏo g s b tc trong cỏc cuc m phỏn a
phng, Nht Bn ó ch ng tin hnh cỏc cuc m phỏn song phng
vi CHCN Triu Tiờn v vic bỡnh thng hoỏ quan h Nht - Triu.
Trong cỏc cuc m phỏn ny, Nht Bn luụn nờu iu kin CHCN
Triu Tiờn phi t b chng trỡnh phỏt trin v khớ ht nhõn v gii
quyt vn cỏc con tin Nht Bn b bt cúc, thỡ mi bỡnh thng hoỏ.
Chớnh ỏp lc ny t phớa Nht Bn buc CHCN Triu Tiờn phi xem xột
li thỏi ca mỡnh. V vic cỏc bờn ngi li tho lun a cỏc cỏch

gii quyt chung phự hp vi quy tc quc t cho thy vi trũ tớch cc ca
Nht Bn trong vic gii quyt cỏc vn khu vc núi chung v cuc
khng hong ht nhõn trờn bỏn o Triu Tiờn núi riờng.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

12

Nh vy bi cnh quc t v khu vc sau chin tranh lnh ó to
iu kin cho Nht Bn cú th tham gia m rng hn na trụng vic gii
quyt cỏc vn chung. Qua ú Nht Bn cú th phỏt huy c nhng li
th ca mỡnh. y mnh vic xỏc lp v trớ chớnh tr mi. Nht Bn sm
tỡm c cho mỡnh ting núi trong cỏc quan h quc t ln.
1.1.2. Nguyờn nhõn bờn trong.
Mc dự sau chin tranh lnh kinh t Nht Bn bc vo thi k suy
thoỏi, nn tht nghip gia tng, s v ca nn kinh t bong búng,
tỡnh trng thiu n nh ca ng Yờn Song Nht Bn vn c coi l
mt trong ba trung tõm ti chớnh ln ca th gii. Trong nhng nm u
th k 21, kinh t Nht Bn cú mc tng trng õm, nu nm 2001 GDP
ca Nht Bn l (-2,4%), nm 2002 cú tng nhng vn ch s õm (-
0,8%)Nhng di s dn dt cu Th tng Lozumi, vi cỏc chớnh
sỏch mi v ci cỏch c cu kinh t - ti chớnh, ci cỏch hnh chớnh v ci
cỏch c cu xó hi in hỡnh l ci cỏch ngnh Bu chớnh - Vin thụng,
kinh t Nht Bn ó cú bc phc hi. iu ú chng t sc mnh kinh t
ln ca Nht Bn. S thnh vng v n nh ca Nht Bn khụng b e
do, m trỏi li ang dn c hi sinh v phỏt trin. ci cỏch kinh t
l vic lm cn thit a t nc thoỏt ra khi tỡnh trng suy thoỏi.
Qua ú, Nht Bn cú th gi vng v trớ cng quc kinh t, tip tc cú
úng gúp hn na vo cỏc cụng vic quc t, dn khng nh c a v

chớnh tr ca mỡnh.
T sau chin tranh lnh n nhng nm u th k 21, Nht Bn ó
tr thnh nc cung cp ODA ln nht th gii. Nm 1998 tng kim
ngch vin tr ODA ó thc thi ca Nht Bn l 10,68 t USD, ng u
th gii 8 nm lin [ 64, tr.6]. Vi sc mnh kinh t, Nht Bn ngy cng
cú nhiu úng gúp cho cng ng quc t. Nh cu th tng Keiifu ó
khng nh Nht Bn dựng cỏc ngun k thut, cụng ngh, kinh t v

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

13

vn kinh nghim ca nc mỡnh lm c s úng gúp mt vai trũ tớch cc
trong cỏc c gng quc t nhm to nờn mt trt t mi [ 7, tr.30] nh
vy, kinh t l c s vt cht vng chc Nht Bn tng cng nh
hng, m rng phm vi hot ng quc t.
Bờn cnh tin trỡnh kinh t, k thut, trong vic tỡm kim v th
chớnh tr mi Nht Bn cũn cú c s tinh thn, xó hi. ú chớnh l s thay
i trong nhn thc ca ngi dõn vgii lónh o Nht Bn.
D lun dõn chỳng ng h vic Nht Bn phi cú a v chin tranh
tng xng vi tim lc kinh t. Trc th k mi, vi nhiu bin i ca
tỡnh hỡnh th gii tỏc ng nhiu chiu ti quc gia mt tri mc. Dõn
chỳng Nht Bn cho rng: nc Nht cn tham gia nhiu hn vo cỏc
cụng vic quc t. H (Nht Bn) khụng ch úng gúp v mt ti chớnh
ri núi ó lm c nhiu vic cho ho bỡnh th gii [1, tr31]. Theo iu
tra s ngi ng h Nht Bn tham gia vo cỏc cụng vic quc t ngy
cng nhiu. tham gia úng gúp hn na cho ho bỡnh th gii thỡ vic
lm quan trng hng u ca Nht Bn l sa i hin phỏp. Nu trc
õy vn ny u b phn i mnh m, nay d lun cú thiờn hng ng

h nhiu hn. Vớ d vic tỏn thnh d lut mi cho phộp lc lng phũng
v ca Nht Bn tng cng sc mnh, tham gia nhiu hn n trong vic
m bo an ninh quc t v khu vc, theo iu tra ca bỏo Yoniuri thc
hin nm 2002 cho thy: cú ti 48% dõn Nht ng h D lut ny, vf ch
cú 21% phn i
2
.
Khụng nhng d lun dõn chỳng Nht Bn cú s thay i, m ngay
trong gi lónh o cng cú tham vng nõng cao kh nng chng trỡnh
ca t nc mỡnh. a s cỏc nh lónh o Nht Bn hin nay l nhng
ngi sinh ra chin tranh, hoc ớt cú dớnh lớu ti chin tranh. Thờm na h
li cú tỡnh thn dõn tc ch ngha. Mt nhõn vt tiờu biu l ụng Ichiro


2
Nht Bn sau s kin 11-9 M trờn trang web

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

14

Ozawa, tng l B trng ph trỏch cỏc vn trong nc di thi Th
tng Nakasone (1985), ng thi l tng th ký ng Dõn ch t do -
LDP (1989). Vi tỏc phm ng hng v mt nc Nht Bn mi
ụng ó kờu gi Nht Bn thc tnh trc nhng thay i ca th gii, tin
hnh ci tụt chớnh tr, phỏp lý quõn s, tin ti tr thnh quc gia bỡnh
thng. tr thnh quc gia bỡnh thng theo ụng Ozawa, Nht Bn
phi th ch ng, ngha l tham gia tớch cc hn vo cỏc cụng vic
quc t. Nht Bn khụng ch dng li vic vin tr kinh t, m cũn phi

úng gúp m bo an ninh ca th gii.
ng thi tng cng tham gia cỏc cụng vic quc t thỡ Nht
Bn cn phi sa i Hin phỏp. Mong mun ny thc s c bt u
trin khai di nhim k ca th tng Kozumi. Ni cỏc Lozumi ó a
ra cỏc d lut sa i Hin phỏp, tht cht liờn minh mi M, v xõy
dng lc lng phũng v mnh. S nghip ny li c ngi k nhim
ụng - tõn Th tng Shinzo Abe tip tc thc hin, khi ụng Abe lờn cm
quyn vo nm 2006. ễng Abe ó tuyờn b mt trong nhng vn trng
tõm ca ụng l xem xột li bn Hin phỏp. ễng núi rng: iu 9 cn
c xem xột li trờn quan im bo v Nht Bn v nhm ỏp ng s
mong i ca cng ng quc t mun Nht Bn - nn kinh t ln th hai
trờn th gii, cú nhng úng gúp ln hn cho an ninh quc t [ 31, tr.6].
Tt c nhng quan im trờn cho thy cỏc nh lónh o Nht Bn cú tham
vng a nc mỡnh tr thnh quc gia cú nh hng ln trong cỏc vn
ton cu.
Mt khỏc, sau nhiu ln phn i, n nay ng Dõn ch Nht Bn
(DPJ), mt ng i lp cng tỏn thnh vic sa i Hin phỏp, lm cho
tin trỡnh tr thnh quc gia bỡnh thng ca Nht Bn c thun li
hn. Vn sa i Hin phỏp tng cng sc mnh hot ng ca lc
lng phũng v Nht Bn c coi trng hn. Nh vy, tr lc trờn con

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

15

đng tìm kim v th chính tr mi trong th k 21 ca Nht Bn đã gim
đi phn nào.
Mc dù còn có mt s khó khn, song sau chin tranh lnh tình hình
th gii và trong nc có nhiu thun li cho Nht Bn.  phát huy đc

nhng thun li, tng cng sc mnh ni lc, tích cc đóng góp cho
cng đng quc t đòi hi Nht Bn phi có nhng chin lc và phng
thc hành đng phù hp. Nó là vn đ quan trng đ nc Nht có th
tng cng hn na hình nh ca mình trong lòng cng đng quc t và
làm cho ting nói ca Nht ngày càng có trng lng ln hn trong vic
gii quyt các vn đ chung.
1.2. CHIN LC TÌM KIM V TH CHÍNH TR MI CA
NHT BN.
Tài liu tham kho đc bit ra ngày 08-12-2005 ca Thông tn xã
Vit Nam, có đng bài “Xung quanh k hach c cu li chin lc ca
Nht Bn”, trong đó có đon vit: “Vi mc đích, đng lc và ch ngha
tng trng không th sai lm, các nhà lp chính sách ca Nht Bn đã
bt tay vào nhng bin pháp ch cht mi trong tin trình đánh giá li
chin lc ca mình. Nhng bin pháp chc chn đang đa Nht Bn ni
lên nh mt cng quc bình thng”. Tng t nh vy, nhà chính tr
gia Ozawa đã xác đnh: Nht Bn đã tr thành nc ln kinh t, vì vy
cn tr thành nc quc t vi tin đ trc tiên phi tr thành “nc
bình thng”. Nh vy, theo hai quan đim này có th nhn thy, chin
lc quc gia ca đa đt nc phát trin thành “nc bình thng” nh
các quc gia đc lp khác. Vy th nào là “nc bình thng”. Theo hình
dung cua Ozawa, nc Nht “bình thng” phi là quc gia có tinh thn
t ch, đc lp hn trong chính sách an ninh đi ngoi. Mà biu hin c
th chính là s tham gia tích cc hn ca Nht Bn trong các công vic

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
KILOBOOKS.COM

16

quc t, khụng ch dng li vin tr kinh t, ngnh cũn úng gúp cho an

ninh th gii , c lp trong hnh ng.
Nhng ti sao chin lc ca Nht Bn li l nc bỡnh thng?
vỡ nc Nht sau chin tranh th gii th hai vi tht bi nng n, h ó
la chn cho mỡnh phỏt trin i ngoi theo con ng ho bỡnh. Nht
Bn ó cam kt t b chin tranh, khụng duy trỡ hi, lc, khụng quõn
m vic m bo an ninh quc gia Nht Bn do quõn i M m nhim.
Khụng nhng vy, cam kt ny cũn c ghi trong Hin phỏp ra i nm
1946 v cho ti nay nú vn nguyờn giỏ tr.
Ngy nay, vi cc din th gii thay i, thỡ nhng rng buc trờn
ó cn tr con ng tr thanh nc ln chớnh tr ca ca Nht Bn. Vỡ
vy, Nht Bn mun thay i nú cho phự hp vi tỡnh hỡnh mi. c bit,
khi v th kinh t Nht Bn c khng nh, Nht Bn tt yu cú nhu cu
bo v mỡnh hn v tng cng sc mnh chớnh tr ca mỡnh hn na. Vỡ
vy sa i Hin phỏp, Nht Bn mun trin khai quõn khi cn thit
bo v mỡnh v úng gúp cho cng ng quc t.
Nh vy, mc tiờu chung nht ca i ngoi Mt tri mc ny l
tr thnh nc bỡnh thng. L mt ch th c lp trong quan h quc
t. Nht Bn cng mong mun cú quyn c hnh ng bỡnh thng nh
cỏc ch th khỏc. Mt khỏc vi vai trũ l nc ln kinh t, Nht Bn tt
yu mong mun mt v th chin tranh xng ỏng. Mt khi Nht Bn t
c mong mun l quc gia bỡnh thng thỡ v th chin tranh mi ca
Nht Bn trong th k ti s c nh hỡnh rừ hn.
Tuy nhiờn núi n cht lng quc gia ngoi mc tiờu chin lc,
cũn cú cỏc bin phỏp chin lc. thc hin c mc tiờu chin lc,
Nht Bn s cú nhng bin phỏp chin lc no? Hin nay Nht Bn ó
v ang tin hnh nhiu bin phỏp a i ngoi thnh mt quc gia
bỡnh thng hay nc ln quõn snb ó thc hin chớnh sỏch ngoi giao

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

17

tớch cc: tng cng quan h vi cỏc nc trờn th gii. Hin nay, Nht
Bn ó thc hin chớnh sỏch quay tr li chõu , ci thin quan h vi cỏc
nc lỏng ging. Thc hin ngoi giao tớch cc nhm úng gúp thc s
cho ho bỡnh chõu v th gii. Ct lừi ca ngoi giao Nht Bn l
Liờn minh Nht - M vỡ th gii v chõu [32, tr.2].
t c mc ớch tr thnh quc gia bỡnh thng, mc tiờu
trc mt ca Nht Bn l tr thnh U viờn thng trc ca Hi ng
Bo an Liờn Hp Quc, v phi c lp v chớnh tr, i ngoi. õy thc
s l chin lc y tham vng ca Nht Bn. V ci thin c v th
chớnh tr hin thi, bin mc ớch chin lc y thnh hin thc, Nht Bn
s cú nhiu phng thc hnh ng.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

18

CHNG 2. PHNG THC HÀNH NG NHM TÌM KIM V
TH CHÍNH TR MI CA NHT BN.
2.1. NÂNG CAO SC MNH KINH T, QN S, VN HỐ
NGOI GIAO.
2.1.1. Tng cng sc mnh kinh t.
Sau chin tranh th gii th hai, vi nhng điu kin thun li,
cùng vic thc hin chính sách t b chin tranh, đa đi ngoi phát trin
theo con đng hồ bình, kinh t Nht Bn đã phát trin vt bc. c
bit là trong hai thp k 1970 và 1980, là thi k kinh t Nht Bn “ct
cánh” mnh m tr thành hin tng “thn k” ca nn kinh t th gii

vi mc tng trng GDP đt 10,8%, [9, tr.296]. Nht Bn đc xp vào
hàng th hai nc ln v kinh t. Kinh t ln mnh đng nhiên thúc đy
Nht Bn tìm kim v th chin tranh, thc hin mc tiêu tr thành “quc
gia bình thng”. Tuy nhiên bc vào thp k 1990, kinh t Nht Bn ri
vào tình trng đình tr ti hn 10 nm, mà lch s gi là “10 nm mt
trng”. Cùng vi s tn ti nhng vn đ mang tính lch s gia Nht Bn
vi các quc gia châu Á cha đc gii quyt tho đáng. Nên n lc tr
thành “nc ln chính tr” ca Nht Bn vn cha thành hin thc.
Bc sang th k 21, Nht Bn vn theo đui mc tiêu tr thành
“nc ln chính tr”.  tìm kim v th chính tr mi, phng thc đu
tiên Nht Bn tin hành là phi chn hng kinh t. Trong nhng nm 1990
nn kinh t bong bóng ca Nht Bn đ v và đình tr. u t t nhân
gim sút, n xu khó đòi cao nm 1998, khon n xu lên ti 10% GDP
3
,
tác đng ti tng trng kinh t. GDP ca Nht Bn nm 1990 là dng
3%, đn nhng nm cui thp k gim xung ti mc âm 2%. GDP nm
1997 là -0,7%, nm 1998 là - 1,8%[ 53, tr.44]. T l tht nghip khá cao,


3,4
Ngoai thng s 25, ngày 1-10/9/2005, tr30.

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

19

nht là  gii tr, nm 1991 là 2,1%
4

. Cho đn nm 1999 kinh t Nht Bn
có bc phc hi. Song, s phc ni này ca nn kinh t kéo dài khơng
lâu. n tháng 10-2000, nn kinh t Nht Bn chm dt s phc hi. ây
đc coi là giai đon phc hi ngn nht trong lch s kinh t Nht Bn
(kéo dài t tháng 4/1990 đn tháng 10/2000). Sau đó, kinh t Nht Bn li
bc vào giai đon khó khn, m đm.
Trc thc trng trên ca nn kinh t, vn đ đt ra dv Nht Bn là
phi ci cách li c cu kinh t. Vi th ch và c cu kinh t theo mơ
hình “đui và vt” đc hình thành t sau chin tranh th gii mơ hình
này còn kìm hãm s phát trin kinh t ca Nht Bn trong th k 21. Vì
th ngay sau khi lên cm quyn, Th tng Kozumi đã nhn mnh ti ci
cách kinh t. Vi khu hiêj “khơng có tng trng, nu khơng có ci
cách”, chính quyn Kozumi đã tin hành ci cách c cu kinh t tồn din
và sâu rng nhm to ra nhng thay đi c bn cho nn kinh t. Th
tng Kozumi đã tin hành ci cách h thng thu, ci cách dv ngành sn
xut nơng nghip,… áng chú ý nht trong mt lot các ci cách ca ơng
Kozumi là vic ci cách ngành bu chính. Ci cách này đc coi là khâu
then cht, mt đòn by đ m đng cho nn kinh t Nht Bn đi lên.
Ngành Bu chính  Nht Bn có mt đc đim đc bit, đây là ni
thc hin các dch v bu chính, đng thi còn kiêm c dch v ngân
hàng tip nhn tin gi và thc hin dch v bo him ca dân chúng.
Ngành này có s nhân viên làm vic ti hn 100.000 ngi và có doanh
thu ti 3000 t USD mi nm
5
khơng nhng th, đây là ngành mà t lâu đã
thuc đc quyn kinh doanh ca Nhà nc. Vì vy, tình trng trì tr ca
ngành này là khó tránh khi. Nên ơng Kozumi đã tin hành ci t ngành
bu chính theo hng t nhân hố. Mc dù, ban đu gp phi s phn đi

5
Thơng tn xã Vit Nam (2005), “Xu hng phát trin ca Nht Bn sau bu c, tài liu tham
kho đc bit, ngày 19-9-2005, tr.12.

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

20

t nhiu phía, song cuc ci cách thành công đã mang li hiu qu tích
cc cho nn kinh t.
Vi nhng ci cách đúng hng, ông Kozumi đã đem li sinh lc
mi cho nn kinh t Nht Bn. Tính đn tháng 7-2005 t l tht nghip
ca Nht Bn gim xung còn 4,2% đây là mc thp nht trong vòng 7
nm qua.
Trc đó, phi k đn vic ci cách h thng tin t di thi th
tng Hashimoto. Nh chúng ta đã bit, lu thông tin t  Nht Bn theo
li gián tip. Ngha là các ngân hàng nhn tin gi t các cá nhân, ri t
đó cho các xí nghip vay… chính ph khuyn khích các cá nhân gi tin
vào các ngân hàng vi lãi sut khá hp dn. Trong thi k sau chin tranh
th gii hai mô hình này rt có hiu qu. Vì nó đem li ngun vn cn
thit đ phát trin kinh t. Tuy nhiên t cui thp k 1980, vi vic s
dng khon tin d tha  ngân hàng đ đu t vào ngành nhà đt, trong
khi trình đ và k nng qun lý ngành này còn thiu đã gây nên s tng
trng không bn vng cho nn kinh t. Vì vy ci cách tài chính - tin t
đc coi là quan trng và cn thit.
Tháng 11 nm 1996, ni các Hashimoto đa ra k hoch “i bùng
n tin t” thông qua các bin pháp ni lng qun lý. ng thi Nht Bn
đã tin hành t chc li h thng tin t. Nhng do cuc khng hong tài

chính tin t châu Á vào cui thp k 1990, khin cho n lc ci cách
ca Nht Bn gp nhiu khó khn.
Hn na, cng vào thi đim đó, các xí nghip  Nht Bn ri vào
tình trng sn xut tha, trong khi nhu cu tiêu dùng xã hi gim. Vì vy,
mt trong các bin pháp đ nâng cao sc mnh kinh t, Nht Bn phi ci
cách các xí nghip. Vic ci cách các xí nghip đc thc hin theo
hng điu chnh c cu và nâng cao kh nng cnh tranh ca các ngành.
Các nhà hoch đnh chl kinh t ca Nht Bn đã ch ra rng mt trong

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
KILOBOOKS.COM

21

nhng nguyờn nhõn lm cho kinh t Nht Bn ỡnh tr trong thp niờn
1990 l s yu kộm trong lnh vc cụng ngh thụng tin, m quan trng
nht l k thut tin hc, khụng theo kp tc phỏt trin ca th gii.
Nhn thc c tm quan trng ca k thut tin hc, Nht Bn ó
ch trng to iu kin thỳc y phỏt trin ngnh ny v cỏc ngnh liờn
quan a kinh t phỏt trin v vt c qua thi k suy thoỏi. Trong
din vn nhm chc ca cu Th tng Nori (2000) ó coi k thut tin
hc l tr ct quan trng nht a i ngoi hi sinh. ng thi ni
cỏc Nht Bn cũn thụng qua Lut c bn thỳc y hỡnh thnh xó hi tin
hc - Thụng tin cao tc, v thnh lp U ban chin lc thỳc y hỡnh
thnh xó hi thụng tin cao tc phỏt trin ngnh tin hc.
khc phc tỡnh trng yu kộm v kinh t, vic dy nn kinh t,
ngay khi tr thnh Th tng, ụng Kozumi ó a ra chớnh sỏch i ni,
trong ú ụng ch trng dnh u tiờn s mt cho vic phc hi kinh t.
Trc tiờn l thc hin tip cỏc i sỏch kinh t m cu Th tng Nori
a ra.

Vi mc tiờu, ly sc mnh kinh t khụi phc a v chớnh tr,
ni cỏc Kozumi ó a ra ba cuc ci cỏch: mt l ci cỏch c cõus kinh
t ti chớnh. Trong ú ụng chỳ trng ti vic loi b cỏc khon n xu,
khú ũi; Th hai l xõy dng h thng kinh t cú sc cnh tranh trong th
k 21. thc hin ch trng ny, Nht Bn s xỳc tin to ra cỏc
ngnh cụng ngh mi, to thờm c hi vic lm cho ngi lao ng; Ba l
tip tc chớnh sỏch coi phỏt trin tin hc l tr ct trong s vc dy nn
kinh t do cu Th tng Mori a ra nh ó trỡnh by trờn, Nht Bn
t mc tiờu trong 5 nm a nc ny thnh nc hng u v cụng
ngh thụng tin. Hin nay, Nht Bn l nc ng u th gii v mng
internet khụng dõy.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

22

gii quyt tỡnh trng tht nghip, Nht Bn ó ban hnh lut thuờ
cụng nhõn mi, cú nhiu im thay i so vi trc kia. Nc Nht thi
xa c bit n nh l quc gia ca vic lm sut i. Bờn cnh
nhng u im, to lũng trung thnh, hỡnh thnh xó hi tng i bỡnh
ng, nú cng to ra s thiu nng ng, chi phớ doanh nghip ln nh
hng ti sc cnh tranh ca doanh nghip. Bi vy k t nm 2003, lut
phỏp Nht Bn ó cho phộp thc hin cỏc hp ng tm thi, theo ú cỏc
doanh nghip c quyn thuờ lao ng theo gi. Bin phỏp ny ó tng
khon li nhun cho cỏc cụng ty, trong khi chi phớ cho lao ng gim bt.
Nu nm 1998, khon tin m cỏc doanh nghip tr lng cho cụng nhõn
chim khong 73% thu nhp cựa doanh nghip, thỡ n nm 2004 khon
tin ny gim xung cũn 64 % thu nhp ca doanh nghip. ng thi, vi
lut mi ny giỳp cho thanh toỏn cỏc khon n vi ngõn hng. Nu nm

2001, khon n ca cỏc doanh nghip vi ngõn hng lờn ti 43000 t, thỡ
n nay cỏc khon n y gim xung cũn 20000 t Yờn (nm 2004 l nm
23000 t Yờn) [ 27, tr.17]. Chớnh bin phỏp ci cỏch ny l mt im sỏng
thỳc y kinh t Nht Bn vng bc.
Bng nhng bin phỏp ci cỏch kp thi, nhng nm u th k 21,
th gii li chng kin s vc dy ca kinh t Nht Bn. Thi im ỏnh
du kinh t Nht Bn tip tc ct cỏnh l vo nm 2004, ti mc tng
trng GDP l 2,7%, nm 2005 t 2,6%, vi tng sp GDP t 4,9 nghỡn
t USD; t l tht nghip gim xung cũn hn 4%. Trong hot ng ngoi
thng Nht Bn ó t thng d Thng mi nm 2004 cao nhỏt trong 5
nm qua. Trong ú kim ngch xut khu nm 2004 l 61.180 t Yờn, kim
ngch nhp khu t 49.170 t Yờn. Thng d thng mi nm 2004 l
11.010 t Yờn
6
. Thng d thng mi ca Nht Bn vi cỏc i tỏc
thng mi ln nm 2004 l: trong hot ng ngoi thng vi liờn minh
chõu u (EU) t 344,9 t Yờn; vi M l 663,8 t Yờn. Hin nay Nht


6

E1%BA%BF=Nh%E%BA% ADT-B%E1%BA%A3n.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

23

Bn là nc có mc d tr ngoi t ln nht th gii vi 826,6 t USD.
Ngồi ra, Nht Bn còn phn đu nâng mc t túc lng thc t 40% hin

nya lên mc 45% tng nhng nm ti
7
.
c bit trong nhng nm gn đây, nhn thy vai trò quan trng ca
các hip đnh thng mi t do song phng (FTA), Nht Bn đã chú
trng m rng FTA vi nhiu nc. Hip đnh FTA đu tiên mà Nht Bn
ký kt là hip đnh gia Nht Bn và Singapore vì mt đi tác kinh t
trong thi đi mi, gi tt là Hip đnh đi tác kinh t Nht Bn và
Singapore (JSEPA). ây là hip đnh hp tác kinh t tồn din, nó khơng
ch phá b hàng rào thu quan và phi thu quan, mà còn là s hp tác kinh
t và cơng ngh, t do hố đu t trc tip nc ngồi… Tip sau FTA
vi Singape, Nht Bn xem xét m rng FTA vi nhiu qgi khác  ơng
Á, M La tinh… Nht Bn rt coi trng FTA vi ơng Á, mc dù vai trò
kinh t ca Nht Bn đi vi khu vc này khơng còn ln nh trc. Song
Nht Bn vn tranh th mi thi c thun li đ phát huy vai trò ch đo
trong hp tác phát trin kinh t trong nc và khu vc. Vì s tng trng
 ơng Á s góp phn vào s tng trng kinh t ca Nht Bn, cng nh
s n đnh chính tr, xã hi ơng Á. Hin nay, tân Th tng Bhinzo Abe
đã tin hành nhiu bin pháp ci cách, tip tc đng li ca ngi tiên
nhim nhm đa kinh t Nht Bn phát trin vi tc đ cao và n đnh
trong nn kinh t th gii.
Nht Bn đang tích cc tham gia xây dng trt t kinh t quc t
mi. Phát huy vai trò quan trng ca mình trong các t chc quc t và
khu vc nh trong WTO, IMF, Hi ngh các nc cơng nghip phát trin
(G7), ADB… Nht Bn khơng ngng gia tng nh hng vi vai trò nc
ln v kinh t. Nht Bn tng cng thúc đy hn na t l s dng đng
n trên th gii. Nh vic 10 nc ASEAN đã gn d tr ngoi t ca


7

Tp chí Kinh t thg, s 59, ngày 24/3/2005, Tr.14

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

24

h vi Nht Bn, nh mt phn ca khn kh trao đi tin t theo sáng
kin Ching Mai (5/2000).
Mt cơng c quan trng trong vic phát huy nh hng chính tr ca
mình, Nht Bn đã s dng chính sách vin tr phát trin chính thc
(ODA). Hin nay Nht Bn là nc cung cp ODA ln nht th gii, 8
nm lin đng đu th gii. ODA là bin pháp quan trng đ Nht Bn
đóng góp cho cng đng quc t. Vì trong các khon ODA có khon vin
tr khơng hồn li, nhm giúp các nc tái thit đi ngoi, vt qua đc
nhng khó khn. Hin nay, Nht Bn dùng vin tr kinh t phc v mc
đích đi ngoi. Thơng qua chính sách này, hình nh nc Nht đc tng
cng hn, là cơng c gây nh hng đi vi th gii và nâng cao vai trò
ca Nht Bn trong các quan h quc t.
Trong th k mi, Nht Bn đang tin hành nhiu bin pháp ci
cách đ vc dy nn kinh t tng nc vt qua đc thi k suy thối.
Hin nay, nhng bin pháp tng cng sc mnh kinh t ca Nht Bn
đang mang li hiu qu tích cc. V th kinh t hàng đu ca Nht Bn
tip tc đc gi vng. ây là cách thc quan trng thúc đy Nht Bn có
th thc hin mc tiêu nâng cao v th chính tr trong khu vc và trên
trng quc t.
2.1.2. Nht Bn tng cng sc mnh qn s, sa đi Hin
pháp, thốt khi s ràng buc sau chin tranh.
Nm 1954, lc lng phòng v Nht Bn đc thành lp. K t đó
đn nay đi phòng v y đc tin hành hin đi hố đm bo tác chin

trong điu kin chin tranh hin đi. Tuy nhiên do “Hin pháp hồ bình”
nm 1946 ca Nht Bn, trong khon 2 điu 9 quy đnh: “1- Khao khát
hào bình th gii da trên trt t và cơng bng ngi Nht Bn s mãi
mãi t b chin tranh nh mt quyn ti cao ca quc gia và t b vic s
dng v lc hoc đe do s dng v lc làm phng tin đ gii quyt các

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

25

tranh chp quc t; 2 - t c mc ớch khon 1 thỡ vic duy trỡ
cỏc lc lng lc quõn, hi quõn, khụng quqqn cng nh cỏc tim nng
chin tranh khỏc s khụng c phộp. Quyn tham chin ca gii quyt
khụng c tha nhn. Vi quy nh ny ca Hin phỏp khụng ch ngn
cn Nht Bn s dng v lc gii quyt cỏc tranh chp quc t m cũn
ngn cm Nht Bn duy trỡ lc lng quõn s hi, lc, khụng quõn.
S rng buc trờn ca Hin phỏp cú nh hng ti s phỏt trin ca
nc Nht. nh hng tớch cc ca iu 9 Hin phỏp, Nht Bn khụng
phi tp trung vo phỏt trin quõn s, chi phớ quc phũng gim. Nh ú
Nht Bn cú iu kin tp trung phỏt trin kinh t. Chớnh õy l c hi
a Nht Bn t nc b kit qu sau chin tranh, tr thnh quc gia hựng
mnh v kinh t, vi tc tng trng thn k. Tuy nhiờn bờn cnh
ú, iu 9 ny cng cú nhng nh hng tiờu cc, l mt tr lc, cn tr
Nht Bn tr thnh mt quc gia bỡnh thng v lm cho Nht Bn
thiu tớnh c lp trong hnh ng. ú cng l lý do vỡ sao Nht Bn
mun sa i Hin phỏp tr thnh mt nc ln bỡnh thng. ng
thi, to c s phỏp lý cho vic Nht Bn trong vic thnh lp quõn i,
c lp, ch ng trong vn m bo an ninh quc gia v úng gúp
cho cỏc hot ng gỡn gi ho bỡnh ca Liờn Hp Quc.

Sau khi chin tranh lnh kt thỳc, tỡnh hỡnh th gii cú thay i ln,
ng thi sc mnh kinh t ca Nht Bn c tng cng, ý thc tr
thnh nc ln chớnh tr v cng quc quõn s cng theo ú tng lờn.
S kin khng b xy ra M ó trc tip tr thnh mi e do i vi
an ninh ca Nht Bn. M - nh bo tr an ninh ca Nht Bn ó b tn
cụng, khin cho ý thc phỏt trin hn na lc lng quõn s ca Nht
Bn. õy cng l mt trong nhng lý do khin cỏc nh lónh o Nht Bn
xem xột li sc mnh phũng v ca mỡnh, v cng l lý do Nht Bn cú
thờm c s tin hnh sa i Hin phỏp, trc tiờn l sa i iu 9.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN