SKKN Ứng dụng CNTT trong dạy học

Phòng giáo dục và đào tạo yên định
Trờng tiểu học thống nhất
Sáng kiến kinh nghiệm

ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học



Ngời viết : Nguyễn Văn hùng
Chức vụ : Giáo viên
SKKN thuộc Môn : Tin Học


Năm học 2008 - 2009
MUẽC LUẽC
A Đặt vấn đề
I.Lời nói đầu
II.Thực trạng của vấn đề nghin cứu
1.Thực trạng
2.Kết quả, hiệu quả của thực trang trên.
B.Giải quyến vấn đề:.
I.Các quy trình, giải pháp thực hiện
1.Hiện trạng
2. Giải pháp, biện pháp tổ chức thực hiện cho việc áp dụng GAĐT
C.Kết luận.
A. Đặt vấn đề
I.Lời nói đầu:
Ngày nay, khi công nghệ thông tin càng phát triển thì việc phát ứng dụng
công nghệ thông tin vào tất cả các lĩnh vực là một điều tất yếu. Trong lĩnh vực
giáo dục đào tạo, CNTT bớc đầu đã đợc ứng dụng trong công tác quản lý, một
số nơi đã đa tin học vào giảng dạy, học tập. Tuy nhiên, so với nhu cầu thực tiễn

hiện nay, việc ứng dụng CNTT trong giáo dục ở các trờng nớc ta còn rất hạn
chế. Chúng ta cần phải nhanh chóng nâng cao chất lợng, nghiệp vụ giảng dạy,
nghiệp vụ quản lý, chúng ta không nên từ chối những gì có sẵn mà lĩnh vực
CNTT mang lại, chúng ta nên biết cách tận dụng nó, biến nó thành công cụ
hiệu quả cho công việc của mình,mục đích của mình.
Hơn nữa,đối với giáo dục và đào tạo, công nghệ hông tin có tác dụng mạnh
mẽ, làm thay đổi nội dung, phơng pháp dạy và học. CNTT là phơng tiện để tiến
tới xã hội học tập. Mặt khác, giaó dục và đào tạo đóng vai trò quan trọng
thúc đẩy sự phát triển của CNTT thông qua việc cung cấp nguồn nhân lực cho
CNTT. Bộ giáo dục và đào tạo cũng yêu cầu đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong
giáo dục đào tạo ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành học theo hớng dẫn học
CNTT nh là một công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho đổi mới phơng pháp dạy học ở
các môn.
Thực hiện tinh thần chỉ đạo trên của bộ giáo dục và của sở giáa dục và
đào tạo, nhận thức đợc rằng, việc ứng dụng CNTT phục vụ cho việc đổi mới
phơng pháp dạy học là một trong những hớng tích cực nhất, hiệu quả nhất
trong việc đổi mới phơng pháp dạy học và chắc chắn sẽ đợc sử dụng rộng rãi
trong nhà trờng phổ thông trong một vài năm tới, tôi đã mạnh rạn học tập và đa
CNTT vào giảng dạy ba năm nay.
Nhng làm thế nào để ứng dụng CNTT hiệu quả trong các tiết dạy đó là
vấn đề mà bất cứ một vấn đề nào cũng gặp phải khi có ý định đa CNTT vào
giảng dạy. Trong bản sáng kiến này, tôi sẽ đa ra những ý kiến, kinh nghiệm
của cá nhân mình, cũng nh một số tiết dạy tôi đã thử nghiệm trong các năm
học vừa qua để cùng các bạn đồng nghiệp thảo luận tìm ra những giải pháp tốt
nhất cho những tiết dạy của mình.
II. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu
1. Thực trạng
Những trở ngại khi sử dụng giáo án điện tử
Phần lớn các giáo viên ngại sử dụng giáo án điện tử, nghĩ rằng sẽ tốn thời
gian để chuẩn bị một bài giảng. Việc thực hiện một bài giảng một cách công

phu bằng các dẫn chứng sống động trên các slide trong các giờ học lý thuyết là
một điều mà các giáo viên không muốn nghĩ đến. Để có một bài giảng nh thế
đòi hỏi phải mất nhiều thời gian chuẩn bị mà đó chính là diều mà các ciáa viên
thờng hay tránh.
Hơn nữa trong quá trình thiết kế, để có đợc một GAĐT tốt, từng cá nhân
giáo viên còn gặp không ít trong việc tự đi tìm hình ảnh minh hoạ, âm thanh
sôi động, t liệu dẫn chứng phù hợp với bài giảng. Đây cũng chính là một trong
những nguyên nhân mà một số giáo viên thờng đa ra để tránh né việc thực hiện
dạy bằng CNTT.
2.Kết quả, hiệu quả của thực trang trên
Khảo sát hiệu quả từ phía HS cho thấy, nếu sử dụng phơng pháp dạy học
truyền thống với phấn trắng bảng đen thì hiệu qua mang lại chỉ có 30%,trong
khi hiệu quả của phơng pháp. multêmedia (nhìn - nghe) lên đến 70%. Việc sử
dụng phơng pháp mới đòi hỏi một giáo án mới. Thực ra, muốn click chuột để
tiết dạy thực sự hiệu quả thì giáo viên phải vất vả gấp nhiều lần so với cách dạy
truyền thống. Ngoài kiến thức căn bản về vi tính, sử dụng thành thạo phần mềm
power point, giáo viên cần phải có niềm đam mê thật sự với công việc thiết kế
đòi hỏi sự sáng tạo, sự nhạy bén, tính thẩm mỹ để săn tìm t liệu từ nhiều nguồn.
Chính vì những khó khăn trên mà các giáo viên chỉ ứng dụng CNTT khi có
nhu cầu. Tức là chỉ có thao giảng mới sử dụng và việc làm này chỉ mang tính
chất đối phó. Tình trạng này cũng phổ biến trong các trờng phổ thông,trung
học cơ sở chứ cha nói đến tiểu học. Mục đích sử dụng máy tính phục vụ cho
công tác giảng dạy chỉ đợc áp dụng trong các tình huống này.
B.Giải quyết vấn đề
Mặc dù giáo án điện tử (GAĐT) cha đợc các trờng học đón nhận rộng rãi,
cha thực sự phổ biến nhng bớc đầu nó đã tạo ra một không khí học tập và làm
việc khác hẳn cách học và cách giảng dạy truyền thống. Phải chăng việc dạy
bằng giáo án điện tử sẽ giúp ngời thầy đỡ vất vả bởi vì chỉ cần click chuột ?
Thực ra, muốn click chuột để tiết dạy thực sự hiệu quả thì ngời dạy cũng phải
chịu bỏ công tìm hiểu, làm quen với cách giảng bài mới này. Cụ thể, ngời thầy

cần phải:
- Có một ít kiến thức về sử dụng máy tính
- Biết sử dụng phần mềm trình diễn PowerPoint
- Biết cách truy cập Internet
- Có khả năng sử dụng một phần mềm chỉnh sửa ảnh, làm các ảnh động,
cắt các file âm thanh
- Biết cách sử dụng projector
Thoạt nghe thì có vẻ phức tạp nhng thực sự muốn ứng dụng CNTT vào giảng
dạy có bắt buộc phải thực hiện hết những yêu cầu trên? Câu trả lời là không.
Tuỳ thuộc vào tính chất của mỗi môn học mà các yêu cầu khác nhau đợc đặt ra
cho các giáo viên. Tuy nhiên nếu đáp ứng đợc các nhu cầu trên thì thật tuyệt
vời.
Tại sao tôi lại đặt ra các yêu cầu nh trên? Chúng ta thử tởng tợng xem
nếu một ngời không có khái niệm gì về CNTT liệu họ có bật máy tính lên và
chọn cho mình một chơng trình làm việc? Liệu họ có biết đợc tài liệu của mình
ở đâu trên máy tính? Cách copy tài liệu từ nơi này sang nơi khác hay xoá một
tài liệu nào đó khi không còn dùng? Nghĩa là dù ít hay nhiều họ cũng phải sử
dụng đợc chiếc máy tính theo ý muốn của mình.
Thứ hai, từ những giáo án đợc soạn sẵn trên giấy và đợc trình bày lại trên
bảng đen làm thế nào để chúng trở thành các GAĐT đợc trình bày trên màn
chiếu? Điều này đòi hỏi ngời thầy phải biết sử dụng PowerPoint. Đây là một
phần mềm nằm trong bộ MICROSOFT Office dùng để tạo các trình diễn đa
dạng trên máy tính. Nếu chỉ dừng ở mức độ gõ những nội dung cần thiết cộng
thêm một ít định dạng về màu sắc, font chữ, chúng tôi thiết nghĩ giáo viên nào
cũng có thể làm đợc. Tuy nhiên nếu chỉ có thế thì chúng ta cha thực sự thấy đ-
ợc sức mạnh của PowerPoint cũng nh cha phát huy hiệu quả của phơng pháp
giảng dạy mới này. Lấy ví dụ trong một tiết tập đọc Bè xuôi sông La- lớp 4,
thay vì giáo viên hay các em cầm sách để đọc bài thì bây giờ, trên màn hình
lớn hiện ra các khổ thơ, bên dới các dòng thơ là hình ảnh dòng sông La êm
đềm và thơ mộng. Giọng ngâm thơ của nghệ sĩ nào đó đợc thay cho lời đọc của

thầy, của trò. Ngời thầy chỉ việc nhìn vào màn hình và cứ thế phân tích từng
câu thơ. Với hình thức giảng dạy nh thế, chúng tôi tin rằng các em học sinh đều
cảm nhận đợc cái hay của bài thơ, cảm nhận đợc tình yêu thiên nhiên, đất nớc
của tác giả. Hoặc một tiết toán của lớp 1, thay vì giáo viên viết những con số
khô khan và những con chữ trìu tợng là những ảnh động phù hợp với lời bài
toán: Ví dụ :Trên cành cây có 5 con chim, bay đi mất 2 con hỏi còn mấy con.
Hình ảnh 5 con chim đang đậu trên cành bỗng nhiên hai con cất cánh bay đi sẽ
giúp các em t duy tốt hơn và có hứng thú hơn đối với tiết học.
Ngo i nh ững nội dung trên,,hình ảnh minh họa đợc đa vào bài giảng,thao
tác cơ bản nhất đòi hỏi ngời thầy phải nắm đợc là cách thiết lập các hiệu ứng để
làm cho bài giảng sinh động,mang lại không khí học tập ,giảng dạy mới
mẻ.Các hiệu ứng này là gì?Đó chính là các hoạt ảnh của các đối tợng (văn
bản,hình ảnh )đợc thiết lập có thứ tự.Có thể dòng chữ này xuất hiện trớc dòng
chữ kia hay khi dòng chữ này xuất hiện từ dới lên,khi từ trên rơi xuống chẳng
hạn trong giờ học toán khi tổ chức trò chơi,giáo viên cho học sinh đoán kết quả
trớc,sau đó mới hiển thị kết quả trên màn hình,nh thế mới tiết kiệm đợc thời
gian chép câu hỏi lên bảng,đồng thời tăng khả năng t duy cuả học sinh.Ngoài
ra ,đặc điểm này giúp cho giáo viên tiết kiệm đợc thời gian viết nội dung lên
bảng,nội dung hiển thị đến đâu,giáo viên giảng đến đó, làm cho thời gian giảng
bài nhiều hơn,các em học sinh hiểu bài sâu hơn.
Đối với các môn học nh lịch sử,địa lý,bài giảng thờng đi kèm với nhiều hình
minh họa. Có thể là hình ảnh mô tả một trận chiến,các căn cứ địa cách mạng hay
hình ảnh các vùng kinh tế,diện tích lãnh thổ của vùng văn hóa nào đó
Nếu chỉ trình bày suông, tôi nghĩ cũng chẳng có vấn đề gì cả,nhng tại sao khi
chúng ta đã chấp nhận làm GAĐT chúng ta lại không làm bài tập phong phú hơn?
Hiện tại những hình ảnh minh họa cho các nội dung nói trên tơng đối nhiều trên
Internet. Tôi thiết nghĩ,nếu chỉ cần bỏ chút thời gian mà có đợc những nội
dung,hình ảnh cần minh học cho bài giảng thì ngời thầy nào cũng sẵn lòng cả.
Điều này cũng đồng nghĩa với việc giáo viên cần biết cách thức truy cập Internet
để lấy thông tin.Tuy nhiên,không phải hình ảnh nào chúng ta lấy từ Internet đều

thỏa mãn ý muốn của chúng ta.Chẳng hạn,chúng ta cần hình ảnh của một hình lập
phơng để minh họa trong giờ học toán nhng hình ảnh chúng ta lấy từ internet lại
quá nhỏ hay nó lại nằm chung với một hình khác .
Nh vậy chúng ta bó tay , không cần minh họa hay vẽ lên bảng hay tìm một
hình khác cho đến khi vừa ý ? Không , giải pháp đơn giản hơn là chúng ta có thể
phóng to hình này lên hay xén lại hình để chỉ lấy phần hình thoi . Hay để tăng
thêm tính thuyết phục , tính chất thực của các sự kiện , giáo viên dạy lịch sử có thể
thông qua các đoạn phim t liệu . Vậy chúng ta thực hiện các công việc trên bằng
cách nào? Điều này đòi hỏi giáo viên cần biết một ít kỹ thuật để xử lý màu sắc ,
cắt xén ảnh , các đoạn phim, đoạn nhạc một cách hợp lý . Hoặc trong giờ học
ngoại ngữ , giáo viên có thể lấy các hình ảnh minh họa và cho các em nghe các bài
đọc của ngời bản xứ . Có nh thế bài giảng sẽ sinh động hẳn , các em lại nhớ đợc
các từ vựng và phát âm chuẩn hơn . Có thể đây là thao tác tơng đôí phức tạp nhng
nó mang lại tính hiệu quả cao trong công tác giảng dạy .
Bài giảng sau khi thiết kế sẽ đợc trình chiếu lên màn hình thông qua máy
chiếu. Nghĩa là dù muốn hay không giáo viên buộc phải biết cách sử dụng nó. Đây
là một trong những yêu cầu bắt buộc đối với giáo viên, chỉ cần một vài thao tác lắp
máy chiếu với máy tính(xách tay) và điều chỉnh độ lớn, độ nét trên màn hình giáo
viên chắc hẳn sẽ có một bài giảng chất lợng, học trò sẽ có không khí học thoải mái
hơn.
Điều cuối cùng tôi muốn nói đến là nhờ các GAĐT mà các giáo viên đã
tạo ra một không khí khác hẳn so với giờ dạy truyền thống. Học sinh buộc phải tập
trung nghe giảng và t duy nhiều hơn trong các giờ học. Tuy nhiên, tối thiểu ngời
dạy phải có một kiến thức nhất định chẳng hạn nh sử dụng đợc phần mềm trình
diễn PowerPoint để trình bày bài giảng và cần phải có quan niệm các phơng tiện
kỹ thuật đợc đề cập trên là các phơng tiện hỗ trợ cho việc giảng dạy chứ không thể
thay thế vai trò chủ đạo của ngời thầy trong giờ lên lớp.
I Các giải pháp khi thực hiện GAĐT
1. Hiên trạng
Hiện tại, một số trờng đã áp dụng GAĐT trong các giờ dạy. Nhng vấn đề là chúng

ta có nghĩ đến việc áp dụng nh thế đã đúng cha, đã hiệu quả cha? Nếu cha thì áp
dụng thế nào cho đúng quy trình để chuẩn bị cho một GAĐT.
Khi chuyển từ bài giảng truyền thống sang các slide trình diễn, giáo viên thờng
mang t tởng của bài giảng cũ để áp đặt vào. Nghĩa là chúng ta nghĩ chúng ta sẽ
trình bày những gì mình nói và viết tất cả các nội dung vào slide. Điều này hoàn
toàn sai lầm vì nh thế học sinh sẽ cho rằng giáo viên chỉ nói những điều trong
sách, không mở rộng các kiến thức ngoài.
Chúng ta cần nhớ một điều: Slide là nơi chỉ chứa tên bài học, các đề mục và
các cụm từ chốt phục vụ cho bài giảng. Tuỳ theo từng môn học, chúng ta có thể bổ
xung các công thức, hình ảnh minh hoạ một cách hợp lý Đây là b ớc mà giáo
viên cần vận dụng khả năng, kiến thức về tin học của mình để xây dựng bài giảng.
Nếu slide cần hình ảnh minh họa, giáo viên nên tìm kiếm hình ảnh để chèn vào.
Hay slide kia đang trình bày một kết quả của thí nghiệm vào để tăng tính thực tế.
Công đoạn đa nội dung vào giáo viên cũng nên lu ý đến số lợng chữ, mầu sắc, kích
thớc trên các slide. Giáo viên nên tóm tắt vấn đề mình muốn trình bày dới dạng
keyword<từ khoá> một cách rõ ràng và dễ hiểu. Nhìn vào slide GV có nhiệm vụ
giải thích kỹ càng và mở rộng nó ra chứ không phải là đọc các dòng chữ trên slide.
Nếu cha quen với cách giảng dạy này, GV có thể thấy khó khăn trong việc xác
định xem slide tiếp theo sẽ trình bày về vấn đề gì. Không sao, GV có thể in ra một
bản handout<kênh điều khiển bên ngoài> để vừa giảng vừa nhìn vào nó để xác
định vấn đề sẽ nói tiếp theo.
Sử dụng GAĐT cũng có nghĩa GA truyền thống đợc lãng quên. Chúng ta
hãy nhìn lại xem trong GA truyền thống chúng ta trình bày những gì. Phải chăng
là tất cả nội dung bài giảng ? Vậy thì đối với GAĐT chỉ gồm một số slide, các
slide chỉ chứa keyword, hình ảnh thì làm thế nào mà GV có thể quan sát hết các
vấn đề cần đợc giảng? Phải chăng GV thích nói nội dung nào trớc đều đợc? Những
nội dung cảm thấy thích thì tập trung nhiều thời gian vào và giảm thời gian cho
các nội dung còn lại? Liệu một GV mới có thể nhớ hết nội dung mình đã chuẩn bị
trớc buổi dạy? Chỉ cần chúng ta xây dựng đề cơng giảng dạy thì vấn đề trên sẽ đợc
giải quyết ngay lập tức. Đề cơng này sẽ ghi rõ số tiết dạy của môn học, tên bài

giảng tơng ứng với các tiết học nội dung cụ thể sẽ đợc trình bày trong mỗi tiết học
là gì? Vấn đề nào trình bày trớc, vấn đề nào trình bày sau? Vấn đề nào cần đợc
trọng tâm và nhấn mạnh? Sở dĩ chúng ta phải chuẩn bị kỹ l ỡng nh vậy là vì nếu
tiết giảng dạy đó GV cha nói hết nội dung các slide hay đã trình bày hết nhng thời
gian còn thừa đồng nghĩa với việc cháy giáo án và học trò rất dễ nhận ra. Kết
hợp đề cơng này cùng handout một cách hợp lý giáo viên ắt hẳn sẽ không còn băn
khoăn gì về cách dạy mới mẻ này.
2. Giải pháp,biện pháp tổ chức thực hiện cho việc áp dụng GAĐT
Đúng là GAĐT tử lắm công phu thật. Có lẽ vì thế mà một số trờng đã thực hiện
nhng chỉ mang tính hình thức và dừng lại ở các tiết học thao giảng. Phải chăng có
nhiều rào cản trong việc áp dụng phơng pháp mới này? Đó là do cơ sơ vật chất hay
do sự ngại ngùng của một số giáo viên khi làm quen với các kỹ thuật tin học để
phục vụ cho môi trờng giảng dạy mới? Trở ngại thứ nhất chúng tôi nghĩ khó giải
quyết nhng khi giải quyết đợc thì vấn đề thứ hai hoàn toàn có thể khắc phục đợc.
Với đội ngũ GV tin học hiện có trong nhà trờng, chỉ cần tổ chức một số buổi
seminar<học mang tính thảo luận> về cách sử dụng máy chiếu, thiết lập các hiệu
ứng trong PowerPoint cho toàn thể các giáo viên các bộ môn khác để họ có thể tự
mình thiết kế cho mình một GAĐT riêng cho mình. Ngoài ra, các thầy cô giáo trong
cùng tổ chuyên môn nên có các buổi thao giảng để thu nhận những góp ý chân
thành từ những ngời khác, từ đó nâng cao chất lợng giảng dạy theo phơng pháp mới.
Tôi nghĩ rằng, với khả năng s phạm vốn có cộng thêm một ít bồi dỡng về kiến thức
tin học, các GV hoàn toàn có thể thiết kế đợc bài giảng thiết kế điện tử để thể hiện
tốt hơn phơng pháp s phạm, góp phần đổi mới phơng pháp giảng dạy và học bằng
cách áp dụng cntt.
C .Kết luận
Chắc ai cũng biết để tạo ra một cuộc cách mạng thực sự rất khó nhng để tạo
ra cuộc cách mạng trong t tởng, suy nghĩ của mỗi con ngời còn khó hơn. Giờ đây tôi
thiết nghĩ để thay đổi phơng pháp dạy học truyền thống bằng phơng pháp dạy học
mới "sử dụng GAĐT" trong các bài dạy là một lựa chọn đúng đắn, hoặc ít ra cũng
phải là sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại . Nói đi thì cũng phải nói lại thực sự

CNTT là lĩnh vực hoàn toàn mới mẻ, ngày cả tôi trong thời gian đầu tiếp xúc với
máy tính cũng không khỏi bỡ ngỡ,giống nh là trẻ con tập nói vậy. Chính vì thế trong
thời gian đầu không thể tránh khỏi những khó khăn quan trọng là các thầy giáo cô
giáo phải có quyết tâm thực sự trong cuộc cách mạng này.
Để làm đợc những điều trên không nên đa những tiêu chí về tỉ lệ học sinh
lên lớp để đánh giá xếp loại giáo viên vì nh vậy sẽ gây áp lực, ức chế tâm lí giáo
viên khi đứng lớp và dễ nảy sinh tiêu cực, chạy theo thành tích dẫn đến việc đánh
giá cha sát thực tế khả năng học của từng học sinh vì do đặc điểm phát triển của
từng học sinh khác nhau mà mức độ tiếp thu phơng pháp dạy học mới cũng khác
nhau,cá biệt có những học sinh tiếp thu rất chậm thâm chí là không tiếp thu đợc
hoặc thiếu sự quan tâm của gia đình cũng nh ý thức học tập của các em này cha đợc
hình thành.
Khó khăn hẳn không ít nhng rất mong các thầy cô vì lợi ích trăm năm trồng
ngời mà thêm một lần cố gắng biết đâu chúng ta sẽ tìm đợc niềm vui trong sự vất
vả ấy.
Xin chân thành cảm ơn!

Ngời viết
Nguyễn Văn Hùng