Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5

Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
PHẦN MỘT: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
1. Lý do chọn đề tài:
Âm nhạc gắn liền với đời sống, là một phần không thể thiếu của cuộc sống
con người. Ngay từ khi cất tiếng khóc chào đời, con người đã cảm nhận được âm
điệu ngọt ngào trong lời ru tha thiết của mẹ, của bà. Đến khi trưởng thành, trong
cuộc sống hằng ngày, trong lao động, chiến đấu âm nhạc theo suốt con người, gắn
bó với con người qua điệu hò kéo lưới, hò giã gạo, hò kéo pháo hay khúc hát giao
duyên v.v.v. Âm nhạc như người bạn tri kỹ của mỗi con người, nó có thể giúp ta
giải bày tâm sự, giúp ta bày tỏ niềm vui, nỗi buồn hay thổ lộ tâm tình… Không chỉ
thế, nó còn có ảnh hưởng tác động lớn đến mỗi con người.
Sidney một nhà thơ nổi tiếng của Anh đã từng nói: “Âm nhạc là điều kì
diệu nhất kích thích cảm giác”.
Thật vậy, Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật nhằm phản ánh hiện thực
khách quan bằng những hình tượng có sức biểu cảm của âm thanh. Âm nhạc ngày
nay đã trở nên hết sức phổ biến và cần thiết với mọi đối tượng, mọi lứa tuổi. Tuy
nhiên, xã hội chúng ta tiếp xúc với âm nhạc không chỉ nhằm mục đích giải trí, mà
bên cạnh đó là khả năng hiểu và cảm thụ được âm nhạc. Như vậy, việc đưa âm nhạc
vào trường học cũng không nằm ngoài mục đích là nâng cao khả năng cảm thụ âm
nhạc của học sinh nói riêng, cũng như khả năng thẩm mỹ của các em về cái đẹp, cái
thiện. Vì thế, âm nhạc trở thành một môn học có tác dụng rất lớn đối với con người,
nhất là đối với trẻ em. Bởi tâm hồn trẻ như một tờ giấy trắng tùy thuộc vào môi
trường giáo dục mà tờ giấy ấy có sắc màu khác nhau. Các em rất nhạy bén với
những giai điệu lời ca trong sáng. Âm nhạc sẽ gieo vào trẻ những tình cảm tốt đẹp,
làm cho đời sống tâm hồn các em phong phú hơn. Với học sinh Tiểu học môn âm
nhạc là một trong những phương tiện hiệu quả nhất để thực hiện nhiệm vụ giáo dục
đạo đức, thẩm mĩ nhằm góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh theo mục tiêu đào
tạo, tạo cơ sở hình thành nhân cách con người mới Việt Nam. Tuy nhiên, âm nhạc
trong nhà trường tiểu học với tư cách là một môn học có mức độ nhất định về mục
đích và nội dung, song mục đích của việc dạy và học môn âm nhạc trong nhà
trường phổ thông là giáo dục văn hóa âm nhạc cho HS nhằm trang bị cho các em

GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 1 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
những kiến thức cơ bản, các kỹ năng nhằm tạo điều kiện cho khả năng cảm thụ,
hiểu và thể hiện nghệ thuật âm nhạc, khơi dậy ở các em những khả năng sáng tạo
trong hoạt động âm nhạc, củng cố thêm về tình cảm đạo đức, về niềm tin thị hiếu và
nhu cầu âm nhạc. Do đó, để đáp ứng được yêu cầu giáo dục, ta phải có cái nhìn
đúng về tầm quan trọng của môn âm nhạc trong chương trình tiểu học. Âm nhạc tuy
không đào tạo các em thành những ca sỹ, nhạc sỹ nhưng thông qua môn học này đã
hình thành cho các em những kiến thức ban đầu, đặc biệt là trang bị cho các em một
thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển hài hòa và toàn diện hơn, từ
đó giúp các em học tốt các môn học khác.Thông qua nội dung bài hát các em thêm
yêu cuộc sống, yêu quê hương đất nước, yêu truyền thống, bản sắc dân tộc con
người Việt Nam. Thông qua những phương tiện của nghệ thuật âm nhạc để bồi
dưỡng khả năng nhận thức, phát triển tư duy, óc sáng tạo góp phần cùng các môn
học khác phát triển năng lực trí tuệ cho học sinh, bồi dưỡng năng khiếu nghệ thuật,
đẩy mạnh phong trào văn nghệ quần chúng làm cho không khí của nhà trường thêm
vui tươi lành mạnh.
Từ mục tiêu giáo dục và những lí do chung của môn học âm nhạc nói trên,
bản thân tôi nhận thấy đó là một hướng đi và là một phương pháp giáo dục đúng
đắn mang tính đặc thù của việc giáo dục cái hay cái đẹp, giáo dục tình cảm, thẩm
mĩ âm nhạc góp phần quan trọng vào việc hình thành nhân cách toàn diện của con
người mới: Đức - Trí - Thể - Mĩ. Trong nghệ thuật, nhất là âm nhạc, sự tích cực
sáng tạo của mỗi cá nhân đóng vai trò cực kì quan trọng. Tích cực, sáng tạo có
nhiều mức độ, có thể phát triển từ những ý tưởng đã có, có thể là thay đổi hệ thống
nguyên tắc. Như chúng ta đã biết, học sinh tiểu học là lứa tuổi học tập theo hứng
thú và chủ yếu là cảm tính. Đồng thời lứa tuổi này còn mang các đặc điểm tâm lý
hồn nhiên, ngộ nghĩnh và hiếu động các em thích vui chơi, thích các trò chơi vui
nhộn "Vừa chơi, vừa học" .Mặt khác đối với học sinh tiểu học việc ghi nhớ thì rất
nhanh nhưng để nhớ một nội dung, một vấn đề nào đó thì lại rất khó cho nên các
nhà khoa học đã nhận định rằng lứa tuổi học sinh tiểu học là lứa tuổi "Chóng nhớ,

mau quên". Muốn học sinh nhớ được vấn đề nào đó thì ngoài việc thường xuyên
phải củng cố, ôn tập về nội dung cần nhớ thì việc tạo cho các em cảm giác hứng thú
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 2 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
và say mê với nội dung cần ghi nhớ, chắc chắn rằng các em sẽ dễ tiếp thu, dễ nhớ
và nhớ lâu hơn. Lứa tuổi học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 4, 5 nói riêng
là lứa tuổi mang đặc điểm nhận thức, tư duy trực quan và cụ thể. Các em không
những nhận thức tốt các vấn đề mang tính cụ thể mà còn rất có hứng thú khi khai
thác, tìm hiểu các vấn đề mang tính cụ thể, đồng thời các em có nhiều ước mơ.
Trong quá trình học âm nhạc, sẽ thiệt thòi cho các em nếu giáo viên không tạo điều
kiện để học sinh học tập, rèn luyện và thể hiện sự tích cực tìm hiểu sáng tạo của
mình. Dạy âm nhạc để phát huy tính tích cực, sáng tạo có nhiều mức độ, từ dễ đến
khó, từ sáng tạo ở mức độ thấp đến mức độ cao. Vậy, phải dạy như thế nào để phát
huy được tính tích cực, sáng tạo của học sinh?
Xuất phát từ những lý do trên tôi mạnh dạn chọn đề tài: “ Một số biện pháp
dạy hát phát huy tinh tích cực, sáng tạo của học sinh Tiểu học”
2. Mục đích nghiên cứu:
Giúp giáo viên có những phương pháp dạy hát hiệu quả nhất để phát huy
tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4,5 bậc Tiểu học nói chung và của trường
Tiểu học Văn Bân nói riêng.
3. Đối tượng nghiên cứu:
Học sinh lớp 4, 5 trường Tiểu học Văn Bân
4. Giới hạn nội dung nghiên cứu:
Phương pháp dạy hát tích cực, sáng tạo trong chương trình âm nhạc lớp 4,5.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Hệ thống lại một số phương pháp dạy hát ở lớp 4,5 trong chương trình âm
nhạc Tiểu học, sưu tầm thêm một số phương pháp khác nhau mà học sinh có thể dễ
dàng vận dụng được.
- Truyền tải được toàn bộ vấn đề đã nghiên cứu đến với đối tượng học sinh.
Giúp học sinh lĩnh hội được và vận dụng phát huy một cách chủ động, sáng tạo

trong cách trình bày và biểu diễn bài hát.
6. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp khảo sát điều tra
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp phân tích tổng hợp.
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 3 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
- Phương pháp thống kê.
7. Thời gian nghiên cứu:
Qua thực tế giảng dạy và nghiên cứu


.
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 4 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
PHẦN HAI: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
1. Cơ sở lý luận:
Căn cứ vào nhiệm vụ, yêu cầu của bộ môn, nội dung chương trình, sách giáo
khoa. Xuất phát từ thực trạng giảng dạy âm nhạc cho học sinh ở lứa tuổi Tiểu học,
vấn đề học và kết quả học tập của các em là hết sức quan trọng, điều đó không chỉ
phụ thuộc vào chương trình giảng dạy phù hợp mà còn phụ thuộc vào phương pháp
truyền thụ của người giáo viên. Hơn nữa còn phụ thuộc vào ý thức học tập của các
em cùng với sự quan tâm chăm sóc, tạo điều kiện của gia đình và toàn xã hội.
Như chúng ta đã biết, âm nhạc là một môn học mang tính nghệ thuật cao, nó
khác rất nhiều so với các môn học khác; tuy nó không đòi hỏi sự chính xác một
cách tuyệt đối như những con số nhưng đòi hỏi người học phải có sự yêu thích, sự
đam mê thậm chí là một chút cái gọi là “năng khiếu”, điều này không phải học sinh
nào cũng có được. Học âm nhạc mang đến cho học sinh những giây phút thư giãn
thoải mái, học mà chơi - chơi mà học. Thông qua những câu nhạc, những lời ca, âm
nhạc giúp các em nhận thức những hình tượng âm thanh, giai điệu, kích thích cảm

xúc của các em giúp các em cảm thụ những giai điệu qua từng bài hát, từng câu
nhạc.
Vậy làm thế nào để các em phát huy được tính tích cực, sáng tạo trong học hát?
Trước hết các em phải nắm được kiến thức về âm nhạc, có sự đam mê, yêu thích
môn học này; đồng thời người giáo viên cần tạo cho các em một tâm trạng thoải
mái, một hứng thú tràn đầy khi học âm nhạc. Để làm được việc đó, một trong
những yếu tố quan trọng là người giáo viên phải truyền tải chính xác các kiến thức
về âm nhạc, tạo điều kiện để các em phát huy được tính tích cực, sáng tạo của mình.
2. Thực trạng của vấn đề:
2.1. Đặc điểm chung:
2.1.1. Về phía nhà trường:
*Thuận lợi:
- Âm nhạc là một môn học độc lập trong chương trình Tiểu học.
- Được sự quan tâm của Nhà trường và Ban giám hiệu.
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 5 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
- Giáo viên nắm chắc về chuyên môn, tích cực tìm tòi, nghiên cứu những
phương pháp mới để vận dụng trong quá trình giảng dạy.
*Khó khăn:
- Cơ sở vật chất cho việc dạy và học âm nhạc ở Tiểu học thiếu thốn, nhà trường
chưa có phòng học chức năng âm nhạc. Nhạc cụ, băng, đĩa nhạc kém chất lượng,
tranh ảnh để phục vụ cho việc dạy học bộ môn âm nhạc đã cũ và còn thiếu nhiều.
- Sách đọc thêm và tài liệu tham khảo khác rất hiếm. Giáo viên phải tự tìm tài
liệu, sưu tầm đồ dùng dạy học.
2.1.2. Về phía học sinh:
*Thuận lợi:
Học sinh ngoan, đa số các em rất yêu thích môn âm nhạc, đặc biệt là phân
môn học hát. Học sinh cảm nhận giai điệu của các bài hát khá tốt. Thực hiện các bài
hát với đàn tương đối tốt.
*Khó khăn:

Đối với học sinh trường Tiểu học Văn Bân nói chung, học sinh lớp 4, 5 nói
riêng, mặc dù nằm trên địa bàn xã nhưng đa phần gia đình của các em là nông thôn
và lao động tự do nên các em ít được quan tâm đến việc học tập. Vì vậy, với môn
âm nhạc cũng không ngoại lệ, học sinh ít được quan tâm, vì thế hiểu biết về âm
nhạc đang còn hạn chế, không kích thích các em học tập.
2.2.Mục đích yêu cầu:
*Học sinh:
- Hát đúng, chuẩn xác giai điệu của các bài hát ở lớp 4, 5.
- Hát đúng tính chất bài ca.
- Biết hát có vận động phụ họa.
- Biết thể hiện bài hát dưới nhiều hình thức khác nhau.
- Biết biểu diễn trên sân khấu.
- Sáng tác lời ca mới hiệu quả dựa trên giai điệu một số bài hát.
- Tham gia trò chơi tích cực hỗ trợ nhiều cho việc học
*Giáo viên:
- Sử dụng đàn, hát nhuần nhuyễn thành thạo.
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 6 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
- Sáng tạo nhiều động tác vận động phụ họa, nhiều hình thức biểu diễn bài hát
khác nhau.
- Sưu tầm nhiều tranh ảnh và trò chơi phù hợp, vui nhằm hỗ trợ hiệu quả cho
việc dạy hát.
3. Các giải pháp:
Cũng như các môn học khác, môn học âm nhạc nhằm trang bị cho học sinh một
trình độ văn hóa âm nhạc trong một tổng thể của chương trình giáo dục toàn diện.
Nội dung môn học âm nhạc sẽ phải bao gồm một số kỹ năng tối thiểu về ca hát,
những vấn đề về lý thuyết âm nhạc sơ giản, hướng dẫn nghe nhạc, tìm hiểu âm nhạc
giúp các em nâng cao năng lực cảm thụ và yêu thích môn học này.
Quan niệm và cảm xúc của mỗi người trước cái đẹp luôn khác nhau, từ quan
niệm đó nảy sinh nhiều ý tưởng và trường phái khác nhau trong nghệ thuật. Trong

quá trình giảng dạy âm nhạc ở trường Tiểu học. Giáo viên cần tạo mọi điều kiện để
học sinh phát huy được những cảm xúc nghệ thuật, sự tích cực sáng tạo trong học
tập. Muốn làm được điều đó HS cần có quá trình rèn luyện không chỉ có ở các môn
học khác mà kể cả ở môn âm nhạc. Sự tích cực, sáng tạo giúp HS phát huy được
những suy nghĩ tư tưởng và hành động của mình, nâng cao kết quả học tập và hình
thành những năng lực riêng biệt của các em.
Học hát thực chất là quá trình bắt chước của HS để hát đúng giai điệu, lời ca
của bài hát. Sự bắt chước này gồm hoạt động nghe giáo viên hát mẫu, hoặc đánh
đàn rồi tái hiện lại. Với sự bắt chước đó thì chưa thể coi là tích cực, sáng tạo, vậy
muốn có sự tích cực, sáng tạo giáo viên cần phải làm như thế nào?
Ngoài cách dạy hát theo các bước cơ bản, để phát huy tính tích cực, sáng tạo của
học sinh, giáo viên có thể sử dụng một số phương pháp sau:
3.1. Học sinh tham gia hát và tự kiểm tra lẫn nhau:
Trong quá trình học hát, các em hát đúng về giai điệu, lời ca, để cho các em
nhanh thuộc bài và nhớ giai điệu bài hát, giáo viên có thể chia nhóm để các em tự
ôn tập và kiểm tra lẫn nhau.
*Ví dụ:
^ Bài hát “Cò lả” (Dân ca đồng bằng Bắc Bộ) – Lớp 4
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 7 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
Giáo viên chia lớp thành 2 nhóm, từng nhóm lần lượt trình bày bài hát với hình
thức: Hát có lĩnh xướng và đồng ca. Mỗi nhóm sẽ cử một học sinh lĩnh xướng, còn
lại cả nhóm sẽ đồng ca.
+ Lĩnh xướng từ: “Con cò cò bay lả lả bay la. Bay từ từ cửa phủ, bay ra ra cánh
đồng”
+ Đồng ca: Tình tính tang là tang tính tình… nhớ hay chăng”
Sau đó giáo viên gọi từng nhóm nhận xét các bạn hát.
^ Bài hát “Những bông hoa những bài ca” (Nhạc và lời: Hoàng Long) – Lớp 5
Giáo viên chia nhóm và vận dụng hình thức hát đối đáp, đồng ca:
Lời 1: + Nhóm 1 hát câu 1: Cùng nhau cầm tay đi đến thăm các thầy các cô

+ Nhóm 2 hát câu 2: Lời hát rộn rã bao bé em bước trên đường phố
+ Nhóm 1 hát câu 3: Ngàn hoa nở tươi khoe sắc hương dưới ánh mặt trời
+ Nhóm 2 hát câu 4: Náo nức tiếng cười say sưa yêu đời
+ Cả 2 nhóm hát: Những đóa hoa tươi màu……xin tặng các thầy các cô.
Lời 2: Đảo ngược lại nhóm 2 sẽ hát trước, tương tự như lời 1.
+ Nhóm 2 hát câu 1 và câu 3
+ Nhóm 1 hát câu 2 và câu 4
+ Cả 2 nhóm hát câu còn lại.
Giáo viên có thể chia thành nhiều nhóm nhỏ để các em hát và lựa chọn hình thức
trình bày bài hát phù hợp như: 1 học sinh nam hát lĩnh xướng câu 1 và câu 2 lời 1, 1
học sinh nữ lĩnh xướng câu 3 và câu 4 lời 1, cả lớp sẽ hát tập thể những câu còn lại
và cả lời 2.
Với phương pháp này học sinh có thể tự kiểm tra lẫn nhau và chủ động trong
cách trình bày bài hát.
3.2. Hát kết hợp vỗ tay theo cặp đôi:
Hai học sinh đứng đối diện, vừa hát vừa sáng tạo động tác vỗ tay sao cho phù
hợp với nhịp điệu và nội dung của bài hát. Hoạt động này nâng cao sự hợp tác và
năng lực sáng tạo của học sinh, các em có thể nghĩ ra nhiều cách vỗ tay rất độc đáo
và hấp dẫn. Thậm chí ở mỗi câu hát, các em lại áp dụng từng kiểu vỗ tay khác nhau.
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 8 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
Ví dụ: Về cách vỗ tay theo nhịp ¾ với bài “Chúc mừng”, 2 em vừa hát vừa vỗ tay
theo cách sau:
+ Câu hát thứ 1: phách 1 từng em vỗ hai tay vào nhau, phách 2, 3 vỗ nhẹ lòng bàn
tay của mình vào tay bạn.
+ Câu hát thứ 2: phách 1 từng em vỗ hai tay vào nhau, phách 2 vỗ nhẹ lòng bàn tay
của mình vào tay bạn, phách 3 vỗ nhẹ lưng bàn tay của mình vào tay bạn.
+ Câu hát thứ 3: phách 1 từng em vỗ hai tay vào nhau, phách 2, 3 vỗ nhẹ lòng bàn
tay phải của mình vào tay bạn. Lần tiếp theo, thực hiện với tay trái.
+ Câu hát thứ 4: Thực hiện giống câu hát 1

+ Câu hát thứ 5: Thực hiện giống câu 2
+ Câu hát thứ 6: Thực hiện giống câu 3
Ngoài ra, các em còn có thể áp dụng vào một số bài hát khác như: Tre ngà bên
Lăng Bác (Lớp 5),
3.3. Khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh
Để học sinh không bị thụ động trong cách lựa chọn tiết tấu cho bài hát, giáo viên
khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh bằng cách: Giáo viên thay đổi
tiết tấu, tốc độ hay dịch giọng bài hát để học sinh nhận biết và thực hành.
Ví dụ 1: Bài hát: “Ước mơ” (Nhạc: Trung Quốc – Lời Việt: An Hòa) – Lớp 5
Giáo viên thay đổi tốc độ của bài hát: Từ tempo 98 lên 120
GV hỏi: Em có nhận xét gì nếu cô thay đổi tốc độ bài hát như cô vừa trình
bày?
 Học sinh trả lời: Bài hát “Ước mơ” nếu hát ở tốc độ nhanh sẽ không phù
hợp với sắc thái của bài hát vì bài hát có giai điệu nhẹ nhàng, vui tươi, tính chất
thiết tha, trìu mến.
Ví dụ 2: Bài hát: “Reo vang bình minh” (Nhạc và lời: Lưu Hữu Phước) – Lớp 5
GV đàn cho học sinh hát với nhip điệu Disco, rồi lần lượt chuyển sang
Rumba, Chacha, yêu cầu học sinh nghe và hát theo nhịp đàn.
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 9 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
GV hỏi: Các em hãy cho cô biết sự thay đổi tiết tấu như cô và các em vừa trình
bày có phù hợp với bài hát không?
 HS nêu ý kiến dựa vào kỹ năng nghe của bản thân.
Hoặc có thể là: Khi ôn tập bài hát, giáo viên sẽ đệm đàn và yêu cầu học sinh
lần lượt trình bày bài hát đó ở giọng khác nhau cũng như ở tốc độ khác nhau,
học sinh cần nhận xét được rằng, hát ở giọng nào và tốc độ nào là phù hợp.
+ Lần thứ nhất giáo viên đệm đàn ở giọng Rê trưởng, tốc độ chậm;
+ Lần thứ hai đệm ở giọng Mi trưởng, tốc độ trung bình;
+ Lần thứ ba đệm ở giọng Pha trưởng, tốc độ nhanh.
 Học sinh nhận xét: Hát ở lần thứ hai là phù hợp cả về cao độ và tốc độ

3.4. Học sinh phát biểu cảm nhận về bài hát dưới nhiều hình thức khác nhau
Trong học tập, so với bắt chước và tìm tòi, sáng tạo là hình thức cao nhất thể
hiện tính tích cực học tập của học sinh, hãy bắt đầu khuyến khích các em mạnh dạn
nói lên những cảm nhận của mình về bài hát, về môn học. HS có thể trình bày
những ý kiến riêng của mình. Đây là cơ sở để có kĩ năng sáng tạo lớn hơn. GV cần
tạo điều kiện để học sinh tự nhận xét, tự đánh giá, tự cảm nhận để có thể điều chỉnh
cách học theo hướng tích cực.
Ví dụ: Bài hát “Hãy giữ cho em bầu trời xanh” – Lớp 5
*Cách 1: Sau khi cho học sinh nghe hát mẫu và đọc lời ca, GV đặt câu hỏi:
Em hãy nêu cảm nhận của mình về bài hát “Hãy giữ cho em bầu trời xanh”?
HS sẽ trả lời qua phần gợi mở của GV về nội dung bài hát nói lên điều gì? Giai
điệu bài hát như thế nào? Qua bài hát này bản thân em học tập được gì?
*Cách 2: Học xong bài hát GV chia lớp thành 2 nhóm, lần lượt từng nhóm viết lời
giới thiệu cho bài hát. GV nhận xét, đánh giá.
+ Lời giới thiệu nhóm 1:
Trẻ em trên trái đất đều mơ ước được học hành, ngày ngày cắp sách đến trường,
được vui chơi, ca hát – có một cuộc sống yên vui, hạnh phúc. Chỉ khi nào trên Trái
Đất của chúng ta không còn chiến tranh, không còn tiếng bom, tiếng sung thì hành
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 10 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
tinh của chúng ta sẽ tràn ngập màu xanh của hòa bình và hạnh phúc. Hôm nay
nhóm chúng em xin được gới đến cô giáo và các bạn bài hát “Hãy giữ cho em bầu
trời xanh” (Nhạc và lời: Huy Trân) để nói lên ước vọng của trẻ thơ trên hành tinh
chúng em đang sống và học tập.
+ Lời giới thiệu nhóm 2:
Bài hát “Thiếu nhi thế giới liên hoan” của nhạc sỹ Phạm Tuyên là tình đoàn kết
hữu nghị giữa tất cả thiếu nhi trên khắp năm châu, nói lên ước mơ của tuổi thơ
mong muốn có được một cuộc sống yên vui, hạnh phúc, đầy tình thân ái. Hôm nay
chúng em xin được gửi đến cô giáo và các bạn một thông điệp như thế qua một bài
hát với giai điệu vui tươi, trong sáng, viết về chủ đề hòa bình và cũng được rất

nhiều các bạn thiếu nhi yêu mến. Đó là bài hát “Hãy giữ cho em bầu trời xanh”
của nhạc sỹ Huy Trân.
3.5. Hướng dẫn học sinh dàn dựng và biểu diễn bài hát:
Với học sinh lớp 4, 5, giáo viên nên dành cho các em nhiều sự tự do hơn khi
lựa chọn hình thức trình bày (đơn ca, song ca, tốp ca), lựa chọn cách hát (hát nối
tiếp, đối đáp, hát có lĩnh xướng, hát bè, hát đuổi…), lựa chọn cách gõ đệm và sáng
tạo động tác nhảy múa minh họa cho bài hát. Bên cạnh đó, cũng nên khuyến khích
học sinh thể hiện sự tìm tòi trong cách nhắc lại đoạn nhạc, câu nhạc, sáng tạo trong
cách mở đầu và kết thúc bài hát.
Thông thường mỗi bài hát giáo viên đều hướng dẫn học sinh hát kết hợp với
vận động giúp cho các em tự nhiên khi hát. Tuy nhiên, ở một số bài GV có thể gợi ý
hướng dẫn HS một vài động tác múa phụ họa đơn giản, phù hợp để các em có thêm
những lựa chọn khi biểu diễn bài hát.
*Ví dụ:
 Với bài “Hát mừng” - Lớp 5
GV hướng dẫn một số động tác múa Tây Nguyên sẽ không chỉ giúp cho
cách trình bày bài hát thêm sinh động mà các em còn được tìm hiểu về những điệu
múa của dân tộc Tây Nguyên rất cuốn hút và đặc sắc.
 Khi học bài “Em vẫn nhớ trường xưa” – Lớp 5
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 11 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
GV đưa ra yêu cầu: Tự chọn nhóm 4 – 5 HS và biểu diễn bài hát kết hợp
động tác phụ họa.
- HS sẽ tự chọn nhóm phù hợp để trình bày bài hát. GV không nên áp đặt các
em vào từng nhóm, để các em tự chọn sẽ làm học sinh phấn khởi, vui thích khi
được làm việc với nhóm mà mình thích.
- HS tự chọn cách trình bày: Các em có thể trình bày bài bài Em vẫn nhớ
trường xưa một hoặc hai lần, mỗi câu hát sẽ do em nào đảm nhiệm hay cả nhóm
cùng hát. Bài hát gồm hai đoạn, GV cũng có thể gợi ý, các em hát đoạn 2 trước,
đoạn một sau cũng được. Ngoài ra, HS có thể tự chọn để sử dụng các cách hát như

lĩnh xướng, hòa giọng, đối đáp. Như vậy hình thức trình bày bài hát của mỗi nhóm
sẽ rất đa dạng, phong phú, giàu tính sáng tạo.
- HS tự chọn động tác múa phụ họa cho bài hát: Từng nhóm có thể nghĩ ra
động tác phù hợp với nội dung bài hát và tập trình bày cho đều, đẹp (hát kết hợp
vận động hoặc múa, hát kết hợp một vài động tác diễn xuất).
- Tuy nhiên để sự sáng tạo đạt hiệu quả cao, GV cần tạo điều kiện về thời
gian
cho học sinh chuẩn bị. Thông thường giáo viên thông báo trước một tuần để HS
chọn nhóm và tập trình bày, biểu diễn bài hát.
Với những bài hát khác, GV vẫn có thể vận dụng các kĩ năng dạy học trên, HS
càng quen cách làm, khả năng kết hợp theo nhóm và tư duy sáng tạo của các em
càng phát triển.
3.6. Chơi trò chơi:
Trò chơi là phương pháp giáo dục phù hợp với trẻ em, ảnh hưởng trực tiếp
đến sự phát triển thể chất và tinh thần của các em, trẻ em sẽ là chính mình khi được
vui chơi. Trò chơi tạo sự hấp dẫn, không khí học vui vẻ, sôi nổi. Giúp học sinh thay
đổi hình thức, trạng thái học tập, góp phần giải tỏa những căng thẳng khi học kiến
thức mới. Đồng thời giúp học sinh tiếp thu kiến thức tích cực và tự giác, tạo điều
kiện để các em bộc lộ, thể hiện bản thân một cách tự nhiên; góp phần rèn luyện kĩ
năng âm nhạc và củng cố kiến thức.
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 12 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
- Sau khi học sinh hát đúng giai điệu của bài hát GV hướng dẫn học sinh chơi
trò chơi: GV làm kí hiệu tay theo các chữ cái A, U, I. Khi GV đưa tay theo kí hiệu,
HS hát giai điệu chỉ với 3 chữ cái theo đúng kí hiệu GV hướng dẫn trước lớp.
*Ví dụ:
Bài hát “Hãy giữ cho em bầu trời xanh” – Lớp 5
Câu 1 lời 1, GV đưa tay kí hiệu chữ A, HS hát “A” theo giai điệu của câu hát 1.
Câu 2 lời 1, GV đưa tay kí hiệu chữ U, HS hát “U” theo giai điệu của câu hát 2.
Câu 3 lời 1, GV đưa tay kí hiệu chữ O, HS hát “O” theo giai điệu của câu hát 3.

Câu 4 lời 1, GV đưa tay kí hiệu chữ I, HS hát “I” theo giai điệu của câu hát 4.
Sang lời 2, GV tiếp tục thay đổi các kí hiệu tương tự như lời 1.
Có thể thực hiện với những bài hát khác. Trò chơi này giúp các em thay đổi
không khí học tập, đồng thời để kiểm tra việc ghi nhớ giai điệu của HS.
- Trò chơi: “Ai nhanh tai, nhanh mắt”
*Ví dụ:
Bài hát Những bông hoa những bài ca
4 HS ở 4 góc lớp mang số báo danh từ 1,2,3,4. GV hô 1 – 1, HS có SBD 1 sẽ
hát câu 1, hoặc GV hô 2 – 4, HS có SBD 2 sẽ hát câu 4, tương tự GV hô đảo lộn
SBD và thứ tự các câu của bài hát. Thực hiện tương tự đối với các bài hát khác.
Việc kết hợp tổ chức một trò chơi trong giờ học hát vừa giúp học sinh nắm
kiến thức chắc hơn, sâu hơn, nhanh hơn, vừa tạo không khí sôi nổi cho học sinh, tạo
hứng thú cho học sinh học môn Âm nhạc cũng như các môn học khác.
3.7. Sáng tác lời ca mới.
Đây là hoạt động sáng tạo và đòi hỏi rất nhiều kĩ năng cho học sinh. Phần lớn
nội dung này là bài tập nâng cao giành cho những học sinh khá giỏi và có năng
khiếu âm nhạc. Chủ yếu các em sáng tác lời ca mới dựa trên giai điệu của những bài
tập đọc nhạc, bài dân ca hoặc những bài nhạc nước ngoài.
+ Ở lớp 4 có những bài hát như: Chim sáo (DC Khơ-me); Bạn ơi lắng nghe (DC
Hrê), Chúc mừng (Nhạc Nga), Cò lả (Dân ca đồng bằng Bắc Bộ)
+ Ở lớp 5 có những bài hát như: Ước mơ (Nhạc Trung Quốc), Hát mừng (Dân ca
Hrê – Tây Nguyên).
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 13 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
Ngoài ra, khi học bài hát theo chủ đề nào đó, giáo viên đề nghị học sinh tập
sáng tác bài hát với cùng chủ đề.
Ví dụ:
+ Với chủ đề hòa bình như bài hát: “Em yêu hòa bình” (Lớp 4), “Hãy giữ cho
em bầu trời xanh” (lớp 5),
+ Với chủ đề về mẹ như bài hát: “Bàn tay mẹ” (Lớp 4),

+ Với chủ đề về thầy cô giáo, mái trường như bài hát: “Những bông hoa những
bài ca”, “Em vẫn nhớ trường xưa” (Lớp 5)
+ Với chủ đề về mùa hè như bài hát: “Mùa hoa phượng nở” (Lớp 5), “Dàn đồng
ca mùa hạ” (Lớp 5),
Những bài hát của các em luôn thể hiện sự hồn nhiên, trong sáng với cảm xúc
chân thật, sinh động; đa số các em cũng rất có hứng thú và yêu hoạt động này. Giáo
viên nên vận dụng từ những hoạt động đơn giản đến phức tạp; cần động viên và sử
dụng sản phẩm sáng tạo của học sinh theo cách tích cực, ví dụ như dùng lời hát do
học sinh sáng tác và trình bày trước lớp để động viên, khuyến khích sự sáng tạo của
các em.Các em sẽ có niềm vui trước sản phẩm tinh thần của chính mình kèm theo
lời khen ngợi của giáo viên. Vì qua những hoạt động này, âm nhạc sẽ ghi lại dấu ấn
sâu đậm trong nhận thức của các em.
3.8. Vẽ tranh minh họa, sử dụng tranh ảnh:
Học sinh Tiểu học rất thích vẽ tranh minh họa. Khi học hát, nghe nhạc, giáo
viên nên động viên học sinh vẽ tranh để diễn tả cảm nhận của mình. Hoạt động này
phát huy trí tưởng tượng phong phú và năng lực mĩ thuật của các em. Học sinh có
nhu cầu vẽ những bức tranh thể hiện sở thích của mình như các nhân vật yêu thích,
minh họa câu chuyện cổ tích, các loài vật, cảnh thiên nhiên,…Để vẽ tranh minh
họa, giáo viên cần nhắc học sinh chú ý tới những hình ảnh, tình tiết in đậm nét trong
trí tưởng tượng của mình. Các em có thể vẽ bằng bút chì, bút mực, bằng một hoặc
nhiều màu, có thể vẽ phác thảo hoặc vẽ chi tiết. Với các bức vẽ của học sinh, giáo
viên không nên đánh giá về kĩ thuật vẽ mà nên tập trung nhận xét về trí tưởng
tượng, sự sáng tạo và cảm xúc của các em với tác phẩm.
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 14 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
Ngoài ra, giáo viên cũng có thể đưa ra một số bức tranh (hoặc ảnh) minh họa
cho bài hát, học sinh cần phải xếp chúng theo trình tự phù hợp với nội dung của bài
hát. Giúp cho tư duy của các em linh hoạt, tạo sự tích cực hơn cho hoạt động học
tập của học sinh.
Ví dụ: Xếp 5 bức ảnh sau cho phù hợp với trình tự nội dung của bài hát“Em yêu

hoà bình” (Nhạc và lời: Nguyễn Đức Toàn) – Lớp 4
Ảnh 1
Ảnh 2
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 15 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
Ảnh 3
Ảnh 4
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 16 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
Ảnh 5
Kết quả sắp xếp như sau:
Lời bài hát “Em yêu hòa bình”
Thứ tự phù hợp của
5 bức ảnh
Em yêu hòa bình yêu đất nước Việt Nam, yêu từng gốc đa
bờ tre đường làng.
Em yêu xóm làng nơi mà em khôn lớn, yêu những mái
trường rộn rã lời ca.
Em yêu dòng sông hai bên bờ xanh thắm, dòng nước êm
trôi lắng đọng phù sa.
Em yêu cánh đồng thơm mùi hương lúa
Giữa đám mây vàng có đàn cò trắng bay xa
Ảnh 2
Ảnh 5
Ảnh 1
Ảnh 3
Ảnh 4
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 17 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
PHẦN BA: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết quả nghiên cứu:
Môn học âm nhạc ở trường Tiểu học mỗi tuần chỉ có một tiết, nhưng các em
được làm quen với: Học hát, Tập đọc nhạc, nghe nhạc, là một tác động lớn vào thế
giới tinh thần của các em. Với những phương pháp dạy trên, trong những năm qua
đối với việc học âm nhạc ở trường TH Văn Bân, tôi thấy kết quả chất lượng được
nâng lên rõ rệt, các em đã biết trình bày hoàn chỉnh một bài hát (hát kết hợp vận
động nhẹ, biểu diễn), biết cảm nhận về nội dung bài hát. Bởi được hướng dẫn tận
tình gợi mở, gần gũi luyện tập của GV, kết hợp giữa nhạc cụ, bảng phụ, đĩa nhạc và
làm mẫu chính xác của GV đã động viên cổ vũ các em kịp thời bằng những lời khen
ngợi, nhận xét, đánh giá. Nhắc nhở các em sau khi học bài mới thì các em phải có
sự ôn luyện ở nhà để ghi nhớ và khắc sâu kiến thức, do đó trong giờ học rất sôi nổi
và thoải mái, các em thi đua nhau trả lời câu hỏi của GV đưa ra, tự giác xung phong
lên trình bày bài hát trước lớp, đem lại cho các em lòng tự tin, sự hứng thú say mê
trong học tập, tình cảm cô trò luôn gần gũi gắn bó. Việc học tốt trong giờ học đã
giúp cô trò chúng tôi thành công trong các hoạt động ngoài giờ khác.
Kết quả cụ thể đạt được:
Năm học 2009 – 2010:
Khối
lớp
Tổng
số
lớp
Tổng
số
HS
Xếp loại học lực cuối năm
Hoàn thành tốt (A+) Hoàn thành (A) Chưa
hoàn
thành
Số lượng Tỉ lệ (%) Số lượng Tỉ lệ (%)

4 3 74 18 24% 56 76% 0
5 3 76 15 19,7% 61 80,3% 0
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 18 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
Năm học 2010 – 2011:
Khối
lớp
Tổng
số
lớp
Tổng
số
HS
Xếp loại học lực cuối năm
Hoàn thành tốt (A+) Hoàn thành (A) Chưa
hoàn
thành
Số lượng Tỉ lệ (%) Số lượng Tỉ lệ (%)
4 4 101 26 25,7% 75 74,3% 0
5 3 74 22 29,7% 52 70,3% 0
2. Kiến nghị - Đề xuất:
2.1. Kiến nghị:
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi về “Một số biện pháp dạy hát phát huy
tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5 Trường Tiểu học Văn Bân” tôi đã
đưa những phương pháp cơ bản về cách dạy và học âm nhạc đặc biệt là phương
pháp dạy thực hành áp dụng cho HS lớp 4, 5 và đa phần các HS trong tập thể rất
thích hoạt động sáng tạo. Các em hứng thú học âm nhạc hơn, thực hành tự tin hơn
và có tiến bộ rõ rệt. Tôi rất mong được sự góp ý trao đổi kinh nghiệm để tìm ra
được những phương pháp tối ưu nhất nhằm giúp HS có hứng thú và ham mê học âm
nhạc, từ đó giáo dục óc thẩm mĩ cho các em, giúp các em hiểu được cái hay, cái đẹp

trong cuộc sống.
2.2. Đề xuất:
Để thực hiện đào tạo các em HS trở thành những người phát triển toàn diện
về Đức – Trí – Thể - Mĩ, ngoài việc người giáo viên phải có năng lực thực sự thì
việc khách quan, ngoại cảnh, khuôn viên, môi trường là những điều tác động lớn
đến các em.
Do đó để tạo điều kiện cho việc dạy – học thuận lợi, bản thân tôi là người
đứng lớp dạy bộ môn âm nhạc cần kiến nghị một số vấn đề sau:
- Nhà trường thường xuyên quan tâm, giúp đỡ giáo viên và học sinh. Đồng
thời, trang bị thêm một số sách và tư liệu tham khảo để phục vụ cho việc giảng
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 19 - Trường TH Văn Bân
ti: Mt s bin phỏp dy hỏt phỏt huy tớnh tớch cc, sỏng to ca hc sinh lp 4, 5
dy b mụn õm nhc.
- Phũng GD to iu kin giỳp nh trng cú phũng hc chc nng riờng
nõng cao hiu qu dy v hc.
Đức Chánh, ngày 20 tháng 9 năm 2012
Ngời thực hiện
Tạ Thị Ngọc Tuyền

GV: Tạ Thị Ngọc Tuyền - 20 - Trng TH Vn Bõn
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Phương pháp dạy học Âm nhạc Tiểu học
Hoàng Long và Hoàng Lân
- Bộ sưu tập các bài giảng hay dành cho môn Âm nhạc
PGS.TS. Trần Xuân Nhĩ
- Tài liệu Chuẩn kiến thức kĩ năng môn Âm nhạc Tiểu học
- Sách giáo khoa Âm nhạc lớp 4, 5.
- Sách thiết kế bài giảng lớp 4, 5.
- Các tuyển tập ca khúc thiếu niên.

GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 21 - Trường TH Văn Bân
Đề tài: Một số biện pháp dạy hát phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh lớp 4, 5
MỤC LỤC
GV: T¹ ThÞ Ngäc TuyÒn - 22 - Trường TH Văn Bân