hoạt động khủng bố và chống khủng bố

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
I/ NHỮNG VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CỦA HOẠT ĐỘNG CHỐNG KHỦNG BỐ GIAI ĐOẠN
HIỆN NAY.
1. Những vấn đề chung về hoạt động khủng bố và chống khủng bố.
a. Định nghĩa khủng bố.
Hiện nay người ta thường đề cập tới thuật ngữ và vấn đề “khủng bố quốc tế”. Đây là hoạt
động bạo lực được thực hiện với sự tiếp tay hoặc dung túng của một số nhà nước nhằm chống lại
cá nhân, tổ chức hoặc mục tiêu được pháp luật quốc tế bảo vệ: giết người đứng đầu nhà nước,
Chính phủ, đại diện ngoại giao và các đại diện khác, phá hủy đại sứ quán… Đây là một tội phạm
có tính quốc tế.
Trong 13 điều ước quốc tế thuộc khuôn khổ Liên hợp quốc về đấu tranh chống khủng bố
hiện nay chỉ có 3 công ước trực tiếp nhắc đến khái niệm “khủng bố” ngay tại tiêu đề, đó là: Công
ước New York năm 1997 về trừng trị khủng bố bằng bom, Công ước New York năm 1999 về
trừng trị việc tài trợ khủng bố, Công ước New York năm 2005 về ngăn chặn các hành vi khủng bố
hạt nhân. Tuy nhiên, cho đến nay, cộng đồng quốc tế vẫn chưa đưa ra được định nghĩa trọn vẹn về
khủng bố mà mới chỉ ghi nhận một số hành vi nhất định là khủng bố và các biện pháp để hợp tác
đấu tranh chống lại các hành vi này. Cơ quan Điều tra Liên bang Mỹ FBI định nghĩa khủng bố là
“ một hành động bạo lực hoặc một hành động nguy hiểm cho đời sống con người nhằm đe dọa
hoặc cưỡng ép một chính phủ, công dân hoặc bất kì những hành động tương tự nào áp dụng với
các mục tiêu chính trị, xã hội, vi phạm luật hình sự của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ hoặc bất kì một
nước nào”. Đây có thể là định nghĩa khá hoàn chỉnh.
b. Những biểu hiện và nguyên nhân của hoạt động khủng bố.
Trên thực tiễn cũng như qua nghiên cứu cho thấy hành vi khủng bố rất đa dạng dưới các
hành vi như: ám sát, đánh bom, bắt cóc con tin hay cướp máy bay, đầu độc…Theo ý kiến của một
chuyên gia chống khủng bố thì nguyên nhân – điều kiện của hoạt động của hoạt động khủng bố có
thể là: xung đột tôn giáo, sắc tộc; mâu thuẫn về lợi ích kinh tế chính trị; do các phần tử khủng bố
muốn trút bỏ cảm giác oán hận, giày vò đau khổ của chúng; do nhu cầu ảnh hưởng muốn gây cảm
giác sợ hãi cho người khác.
c. Liên hiệp quốc và vai trò trong công cuộc chống khủng bố.
Hoạt động chống khủng bố trên phạm vi toàn cầu được thực hiện dưới sự lãnh đạo chung của
Liên Hợp Quốc (LHQ). Các nước thành viên LHQ nhất trí cho rằng cuộc chiến chống tội phạm

khủng bối cần phải gắn bó chặt chẽ với nhau và chỉ có thể thành công nếu tất cả các nước đều
hành động chung trên phạm vi toàn cầu. Do vậy, LHQ đã đưa ra nhiều biện pháp cũng như kêu
gọi các nước thành viên tích cực chống tội phạm này. Quyết định kêu gọi các nước hợp tác chống
khủng bố được đưa ra trong cuộc thảo luận toàn thể tại Ủy ban Xã hội, Nhân đạo và Văn hoá của
Đại hội đồng Liên hợp quốc khoá 65 về ngăn ngừa tội phạm, kiểm soát ma tuý và đảm bảo công
lý. Quyết định này được dựa trên cơ sở nhận định đúng đắn về tình hình các khu vực trên thế giới
như Trung Đông, Châu Phi…là hai khu vực điểm nóng về khủng bố hiện nay. Nạn khủng bố có
thể nghiêm trọng hơn do việc kiểm soát các đường biên giới còn lỏng lẻo, mức sống của người
dân thấp, căng thẳng chính trị, xã hội và tôn giáo gia tăng. LHQ khẳng định tội phạm có tổ chức
và các chế độ tham nhũng chỉ lung lay khi các nước trên thế giới nêu cao ý chí tập thể cùng nỗ lực
hành động. Đại hội đồng LHQ đã thông qua Kế hoạch toàn cầu thực hiện chương trình toàn cầu
chống khủng bố, trong đó, hỗ trợ 168 nước tăng cường khả năng chống khủng bố và đào tạo cho
các nước hơn 10.000 quan chức chống khủng bố. LHQ nhấn mạnh phát triển cần an ninh để thành
công đồng nghĩa với việc cần các thể chế hiệu quả và mạnh mẽ trên cơ sở pháp trị, trong đó không
ai hoặc không một tổ chức nào được phép đứng trên luật pháp, đảm bảo cho người dân các quyền
con người cơ bản và tiếp cận công lý một cách bình đẳng. Hội đồng Bảo an LHQ đã thông qua
một loạt các nghị quyết chống khủng bố như: NQ 1267(1999), NQ 133(2002), NQ 1455(2003) để
áp dụng các biện pháp chống khủng bố.
2. Những điều ước quốc tế có liên quan đến chống khủng bố .
a. Về hoạt động chống bắt giữ con tin.
Năm 1979, Đại hội đồng Liên hiệp quốc đã thông qua Công ước về đấu tranh chống bắt cóc
con tin. Theo quy định của Công ước thì các hành vi bắt cóc và cầm giữ con tin cùng với sự đe
doạ giết hại con tin, hành vi gây thương tích hoặc tiếp tục cầm giữ con tin nhằm mục đich đòi hỏi
bên thứ ba thực hiện hành vi nào đó như là điều kiện trực tiếp hoặc gián tiếp để phóng thích con
tin đều bị coi là hành vi phạm tội. Các quốc gia thành viên công ước phải quy định trong luật của
nước mình sự trừng phạt đối với tội này như đối với một tội phạm nghiêm trọng theo quy định tại
điều 2 của Công ước và có nghĩa vụ hợp tác để trừng trị tội phạm này.
b.Về an ninh hàng không dân dụng và hàng hải.
Một số các điều ước quốc tế có liên quan đến an ninh hàng không dân dụng và hàng hải:
- Công ước đa phương về các tội phạm và một số hành vi khác thực hiện trên tàu bay năm

1963.
- Công ước La Hay về trấn áp hành vi chiếm giữ bất hợp pháp tàu bay năm 1970
- Công ước đa phương về trấn áp hành vi bất hợp pháp xâm phạm an toàn hàng không dân
dụng năm 1971.
- Công ước về trấn áp các hành vi bất hợp pháp xâm phạm an toàn hành trình hàng hải năm
1988.
- Nghị định thư về trấn áp các hành vi bạo lực bất hợp pháp tại các cảng hàng không phục
vụ hàng không dân dụng quốc tế năm 1988.
- Nghị định thư về trấn áp các hành vi bất hợp pháp xâm phạm an toàn các công trình cố
định trên thềm lục địa năm 1988.
- Công ước Roma 1988 về đấu tranh chống các hành vi bất hợp pháp nhằm vào an ninh
hàng hải
+) Nội dung các công ước quy định về an ninh hàng không dân dụng.
Các công ước này ghi nhận thẩm quyền tài phán phổ cập, thẩm quyền xét xử của quốc gia
đăng tịch máy bay, thẩm quyền của quốc gia nơi máy bay hạ cánh có thủ phạm bị tình nghi đang ở
trên máy bay được thừa nhận. Vấn đề dẫn độ tội phạm được điều chỉnh dựa trên cơ sở aut dedere
aut punire (hoặc dẫn độ hoặc xét xử). Mỗi quốc gia thành viên phải quy định trừng phạt nghiêm
khắc kẻ phạm tội được quy định trong công ước theo các quy tắc chung của luật pháp nước mình.
Trong thực tế sau này, các quy phạm về đấu tranh chống sự can thiệp bất hợp pháp vào hoạt động
hành không dân dụng quốc tế đã được ghi nhận trong các điều ước quốc tế hai bên về hàng không.
+) Nội dung các công ước quy định về an ninh hàng hải.
Các điều ước quốc tế về vấn đề này quy định hành vi tội phạm là các hành vi bất hợp pháp
và cố ý chiếm đoạt tàu thuyền và dàn khoan dầu, cũng như đe doạ an ninh hàng hải của tàu thuyền
hoặc an ninh của dàn khoan dầu. Thẩm quyền tài phán của các quốc gia cũng được quy định
tương tự như trong các công ước về hàng không dân dụng và được phân định theo thẩm quyền
của nước treo cờ .Vấn đề dẫn độ tội phạm cũng được giải đặt ra.
c. Về các hoạt động chống khủng bố bằng vũ khí nguy hiểm (bom, hạt nhân).
Liên hợp quốc đã soạn thảo công ước về trấn áp hành vi khủng bố bằng bom và được đại hội
đồng Liên hợp quốc thông qua ngày 15/10/1997. Công ước đã quy định các trường hợp bị coi là
tội phạm. Mỗi quốc gia là thành viên của công ước sẽ phải thực hiện các biện pháp cần thiết, bao

gồm cả biện pháp lập pháp trong nước nếu thích hợp, để trừng trị một cách thích đáng với tính
chất nghiêm tọng của các hành vi phạm tội và ngăn ngừa các hành vi phạm tội thuộc phạm vi điều
chỉnh của công ước này. Công ước ra yêu cầu hợp tác trong việc dẫn độ tội phạm và tương trợ
pháp lý đối với các quốc gia thành viên. Thẩm quyền tài phán được xác định trong công ước dựa
trên nguyên tắc lãnh thổ, nguyên tắc quốc tịch và nguyên tắc phổ cập.
Năm 1979, cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế đã soạn thảo công ước bảo vệ về mặt vật
lý vật liệu hạt nhân nhằm ngăn ngừa hiểm họa tiềm tàng từ việc chiếm đoạt và sử dụng hợp pháp
vật liệu hạt nhân. Mỗi quốc gia thành viên của công ước được phép xác định quyền thẩm phán của
mình theo các nguyên tắc nêu trên. Công ước đã đưa ra khái niệm và hàm lượng vật liệu hạt nhân,
urani được làm giàu và khái niệm về vận chuyển hạt nhân quốc tế…quy định trách nhiệm của các
quốc gia trong việc nhập khẩu, xuất khẩu, quá cảnh vật liệu hạt nhân.
3.Về những hoạt động chống khủng bố khác.
Bên cạnh các công ước nêu trên, để tạo một hành lang pháp lý tạo điều kiện cho việc chống
khủng bố quốc tế còn có những điều ước quốc tế sau:
- Công ước về ngăn ngừa và trừng trị các tội phạm chống lại những người được hưởng bảo
hộ quốc tế, bao gồm viên chức ngoại giao 1973;
- Nghị định thư về trừng trị các hành vi bạo lực bất hợp pháp tại các cảng hàng không phục
vụ hàng không dân dụng quốc tế, 1988;
- Nghị định thư về trừng trị các hành vi bất hợp pháp chống lại an toàn của những công trình
cố định trên thềm lục địa, 1988;
- Công ước về đánh dấu vật liệu nổ dẻo để nhận biết, 1991;
- Công ước quốc tế về trừng trị việc tài trợ cho khủng bố, 1999.
-Công ước 2005 về trừng trị các hành vi khủng bố bằng hạt nhân,
- Nghị định thư Montreal năm 1988 về trừng trị các hành vi bạo lực bất hợp pháp tại cảng
hàng không dân dụng quốc tế
.- Nghị định thư năm 2005 bổ sung Công ước về ngăn chặn các hành vi phi pháp chống lại
an toàn hàng hải.
- Nghị định thư năm 2005 bổ sung Nghị định thư về trừng trị những hành vi bất hợp pháp
chống lại những công trình trên thềm lục địa kí tại London ngày 14/10/2005.
4. Những giải pháp chung cho hoạt động chống khủng bố hiện nay.

Hiện nay, những hoạt động khủng bố không còn hạn chế nhằm vào những mục tiêu cố định
mà đã không ngừng đa dạng hóa. Từ các quốc gia, các tổ chức chính trị, tôn giáo hay kinh tế - xã
hội đến những cá nhân riêng lẻ đều có thể trở thành nạn nhân của khủng bố. Những hoạt động
khủng bố ngày càng mang tính chất chặt chẽ nên hậu quả ngày càng nặng nề hơn dù là những vụ
khủng bố riêng lẻ hay hàng loạt. Thêm vào đó, về những mục đích khác nhau và có không ít chính
phủ đã cung cấp cho những phần tử khủng bố tiền bạc, vũ khí, huấn luyện chuyên môn, căn cứ và
cả sự che chở.
Bước sang thế kỉ 21, chủ nghĩa khủng bố được ví như con quái vật nhiều đầu nên việc tiêu
diệt nó có rất nhiều khó khăn. Nhìn từ góc độ Chính phủ, cuộc chiến chống khủng bố đòi hỏi phải
nắm bắt được thông tin chính xác về thực lực, mục đích và quy luật hoạt động của phần tử khủng
bố. Thêm vào đó cần có sự hợp tác tích cực giữa các quốc gia để tiêu diệt tận gốc rễ những tổ
chức khủng bố.
Tăng cường hơn nữa việc xây dựng, hoàn thiện các lực lượng chống khủng bố cả về số
lượng, chất lượng lẫn năng lực phản ứng nhanh là một trong những yếu tố tiên quyết để giành
thắng lợi trong cuộc đối đầu với khủng bố. Một chuyên gia chống khủng bố nói rằng “ chống
khủng bố không chỉ là việc của riêng chính phủ mà là nhiệm vụ của từng cá nhân. Và mặc dù
cuộc chiến chống khủng bố đã có được những chuyển biến tích cực nhưng bóng ma của chủ nghĩa
khủng bố vẫn đang là mối đe dọa lớn với an ninh thể giới và chống khủng bố trong thế kỉ 21 vẫn
là cuộc chiến đầy cam go”.
Sự leo thang của chủ nghĩa khủng bố đòi hỏi phải áp dụng những phương pháp đặc biệt để
vô hiệu hóa. Một số quốc gia phương Tây đã đổi mới cơ quan bảo vệ pháp luật thể hiện qua việc
thành lập các đơn vị chuyên trách chống khủng bố. Nhiều đơn vị xây dựng thành bán vũ trang,
được trang bị kĩ thuật điện tử và vũ khí hiện đại, trong biên chế có cả chuyên gia quân sự và các
nhà tâm lý học.
Cần đánh giá đúng tình huống cụ thể để có sự lựa chọn lực lượng, phương tiện hợp lý. Sự
tham gia của các đơn vị đặc nhiệm vào các chiến dịch giải thoát con tin được quy định trong từng
cụ cụ thể trên cơ sở tính đến tính chất và diễn biến của hoạt động khủng bố.
Nói chung, hoạt động chống khủng bố là một hoạt động phức tạp đòi hỏi mỗi quốc gia và khu
vực cần đưa ra những chiến lược cả trước mắt và lâu dài để đối phó với vấn nạn này.
II/ Thực tiễn của hoạt động chống khủng bố trong giai đoạn hiện nay.

Hiện nay, khủng bố đang là mối quan tâm hàng đầu của hầu hết quốc gia, trong từng khu vực
và trên phạm vi toàn cầu. Trong khuôn khổ bài viết này, nhóm em xin được trình bày thực tiễn
hoạt động chống khủng bố của một số quốc gia tiêu biểu và khu vực tiêu biểu mà vấn đề chống
khủng bố được thực hiện có trọng tâm hơn cả. Tuy nhiên, chúng ta cần lưu ý rằng không chỉ
những nước hay khu vực dưới đây mới có hoạt động chống khủng bố bởi chống khủng bố là một
hoạt động tập thể, mọi hoạt động chỉ dừng lại ở mức độ riêng lẻ sẽ không đạt được hiệu quả.
1.Hoạt động chống khủng bố ở một số quốc gia.
a.Thực tiễn hoạt động chống khủng bố ở Hoa Kỳ.
Mỹ là một quốc gia phải đối đầu với cuộc chiến chống khủng bố lớn nhất trong các quốc gia
trên thế giới. Không chỉ ở trong nước mà ngay cả các Đại sứ quán của Mỹ ở nước ngoài cũng phải
đối đầu với nạn khủng bố. Ngay từ những năm 1970, các Đại sứ quán của Mỹ đã trở thành mục
tiêu tấn công của những nhóm khủng bố mà gần như đa số trong số thuộc về các tổ chức Hồi giáo
cực đoan ưa thích sử dụng các biện pháp bạo lực nhằm phản đối thái độ và hành động của người
Mỹ đối với thế giới Hồi giáo. Người ta nói rằng sự kiện ngày 11-9-2001 đã mở ra một kỷ nguyên
mới: kỷ nguyên của chủ nghĩa khủng bố quốc tế.
Sau vụ 11.9.2001 Mỹ đã có phản ứng ngay lập tức: tổng thống G. Bush tuyên bố “chiến
tranh chống khủng bố”, một cuộc chiến mà không ai chuẩn bị nhưng đã đưa thế giới vào một thập
niên chống khủng bố. Sau thảm hoạ 11.9, chính phủ Mỹ công bố al-Qaeda và Osama bin Laden là
thủ phạm chính và phát động cuộc chiến chống khủng bố trên toàn cầu. Mỹ đã đổ hàng trăm tỷ
USD cho chiến dịch tấn công Taliban ở Afghanistan ngay trong năm 2001 và phát động cuộc
chiến tại Iraq năm 2003. Tháng 6-2002, tổng thống G. Bush vạch ra những đường hướng lớn cho
cuộc chiến chống khủng bố được gọi là “Học thuyết Bush”, loan báo những biện pháp trả đũa các
quốc gia, theo đó Mỹ sẽ đưa chiến tranh đến tận sào huyệt của kẻ thù. Cuộc chiến mới này đã đưa
nước Mỹ vào hai cuộc chiến tranh ở Iraq và Afghanistan. Dự luật chống khủng bố liên quan đến
“nghe trộm” của Mỹ đã được Thượng viện thông qua ngày 03/08/2007 và, dưới sức ép của tổng
thống Bush, Hạ viện Mỹ cũng đã thông qua bất chấp sự phản đối gay gắt của rất nhiều các nghị sĩ
của Đảng Dân chủ.
Khi lên làm Tổng thống Mỹ, chính quyền Tổng thống Obama đã chính thức đoạn tuyệt với
chính sách hành động đơn phương của cựu Tổng thống George W.Bush - kêu gọi Mỹ sử dụng sức
mạnh quân sự tổng hợp của các nước thân thiện và đồng minh, đặt an toàn của công dân Mỹ lên

hàng ưu tiên an ninh cao nhất và tăng cường sức mạnh thông qua các nỗ lực ngoại giao và phát
triển. Chiến lược an ninh mới của tổng thống Obama thể hiện rõ rằng Mỹ vẫn muốn duy trì lực
lượng quân sự hùng mạnh nhất thế giới, với khả năng và tầm hoạt động không nước nào có thể
vượt qua, cho dù bị dàn trải bởi hai cuộc chiến tranh Iraq và Afghanistan cùng nhiều thách thức
khác. Từ khi lên nắm quyền, chính quyền Obama đã thực hiện một số bước đi thể hiện chiến lược
này, như củng cố quan hệ với châu Âu, "cài đặt lại" quan hệ với Nga, thúc đẩy mạnh mẽ việc nối
lại các cuộc đàm phán hòa bình Trung Đông và tham vấn với nhiều nước khác trong việc xây
dựng một lộ trình tiêu diệt phiến quân Taliban ở Afghanistan.
Nước Mỹ đã phải chi những khoản tiền khổng lồ cho cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu.
Chi phí cho các hoạt động này là 187 tỷ USD năm 2008, trước khi được cắt giảm xuống còn 154
tỷ USD năm 2009. Tổng thống Mỹ đề ra một cách tiếp cận mới cơ bản và hiệu quả hơn đối với
vấn đề chốn khủng bố toàn cầu đó là việc thông qua các chiến lược ngoại giao, chính trị và kinh tế
để tấn công gốc rễ của Chủ nghĩa Cực đoan Hồi giáo..Mỹ đã rút ra được bài học chống nổi dậy ở
Iraq và Afghanistan để vận dụng vào cuộc chiến chống Chủ nghĩa Cực đoan trên diện rộng hơn.
b. Thực tiễn hoạt động chống khủng bố ở Cộng hòa dân chủ nhân dân Trung Hoa.
Chính phủ Trung Quốc luôn luôn ủng hộ và thực hiện nghiêm chỉnh các công ước và nghị
quyết của Liên hợp quốc về chống khủng bố quốc tế. Chính phủ Trung Quốc đã áp dụng nhiều lần
biện pháp và thực hiện nhiều bước đi nhằm thực hiện nghị quyết đó. Tính đến tháng 8 năm 2004,
Trung Quốc đã chuẩn bị và nộp cho Liên hợp quốc 5 bản báo cáo thực hiện các công ước và nghị
quyết của Liên hợp quốc về chống khủng bố quốc tế mà Trung Quốc là thành viên. Nhằm thực
hiện nghĩa vụ của một quốc gia thành viên của các công ước và nghị quyết về chống khủng bố của
Liên hợp quốc, Chính phủ Trung Quốc đã thực hiện các biện pháp như:
-Tăng cường xây dựng khung pháp luật về phòng chống khủng bố quốc tế, trong đó xác định
luật là nền tảng và là vũ khí quan trọng trong đấu tranh chống khủng bố. Uỷ ban Thường vụ Quốc
hội Trung Quốc đã ban hành Luật sửa đổi, bổ sung lần thứ 3 đối với bộ luật hình sự của nước
Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Trung Hoa. HIện nay, Trung Quốc đang tiến hành soạn thảo một đạo
luật riêng về chống khủng bố.
- Thành lập cơ quan chuyên trách chống khủng bố và thiết lập cơ chế phối hợp chống khủng
bố. Trung Quốc đã thành lập Cục phòng chống khủng bố trực thuộc Bộ Công an. Đây vừa là các
cơ quan chuyên trách về phòng chống khủng bố vửa là trung tâm điều phối các nỗ lực chống

khủng bố trên phạm vi cả nước.
- Tăng cường bảo vệ các mục tiêu quan trọng: thực tế cho thấy việc phòng ngừa khủng bố
quan trọng hơn việc chống khủng bố ở nhiều khía cạnh. Sau sự kiện ngày 11.9.2001, Trung Quốc
đã tăng cường việc bảo vệ các mục tiêu chủ chốt như các toà nhà mang tính biểu tượng của thành
phố, các cơ sơ hạ tầng mang tầm quốc gia, tàu bay và các cơ quan ngoại giao. Đặc biệt, đối với
công tác an ninh hàng không dân dụng, nước này còn thiết lập một lực lượng cảnh sát đặc biệt gọi
là cảnh sát hành không, có nhiệm vụ bảo đảm an toàn cho tàu bay.
- Về công tác chống khủng bố trong lĩnh vực tài chính, cho phép áp dụng các biện pháp như
đóng cửa, phong toả, thu giữ, tịch thu tài sản do phạm tội mà có, đồng thời mở rộng diện các tội
phạm nguồn của tội rửa tiền để bao gồm cả các tội phạm khủng bố.
- Công bố danh sách những tổ chức và cá nhân chống khủng bố: tháng 12/2003, Bộ Công an đã
công bố bản danh sách đầu tiên trong đó nêu các tổ chức và cá nhân khủng bố theo yêu cầu của
các công ước và nghị định liên quan. Trung Quốc kêu gọi các nước triệt phá những tổ chức này,
cấm không cho chúng hoạt động trên lãnh thổ của mình, thu giữ tài sản, điều tra các tội ác của
chúng và chuyển chúng cho Trung Quốc xử lý.
Ngoài ra, Trung Quốc còn thực hiện nhiều biện pháp như: Tăng cường quản lý kiểm soát các
vật liệu nguy hiểm, chống các tội phạm nghiêm trọng: một số tổ chức khủng bố được hình thành
từ tổ chức xã hội đen, thực hiện việc hợp tác một cách hiệu quả với các nước và các tổ chức quốc