SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI :
"ÁP DỤNG KĨ THUẬT DẠY HỌC THEO DỰ ÁN VÀO
MÔN
GIÁO DỤC CÔNG DÂN 12"
PHẦN MỞ ĐẦU
1/ Lí do chọn đề tài.
Năm học 2010 – 2011 với chủ đề “Tiếp tục đổi mới quản lí, nâng cao chất
lượng giáo dục”, cùng với các phong trào thực hiện Hai không với bốn nội dung,
cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, mỗi thầy
cô
giáo là tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo, xây dựng trường học thân
thiện
học sinh tích cực, năm học diễn ra trong thời điểm đất nước diễn ra nhiều
sự kiện
chính trị, kinh tế văn hoá xã hội trọng đại của đất nước đã đặt ra cho
thầy và trò
của nhà trường nói riêng và ngành giáo dục nói chung không ít
những thời cơ
để phát triển cũng như thách thức. Một trong những nhiệm vụ
trọng tâm được
chọn là khâu đột phá để giải quyết cơ bản các nhiệm vụ của năm
học là đổi mới
phương pháp dạy và học, thúc đẩy tính tích cực của người học
theo phương châm
lấy học sinh làm trung tâm.
Nhận thức sâu sắc được điều đó bản thân tôi trong những năm qua đã cố
gắng bồi dưỡng chuyên môn, đặc biệt là học hỏi để áp dụng các phương pháp, kĩ
thuật dạy học tích cực bên cạnh các phương pháp dạy học truyền thống. Trong
đợt
bồi dưỡng chuyên môn hè vừa qua chúng tôi được học tập nhiều kĩ thuật dạy
học
mới và đã thống nhất áp dụng cụ thể vào một số bài học trong năm nay để
thí
điểm, từ đó rút kinh nghiệm cho các giai đoạn tiếp theo.
Một trong những kĩ thuật mới đó mà bản thân tôi đã áp dụng là kĩ thuật dạy
học
theo dự án, đây là một kĩ thuật dạy học tích cực, được đánh giá là hiệu quả,
đã áp
dụng phổ biến ở cấp THCS nhưng lại mới mẻ ở cấp THPT. Chính vì lẽ đó
tôi quyết
định chọn đề tài “ÁP DỤNG KĨ THUẬT DẠY HỌC THEO DỰ ÁN
VÀO MÔN
GIÁO DỤC CÔNG DÂN 12” để làm đề tài kinh nghiệm cho mình,
vừa là đánh giá
lại kết quả thực tế, vừa muốn qua đây để trao đổi, học hỏi kinh
nghiệm của đồng
nghiệp.
2/ Tình hình nghiên cứu của đề tài.
Trong các tài liệu nghiên cứu hiện nay về kĩ thuật dạy học theo dự án thì
chủ
yếu chuyển tải phần lí thuyết đại cương nói chung dưới dạng các công trình
nghiên
cứu, được giới thiệu qua các lớp tập huấn hoặc trên các trang mạng mà
chưa có
một tài liệu chính thống mang tính pháp quy. Có chăng là một số bài
soạn ở
những môn tự nhiên được các nhà nghiên cứu dung để minh hoạ cho tài
liệu của
mình mà chưa có cụ thể về môn Giáo dục công dân cấp THPT.
3/ Mục đích, nhiệm vụ của đề tài.
Đề tài nhằm tìm hiểu một cách hệ thống từ các lí thuyết của kĩ thuật dạy
học
theo dự án, hình dung cách thực hiện, áp dụng một cách sáng tỏ, thuần thục.
áp dụng
vào dạy học cụ thể ở môn Giáo dục công dân khối 12, từ đó đánh giá rút
ra những
bài học kinh nghiệm để tiếp tục thực hiện trong các giai đoạn tiếp theo,
cũng như
làm tư liệu để trao đổi giữa các đồng nghiệp.
4/ Đối tượng, phương pháp nghiên cứu.
Đối tượng nghiên cứu là học sinh 4 lớp 12a3, 12a4, 12a5, 12a6 của trường
THPT số 2 TP Lào Cai năm học 2010 – 2011.
Phương pháp nghiên cứu được áp dụng là: logic lịch sử, quy nạp, diễn
dịch
5/ Ý nghĩa thực tiễn của đề tài.
Đề tài sẽ góp phần nhất định trong việc phân tích, đánh giá thuận lợi, khó
khăn
cũng như hiệu quả vận dụng kĩ thuật dạy học theo dự án trong môn Giáo
dục công
dân lớp 12 trong thời gian qua. Đề xuất một số kinh nghiệm vận dụng.
Đề tài có thể xem như là một tư liệu tham khảo cho giáo viên trong việc
đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá hoạt động của học sinh.
PHẦN NỘI DUNG
I.CƠ SỞ LÍ LUẬN
1. Định nghĩa Dạy học theo dự án
Học theo dự án (Project Work) là hoạt động học tập nhằm tạo cơ hội cho
học
sinh tổng hợp kiến thức từ nhiều lĩnh vực học tập, và áp dụng một cách sáng
tạo vào
thực tế cuộc sống.
Dạy học theo dự án là một mô hình dạy học lấy học sinh làm trung tâm.
Nó
giúp phát triển kiến thức và các kỹ năng liên quan thông qua những nhiệm
vụ
mang tính mở, khuyến khích học sinh tìm tòi, hiện thực hoá những kiến thức
đã học
trong quá trình thực hiện và tạo ra những sản phẩm của chính mình.
Chương
trình dạy học theo dự án được xây dựng dựa trên những câu hỏi định
hướng quan
trọng, lồng ghép các chuẩn nội dung và tư duy bậc cao trong những
bối cảnh thực
tế.
Bài học thiết kế theo dự án chứa đựng nhiều kỹ thuật dạy học khác nhau,
có
thể lôi cuốn được mọi đối tượng học sinh không phụ thuộc vào cách học của
họ.
Thông thường học sinh sẽ được làm việc với các thầy cô giáo và những
thành
viên trong lớp, trong cộng đồng để giải quyết vấn đề, hiểu sâu nội dung
hơn. Các
phương tiện kỹ thuật cũng được sử dụng để hỗ trợ việc học. Trong quá
trình thực
hiện dự án có thể vận dụng nhiều cách đánh giá khác nhau để giúp
học sinh tạo ra
những sản phẩm có chất lượng.
Những đặc điểm của bài học được thiết kế theo dự án một cách hiệu quả
Có
rất nhiều kiểu dự án được tiến hành trong lớp học. Một dự án được coi là
hiệu
quả khi nó đạt được sự cân bằng giữa khả năng thực hiện của học sinh với ý
đồ thiết
kế của giáo viên, chỉ rõ những công việc học sinh cần làm. Những đặc
điểm dưới
đây sẽ giúp nhận diện rõ thế nào là bài học theo dự án hiệu quả.
2. Học sinh là trung tâm của quá trình dạy học
Bài học theo dự án được thiết kế cẩn thận, lôi cuốn học sinh vào những nhiệm
vụ
mở và có tính thực tiễn cao. Các nhiệm vụ của dự án kích thích khả năng ra
quyết
định, niềm cảm hứng, say mê của học sinh trong quá trình thực hiện và tạo
ra sản phẩm cuối cùng. Học sinh lĩnh hội kiến thức bài học thông qua việc tìm
hiểu và tự quyết định mức độ hoàn thành các nhiệm vụ của dự án. Giáo viên giữ
vai
trò người hỗ trợ hay hướng dẫn. Học sinh hợp tác làm việc với nhau trong
các
nhóm, phát huy tối đa năng lực cá nhân khi đảm nhận những vai trò khác
nhau.
3. Dự án tập trung vào những mục tiêu học tập quan trọng gắn với các
chuẩn
kiến thức kĩ năng của môn học.
Những dự án tốt được phát triển dựa trên những nội dung cốt lõi của chương
trình đáp ứng các chuẩn quốc gia và địa phương. Dự án có các mục tiêu rõ ràng
gắn
với các chuẩn và tập trung vào những hiểu biết của học sinh sau quá trình
học. Từ
việc định hướng vào mục tiêu, giáo viên sẽ chọn lựa hình thức dạy học
phù hợp,
lập kế hoạch đánh giá và tổ chức các hoạt động dạy và học. Kết quả
của dự án
được thể hiện kết tinh trong sản phẩm của học sinh và quá trình thực
hiện nhiệm
vụ, ví dụ phần thuyết trình đầy thuyết phục hay ấn phẩm thông tin
thể hiện sự
lĩnh hội các chuẩn nội dung và mục tiêu dạy học.
4. Dự án được định hướng theo bộ câu hỏi khung.
Câu hỏi khung chương trình sẽ giúp các dự án tập trung vào những hoạt động
dạy
học trọng tâm. Học sinh được giới thiệu về dự án thông qua các câu hỏi gợi
mở
những ý tưởng lớn, xuyên suốt và có tính liên môn. Học sinh sẽ buộc phải tư
duy
sâu hơn về các vấn đề nội dung của môn học theo các chuẩn và mục tiêu.
Có ba
dạng câu hỏi khung chương trình: Câu hỏi khái quát, Câu hỏi bài học và
Câu hỏi
nội dung. Câu hỏi khái quát là các câu hỏi rộng, có tính mở, đề cập đến
các ý tưởng
lớn và các khái niệm xuyên suốt. Câu hỏi loại này thường mang tính
liên môn, giúp
học sinh hiểu được mối quan hệ giữa các môn học. Các câu hỏi
bài học được gắn
trực tiếp với dự án, hỗ trợ việc tìm kiếm lời giải cho Câu hỏi
khái quát. Các câu
hỏi bài học thể hiện mức độ hiểu những khái niệm cốt lõi về
dự án của học sinh.
Các câu hỏi nội dung thường mang tính thực tiễn cao, bám
sát các chuẩn và mục
tiêu đã đề ra.
5. Dự án đòi hỏi các hình thức đánh giá đa dạng và thường xuyên
Ngay từ khi triển khai dự án, các kết quả dự kiến cần phải được làm rõ và phải
luôn được rà soát nhiều lần để kiểm chứng mức độ lĩnh hội bằng các phương
pháp
đánh giá khác nhau. Học sinh sẽ được xem mẫu và hướng dẫn trước để
thực hiện
công việc có chất lượng nhất, và phải biết rõ điều gì đang chờ đợi
ngay từ khi bắt
đầu dự án. Cần phải tạo cơ hội để rà soát, phản hồi hay điều
chỉnh trong suốt quá
trình thực hiện dự án.
6. Dự án có liên hệ với thực tế
Dự án phải gắn với đời sống thực tế của học sinh, có thể mời các chuyên gia
ngoài cùng tham gia để tạo ra những tình huống dạy học. Học sinh có thể thể
hiện
việc học của mình trước những đối tượng thực tế, liên hệ với các nguồn lực
cộng
đồng, tham khảo các chuyên gia trong lĩnh vực nghiên cứu, hoặc trao đổi
thông
qua công nghệ hiện đại.
Học sinh thể hiện sự hiểu biết của mình thông qua sản phẩm hoặc quá trình thực
hiện. Thông thường các dự án được kết thúc với việc học sinh thể hiện thành quả
học tập của mình thông qua các bài thuyết trình, các văn bản tài liệu, các mô
hình
dàn dựng, các đề án hoặc thậm chí là các sự kiện mô phỏng như một hội
thảo giả.
Những sản phẩm cuối cùng này giúp học sinh thể hiện khả năng diễn
đạt và làm
chủ quá trình học tập.
7. Công nghệ thông tin hỗ trợ và thúc đẩy việc học của học sinh
Học sinh được tiếp cận với nhiều công nghệ khác nhau giúp hỗ trợ phát triển kỹ
năng tư duy, cho ý kiến đánh giá về nội dung và hỗ trợ tạo ra sản phẩm cuối.
Với
sự trợ giúp của công nghệ, học sinh tự chủ hơn với kết quả cuối cùng, có cơ
hội “cá
nhân hoá sản phẩm”. Học sinh có thể vươn ra khỏi 4 bức tường lớp học
bằng cách
cộng tác với các lớp học từ xa qua email và các trang web tự tạo, hoặc
trình bày
việc học của mình qua các chương trình đa phương tiện.
Kỹ năng tư duy
là không thể thiếu trong làm việc theo dự án. Làm việc theo dự
án sẽ hỗ trợ phát
triển cả kỹ năng tư duy siêu nhận thức lẫn tư duy nhận thức
như hợp tác, tự giám
sát, phân tích dữ liệu, và đánh giá thông tin. Trong suốt quá
trình thực hiện dự án,
các câu hỏi khung chương trình sẽ kích thích học sinh tư
duy và liên hệ với các khái niệm mang ý nghĩa thực tiễn cao.
Chiến
lược dạy học đa dạng hỗ trợ phong cách học đa dạng. Các chiến lược dạy
học sẽ tạo
ra một môi trường học tập đa dạng hơn, thúc đẩy tư duy bậc cao hơn.
Những chiến
lược dạy học sẽ giúp đảm bảo cho học sinh được tiếp cận với tòan
bộ học liệu của
chương trình, tạo cơ hội thành công cho mỗi học sinh. Trong
giảng dạy có thể kết
hợp các kỹ thuật dạy học hợp tác, làm việc nhóm, phân
nhánh tổ chức, nhận
xét phản hồi từ giáo viên hoặc từ bạn học.
8. Thiết kế kế hoạch dạy học theo dự án.
* Có nhiều tài liệu nghiên cứu đưa ra các mô hình thiết kế khác nhau về kĩ
thuật
dạy học theo dự án, qua nghiên cứu và học hỏi tôi thấy rằng mô hình thiết
kế gồm 5
bước sau đây là đầy đủ và dễ dàng thực hiện hơn cả:
Tên dự án
I. Mục tiêu dự án
1. Kiến thức
2. Kĩ năng
3. Thái độ
II. Các bước tiến hành
1. Xác định chủ đề và mục đích dự án (từ dự án lớn có thể chia thành
nhiều
dự án nhỏ hơn) hoặc nghiên cứu cả dự án lớn
2. Xây dựng kế hoạch làm việc
- Phác thảo đề cương
- Bảng phân công công việc cho các thành viên trong nhóm
3. Thực hiện
HS làm việc cá nhân và nhóm theo kế hoạch
- Thu thập tài liệu
- Tổng hợp kết quả nghiên cứu, tìm hiểu của các thành viên trong nhóm
- Viết báo cáo và chuẩn bị các tài liệu liên quan
4. Giới thiệu sản phẩm trước lớp
- Mỗi nhóm cử một đại diện lên trình bày vấn đề đã tìm hiểu.
- Cả lớp thảo luận để xây dựng hoàn thiện.
5. Đánh giá.
- Tổ chức cho HS tự đánh giá hoặc đánh giá lẫn nhau
- GV tổng kết đánh giá. Rút kinh nghiệm.
* Xác định chủ đề, mục đích của dự án
Là bước đầu tiên quan trọng, GV cùng tất cả các thành viên trong nhóm (hoặc
lớp)
cùng tham gia xây dựng và xác định được:
- Mục đích của dự án
- Đề xuất ý tưởng dự án
- Thảo luận về ý tưởng dự án
- Quyết định chủ đề, mục đích dự án.
Xác định chủ đề bằng cách đề ra ý tưởng hoặc chủ đề lớn ban đầu được phát
triển
thành nhiều chủ đề nhỏ (tiểu chủ đề) bằng cách sử dụng sơ đồ tư duy.
Tiểu chủ đề
chính là đối tượng nghiên cứu. Sử dụng sơ đồ tư duy để tập hợp ý
kiến của các thành
viên, kết hợp các ý tưởng, xây dựng cấu trúc kiến thức, xác
định quy mô nghiên cứu,
xác định các hoạt động học tập cần thực hiện.
Tôn trọng ý kiến của
người khác (Không phê phán)
Để các ý tưởng
phát triển tự do
Kết hợp các ý tưởng
Lập sơ đồ tư duy
như thế nào?
Khi không có thêm
ý tưởng mới, bắt đầu lập sơ đồ tý duy
Đặt câu hỏi để
phát triển các ý tưởng
Cử một thành viên
ghi lại tất cả các ý tưởng
2. Cái gì
1. Ai
3. Ở đâu
5W1H
6. Như thế
nào
4. Khi nào
5. Tại sao
Cách lập sơ đồ tư duy:
Kỹ thuật đặt câu hỏi 5W1H, xây dựng ý tưởng mới như thế nào?
* Xây dựng kế hoạch
Sau khi lựa chọn đựơc chủ đề nghiên cứu, HS với sự hướng dẫn của GV xây
dựng đề cương cũng như kế hoạch cho việc thực hiện dự án. Cần xác định
những công việc phải làm, thời gian dự kiến, vật liệu, kinh phí, phương pháp
tiến hành và phân công công việc trong nhóm…
Một ví dụ về bảng phân công nhiệm vụ trong nhóm
Tên
thành
Nhiệm vụ Phương tiện Thời
hạn
hoàn thành
Sản
phẩm
Mai Phỏng vấn
Phiếu
PV
Máy
ảnh
1 tuần
Phiếu trả
lời
PV
Ảnh chụp
* Tìm kiếm và thu thập dữ liệu: Sau khi có chủ đề dự án và xây dựng các tiểu
chủ đề, bước tiếp theo là thu thập thông tin. Có thể bắt đầu thu thập thông tin
bằng cách: Đọc báo, tìm trên Internet, tìm trong thư viện, thực nghiệm, quan sát,
điều tra, phỏng vấn…
Khi tìm thông tin qua báo chí, internet, thư viện, …có thể sử dụng phiếu ghi dữ
liệu:
Nhật ký Học theo Dự án (cá nhân/nhóm)
Chủ đề: Lớp:
Câu hỏi
liên
quan
Ai có thể
hướng
dẫn
tôi?
Thế nào … Tại sao …. Ở đâu, khi nào,
bao
lâu, …
[Nguồn 1]
Thông tin
Thông tin
Thông tin
Thông tin
[Nguồn 2]
Thông tin
Thông tin
Thông tin
Thông tin
Bên cạnh đó để giúp HS ghi lại quá trình thực hiện các nhiệm vụ đa dạng trong
dự án học tập, có thể lập “Sổ theo dõi dự án” để sự dụng. HS ghi lại thông tin
đã thu thập và các kết quả thảo luận trong sổ theo dõi cho đến khi dự án kết
thúc. GV có thể rà soát lại sổ theo dõi để kiểm tra tiến độ thực hiện dự án của
HS.
* Làm thực nghiệm hoặc quan sát:
Khi làm thực nghiệm hoặc quan sát, cần thiết kế trước các hoạt động. Thực
nghiệm nhằm chứng minh hoặc phủ nhận một giả thuyết. Một thực nghiệm bao
gồm: Mục tiêu, phương pháp, đo lường hoặc quan sát, kết quả và thảo luận, kết
luận.
* Điều tra hoặc phỏng vấn: Trước khi điều tra, phỏng vấn, cần thiết kế các câu
hỏi.
Ví dụ các câu hỏi điều tra:
1. Môi trường bị ô nhiễm ảnh hưởng không tốt đến sức khoẻ của mọi người.
( Trả lời bằng cách đánh dấu vào ô của một trong câu trả lời sau)
□ hoàn toàn không đồng ý;
□ không đồng ý;
□ bình thường;
□ đồng ý;
□ hoàn toàn đồng ý.
2. Bạn có thường xuyên bỏ rác vào thùng rác không?
□Có □Không
3. Trường hợp nào là nguyên nhân chủ yếu gây ô nhiễm môi trường ở địa
phương của bạn: (Chọn phương án đúng)
A. Khói nhà máy B. Rác thải y tế
C. Rác thải sinh hoạt D. Phân bón, thuốc trừ sâu
Ví dụ các câu hỏi phỏng vấn: Tại sao chúng ta cần quan tâm đến vấn đề giáo
dục
môi trường? Bạn thường làm gì khi thấy người khác vứt rác bừa bãi? Bạn
làm gì
để tuyên truyền ý thức bảo vệ môi trường cho mọi người?
* Thiết kế câu hỏi hiệu quả bằng cách nào: Mỗi câu hỏi CHỈ HỎI một nội
dung, sử dụng ngôn ngữ đơn giản, thử nghiệm câu hỏi với bạn bè để điều
chỉnh
nếu cần.
Nếu việc điều tra, phỏng vấn trên đường phố khó thực hiện thì có thể tiến
hành
với các đối tượng sau: HS trong trường, các GV trong trường, Cha mẹ
HS.
* Phân tích và giải thích các kết luận: Sau khi thu thập dữ liệu, cần phân tích
để thu được thông tin có giá trị, tin cậy và có ý nghĩa. Các kết luận rút ra sau
khi
phân tích đầy đủ các dữ liệu là minh chứng cho các phát hiện của dự án.
Một số
cách phân tích dữ liệu tiêu biểu là: Lập bảng, biểu đồ, so sánh và đối
chiếu. Mục
đích của việc lập bảng và biểu đồ: Mô tả mức độ lớn/ nhỏ của số
liệu, biểu thị xu
hướng của các số liệu. Công cụ phổ biến để lập bảng và biểu
đồ là Microsoft
Excel.
Sau khi lập bảng và biểu đồ, cần giải thích các bảng biểu bằng cách:
Mô tả các dữ liệu lớn nhất/nhỏ nhất
Mô tả các dữ liệu nổi bật
So sánh dữ liệu
Giải thích các nguyên nhân
* Tổng hợp thông tin: Các dữ liệu thô cần được tổng hợp lại để chỉ đưa vào
báo
cáo các kết luận có liên quan và đã được phân tích. Chú ý rằng chỉ liệt kê
các ý
chính, tóm tắt thông tin bằng MỘT hoặc HAI câu.
* Xây dựng sản phẩm dự án: Sau khi thu thập được các thông tin qua hoạt
động
tìm kiếm, điều tra, phỏng vấn và phân tích, HS có thể tập hợp lại thành
một sản
phẩm của dự án. Tổng hợp tất cả các kết quả đã phân tích thành sản
phẩm cuối
cùng. Sản phẩm cuối cùng có thể được trình bày dưới nhiều dạng
khác nhau: bài
thuyết trình, biểu diễn (kịch, hát, múa, thơ, …), trưng bày triển
lãm (tranh ảnh, vật
thật, báo tường, mô hình,…), powerpoint, …
Báo cáo sản phẩm dự án thường bao gồm:
Tên dự án
• Lý do nghiên cứu
• Mục tiêu dự án
• Các hoạt động tìm hiểu
• Dữ liệu và bàn luận
• Kết luận
• Bài học kinh nghiệm sau khi thực hiện dự án
* Đánh giá dự án: GV và HS đánh giá quá trình thực hiện và kết quả cũng như
kinh
nghiệm đạt được. Từ đó rút ra những kinh nghiệm cho việc thực hiện các
dự án tiếp
theo. Có thể sử dụng phiếu đánh giá trong học theo dự án như sau:
STT Nội dung Trên
mức đạt
( 7-10
điểm)
Đạt
(5-
6
điểm)
Dưới
mức đạt
(<5
điểm)
Nhận xét
1 Chủ đề
2 Dữ liệu và nội dung
3
Giải thích
4 Trình bày, tổ chức
5 Hiểu
6 Tính sáng tạo
7 Tư duy tích cực
8 Làm việc nhóm
9 Ấn tượng chung
10 Tổng cộng
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN
A. Bài soạn minh hoạ:
Bài soạn minh hoạ cũng như mô tả lại quá trình thực hiện dự án của học sinh
nhằm thể hiện việc đã áp dụng kĩ thuật dạy học theo dự án. Bài soạn này được
sử
dụng để dạy học môn Giáo dục công dân 12, bắt đầu thực hiện từ đầu năm
học
song song với quá trình dạy học và kết thúc để trình bày kết quả vào giờ
ngoại
khoá cuối của kì học, các hoạt động của học sinh, tìm hiểu, thực hiện dự
án được
thực hiện ngoài giờ lên lớp trong suốt một quá trình
Tên dự án: Tìm hiểu và chăm sóc di tích lịch sử tại địa phương nhằm góp phần
xây dựng nhà trường thân thiện, học sinh tích cực.
I. Mục tiêu dự án
1. Kiến thức:
Học sinh hiểu được lịch sử ra đời của khu di tích lịch sử nơi thành lập Chi bộ
Đảng nông thôn đầu tiên của tỉnh Lào Cai, qua đó liên hệ với các kiến thức đã
được học tập để hiểu thêm về lịch sử đấu tranh hào hùng của quê hương đất
nước.
Biết tham gia lao động nhằm trùng tu, chăm sóc và bảo vệ di tích lịch sử. Từ đó
có
thể tuyên truyền với người khác về di tích này.
2. Kĩ năng:
Biết tìm kiếm và xử lí thông tin về lịch sử ra đời của khu di tích nói trên, tổ chức
hoạt động theo nhóm dưới sự hướng dẫn của giáo viên, tham gia các hoạt động
ngoại khoá bên ngoài nhà trường một cách an toàn, tích cực và hiệu quả.
Biết lao động đúng cách để xây dựng và chăm sóc di tích.
Viết được báo cáo, trình bày kết quả trước đám đông. Sử dụng được các phương
tiện
hỗ trợ để thực hiện dự án
3. Thái độ:
Tôn trọng và tự hào về truyền thống lịch sử hào hùng của cha ông, tin tưởng
vào
sự thắng lợi của công cuộc đổi mới của đất nước từ đó hăng hái tham gia
học tập,
lao động sản xuất.
Tự giác tham gia một cách tích cực vào các hoạt động phong trào của nhà
trường và địa phương tổ chức.
II. Các bước tiến hành
1. Xác định chủ đề và mục đích dự án :
Chủ đề của dự án: Tìm hiểu truyền thống cách mạng của địa phương. (Tên di
tích:
Nơi thành lập Chi bộ Đảng nông thôn đầu tiên của tỉnh Lào Cai, địa điểm
tại tổ 5
phường Bình Minh, TP Lào Cai, cách trường 3,5 km)
Mục đích của dự án: Thu thập thông tin về lịch sử ra đời của khu di tích, tiến
hành
chăm sóc tôn tạo khu di tích lịch sử. Nâng cao hiểu biết về lịch sử và giáo
dục lòng
tự hào dân tộc cho học sinh.
2. Xây dựng kế hoạch làm việc. (Do các nhóm học sinh tự thực hiện dưới sự
hướng dẫn của giáo viên)
a - Đề cương của dự án:
- Dự án chia thành hai gói nhỏ hơn: Tìm hiểu lịch sử của di tích và thực hiện
chăm
sóc, bảo vệ di tích.
+ Việc tìm hiểu lịch sử của di tích gồm những công việc sau: tra cứu trên mạng
để
tìm hiểu thông tin, vào thư viện của địa phương và của nhà trường để tìm tư
liệu,
tìm gặp thân nhân các nhân chứng lịch sử hoặc những người biết nhiều về
khu di
tích đó, ghi chép thông tin, chụp ảnh khu di tích và các nhân chứng lịch
sử, biên tập
lại các nội dung đã thu thập được thành bản báo cáo. Tuyên truyền
lại cho các bạn
cùng lớp về khu di tích này.
+ Công việc chăm sóc khu di tích gồm: Dọn cỏ, trồng cây xanh, quét dọn, quét
vôi tường, củng cố lại hệ thống tường rào và cổng ra vào, chuẩn bị cây xanh,
dụng cụ lao động, chụp hình ảnh một số hoạt động này.
- Phương tiện đi lại của học sinh tự túc, khi tổ chức đi phải báo cáo và được sự
đồng ý của giáo viên, nhà trường sẽ phân công người phụ trách để quản lí, kinh
phí cho hoạt động này sẽ trích từ quỹ lớp và sự ủng hộ của hội cha mẹ học sinh
và các nguồn khác.
b - Bảng phân công công việc cho các nhóm, các thành viên trong nhóm của lớp
12A3. (Các lớp khác cũng làm tương tự như vậy)
- Nhóm 1, 2: Tìm hiểu lịch sử của di tích nơi thành lập Chi bộ nông thôn đầu
tiên của tỉnh Lào Cai.
- Nhóm 3, 4: Tiến hành chăm sóc dọn trong khu di tích.
Sau đây chỉ là dẫn chứng bảng phân công của nhóm 3, các nhóm khác tương tự:
Tên
thành
Nhiệm vụ Phương tiện Thời
hạn
hoàn thành
Sản
phẩm
dự kiến
Nguyễn
Huy
Hoàng
(Nhóm
trưởng)
phân công
nhiệm
vụ và
giám sát,
đôn
đốc hoạt
động
của nhóm,
báo
cáo thường
xuyên với giáo
viên về tiến độ
làm việc, trực
Sổ ghi chép, nhật
kí
học theo dự án,
điện
thoại cá nhân,
Đến khi dự
án hoàn
thành vào
cuối học kì,
trước tuần
14
Bản báo cáo
kết quả,
hình
ảnh
chụp các
hoạt động
Hà, Nam,
Chính,
Long
Phát dọn cỏ,
làm
sạch trong
khu di
tích
Dao phát, chổi quét
Mỗi
tháng
thực hiện
chăm sóc
1
lần
Khu di tích
được
sạch
đẹp
Việt,
Huy,
Tuấn
Anh,
Lê
Chuẩn bị 4
cây
xanh để
trồng
Cây xanh không
cần
chậu, đảm bảo
sống
được
trong tháng
10
Trồng và
đảm
bảo cây
sống
Các thành
viên khác
… … … …
3. Thực hiện
HS làm việc cá nhân và nhóm theo kế hoạch
- Thu thập tài liệu
- Tổng hợp kết quả nghiên cứu, tìm hiểu của các thành viên trong nhóm
- Viết báo cáo và chuẩn bị các tài liệu liên quan
4. Giới thiệu sản phẩm trước lớp
- Mỗi nhóm cử một đại diện lên trình bày vấn đề đã tìm hiểu.
- Cả lớp thảo luận để xây dựng hoàn thiện.
* Dẫn chứng về một đoạn dữ liệu về khu di tích nói trên:
Làng Soi Lần cũng chính là nơi ra đời chi bộ xã Cam Đường, chi bộ nông thôn
đầu
tiên của tỉnh Lào Cai tháng 10/1948. Đây là cái nôi cách mạng, các bến sông
là điểm
đưa đón cán bộ, trong đó có đồng chí Tô Vũ, Bí thư chi bộ nông thôn
đầu tiên của
Lào Cai về hoạt động, gây dựng phong trào. Nơi đây cũng đã từng
in dấu chân Bác
Hồ khi Người cùng phái đoàn của Trung ương Đảng và Chính
phủ đi tầu hoả từ Hà
Nội lên ga Làng Giàng và tiếp đó theo xe goòng trên đoạn
đường sắt đang mở qua
đất Cửa Ngòi, làng Chiềng để vào thăm cán bộ, công
nhân, nhân dân địa phương
ở khu mỏ apatit Cam Đường ngày 23/9/1958.
Chi bộ thời điểm đó có các đồng chí Hoàng Văn Phìn (Quyết Thắng), Mã Văn
Sinh (Bình Tân), Phan Văn Quay, Trần Văn Sẩu, Hà Văn Thì, Hà Văn Hiền…
Hiện nay hầu hết các đảng viên này đã qua đời, chỉ còn ông Mã Văn Sinh (Bình
Tân), Trần Văn Sẩu là còn sống nhưng già yếu, các ông vẫn minh mẫn và rất vui
vẻ
khi được hỏi về quá khứ hào hùng của mình.
* Giới thiệu một số hình ảnh đã chụp vể tìm hiểu và chăm sóc khu di tích:
Ảnh 1: Quang cảnh khu di tích nơi thành lập chi bộ Đảng nông thôn đầu tiên của
tỉnh
Lào Cai (10/10/1948).
Ảnh 2: Cuộc gặp mặt các nhân chứng lịch sử của Chi bộ Cam Đường
Ảnh 3: Hoạt động chăm sóc tại khu di tích
5. Đánh giá.
Ảnh 4: Các nhóm học sinh nghe về lịch sử của di tích
- Tổ chức cho HS tự đánh giá hoặc đánh giá lẫn nhau
- GV tổng kết đánh giá. Rút kinh nghiệm.
B. Hiệu quả đạt được khi áp dụng kinh nghiệm này với bản thân.
Có rất nhiều phương pháp dạy học đưa lại hiệu quả cho môn học. Việc lựa
chọn một hoặc một số phương pháp, kĩ thuật phù hợp cho nội dung bài học, môn
học
là rất cần thiết. Sau một thời gian giảng dạy bộ môn Giáo dục công dân lớp
12 tôi
nhận thấy việc áp dụng kĩ thuật dạy học theo dự án là rất cần thiết và phù
hợp.
Khi đưa kĩ thuật dạy học này vào bài học thì hiệu quả của liên hệ thực tiễn
đã
được phát huy tích cực. Học sinh học theo cách lồng ghép câu và tự giác, chủ
động,
các em sẽ cảm thấy hứng thú và tăng tính liên hệ thực tiễn. Hầu hết học
sinh ở các
lớp 12 đã cảm thấy hứng thú và thích học bộ môn vì nó giảm đi tính
khô khan.
Những tư liệu, công việc và con người có thật đã tạo cơ hội cho các
em nắm bắt
thực tế vào nội dung bài học dễ dàng hơn rất nhiều.
Đa số học sinh chịu khó tìm tòi tư liệu, chuẩn bị tốt cho công việc của
mình. Các em có cơ hội trao đổi với nhau về nội dung tư liệu mà giáo viên cung
cấp
hoặc mình tự tìm được. Thông qua việc trao đổi, bàn luận nhóm, lớp các em
đã đưa
ra những thắc mắc, câu hỏi với giáo viên hoặc bạn bè mình. Các em đã
mở rộng
tầm nhận thức là tự học hỏi được nhiều kinh nghiệm từ những công
việc đó.
Với 4/8 lớp 12 của trường do tôi giảng dạy nhiều năm qua đều thu được
kết
quả ít nhất là 96% tỉ lệ Khá Giỏi, trong đó Giỏi chiếm 45%, không có yếu
kém.
Đa số học sinh tỏ ra hứng thú và tích cực học tập trong giờ GDCD, chủ
động
tham gia, trao đổi và kể cho các bạn cùng lớp, cùng trường, phụ huynh và
thầy cô
giáo khác nghe về những việc mình đã được tham gia.
PHẦN KẾT LUẬN
Có rất nhiều phương pháp và kĩ thuật dạy học môn Giáo dục công dân , bao
gồm
các phương pháp dạy học truyền thống (trực quan, giảng giải, vấn đáp ) và
các
phương pháp, kĩ thuật dạy học mới (như đóng vai, liên hệ thực tiễn, dự
án ). Mỗi phương pháp và kĩ thuật dạy học đều có mặt mạnh và mặt hạn chế
riêng. Các phương pháp sẽ phù hợp với từng loại bài riêng, từng hoạt động trong
tiết
dạy.
Do đặc trưng của môn học Giáo dục công dân lớp 12 nên việc áp dụng kĩ
thuật dạy học theo dự án là rất cần thiết. Thông qua những hoạt động mà kĩ thuật
dạy
học theo dự án tạo ra các em được tiếp xúc với thực tiễn nhiều hơn và phân
tích để
hiểu sâu sắc nội dung bài học, môn học. Học sinh biết vận dụng kiến
thức và thực
tiễn biết đánh giá thực tiễn và phát huy được tính tích cực trong học
tập.
Quá trình vận dụng kĩ thuật dạy học theo dự án vào môn Giáo dục công dân
lớp
12 đã đạt được những kết quả nhất định. Đa số học sinh trong lớp thấy hứng
thú với
phương pháp và kĩ thuật dạy học mới này. Lớp học sôi nổi, học sinh phát
huy được
tính chủ động, sáng tạo trong học tập. Học sinh cũng được tạo cơ hội
tìm tòi các
kiến thức mới và khó có liên quan đến nội dung bài học.
Bên cạnh những thuận lợi vận dụng kĩ thuật dạy học này giáo viên và học
sinh
còn gặp phải một số khó khăn nhất định như: Quỹ thời gian hạn chế, tài liệu
tham
khảo trong nhà trường chưa nhiều, một số học sinh còn thờ ơ với môn
học
Như vậy để phát huy được tính tích cực của kĩ thuật dạy học này và khắc
phục
được những hạn chế là yêu cầu đặt ra cho mỗi giáo viên khi vận dụng vào
bài dạy.
Muốn phát huy tính tích cực cũng như khắc phục hạn chế của kĩ thuật
này đòi hỏi
cả giáo viên và học sinh phải nỗ lực hết mình trong quá trình dạy và
học. Đây cũng
là yêu cầu trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học nói
chung và của bộ
môn Giáo dục công dân lớp 12 nói riêng.
Cuối cùng tôi xin cảm ơn Ban Giám hiệu nhà trường cùng các thầy cô trong tổ
chuyên môn đã đọc, góp ý phản biện để tôi hoàn thành đề tài kinh nghiệm này.