Tăng trưởng kinh tế phải gắn liền với tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và trong suốt quá trình phát triển

Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
LỜI MỞ ĐẦU
Trước năm 1986 nền kinh tế nước ta là nền kinh tế sản xuất nhỏ, mang
tính tự cung tự cấp vận hành theo cơ chế quan liêu bao cấp. Mặt khác do
những sai lầm về nhận thức mô hình kinh tế xã hội chủ nghĩa nền kinh tế
nước ta ngày càng tụt hậu, khủng hoảng trầm trọng kéo dài, đời sống nhân
dân thấp. Muốn thoát khỏi tình trạng đó con đường duy nhất là phải đổi mới
kinh tế.
Sau đại hội Đảng VI năm 1986 nền kinh tế nước ta chuyển sang một
hướng đi mới: Phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận động theo cơ
chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa -
đó chính là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Hiện nay, mô hình kinh tế thị trường là một mô hình kinh tế phổ biến
và có hiệu quả nhất trong việc phát triển kinh tế của hầu hết các quốc gia trên
thế giới. Nó được vận dụng ở cả các nước phát triển và các nước đang phát
triển. Trong quá trình vận dụng mô hình này chúng ta đã đạt được những
thành tựu nhất định nhưng cũng có những khó khăn, những vấn đề gặp phải
cần được giải quyết, trong đó có vấn đề về đảm bảo công bằng xã hội. Tại Đại
hội lần thứ VIII (1996) Đảng Cộng sản Việt Nam đã nhấn mạnh: “Tăng
trưởng kinh tế phải gắn liền với tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng
bước và trong suốt quá trình phát triển”
(1)
.
Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và thực hiện công bằng xã hội là hai mục
tiêu rất quan trọng của sự phát triển bền vững mà nhiều nền kinh tế đều mong
muốn đạt tới. Tuy vậy, trên thực tế, đây là bài toán khó mà không phải lúc nào
cũng có thể đưa ra lời giải thỏa đáng. Bởi lẽ để biến mục tiêu đó thành hiện
thực thì phải có hàng loạt điều kiện khách quan và chủ quan cần thiết, phải
giải quyết nhiều mối quan hệ có lúc là mâu thuẫn với nhau trong một mô hình
kinh tế cụ thể.
1()

Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2001

Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
1
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
CHƯƠNG I
LÝ LUẬN CHUNG
1. Kinh tế thị trường.
1.1 Khái niệm kinh tế thị trường.
Kinh tế thị trường là một kiểu tổ chức kinh tế – xã hội, trong đó quá
trình sản xuất, phân phối, trao đổi và tiêu dùng đều được thực hiện thông qua
thị trường.
Như vậy, chứng tỏ không có và không thể có một nền kinh tế thị trường
chung chung, thuần túy, trừu tượng tách rời khỏi hình thái kinh tế - xã hội,
tách rời khỏi chế độ chính trị - xã hội của một nước. Do đó, để phân biệt các
nền kinh tế thị trường khác nhau, trước hết phải nói đến mục đích chính trị,
mục tiêu kinh tế - xã hội mà nhà nước và nhân dân lựa chọn làm định hướng,
chi phối sự vận động phát triển của nền kinh tế đó.
1.2 Bản chất của kinh tế thị trường ở nước ta.
1.2.1 Nền kinh tế thị trường đang hình thành và phát triển
Thứ nhất, trong thời gian qua, kết cấu hạ tầng được đầu tư với mức độ
ngày càng tăng. Tuy nhiên, kết cấu hạ tầng vật chất và xã hội ở nước ta còn ở
trình độ thấp, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển. Trình độ công nghệ lạc hậu,
máy móc cũ kỹ, quy mô sản xuất nhỏ bé, năng suất, chất lượng, hiệu quả sản
xuất còn thấp.
Thứ hai, cơ cấu kinh tế đang tiếp tục chuyển dịch theo hướng công
nghiệp hoá, hiện đại hoá, tuy nhiên, cơ cấu kinh tế chuyển dịch chậm, còn mất
cân đối và kém hiệu quả. Cơ cấu kinh tế nước ta còn mang nặng đặc trưng của
một cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Ngành nghề chưa phát triển; sự phân công
hiệp tác, chuyên môn hóa sản xuất chưa rộng, chưa sâu, giao lưu hàng hóa

còn nhiều hạn chế .
Thứ ba, chưa có thị trường theo đúng nghĩa của nó. Trong những năm
qua thị trường của nước ta đang trong quá trình hình thành và phát triển nên
nó còn ở trình độ thấp. Dung lượng thị trường nhỏ hẹp, cơ cấu và các yếu tố
kinh tế thị trường hình thành chưa đầy đủ. Chưa có thị trường sức lao động
theo đúng nghĩa, thị trường tài chính, thị trường bất động sản, thị trường
chứng khoán, thị trường khoa học và công nghệ còn phát triển chậm.
Thứ tư, công cuộc đổi mới ở nước ta trong 20 năm qua đã đạt được
những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử, đất nước đã ra khỏi khủng hoảng
Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
2
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
kinh tế - xã hội, có sự thay đổi cơ bản và toàn diện. Một trong những thành
tựu quan trọng nhất là kinh tế tăng trưởng khá nhanh, GDP bình quân đầu
người liên tục tăng. Song, thực tế cho thấy thu nhập quốc dân và thu nhập
bình quân đầu người còn thấp, do đó sức mua hàng hóa còn thấp, tỷ suất hàng
hóa chưa cao.
1.2.2 Nền kinh tế thị trường với nhiều thành phần kinh tế, trong đó
kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo.
Các thành phần kinh tế tiến hành sản xuất hàng hóa tuy có bản chất
kinh tế khác nhau, nhưng chúng đều là những bộ phận của một cơ cấu kinh tế
quốc dân thống nhất với các quan hệ cung - cầu, tiền tệ, giá cả chung.
Mỗi thành phần kinh tế chịu sự tác động của các quy luật kinh tế riêng
nên bên cạnh tính thống nhất của các thành phần kinh tế, chúng còn có sự
khác nhau và mâu thuẫn khiến cho nền kinh tế thị trường ở nước ta có khả
năng phát triển theo những phương hướng khác nhau.
Cùng với sự khuyến khích làm giàu chính đáng của các doanh nghiệp
thuộc các thành phần kinh tế, Nhà nước ta phải sử dụng nhiều biện pháp để
ngăn chặn và hạn chế những khuynh hướng tự phát, những hiện tượng tiêu
cực, hướng sự phát triển của các thành phần kinh tế theo định hướng xã hội

chủ nghĩa. Nhưng, vấn đề có ý nghĩa quyết định nhất là Nhà nước phải quan
tâm tạo điều kiện củng cố, phát huy hiệu quả, ra sức xây dựng khu vực kinh tế
nhà nước đủ mạnh để làm tốt vai trò chủ đạo, tránh nguy cơ chệch hướng xã
hội chủ nghĩa.
1.2.3 Nền kinh tế thị trường phát triển theo cơ cấu kinh tế "mở".
Cơ cấu kinh tế "mở" bắt nguồn từ sự phân bố không đều về tài nguyên
thiên nhiên và sự phát triển không đều về kinh tế, kỹ thuật giữa các nước, đáp
ứng yêu cầu quy luật phân công và hợp tác lao động quốc tế. Vì vậy, trong
thời đại ngày nay, mỗi quốc gia muốn phát triển toàn diện cần phải tích cực
mở rộng quan hệ kinh tế quốc tế.
1.2.4 Nền kinh tế thị trường phát triển theo định hướng xã hội chủ
nghĩa với sự quản lý vĩ mô của nhà nước.
Đây là đặc điểm cơ bản nhất của kinh tế thị trường ở nước ta, làm cho
nền kinh tế thị trường ở nước ta khác với nền sản xuất hàng hóa giản đơn
trước đây, cũng như khác với nền kinh tế thị trường ở các nước tư bản chủ
nghĩa. Đặc điểm này cũng chính là mô hình kinh tế khái quát trong thời kỳ
quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Mô hình kinh tế đó có những đặc trưng
riêng, làm cho nó khác với kinh tế thị trường ở các nước tư bản chủ nghĩa.
2. Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thực chất là kiểu tổ
chức nền kinh tế – xã hội vừa dựa trên những nguyên tắc và quy luật của kinh
Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
3
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
tế thị trường, vừa dựa trên những nguyên tắc và bản chất của chủ nghĩa xã
hội.
Bởi vậy, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có hai nhóm
nhân tố cơ bản tồn tại trong nhau, kết hợp với nhau và bổ sung cho nhau. Đó
là, nhóm nhân tố của kinh tế thị trường và nhóm nhân tố của xu hướng mới
đang vận động, đang phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong đó,

nhóm thứ nhất đóng vai trò "động lực" thúc đẩy sản xuất xã hội phát triển
nhanh, hiệu quả; nhóm thứ hai đóng vai trò "hướng dẫn", "chế định" sự vận
động của nền kinh tế theo những mục tiêu đã xác định, bổ sung những mặt
tích cực, hạn chế những mặt tiêu cực của thị trường, hoàn thiện mô hình chủ
nghĩa xã hội.
3. Phân phối theo lao động.
C.Mác chỉ ra rằng trong xã hội xã hội chủ nghĩa, sau khi đã khấu trừ đi
những khoản cần thiết để duy trì sản xuất, tái sản xuất cũng như để duy trì
đời sống của cộng đồng, toàn bộ số sản phẩm của xã hội còn lại sẽ được phân
phối theo nguyên tắc: mỗi người sản xuất sẽ được nhận trở lại từ xã hội một
số lượng sản phẩm tiêu dùng trị giá ngang với số lượng lao động mà anh ta
đã cung cấp cho xã hội, sau khi đã khấu trừ số lao động của anh ta trong các
quỹ xã hội.
(2)
4. Tăng trưởng kinh tế, tiến bộ và công bằng xã hội.
4.1 Tiến bộ xã hội.
Tiến bộ xã hội là một khái niệm phản ánh sự vận động của xã hội từ
thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, là sự vận động của xã hội loài người
từ hình thái kinh tế - xã hội này lên hình thái kinh tế xã hội khác cao hơn,
hoàn thiện hơn, cả về cơ sở hạ tầng kinh tế lẫn kiến trúc thượng tầng pháp lý,
chính trị và các hình thái ý thức xã hội. Lịch sử loài người nói chung bao giờ
2

()
C.Mác và Ph.Ăngghen. Toàn tập, t.19. Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tr.30-34.

Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
4
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
cũng vận động theo hướng tiến bộ, mà mỗi hình thái kinh tế - xã hội là một

nấc thang của tiến bộ xã hội.
(3)
Cái đích hướng tới của tiến bộ xã hội phải là con người, là sự phát triển
toàn diện của con người.
4.2 Công bằng xã hội.
Công bằng xã hội là một khái niệm có tính lịch sử và có nội hàm khác
nhau ở các chế độ xã hội khác nhau.
(4)
Chủ nghĩa Mác-Lênin cũng như Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ yếu nói về
công bằng xã hội thể hiện tập trung ở chế độ phân phối theo lao động dưới
chủ nghĩa xã hội.
Còn về chế độ phân phối trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội thì
tại Nghị quyết Đại hội X của Đảng đã chỉ rõ: “Thực hiện chế độ phân phối
chủ yếu theo kết quả lao động, hiệu quả kinh tế, đồng thời theo mức đóng góp
vốn cùng các nguồn lực khác và thông qua phúc lợi xã hội”.
Ngày nay, “công bằng xã hội” được hiểu không chỉ giới hạn ở công
bằng về kinh tế-mặc dù đây vẫn là yếu tố nền tảng- mà còn là công bằng trong
các lĩnh vực chính trị, pháp lý, văn hoá, xã hội…. Tuy nhiên, vì hoàn cảnh cụ
thể của mỗi người khác nhau, cho nên việc tạo điều kiện cho mọi người, nhất
là những người trong hoàn cảnh khó khăn, đều có thể tiếp cận một cách công
bằng các cơ hội phát triển, các nguồn lực phát triển, tiếp cận các dịch vụ xã
hội cơ bản về giáo dục, y tế, việc làm, thông tin … mang tính an sinh xã hội
luôn giữ một vai trò rất quan trọng trong thực hiện công bằng xã hội ở nước ta
hiện nay.
Thực hiện công bằng xã hội trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo là tạo
điều kiện để ai cũng được học hành; người nghèo được Nhà nước và cộng
3

()
Ngô Văn Dụ-Hồng Hà-Trần Xuân Giá, Tìm hiểu một số thuật ngữ trong văn kiện Nghị quyết Đại hội X

của Đảng, Nxb. chính trị quốc gia, Hà Nội năm 2006.tr.142-144.
4

(
)
Ngô Văn Dụ-Hồng Hà-Trần Xuân Giá, Tìm hiểu một số thuật ngữ trong văn kiện Nghị quyết Đại hội X
của Đảng, Nxb. chính trị quốc gia, Hà Nội năm 2006.tr.142-144.

Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
5
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
đồng giúp đỡ có cơ hội học tập; phát triển các trường phổ thông nội trú dành
cho con em đồng bào dân tộc thiểu số; có chính sách hỗ trợ đặc biệt đối với
những học sinh có năng khiếu nhưng hoàn cảnh sống khó khăn được theo học
ở bậc cao.
Thực hiện công bằng xã hội trong lĩnh vực y tế là bảo đảm cho sức
khoẻ mọi người dân được chăm sóc và bảo vệ, quan tâm chăm sóc sức khoẻ
những người có công với nước; những người nghèo, đồng bào các dân tộc
thiểu số.
Bên cạnh đó, chũng ta cần lưu ý rằng công bằng xã hội không có nghĩa
là “cào bằng”, thực hiện chủ nghĩa bình quân, chia đều cho mọi người các
nguồn lực và của cải do xã hội làm ra, bất chấp chất lượng, hiệu quả của sản
xuất kinh doanh và sự đóng góp của mỗi người cho sự phát triển chung của
cộng đồng.
4.3 Tiến bộ xã hội và công bằng xã hội.
Công bằng xã hội là động lực của tiến bộ xã hội, công bằng xã hội
không chỉ gắn với nội dung phát triển kinh tế mà còn phải gắn với nội dung
phát triển xã hội, công bằng xã hội tạo điều kiện cho mỗi cá nhân sử dụng và
phát huy cao nhất năng lực của mình, thúc đẩy sự phát triển theo hướng tiến
bộ xã hội. Bên cạnh đó, công bằng xã hội cũng chính là thước đo về mặt xã

hội của tiến bộ xã hội. Trình độ của công bằng xã hội đạt được trong mỗi thời
kỳ lịch sử nhất định chính là thước đo về mặt xã hội của tiến bộ xã hội tương
ứng với thời kỳ lịch sử ấy.
4.4 công bằng xã hội và bình đẳng xã hội.
Khi xem xét khái niệm công bằng xã hội chúng ta cần lưu ý không
được đồng nhất công bằng xã hội với bình đẳng xã hội. Thực ra, đây là hai
khái niệm khác nhau. Nói tới bình đẳng xã hội là nói tới sự ngang bằng nhau
giữa người với người về một (hoặc một vài) phương diện xã hội nào đó,
chẳng hạn về kinh tế, chính trị, văn hoá Còn công bằng xã hội lại là một
Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
6
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
khái niệm mang tính lịch sử, bị quy định bởi hoàn cảnh lịch sử - cụ thể. Có
thể nói, mỗi xã hội đều có chuẩn mực riêng của mình về công bằng xã hội,
chuẩn mực đó do hoàn cảnh lịch sử - cụ thể của xã hội đó quy định.
4.5. Tăng trưởng kinh tế.
Tăng tưởng kinh tế là một khái niệm kinh tế học được dùng để chỉ sự
gia tăng về quy mô sản lượng của nền kinh tế trong một thời kỳ nhất định và
thường được đo bằng một số đại lượng, trong đó GDP (tổng sản phẩm quốc
nội) và GNP (tổng sản phẩm quốc dân) là những thước đo thường được sử
dụng nhất.
4.6 mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng
xã hội.
Giữa tăng trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội có mối tương
tác khá đặc biệt.
Tăng trưởng kinh tế đem lại những giá trị vật chất to lớn chính là điều
kiện để thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội. Nếu không có những điều kiện
kinh tế tối thiểu được đảm bảo thì tiến bộ và công bằng xã hội rất khó được
thực hiện. Kinh tế càng phát triển, càng có điều kiện thuận lợi hơn để hoạch
định và thực thi các chính sách về công bằng xã hội. Ngược lại, tiến bộ và

công bằng xã hội có tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế. Nhờ khả năng
có thể tạo ra một xã hội hoà hợp, lành mạnh và ổn định – một xã hội mà mỗi
cố gắng, mỗi đóng góp đều được đánh giá một cách thoả đáng. Tiến bộ và
công bằng xã hội có thể tạo ra một xã hội hài hoà giữa những lợi ích cá nhân
và cộng đồng. Tiến bộ và công bằng xã hội, trên thực tế, vừa là điều kiện
quan trọng để tạo ra ổn định xã hội, vừa là một động lực để tăng trưởng kinh
tế.
Chính vì vậy, cần phải dựa vào tiến bộ và công bằng xã hội để thúc đẩy
tăng trưởng kinh tế, đồng thời phải kết hợp tốt tăng trưởng kinh tế với tiến
Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
7
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
bộ xã hội. Có như thế mới vừa đảm bảo được mục tiêu tăng trưởng kinh tế,
vừa thực hiện được định hướng xã hội chủ nghĩa trong phát triển kinh tế thị
trường ở Việt Nam.
5. Công bằng xã hội trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN
xét trên mối quan hệ của quan hệ sản xuất.
CHƯƠNG II
NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA XÉT DƯỚI GÓC ĐỘ CÔNG BẰNG XÃ HỘI.
1. Một số thước đo về công bằng xã hội.
1.1. Thước đo đánh giá mức độ bất bình đẳng trong thu nhập.
Đây là một trong những thước đo quan trọng trong việc đánh giá
CBXH. Thực tế cho thấy, nhiều quốc gia, sau một thời gian mặc dù có tốc độ
tăng trưởng kinh tế rõ rệt nhưng đời sống của nhiều người dân vẫn ở mức
nghèo khổ, thất nghiệp gia tăng và ở một số nước số đông người dân không
được hưởng thành quả do tăng trưởng đem lại trong khi nhóm người giàu có
vẫn tiếp tục giàu lên. Một trong những chỉ số đo mức độ bình đẳng trong phân
phối thu nhập là hệ số Gini. Trong thực tế hệ số Gini thay đổi trong phạm vi
hẹp từ 0,2 đến 0,65. Theo Ngân hàng Thế giới, hệ số Gini tốt nhất thường

xoay quanh mức 0,3. Đây là mức thể hiện sự bình đẳng cao trong phân phối
thu nhập.
1.2 Thước đo đánh giá mức độ nghèo khổ.
Việc phân chia các nhóm dân cư giàu nghèo theo hệ số Gini được coi là
đánh giá sự giàu nghèo một cách tương đối theo tương quan xã hội. Tổ chức
ESCAP (ủy ban kinh tế và xã hội của Liên hiệp quốc tại Châu Á & Thái Bình
Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
8
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
Dương) đã cho rằng: “Nghèo là tình trạng một bộ phận dân cư không được
hưởng và thỏa mãn những nhu cầu cơ bản của con người mà những nhu cầu
này được xã hội thừa nhận tùy theo trình độ phát triển kinh tế xã hội và phong
tục tập quán của địa phương”. như vậy, tiêu chuẩn đánh giá sự giàu nghèo
giữa các vùng có sự khác nhau.
1.3 Chỉ số đánh giá mức độ thỏa mãn các nhu cầu cơ bản của con
người.
Đối với một đất nước, để đo nhu cầu cơ bản của con người có thể sử
dụng nhiều chỉ tiêu nhưng chỉ tiêu cơ bản là:
 Các chỉ tiêu phản ánh mức độ chăm sóc sức khỏe: tuổi thọ bình quân,
số người dân trên một bác sỹ, số trạm xá bệnh viện, tỷ lệ đầu tư công cộng
cho sức khỏe trong tổng đầu tư công cộng của Chính phủ. Chúng ta đặc biệt
quan tâm các chỉ tiêu trên ở các khu vực khó khăn, vùng sâu, vùng xa.
 Các chỉ tiêu phản ánh trình độ văn hóa giáo dục: tỷ lệ số người biết
chữ, tỷ lệ phổ cập giáo dục, số trường học, đầu tư cho giáo dục của Nhà nước.
Chúng ta cũng đặc biệt quan tâm đến mức độ đầu tư cho giáo dục ở các vùng
khó khăn và các cơ hội tiếp cận giáo dục của người nghèo.
1.4 Chỉ số phát triển con người.
Đây là chỉ tiêu tổng hợp thể hiện mức độ phát triển con người do Liên
Hợp Quốc đưa ra. Chỉ số phát triển con người (HDI) cũng là một thước đo
quan trọng trong việc đánh giá công bằng xã hội, nó thể hiện mức độ đầu tư

của nhà nước cho việc phát triển con người và cơ hội phát triển công bằng của
mọi tầng lớp trong xã hội. Chỉ tiêu này được kết hợp từ ba yếu tố: Chỉ tiêu
tuổi thọ bình quân, chỉ tiêu trình độ giáo dục và chỉ tiêu GNP/người.
2. Vấn đề công bằng xã hội trong nền kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa.
Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
9
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
Vấn đề đặt ra là, khi bàn về công bằng xã hội thì vấn đề cốt lõi là phải
tìm ra được và giải quyết được sự cân bằng giữa công bằng xã hội và tăng
trưởng kinh tế. Tại Đại hội lần thứ VIII (1996), Đảng Cộng sản Việt Nam đã
nhấn mạnh: “Tăng trưởng kinh tế phải gắn liền với tiến bộ và công bằng xã
hội ngay trong từng bước và trong suốt quá trình phát triển”.
Tăng tưởng kinh tế là một khái niệm kinh tế học được dùng để chỉ sự
gia tăng về quy mô sản lượng của nền kinh tế trong một thời kỳ nhất định và
thường được đo bằng một số đại lượng, trong đó GDP (tổng sản phẩm quốc
nội) và GNP (tổng sản phẩm quốc dân) là những thước đo thường được sử
dụng nhất.
Tăng trưởng kinh tế là sự tăng lên về lượng (quy mô sản lượng) của
một nền kinh tế nào đó, tính trong thời gian nhất định. Vì vậy, bản thân khái
niệm này thường làm nảy sinh câu hỏi: liệu việc tăng lên về lượng có thể dẫn
đến sự thay đổi về chất hay không?
 Tăng trưởng kinh tế, đương nhiên, có ý nghĩa cực kỳ quan trọng, liên
quan đến sự thịnh suy của một quốc gia. Vì vậy, chính phủ nước nào cũng ưu
tiên các nguồn lực của mình cho tăng trưởng kinh tế, coi đó là cái gốc, là
nền tảng để giải quyết mọi vấn đề khác như nâng cao mức sống của người
dân, tăng cường phúc lợi xã hội, giảm bớt tình trạng thất nghiệp, đảm bảo cho
mọi người có công ăn việc làm ổn định, v.v
 Dưới góc độ công bằng xã hội: thì không nhất thiết phải giàu có mới
có thể thực hiện công bằng xã hội. Hơn nữa, càng chưa giàu có, càng nghèo

khó lại càng phải thực hiện công bằng, nếu muốn tạo ra bầu không khí hoà
thuận, tin tưởng lẫn nhau, nếu muốn giữ gìn cho xã hội được ổn định.
 Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế nhanh trong điều kiện cơ chế thị
trường đã làm cho bảng giá trị của xã hội, trong một số trường hợp, biến động
theo chiều hướng tiêu cực. Bất công xã hội có nguy cơ tăng lên. Những hành
vi phản văn hoá, những biểu hiện của lối sống thực dụng theo chiều hướng
Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
10
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
quay lưng lại với những giá trị truyền thống đã nảy sinh trong đời sống xã
hội. Trong các vấn đề xã hội cần quan tâm thì công bằng xã hội là một
trong những vấn đề đáng lưu tâm nhất. Kinh tế càng tăng trưởng thì vấn đề
công bằng xã hội càng được đặt ra một cách bức xúc. Vì thế, Đảng và Nhà
nước ta đã có nhiều chủ trương đúng đắn và trên thực tế, đã và đang giải
quyết những vấn đề nổi cộm một cách có hiệu quả.
3. thực trạng về công bằng xã hội tại Việt Nam.
3.1 Những thành tựu đã đạt được.
Thực tiễn đổi mới của Việt Nam hơn 20 năm qua đã cho thấy, chính
việc thực hiện các nguyên tắc phân phối ngày càng công bằng này đã có tác
dụng lôi cuốn mọi người tham gia sản xuất, kinh doanh và đó là một trong
những nguyên nhân quan trọng dẫn đến tăng trưởng kinh tế nhanh.
Trong điều kiện chuyển sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa, trước nhu cầu bức bách phải thu hút vốn đầu tư để có điều kiện mở
rộng sản xuất thì ngoài phân phối theo lao động, phân phối theo vốn và nguồn
lực khác phải được coi là công bằng. Đây chính là quan niệm mới về sự thực
hiện công bằng xã hội trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam hiện nay.
 Rút kinh nghiệm từ những bài học đắt giá trong việc hoạch định
chính sách phát triển của các nước trong khu vực và trên thế giới, Việt Nam
đã chủ trương coi con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát

triển xã hội; không chờ tới khi kinh tế phát triển cao rồi mới thực hiện các
chính sách về công bằng xã hội, mà ngay từ khi bắt đầu tiến hành đổi mới đã
phải kết hợp nhiệm vụ kinh tế với các nhiệm vụ xã hội, giải quyết tốt mối
quan hệ giữa đổi mới chính sách kinh tế với đổi mới chính sách xã hội, coi đó
là một phương thức để thực hiện công bằng xã hội.
Thực tiễn trên đã chứng tỏ rằng, khi có chính sách xã hội đúng đắn đi
liền với chính sách tăng trưởng kinh tế thì có thể khắc phục được những mặt
Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
11
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
tiêu cực của kinh tế thị trường mà không làm mất đi tính năng động và hiệu
quả của bản thân cơ chế thị trường. Đó chính là nguyên nhân đã khiến cho
cộng đồng quốc tế đánh giá cao kết quả của việc thực hiện công bằng xã hội ở
Việt Nam hiện nay.
 Báo cáo của Liên hợp quốc “Đưa các mục tiêu phát triển thiên niên
kỷ đến với người dân” (11/2002) đã đánh giá rằng: “Kể từ 1990 đến nay,
nhìn chung Việt Nam đã đạt được những kết quả đáng kể trong quá trình thực
hiện các mục tiêu phát triển của mình, một số kết quả nổi bật, trong bối cảnh
mức thu nhập còn thấp của quốc gia. Việt Nam liên tục dẫn đầu các nước
đang phát triển về thành tích xoá đói giảm nghèo, trên thực tế đã giảm một
nửa tỷ lệ nghèo của quốc gia (từ trên 60% năm 1990 xuống còn khoảng 32%
trong những năm gần đây), như vậy hoàn thành sớm so với kế hoạch toàn cầu
là giảm một nửa tỷ lệ nghèo vào năm 2015.
3.2 Hạn chế.
 Theo Báo cáo phát triển con người 2007-2008 của UNDP(Chương
trình phát triển Liên Hợp Quốc tại Việt Nam), ở nước ta, 10% dân số nghèo
nhất chỉ chiếm 4,2% thu nhập và chi tiêu quốc gia; 10% giàu nhất chiếm
28,8% thu nhập và chi tiêu quốc gia; 20% dân số nghèo nhất chiếm 9% thu
nhập và chi tiêu quốc gia, còn 20% dân số giàu nhất chiếm 44,3% thu nhập và
chi tiêu quốc gia. Chênh lệch giữa 10% dân số giàu nhất với 10% dân số

nghèo nhất là 6,9 lần.
 Còn theo chỉ số Gini (chỉ số chênh lêch giàu nghèo) ở Việt Nam là
34,4 lần. Theo số liệu thống kê của nước ta, nếu như năm 1993, thu nhập của
20% số hộ có thu nhập cao nhất gấp 4,43 lần số hộ có thu nhập thấp nhất, thì
năm 1996, con số này đã là 7,3 lần và năm 2005 đã là khoảng 9 lần. Như vậy
khoảng cách giàu nghèo có xu hướng ngày càng rộng ra.
Bảng Thu nhập của các nhóm dân từ 1995-2004, đơn vị (nghìn VND)

Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
12
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
1995 1996 1999 2002 2004 2004/1995
(lần)
Nhóm 1 74.3 78.6 97.0 107.7 141.8 1.91
Nhóm 2 124.7 134.9 181.4 178.3 240.7 1.93
Nhóm 3 166.7 184.4 254.0 251.0 347.0 2.08
Nhóm 4 227.6 250.2 346.7 370.5 514.2 2.26
Nhóm 5 519.6 574.7 741.6 872.9 1182.3 2.28
Nh5/Nh1
(lần)
6.99 7.31 7.38 8.10 8.34
Ghi chú: Mỗi nhóm 20% dân số từ thu nhập thấp nhất đến cao nhất
(Nguồn: Tổng cục Thống kê: Số liệu của Tổng cục Thống kê xuất bản thường
niên 1987-2006)
Như vậy, trong khi nhóm giàu nhất (Nhóm 5) tăng thu nhập 2,28
lần trong 10 năm thì nhóm nghèo nhất (Nhóm 1) tăng 1,91 lần. Đáng chú ý
đây là thu nhập tuyệt đối (tính bằng nghìn đồng) nếu con số này được tính
bằng phần trăm GDP thì mức chênh lệch giữa các nhóm còn lớn hơn
nhiều.
4. Mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và công bằng xã hội.

Giữa tăng trưởng kinh tế và công bằng xã hội có mối tương tác khá đặc
biệt.
Tăng trưởng kinh tế đem lại những giá trị vật chất to lớn chính là điều
kiện để thực hiện công bằng xã hội. Nếu không có những điều kiện kinh tế tối
thiểu được đảm bảo thì tiến bộ và công bằng xã hội rất khó được thực hiện.
Kinh tế càng phát triển, càng có điều kiện thuận lợi hơn để hoạch định và
thực thi các chính sách về công bằng xã hội. Ngược lại, công bằng xã hội có
tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế. Nhờ khả năng có thể tạo ra một xã
hội hoà hợp, lành mạnh và ổn định – một xã hội mà mỗi cố gắng, mỗi đóng
góp đều được đánh giá một cách thoả đáng, công bằng xã hội có thể tạo ra
một xã hội hài hoà giữa những lợi ích cá nhân và cộng đồng.Công bằng xã
Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
13
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
hội, trên thực tế, vừa là điều kiện quan trọng để tạo ra ổn định xã hội, vừa là
một động lực để tăng trưởng kinh tế.
5. Một số giải pháp để đảm bảo công bằng xã hội trong nền kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
5.1 Phát triển kinh tế.
Phải tập trung mọi nguồn lực cho sản xuất phát triển với tốc độ cao và
bền vững hơn ở mọi vùng đất nước. Đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế, đạt
được bước chuyển biến quan trọng về nâng cao hiệu quả kinh tế và tính bền
vững của sự phát triển, sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển.
Tiếp tục mở rộng các cơ hội phát triển cho mọi thành phần kinh tế, mọi
tầng lớp dân cư. Phát triển thật mạnh các loại hình doanh nghiệp hỗn hợp, cả
nhà nước và tư nhân, nhất là hình thức công ty cổ phần, với sự góp vốn và
tham gia giám sát rộng rãi của các cổ đông phát tán trong toàn quốc. Loại
hình doanh nghiệp này ngày càng trở thành động lực huy động nguồn lực to
lớn trong dân, tạo ra tăng trưởng, công ăn việc làm, phúc lợi xã hội và sự
thịnh vượng cho đất nước.

Đổi mới chế độ phân phối. Phân phối lần đầu chú trọng hiệu quả, phát
huy tác dụng của thị trường, khuyến khích những người làm giàu hợp pháp.
Phân phối lần thứ hai chú trọng công bằng, tăng cường điều tiết vĩ mô của
Nhà nước, bảo hộ thu nhập hợp pháp, kiểm soát và xử lý thu nhập bất hợp
pháp, điều tiết thu nhập cao.
5.2 Giải quyết việc làm.
Bên cạnh việc tiếp tục nâng cao tỷ lệ toàn dụng lao động ở nông thôn
bằng các giải pháp chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, phát triển mạnh
ngành nghề nông thôn, thực hiện tốt hơn chính sách dân số và kế hoạch hoá
gia đình cần có chính sách tạo sự đột phá, tạo bước chuyển dịch rõ ràng hơn
lao động nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ.
Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
14
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
Giải quyết việc làm của vùng núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào
dân tộc phải gắn với tổ chức lại sản xuất và tổ chức dân cư. Xúc tiến công tác
quy hoạch các cụm sản xuất nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, bảo đảm các
cơ sở sản xuất kinh doanh có đủ hạ tầng cho sản xuất và đời sống. Trên cơ sở
đó bố trí lại sản xuất và dân cư theo hướng tập trung từ 60 đến 100 hộ, trừ
những điểm vùng cao dọc tuyến biên giới, nơi xung yếu quốc phòng, an ninh
của Tổ quốc.
5.3 Tiếp tục hoàn thiện và nâng cao chính sách an sinh xã hội.
Những nước mới tham gia hội nhập kinh tế quốc tế và WTO, có thu
nhập thấp, thời gian đầu càng hội nhập sâu và rộng thì xu hướng bất bình
đẳng càng tăng lên. Vì vậy, cần có những chính sách an sinh xã hội, biện pháp
công cộng nhằm giúp cho các cá nhân, hộ gia đình và cộng đồng đương đầu
và kiềm chế được nguy cơ tác động đến thu nhập nhằm giảm tính dễ bị tổn
thương và những bấp bênh về thu nhập.
5.4 Đổi mới cơ chế quản lý và cung ứng các dịch vụ công cộng.
Đổi mới căn bản cơ chế quản lý để phát triển nhanh hơn các dịch vụ

công cộng theo chủ trương Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X
của Đảng. Cần đẩy mạnh xã hội hoá đi đôi với đổi mới cơ chế quản lý theo
Nghị quyết 05 ngày18tháng4năm2005 của Chính phủ về đẩy mạnh xã hội hoá
các hoạt động giáo dục, y tế, văn hoá và thể dục, thể thao. Vấn đề này hệ
trọng, phức tạp và nhạy cảm, có thống nhất được nhận thức thì việc tổ chức
thực hiện mới đúng hướng và có hiệu quả.
5.5 Thực hiện tốt các chính sách dân số và kế hoạch hóa gia đình.
Nâng cao chất lượng dân số, trước hết ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân
tộc thiểu số với 2 biện pháp cơ bản là giáo dục và chăm sóc sức khoẻ.
5.6 Cải thiện và bảo vệ môi trường.
Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
15
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
Tổ chức làm tốt quy hoạch và siết chặt kỷ luật thực hiện theo quy hoạch
phát triển công nghiệp. Các khu công nghiệp phải nằm xa các khu dân cư và
phải có công trình xử lý chất thải trước khi đưa ra bên ngoài.
Bảo vệ tài nguyên rừng, đẩy mạnh việc giao đất, giao rừng và thực hiện
các hình thức khoán thích hợp cho hộ gia đình và tập thể theo Luật Đất đai và
Luật Bảo vệ và phát triển rừng.
Hình thành cho được ý thức giữ gìn vệ sinh chung và bảo vệ môi
trường trong dân cư cả ở đô thị và nông thôn, coi đây là một yêu cầu sơ đẳng
của nếp sống có văn hoá, trước hết là của đảng viên, đoàn viên thanh niên và
công chức nhà nước.
5.7 Phòng, chống tham nhũng.
Ngoài việc phòng chống tham nhũng thì phải làm sao để xây dựng
được một đội ngũ cán bộ, công chức thực sự trong sạch. Bên cạnh việc đổi
mới công tác lựa chọn, tuyển dụng cán bộ, công chức, nâng cao đạo đức cán
bộ, công chức, Nhà nước cần có chính sách đãi ngộ thỏa đáng đội ngũ này.
LỜI KẾT
Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam

16
Nhóm 04 Lớp: 1004RLCP0111
Qua những phân tích trên chúng ta có thể khẳng định rằng: chỉ có trên
cơ sở dựa vào công bằng xã hội để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đồng thời
kết hợp tăng trưởng kinh tế với tiến bộ xã hội và công bằng xã hội ngay
trong từng bước và trong suốt quá trình phát triển, chúng ta mới vừa bảo đảm
được mục tiêu tăng trưởng kinh tế, vừa thực hiện được định hướng xã hội chủ
nghĩa trong phát triển kinh tế thị trường.
Đường lối Cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam
17