SKKN NHỮNG ĐIỂM CẦN CHÚ Ý KHI SỬ DỤNG GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ VÀO VIỆC DẠY HỌC TRÊN LỚP

NHỮNG ĐIỂM CẦN CHÚ Ý KHI SỬ DỤNG GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ
VÀO VIỆC DẠY HỌC TRÊN LỚP.
A. ĐẶT VẤN ĐỀ.
I/ YÊU CẦU CÔNG VIỆC
Hiện nay hầu như tất cả các trường đều sử dụng công nghệ thông tin vào
giảng dạy. Nói đến ứng dụng CNTT thì rất là rộng (như tìm kiếm thông
tin thông qua truy cập internet, viết và sử dụng các phần mềm ứng dụng
để hỗ trợ cho công tác dạy và học, sử dụng giáo án điện tử để dạy
học…) ở bài viết này đi sâu về dạy học bằng giáo án điện tử.
Vậy giáo án điện tử là gì ? Ta có thể hiểu như sau : là giáo án được biên
soạn trên máy tính bằng một phần mềm chuyên dụng soạn giảng nào đó
ví dụ PowerPoint của Microsoft, sau đó nhờ thiết bị máy chiếu (projector)
kết nối với máy tính, để xuất nội dung giáo án ra màn ảnh lớn cho học
sinh xem trong quá trình dạy học.
Sở dĩ bài viết này chủ yếu nói về phần mềm PowerPoint là do phần mềm
PowerPoint là phần mềm mà hiện nay các trường trong huyện chúng ta
hiện nay gần như gần như đều dùng vì có nhiều tiện ích sau :
- Tính tương thích cao với hệ điều hành Windows (là hệ điều hành phổ
biến trên các máy tính ở Việt Nam).
- Khả năng hỗ trợ âm thanh, hình ảnh tốt.
- Sự đa dạng về hiệu ứng, nhưng sử dụng hiệu ứng lại đơn giản.
- Người đã biết dùng Word dễ dàng sử dụng PowerPoint.
Trong những năm gần đây ngành giáo dục tăng cường việc ứng dụng
công nghệ thông tin vào trong dạy học, việc dạy học bằng giáo án điện tử
trở nên phổ biến ở các trường có điều kiện. Trên 50% giáo viên ra hội
giảng, chuyên đề đã sử dụng giáo án điện tử vào trong giảng dạy.
Sử dụng giáo án điện tử sẽ giúp giáo viên có điều kiện giảng dạy tốt hơn.
Giáo viên có điều kiện để áp dụng nhiều phương pháp, và hình thức dạy
học trên lớp. Học sinh thích thú khi học bằng giáo án điện tử.
Qua những lý do trên việc tổ chức, tạo điều kiện cho thầy cô giáo được
giảng dạy bằng giáo án điện tử là việc cần thiết. Rất nhiều thầy cô giáo

hiện nay đang soạn giảng giáo án điện tử nhưng vẫn còn thiếu kinh
nghiệm do đó việc tổ chức chuyên đề, truyền đạt kinh nghiệm về soạn
giảng bằng giáo án điện tử cho giáo viên là điều nên làm.
II/ THỰC TRẠNG BAN ĐẦU:
Trường tiểu học Xuyên Mộc cũng như một phần lớn các trường trong
huyện Xuyên Mộc, là trường thuộc vùng nông thôn đời sống giáo viên
còn nhiều khó khăn nên số lượng giáo viên có máy tính cá nhân chỉ chiếm
20%. Vì vậy việc sử dụng máy tính để soạn giáo án nhiều giáo viên chưa
làm được, nên sử dụng giáo án điện tử để dạy học vẫn còn lạ lẫm đối với
một số giáo viên. Ngoài ra việc sử dụng giáo án điện tử vào dạy học trong
những năm qua còn nhiều hạn chế do thiếu máy chiếu. Giáo viên bước
đầu tập sử dụng phần mềm PowerPoint vào giảng dạy, việc giảng dạy
chưa mang tính đại trà mà chỉ thực hiện ở các tiết chuyên đề hoặc hội
giảng. Giáo viên còn thiếu kinh nghiệm trong soạn thảo và trình bày. Việc
sử dụng giáo án điện tử vào dạy học giáo viên thường vấp phải một số
khuyết điểm như sau :
- Sử dụng màn hình không hợp lí trong việc bố trí chữ (viết quá nhiều –
dư, viết quá ít – phải lật trang liên tục),kích cỡ chữ, nội dung viết cũng
như tính nhất quán trong trình bày (đâu là nội dung cho học sinh ghi
chép, đâu là điều khiển của giáo viên )
- Lạm dụng các hiệu ứng làm học sinh mất tập trung vào bài giảng.
- Lạm dụng màu sắc, âm thanh hoặc sử dụng chúng không hợp lí, không
nhất quán…
- Cỡ chữ, kiểu chữ không được qui định thống nhất làm cho bài giảng lộn
xộn, khó theo dõi .
- Nội dung nghèo nàn, chỉ nhằm thay thế chiếc bảng đen.
- Sai sót các loại lỗi chính tả, lỗi văn bản.
- Quá lạm dụng về kiến thức bên ngoài, đưa những tư liệu chưa được
thẩm định vào bảng giảng.
- Sử dụng hình ảnh không đúng kích thước làm hình ảnh sai lệch, méo

mó…
Đầu năm 2010 cơ sở vật chất nhà trường tương đối bảo đảm chọ việc học
tập và giảng dạy của giáo viên, máy vi tính, đèn chiếu có thể đáp ứng cho
giáo viên tham gia giảng dạy bằng giáo án điện tử, đây là điều kiện tốt để
nhà trường ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy.
III/ GIẢI PHÁP ĐÃ ĐƯỢC SỬ DỤNG
Giải pháp được đưa ra là:
- Đánh giá tình trạng việc sử dụng giáo án điện tử phục vụ cho công tác
dạy học trong những năm qua và hiện nay tại nhà trường.
- Tìm ra những ưu điểm, tồn tại của việc sự dụng giáo án điện tử trong
giảng dạy thực tế.
- Đưa ra một số giải pháp nhằm giúp giáo viên có thêm kinh nghiệm
trong việc sử dụng giáo án điện tử vào giảng dạy.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
I/ CƠ SỞ LÝ LUẬN :
Từ năm học 2008-2009 đến nay bộ giáo dục và đào tạo đã quyết định đẩy
mạnh và ứng dụng công nghệ thông tin vào trong quản lí và dạy học. Các
cấp các ngành đều quang tâm đến việc ứng dụng công nghệ thông tin vào
dạy học.
Ở lứa tuổi học sinh tiểu học tính tò mò phát triển, các em thường ham
thích cái mới, cái lạ. Dễ nhàm chán trong các hoạt động kéo dài, không
thay đổi hình thức. Nếu chúng ta những người làm công tác giáo dục biết
quan tâm tạo sự ham thích cho các em trong học tập, trong các hoạt động
ở trường, lớp thì mới có động lực thúc đẩy việc học, nâng cao được khả
năng tiếp thu, và thực hành các kĩnăng, kĩ xảo mà chúng ta cung cấp cho
các em. Với việc thực hiện giáo án điện tử vào giảng dạy trên lớp, trong
hoạt động phong trào có thể đáp ứng được.
Việc
II/ GIẢ THUYẾT KHOA HỌC :
+ Phải chăng trong công tác giáo dục hiện nay ở các trường tiểu học tại

huyện Xuyên Mộc chưa thể ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy.
Nhất là việc sử dụng giáo án điện tử dạy học trên lớp. Do trình độ về tin
học, về ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học của giáo viên còn rất
yếu. Do Ban giám hiệu các trường không khuyến khích giáo viên sử dụng
giáo án điện tử vào dạy học.
+ Có phải khi sử dụng giáo án điện tử vào trong dạy học thì giáo viên có
điều kiện đổi mới hình thức, phương pháp dạy học, học sinh học tập tích
cực hơn và việc học sinh chán học sẽ không có ?
Và việc khắc phục những nguyên nhân trên sẽ giúp thực hiện việc úng
dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy.
III/ QUÁ TRÌNH SỬ DỤNG SÁNG KIẾN :
Sau đây là những kinh nghiệm, biện pháp mà tôi thấy có hiệu quả trong
việc tổ chức ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. Đặc biệt là sử
dụng giáo án điện tử vào giảng dạy trên lớp.
1/ Ban giám hiệu cần chú trọng đến việc ứng dụng công nghệ thông tin
vào công tác nhà trường. Đặc biệt là việc sử dụng giáo án điện tử vào
giảng dạy.
Nhà trường nên quan tâm tạo điều kiện cho anh em được tiếp cận với tin
học. Như tại trường phải có máy dành riêng cho giáo viên học tập, nghiên
cứu, có máy nối mạng cho giáo viên dùng chung để tìm kiếm thông tin.
(Tránh việc máy móc nhà trường để BGH dùng còn giáo viên thì không
có).
Tin thần tự giác ở một số giáo viên lớn tuổi còn chưa tốt, ít chịu học hỏi,
nghiên cứu. Do, đó BGH cần phải có biện pháp để giáo viên học tập
nghiên cứu tại trường. Ví dụ : Tổ chức mở lớp dạy tin học căn bản cho tất
cả giáo viên. Mở chuyên đề về ứng dụng công nghệ thông tin, tổ chức
kiểm tra trình độ sử dụng máy tính của giáo viên. Thành lập tổ công nghệ
thông tin tại trường, để giáo viên có cơ hội học tập kinh nghiệm và giúp
đỡ lẫn nhau.
Hiện nay một số trường thường than phiền không có máy chiếu để dạy

công nghệ thông tin. Mà kinh phí cấp trên có hạn không thể cấp đồng
loạt. Vậy BGH làm gì để khắc phục. Có thể : Mượn (thuê) trường bạn
(trong một hai ngày, nhưng nhớ sử dụng kĩ vì đèn chiếu dễ cháy nếu sử
dụng không đún cách). Dành nguồn kinh phí để mua máy mới. Có thể vận
động mạnh thường quân, có thể trích tăng thu nhập (nhiều trường tăng
thu nhập một giáo viên trên dưới một triệu. Nhưng có trường tăng thu
nhập lên 5-6 triệu đồng mỗi giáo viên nhưng vẫn kêu là không có máy để
học. Chỉ cần trong tăng thu nhập mỗi giáo viên bớt đi vài trăm ngàn là
đủ. Tóm lại tạo kinh phí để sắm một máy chiếu cho anh em học tập, giảng
dạy.
Và muốn giáo viên sử dụng giáo án điện tử tốt, ban giám hiệu cần biết ưu,
nhược điểm của nó để từ đó có một hướng đi tốt nhất tại trường mình.
* Ưu điểm khi sử dụng giáo án điện tử :
- Giúp giáo viên thực hiện được nhiều thứ mà cách dạy “bảng phấn”
không thể làm được như : sơ đồ động, tài liệu minh họa đa dạng và phổ
biến được đến từng học sinh, …
- Cho phép giáo viên liên kết sử dụng các phần mềm chuyên dụng phục
vụ bộ môn.
- Các hiệu ứng, màu sắc, kiểu chữ… rất tiện lợi cho một xử lí một bài
giảng linh hoạt, hấp dẫn và sư phạm.
- Khả năng sử dụng hiệu quả các hình ảnh,.phim, các tư liệu dạy học
nhanh chóng và chất lượng.
- Tiết kiệm nhiều thời gian viết, vẽ trên lớp.
- Thuận lợi cho việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực.
- Giáo án điện tử cũng hỗ trợ tốt cho việc dạy các môn khoa học xã hội.
* Nhược điểm khi sử dụng giáo án điện tử :
- Nhiều trường không có máy chiếu. Hoặc có chỉ một bộ nên giáo viên
chỉ sử dụng trong các tiết chuyên đề, hội giảng còn đại trà thì chưa sử
dụng được.
- Vấn đề kĩ thuật sử dụng máy tính, máy chiếu còn là một khó khăn chưa

thể vượt qua ở nhiều giáo viên.
- Thời gian đầu tư cho một bài dạy rất nhiều, nhất là đối với giáo viên
mới biết sử dụng máy tính.
- Nếu không có ý thức sử dụng giáo án điện tử tốt thì các ưu thế của phần
mềm này có thể sẽ trở thành nhược điểm lớn và cơ bản : Học sinh thích
học vì mới lạ nhưng tâm lí bị phân tán, không theo dõi được bài học,
không ghi được nội dung cơ bản của bài….
2/ Một vài nguyên tắc khi sử dụng giáo án điện tử.
Phong trào sử dụng giáo án điện tử để dạy học đang phát triển mạnh ở
trường Phổ thông. Mỗi bài giảng, thậm chí mỗi trang trình chiếu đều có
sự hướng đích khác nhau, thể hiện ở sự bố trí thông tin, bố cục, màu
sắc… Tuy nhiên, mọi hướng đích đều có một mục đích chung, đó là
chuyển tải được thông tin một cách có hiệu quả và thuyết phục người
nghe. Vì vậy, thu hút sự chú ý có nghĩa là làm cho học sinh phải theo dõi
bài giảng một cách tự nguyện. Đó cũng là nghệ thuật sư phạm của người
giảng và người thiết kế các trang trình chiếu.
Nghệ thuật sư phạm của người thiết kế bài giảng bằng giáo án điện tử sẽ
có một sức hút riêng đối với học sinh trong giờ học. Có một số nguyên
tắc cần thiết cho việc thiết kế bài giảng bằng giáo án điện tử như sau:
Những nguyên tắc dưới đây đưa ra từ thực tế sử dụng và từ tham khảo
một số tài liệu, không hề có ý định ghép chúng vào thành nguyên tắc cho
tất cả, bởi vì khả năng sáng tạo trong việc sử dụng giáo án điện tử là rất
rộng và đa dạng cho những ai ham thích nó.
2.1. Sử dụng màu sắc trong các trang trình chiếu :
Trong khi giảng dạy bằng giáo án điện tử hiện nay nhiều giáo viên sử
dụng màu sắc chưa được hợp lí. Sự phối màu giữa màu nền và màu chữ
chưa được tốt nhiều màu chõi nhau, màu sắc không phù hợp cho môi
trường sư phạm dẫn đến tính thẫm mỹ của bài dạy không có, ảnh hưởng
đến sự tập trung của học sinh. Một số giáo viên không sử dụng màu sắc ở
trang nền (nền trắng chữ đen xuyên suốt bài dạy) làm cho trang chiếu xấu

hơn khi dùng bảng đen phấn trắng, tạo cho học sinh một cảm giác về một
bài giảng sơ sài, thiếu sự chuẩn bị.
Về màu chữ một số giáo viên sử dụng quá nhiều màu sắc trong một trang
hoặc trong một bài giảng làm cho học sinh hoặc cảm giác đẹp sặc sỡ,
thích thú với màu mà không tập trung vào nội dung bài học, hoặc có cảm
giác khó chịu, dẫn đến phản tác dụng.
Do đó để có những trang trình chiếu thu hút và ấn tượng, ngoài nội dung
khoa học ra, chúng ta phải biết sử dụng màu sắc hợp lí : chọn màu, phối
màu giữa nền và chữ, phối màu giữa các dòng văn bản.
Theo các công trình nghiên cứu, mỗi màu nền có mang ý nghĩa riêng.
Chẳng hạn, những màu trung tính như màu xám và những màu tối hơn sẽ
tạo một không khí nghề nghiệp (tất nhiên không ai chọn nền đen) ; màu
cam và những màu lân cận trong dãy quang phổ như vàng, hồng nhạt, nâu
nhạt sẽ tạo không khí thân thiện(màu đỏ không nên chọn vì quá chói
mắt) ; màu tím nhạt và hồng có thể dùng cho lứa tuổi cấp tiểu học ; để tạo
một bầu không khí vui tươi, chào đón ta có thể dùng màu vàng và màu hổ
phách ; màu xanh nước biển và xanh lá cây thì nhã nhặn, màu trắng rất
nghiêm túc song cũng không nên dùng nhiều ở cấp tiểu học.
Màu chữ và hình sẽ là công cụ đắc lực phục vụ cho bài giảng nếu ta sử
dụng nó hợp lí. Ngược lại, bài giảng sẽ dễ dàng trở thành một buổi biểu
diễn màu sắc loè loẹt nhưng nhạt nhẽo, thậm chí còn gây cảm giác khó
chịu cho người đọc. Để đảm bảo việc sử dụng màu sắc hiệu quả, có một
số nguyên tắc sau:
- Sử dụng nhiều nhất là 5 màu trong mỗi trang bài giảng.
Nếu chữ viết trong một trang chỉ có một màu duy nhất, người đọc sẽ
rất nhàm chán. (Ngoại trừ trường hợp, trên trang đó chỉ chứa một loại
nội dung duy nhất, như, nội dung của một mục, một đoạn trích, một câu
hỏi thảo luận hay nhiệm vụ khám phá). Nên dùng từ 2 đến tối đa 5 màu,
phân phối hợp lí thì trang trình chiếu sẽ trở nên hấp dẫn hơn. Ví dụ: Dùng
một màu chính xuyên suốt cho nội dung khoa học của bài học, một vài

màu nổi hơn cho các đề mục và một màu khác để làm nổi bật các ý quan
trọng. Chú ý, các đề mục có vai trò ngang nhau thì phải có màu giống
nhau (cỡ chữ, kiểu chữ cũng giống nhau) Ví dụ : Hoạt động 1, hoạt động
2…. Thế nhưng nên dùng màu nào để làm nổi bật các ý quan trọng ?
Thông thường, người ta dùng màu đỏ (nhưng không được để trên nền
xanh và tím).
- Màu đỏ được mắt tiếp nhận tốt nhất trong số các màu cơ bản.
- Tránh đặt màu nền và màu chữ có bước sóng quá khác nhau (màu
chõi, như : đỏ - xanh dương ; đỏ - tím)hoặc có bước sóng gần nhau (khó
phân biệt, như : đỏ - cam…)
Thủy tinh thể của mắt không thể điều chỉnh để mắt tập trung vào
cùng một lúc hai màu có bước sóng khác xa nhau (đỏ và xanh chẳng
hạn). Mắt sẽ có cảm giác không tốt khi nhìn vào trang trình chiếu có hai
màu này đặt cạnh nhau (các màu nóng và các màu lạnh sẽ “đối chọi”
nhau), nhất là màu nền và màu chữ.
2.2. Chữ viết trong trang (slide) trình chiếu :
a) Font chữ :
Một số giáo viên sử dụng Font chữ một cách tùy tiện, ít sử dụng font
thông dụng do đó nhiều khi mắc những lỗi cơ bản như : Khi soạn bài thì
dùng máy tính ở nhà. Khi giảng dạy lại dùng máy của nhà trường nên khi
trình chiếu có một số font chữ không có, thành thử bài dạy có những dòng
hiện lên những kí hiệu không đọc được. Do đó khi soạn bài và đem đến
máy khác sử dụng chúng ta cần sử dụng những font chữ cơ bản mà máy
nào cũng có như font Times New Roman và Arial của uincode hoặc VNI-
times của VIN-Windows. Chú ý : Nên dùng WordArt để viết đề bài hoặc
tiêu đề lớn để đẹp hơn.
b) Kích cỡ chữ :
Mục đích của việc chiếu các slide lên màn ảnh là để học sinh đọc nội
dung chính được viết trên đó, cho nên cần phải đảm bảo để học sinh ngồi
hàng ghế đầu không thấy chữ quá lớn, học sinh ngồi ở hàng ghế cuối

cùng cũng đọc được hết chữ. Theo tính toán, chiều cao (kích thước) chữ
trên màn hình có tỉ lệ không nhỏ hơn 1/150 (so với khoảng cách đến
người xa nhất). Ví dụ : Nếu người xem ngồi cách màn hình 5 m, chữ trên
màn hình phải cao ít nhất 3,3 cm. Tất nhiên, nếu đặt máy chiếu ra xa màn
hình thì chữ sẽ được phóng lớn lên, song, khi đó độ nét của hình và chữ
cũng giảm theo. Trong lớp học nên đặt máy chiếu khoảng cách với màn
hình từ 2m đến 3m vì lớp học có chiều dài trung bình 8m nếu đặt máy xa
hơn thì không có chỗ. Có nhiều lí do để ta có thể quyết định cỡ chữ, như:
dạy ở lớp học hay ở phòng chuyên dụng, độ phân giải của máy, nội dung
nhất thiết chỉ thể hiện trong một trang nhưng lại quá nhiều chữ (hoặc
ngược lại). Cho nên người thiết kế phải tự quyết định cỡ chữ cho phù hợp
để bài giảng đạt yêu cầu cả cho người thiết kế lẫn người học. Nếu không
phải là đề mục của bài thì nên dùng cỡ chữ 24 (trường hợp bất khả kháng,
phải viết nhiều chữ trên một trang thì có thể nhỏ hơn) và lớn nhất là 28,
32. Chữ nhỏ hơn 20, đặt máy gần sẽ nhỏ, đặt máy xa thì mờ, cả hai
trường hợp đều khó đọc. Chữ lớn, tất nhiên dễ đọc song cũng không nên
dùng cỡ quá lớn vì thị trường của mắt bị phân tán, cản trở nhận thức của
người đọc. Cố gắng chữ trên màn hình bằng hoặc lớn hơn một chút so với
chữ giáo viên thường viết trên bảng đen.
Có một số giáo viên khi cần nhấn mạnh một từ ngữ quan trọng thường
nâng cữ chữ lên vài bậc như vậy nhìn vào không được đẹp. Ví dụ : Hãy
điền vần “oan” vào chỗ chấm trong những từ dưới đây. Vần “oan” khi
viết được tăng kích cỡ nhìn không hay. Để khắc phục ta chỉ dùng một
màu khác cho riêng vần “oan”.
c) Số chữ trên một trang trình chiếu :
Vấn đề này cũng cần lưu ý. Nói là dùng cỡ chữ tối thiểu là 20 nhưng
không có nghĩa là cho phép viết đầy kín trang trình chiếu. Thông thường,
chữ quá nhiều thì người ta sẽ ít tập trung đọc hoặc đọc không hết, thậm
chí có thể đọc nhầm hàng. Đặc biệt là học sinh tiểu học tốc độ đọc còn
chậm. Cho nên về nguyên tắc, không nên viết quá nhiều hàng trên một

trang trình chiếu, mỗi hàng không nên quá nhiều chữ (trừ trường hợp bất
khả kháng).Để khắc phục điều đó, cũng như viết trên bảng đen, và để các
trang trình chiếu phải chứa đủ nội dung cơ bản của bài học, không nhất
thiết phải viết nhiều, viết nguyên câu, đầy đủ như trong sách giáo khoa,
có thể làm như sau:
- Thay vì viết nguyên câu, ta chọn từ khóa hoặc cụm từ khóa cho chính
xác để đưa lên màn hình thay cho câu ấy.
- Nếu không có gì đặc biệt, trên mỗi trang nên có khoảng từ 10 đến 15
dòng, mỗi dòng không quá 10 chữ để trang trình chiếu được tập trung và
sáng sủa.
Chú ý : Cùng một cỡ chữ nhưng font chữ Arial lớn hơn Tims New
Roman 1 bậc. Do đó tránh viết hai font chữ trên cùng một hàng điều này
cũng thường xảy ra do giáo viên cắt ghép bài từ tài liệu này sang tài liệu
khác lại không chịu đổi font chữ. Ví dụ :Đây là font chữ Arialvà đây là
font chữ Tims New Roman .
2.3. Cách thức trình bày.
Giáo viên chúng ta hiện nay phần lớn là mới bắt đầu sử dụng giáo án điện
tử nên chưa chú ý đến việc trình bày trang trình chiếu cho có thẫm mỹ
hoặc chính xác. Những lỗi thường có như sau:
- Hình ảnh bị méo mó không đúng tỉ lệ làm nội dung hình bị sai. (Do giáo
viên muốn chèn hình kín trang trình chiếu mà không quan tâm đến kích
cỡ chiều ngang, chiều dọc của hình.) Ta thấy các trang chiếu thường có tỉ
lệ giữa chiều ngang và chiều cao là 5/4, phù hợp với một số kích cỡ ảnh.
Nhưng nhiều ảnh tỉ lệ các chiều lại không giống như vậy. Do đó để ảnh
đưa lên phù hợp giáo viên có thể cắt bớt một chiều nào đó mà không ảnh
hưởng đến nội dung tranh. (Trong PowerPoint ta có thể cắt hình ảnh như
sau : Bấm chọn hình cần cắt, đưa chuột lên thanh menu bấm phải chuột
rồi chọn picture, tiếp tụcchọn Crop và chỉnh sửa theo ý thích
- Các hình toán học không đúng kích thước so với số đo.
- Trình bày sai qui tắc sử dụng dấu câu làm cho trang chiếu mất thẫm mỹ.

Tạo cho học sinh thói quen xấu về trình bày. Sai nhiều nhất là dấu
câu : Như dấu hai chấm, dấu gạch ngang, dấu chấm hỏi, dấu chấm than,
dấu ba chấm… không có khoảng cách với chữ đứng trước. Dấu phẩy, dấu
chấm lại có khoảng cách với chữ đứng trước. Ví dụ : Một bài dạy môn
tập làm văn lớp 5 tuần 25. Cách trình bày của giáo viên và cách trình
bày từ sách giáo khoa.
- Có những thông tin cần giữ liên tục từ trang này sang trang khác Ví dụ :
thứ, ngày, tháng, môn học, bài học, các hoạt động … trên các trang trình
chiếu cần phải giống nhau. Nhưng khi soạn bài giáo viên lại sử dụng kiểu
chữ và hình thức trình bày khác nhau làm cho mỗi lần lật trang là màn
hình hiện một kiểu. Khi nhìn vào thấy không có tính thẩm mỹ. Muốn giữ
được các thông tin trên giống nhau giáo viên khi soạn bài chỉ cần thao
táccóp-py từ trang ban đầu sang các trang khác là được. Nên để nhan đề
hoặc một vấn đề nào đó trên cùng của trang cùng xuất hiện với màn
hình (không cho hiệu ứng hàng chữ đó). Tránh tình trang khi chuyển
trang thì xuất hiện màn hình trắng một cách vô nghĩa và mất thời gian.
2.4. Sử dụng thông tin, kiến thức bên ngoài.
Việc sử dụng giáo án điện tử giúp giáo viên dễ dàng đưa thêm những kiến
thức từ bên ngoài vào bài dạy để cho bài dạy sinh động, đa dạng hơn.
Nhưng nhiều giáo viên thường đưa rất nhiều dữ liệu bên ngoài vào bài
dạy nhất là các môn học như : địa lí, lịch sử , khoa học, đạo đức làm
cho bài dạy trở nên nặng nề hơn. Những lỗi thường gặp là :
- Đưa quá nhiều tranh ảnh, đoạn phim bên ngoài vào để minh họa làm
giáo viên mất nhiều thời gian giải thích. Tiết dạy sẽ vượt quá thời gian
qui định.
- Thay tranh sách giáo khoa bằng tranh sưu tầm trên mạng. Những tranh
này chưa được thẩm định, công nhận.
- Đưa thêm những định nghĩa, qui tắc ở các lớp trên vào nội dung bài học.
Đưa thêm những kiến thức không có trong yêu cầu của chuẩn kiến thức kĩ
năng tiểu học.

Việc đưa thêm kiến thức, thông tin từ bên ngoài vào bài dạy sẽ làm cho
học sinh cảm thấy nặng nề hơn. Có những kiến thức, thông tin không
đúng hoặc không chính xác sẽ làm sai lệch kiến thức. Ví dụ : Như các
bản đồ, lược đồ trên mạng sẽ khác rất nhiều so với bản đồ lược đồ do bộ
giáo dục đưa ra. Có những thông tin làm học sinh khó hiểu không đủ khả
năng để nắm bắt.
Nói như vậy không có nghĩa là chúng ta không thể đưa thêm tư liệu từ
bên ngoài vào bài dạy. Có những kênh hình trong sách giáo khoa không
rõ, khó hiểu so với học sinh thì chúng ta có thể thay bằng những kênh
hình khác. Ví dụ : Bài tập đọc “Con chuồn chuồn nước ở lớp 4”. sách
giáo khoa minh họa con chuồn bằng một hình vẽ nên không làm toát lên
được vẽ đẹp con chuồn chuồn. Ở đây giáo viên có thể thay đổi hình ở
sách giáo khoa bằng một hình ảnh chụp con chuồn chuồn thì học sinh dễ
dàng cảm nhận hơn. Hoặc môn tập làm văn lớp 5 “tả bác thợ rèn” nếu
như giáo viên giảng bằng lời cũng khó cho học sinh hình dung ra được
cảnh một người thợ rèn làm việc ra sao, giống như những gì đoạn văn đã
tả. Nhưng nếu giáo viên cho học sinh xem một đoạn phim quay cảnh bác
thợ rèn đang làm việc. Cảnh lò than tỏa hơi nóng, lửa bắn tun tóe, bác
thợ rèn cơ bắp cuồn cuộn, săn chắc, mồ hôi chảy ướt khuôn mặt… đang
hùng hục quai búa thì học sinh sẽ dễ hiểu hơn.
Như vậy khi chuẩn bị một giáo án điện tử vào giảng dạy giáo viên cần sử
dụng những kênh hình, kênh chữ có trong sách giáo khoa. Không nên
thay đổi kênh hình, kênh chữ đó bằng một kênh hình, kênh chữ khác mà
giáo viên sưu tầm và chưa được thẩm định. Việc đưa những tranh ảnh,
đoạn phim vào bài giảng chỉ nhằm mục đích cho học sinh dễ hiểu những
kiến thức có trong sách giáo khoa hoặc giúp tiết học thêm sinh động.
Những thông tin từ bên ngoài khi thu thập cần lấy ở những nguồn tin cậy.
Như từ các trang của bộ giáo dục, từ các báo của nhà nước ta. (Thông tin
mạng là con dao hai lưỡi, cẩn thận khi dùng đến).
2.5. Việc sử dụng các hiệu ứng (Effect) trên trang trình chiếu :

Nhiều giáo viên mới tập soạn giáo án điện tử. Thích thú trước các
hiệu ứng của PowerPoint. Nên giáo viên quá lạm dụng sự trình diễn, đưa
vào nhiều hình ảnh động để làm học sinh thích thú nhưng cách đó chỉ làm
cho học sinh tập trung vào sự bay nhảy của các hình mà không chú ý đến
kiến thức bài học. Ngoài ra còn tốn thêm thời gian của giáo viên để chờ
đợi các hiệu ứng. Có bài giáo viên còn cho hiệu ứng xuất hiện của từng
con chữ một cách chậm chạp với một nội dung bài học dài (mất gần một
phút nội dung mới hiện thị hết). Do đó khi dạy bằng giáo án điện tử giáo
viên lưu ý không được lạm dụng nhiều các hiệu ứng. Đặc biệt với những
kênh chữ thông thường như: thứ ngày tháng, tựa bài, nội dung bài, ghi
nhớ…Chỉ cần làm hiệu ứng những nội dung giáo viên cần học sinh lưu ý
để học sinh chú ý đến. Như yêu cầu bài, đối tượng bài cho biết, những từ
ngữ mới…Đặc sắc của phần mềm PowerPoint là sự phong phú của các
hiệu ứng (các kiểu cho xuất hiện trang trình chiếu – Animation Schemes,
các kiểu xuất hiện chữ, hình - Custom Animation …). Song sử dụng
chúng cũng tùy trường hợp, nhất là các kiểu xuất hiện chữ. Có thể như
sau:
Nếu là báo cáo trong Hội thảo, Hội nghị, cần hạn chế sử dụng các effect
“quay lộn”, “bay nhảy” vì chúng không thích hợp với không khí nghiêm
túc, khẩn trương của hội nghị. Đối với bài giảng lại càng phải giữ nghiêm
túc như vậy. Vấn đề này đã được đề cập ở trên. Các effect vui mắt không
đúng lúc sẽ gây thích thú cho các em nhưng không phải với nội dung bài
giảng mà là với phần mềm của máy tính ! Cho nên chỉ nên sử dụng các
effect vừa phải, đảm bảo ở mức đủ sinh động:
- Nên dùng một số kiểu cho màn hình xuất hiện (Animation Schemes):
Grow and exit, Boumerang and exit, Title arc, Compress, Big title,
Unfold, Rise up, Bounce, Ellipse motion, Float. Mỗi bài giảng nên dùng
một kiểu thống nhất.
- Các kiểu xuất hiện chữ (Custom Animation) thì nên sử dụng hạn chế ở
một vài effect như : Box, Diamond, Rise up, Ease In hoặc những chức

năng tương tự. Chú ý, cho thực hiện nhanh để không mất thời gian và
nhàm chán (chọn Fast hoặc Very Fast trong ngăn Speed).
Khai thác kỹ các tính năng của Power Point, lại thấy nổi lên xu hướng
lạm dụng màu sắc (chữ, mảng trang trí, các nền templates) và các hiệu
ứng hoạt hình. Trang trí nhiều khi không có chủ đích, không liên quan gì
tới thông tin đang cung cấp.
Có slide, khi trình chiếu thấy hoa nở, bướm đập cánh bay rộn rã (?) quanh
tiêu đề với nội dung khá nghiêm túc.
Không khó bắt gặp các slides có gắn nhiều hình clipart, màu sắc biến ảo,
chữ chạy ra vô, quay vòng… Đặt trong nội dung bài dạy, các yếu tố trang
trí này nhiều khi thu hút chú ý, khiến người học bị nhiễu, hoặc phân tán
khả năng nhận biết thông tin chính.
Power Point còn có rất nhiều ứng dụng sinh động khác cần được khai
thác phục vụ đắc lực cho nội dung, chẳng hạn ở môn toán, dễ dàng thao
tác cắt ghép, chuyển dời các phần hình minh họa cho nhận biết thiết diện
hình học. Một số giáo viên lại tích hợp quá nhiều nội dung, chuyển động,
hình, sơ đồ khiến slide trở thành toàn bộ bảng ghi của phần bài trong giờ
học. Khi đó, người học trở thành “khán giả”, có thể chăm chú và thích
thú, nhưng khó biết sẽ nắm kiến thức, rèn luyện kỹ năng, phát triển tư duy
vào lúc nào và bằng cách nào. Có bài giảng hoàn toàn dùng hình ảnh (ảnh
chụp, hình vẽ) minh họa từng chi tiết khái niệm, lạm dụng trực quan,
đánh mất các thao tác tư duy tự tìm hiểu của người học.
2.6. Thao tác của giáo viên khi sử dụng đèn chiếu.
- Kĩ năng của giáo viên khi sử dụng đèn chiếu. Giáo viên thao tác chưa
rành, bấm chuột nhanh quá làm nội dung bài học trôi qua khi giáo viên
chưa kịp giảng. Vì vậy đối với giáo viên mới bước đầu dạy bằng giáo án
điện tử nên sử dụng các phím mũi tên trên bàn phím để điều chỉnh sự xuất
hiện nội dung bày dạy.
- Ngoài ra khi đứng lớp giáo viên đi qua lại trước màn hình nhiều làm cho
màn chiếu luôn có hình bóng giáo viên chiếu lên. Khi cho học sinh lên

bục giảng còn để học sinh đứng trước màn hình, còn để ánh sáng chiếu
thẳng vào mắt ảnh hưởng đến sức khỏe học sinh. (Ánh sáng đèn chiếu có
cường độ rất lớn nhìn lâu có thể gây mù lòa nhất là đối với học sinh tiểu
học…) Do đó, khi sử dụng đèn chiếu trên lớp, giáo viên cố gắng sắp xếp
sau cho có đường học đi lên bục giảng mà không phải vướng dây điện
của máy móc, không để học sinh đi ngang qua ánh sáng đèn chiếu.
2.6. Trò chơi trong giáo án điện tử :
Khi sử dụng giáo án điện tử trên lớp thông thường giáo viên thường sử
dụng các trò chơi để dạy học. Chủ yếu là ở phần củng cố bài (tất nhiên
trò chơi dạy học có thể sử dụng ở các bước) nhằm ôn lại kiến thức đã học
và làm cho bài học sinh động hơn, giúp các em thư giản. Ví dụ : Trò chơi
ô chữ, tìm ô số bí mật, trắc nghiệm đúng sai, chiếc nón kì diệu… Nhưng
khi sử dụng trò chơi giáo viên thường mắc phải một số lỗi sau :
- Một số trò chơi còn nặng nề kiến thức, những câu hỏi đưa ra nhiều em
không trả lời được gây ảnh hưởng tâm lý các em. Lưu ý trò chơi cần nhẹ
nhàng, thoải mái tránh quá dài để học sinh thư giản sau một tiết học căng
thẳng.
- Một số giáo viên khi đến phần củng cố dùng một hai câu hỏi để hỏi nội
dung chính của bài học. Sau đó cho học sinh chơi trò chơi mà nội dung
trong trò chơi đó học sinh cũng trả lời lại nội dung bài học mà các em vừa
trả lời. Thành ra học sinh trả lời hai lần một nội dung. Vậy nên khi tổ
chức chơi trò chơi ở phần củng cố. Giáo viên chỉ sử dụng trò chơi là
đủ. (Lưu ý : Nội dung trò chơi là cho học sinh ôn lại kiến thức vừa học,
tránh đưa nội dung không trọng tâm, bên ngoài vào).
- Khi dạy học bằng giáo án điện tử giáo viên có lợi thế là các bước dạy có
sẵn khó bỏ sót bước nào. Nhưng đó cũng là hạn chế của giáo viên khi tiết
dạy hết thời gian muốn bỏ đi một bước rất khó vì phải bấm chuột liên tục
cho qua. Do đó khi dạy giáo viên cần có phần dự bị là trò chơi ở phần
củng cố. Nếu thời gian chưa hết thì giáo viên cho học sinh chơi (thông
thường một trò chơi chiếm gần 5 phút) còn thời gian đã hết giáo viên nên

hỏi nhanh một, hai câu hỏi củng cố lại bài và kết thúc bỏ qua trò chơi.
Nhưng làm sao để bỏ qua trò chơi ? Tại mỗi trang cuối bài mới, ngay góc
cuối chúng ta dùng hình một bông hoa (hay bất cứ hình hoặc biểu tượng
nào) và sử dụng kiên kết (Hyperlink) để nối các trang đến trang cuối của
bài. Khi dạy hết thời gian ta chỉ cần ta chỉ cần bấm chuột vào bông hoa
thi bài sẽ chuyển tới trang củng cố mà bỏ qua trang trò chơi.
- Ngoài ra khi tạo trang trò chơi giáo viên cũng cần tạo thêm nút kết thúc
liên kết với trang cuối để vì một lí do nào đó không thể chơi tiếp được ta
có thể nhanh chóng chuyển đến trang cuối bài (như hình trên). Và trên
trang trò chơi cũng nên có tên trò chới đó.
2.7.Màn hình.
- Trong khi trình chiếu lưu ý đến màn hình : Để như thế nào là hợp lí sao
sao cho vừa đẹp mắt lại có thể hiện thị rõ nội dung bài học cho học sinh
thấy. Trong lớp học thông thường thì việc dùng bộ giá đỡ của màn hình
không hợp lí, vừa cồng kềnh chiếm diện tích vừa mất thẩm mĩ. Hiện nay
một số giáo viên treo màn hình trực tiếp lên bảng. Nhưng như vậy màn
hình sẽ chiếm gần hết bảng vì diện tích quá lớn của nó. Do đó chúng ta có
thể sử dụng một màn hình gọn hơn. (Dùng một mảnh vải trắng có kích cỡ
vừa lọt lòng bảng đen. Kích cỡ các chiều tương ứng với kích cỡ màn hình
máy chiếu sao đó giáo viên dùng4 viên nam châm đính lên bảng
đen) Như vậy khi trình chiếu lên bảng thì sẽ đẹp hơn, và sẽ có phần bảng
đen dư ra để giáo viên trình bày nội dung khác…(xem hình dưới)
V/ HIỆU QUẢ MỚI
Qua việc thực hiện các biện pháp trên để giúp giáo viên trong trường thực
hiện tốt hơn các tiết dạy bằng giáo án điện tử. Kết quả cho thấy giáo viên
rất thích thú tìm hiểu, nghiên cứu nội dung bài soạn. giáo viên từng bước
có tiến bộ trong việc soạn giáo án điện tử, ít mắc phải những lỗi kĩ thuật
cơ bản, làm cho tiết học, hấp dẫn và hiệu quả hơn. Đặc biệt học sinh ham
học hơn, tích cực, năng động trong học tập cũng như sinh hoạt vui chơi.
C/ BÀI HỌC KINH NGHIỆM

I. KINH NGHIỆM CỤ THỂ
Sử dụng giáo án điện tử để dạy học là một trong những hướng thay đổi
phương pháp dạy học trong nhà trường chúng ta hiện nay. Trong đó, việc
giảng bằng các trang trình chiếu PowerPoint đang được các trường bắt
đầu thực hiện. Đương nhiên, không phải và cũng không cần thiết biến
mọi tiết dạy trở thành giờ học bằng máy tính, cho dù ở trường có đủ khả
năng về cơ sở vật chất cũng như các kĩ năng thích hợp cho công việc. Mỗi
giáo viên cần chọn tiết học sao cho nếu đưa nó lên trang trình chiếu thì sẽ
tận dụng được tối đa ưu việt của máy tính về phương diện cung cấp thông
tin cho người học, về tính hấp dẫn của bài giảng, chí ít cũng có hiệu quả
hơn bài giảng với bảng viết thông thường. Cần tránh việc chạy theo
phong trào để rồi bài giảng thiếu chất lượng, lạm dụng các hiệu ứng trong
phần mềm nhất là PowerPoint làm người học bị phân tán sự chú ý. Cũng
không nên tầm thường hoá việc dạy bằng PowerPoint. Nhiều người quan
niệm trang trình chiếu chẳng qua là thay bảng đen, thậm chí không bằng
bảng đen (vì họ không được viết xóa thoải mái như dùng bảng đen). Cái
“lí” của họ cũng có thể đúng, bởi vì thực tế, một số giáo viên dạy bằng
PowerPoint nhưng cuối cùng học sinh chẳng ghi được gì vào tập, không
thu nhận được kiến thức gì quan trọng ngoài sự “thú vị” một cách chung
chung!
Sau đây là những kinh nghiệm, biện pháp mà tôi thấy có hiệu quả trong
việc tổ chức ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. đặc biệt là sử
dụng giáo án điện tử vào giảng dạy.
1/ Ban giám hiệu cần quan tâm đến việc ứng dụng công nghệ thông tin
trong nhà trường. Đặc biệt là việc sử dụng giáo án điện tử vào giảng dạy
ở mỗi giáo viên
2/ Khi sử dụng giáo án điện tử cần chú ý đến những nguyên tắc trình
chiếu và thao tác của giáo viên đã được trình bày ở trên.
II/ SỬ DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.
Thật sự bài viết này chỉ là vài kinh nghiệm mà nhỏ mà qua nghiên cứu tài

liệu, qua thực tế tổ chức chuyên đề, hội giảng ở trường rút ra để cho mọi
giáo viên trong trường những người mới nghiên cứu về dạy học bằng giáo
án điện tử cùng nghiên cứu. Những ý kiến trên là một phần nhỏ những
suy nghĩ của tôi. Qua thực tiễn có một phần kết quả nhưng chưa được
hoàn mỹ cho lắm. Nên việc nghiên cứu tìm ra những kinh nghiệm để mọi
trường, mọi giáo viên có thể sử dụng giáo án điện tử để datyj trên lớp là
việc dành cho tất cả chúng ta, những người làm công tác giáo dục. Mong
tất cả các bạn đọc hãy cùng nghiên cứu bàn luận để đóng góp thêm.
Trong công tác giáo dục, việc tạo cho giáo viên áp dụng công nghệ thông
tin vào dạy học muốn thành công hay không thì khi tổ chức, nên thực
hiện đến nơi đến chốn. Không nên đầu voi đuôi chuột để rồi không có kết
quả. Khi thực hiện Ban giám hiệu phải thường xuyên theo dõi kiểm tra
các các phong trào đưa ra, các thành viên, kịp thời điều chỉnh khi có sự
chệch hướng.
Những gì viết trong bài này có thể ứng dụng riêng đối với từng cá nhân
giáo viên đứng lớp. Đối với tổng phụ trách đội ở các trường khi tổ chức
phong trào, công tác đội cũng có thể ứng dụng để tăng sự hứng thú cho
học sinh trong các phong trào đội, hội thi. Đối với ban giám hiệu các
trường có thể áp dụng nội dung bài viết này để dự giờ, mở chuyên đề và
giúp giáo viên trong trường mình được tốt hơn. Điều cần thiết nên tổ chức
thành buổi chuyên đề, hay tập huấn cho giáo viên những nội dung trên để
giáo viên định được hướng đi trong việc sử dụng công nghệ thông tin
trong giảng dạy. Tất nhiên nội dung bài viết chưa được sâu, và còn nhiều
mặt chưa được đề cập đến, việc thực hiện với thời gian ngắn. Nên việc
vận dụng cần cố gắng rút thêm kinh nghiệm từ thực tế ở các trường để
công việc đạt kết quả hơn.
III/ KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.
1/ Kết luận :
Tóm lại trong bài viết này : Đối với những người có kĩ thuật máy tính
cao, có thể dùng nhiều thủ thuật trình chiếu phức tạp hơn. Ở đây, là vài

cách làm cơ bản, chủ yếu là để phù hợp với trình độ chung của giáo viên
(những người có kiến thức tối thiểu về giáo án điện tử mà chủ yếu là phần
mềm PowerPoint) có thể thiết kế một bài giảng bằng giáo án điện tử
không cầu kì nhưng hấp dẫn và dạy học bằng máy tính có hiệu quả. Chắc
chắn rằng, khi chúng ta đã thiết kế nhiều giáo án rồi thì mỗi cá nhân sẽ có
đòi hỏi tất yếu là làm sao cho giáo án mỗi ngày một phong phú hơn, hay
hơn. Sẽ có hai hướng để cải tiến giáo án cho hay hơn. Hướng thứ nhất
phải tích cực tìm tòi, tham khảo tài liệu để có nhiều tư liệu đưa vào giáo
án, hướng thứ hai là nghiên cứu thêm các kĩ thuật trong máy tính để ứng
dụng cho những trường hợp có ý tưởng về phương pháp dạy học phức tạp
hơn. Việc nghiên cứu các phần mềm mô phỏng các thí nghiêm hoặc các
hiện tượng trên máy tính cũng là vấn đề phải làm và đó cũng là những
“tư liệu” tự tạo làm cho giáo án của chúng ta hấp dẫn hơn. Cần phải nhắc
lại một yêu cầu quan trọng đó là sự hấp dẫn của một giáo án dạy học phải
được bắt nguồn từ nội dung trình chiếu là chủ yếu, không phải là sự hấp
dẫn của những trang quảng cáo hoặc những trang tiêu đề như trên truyền