Học tiếng anh qua báo Đã bao giờ bạn phân vân trái đất tồn tại trong quỹ đạo quanh mặt trời như thế nào chưa

Đã bao giờ bạn phân vân trái đất tồn tại trong quỹ đạo quanh mặt
trời như thế nào chưa?
00:00 - Have you ever wondered how the earth = Đã bao giờ bạn
phân vân trái đất
00:01 - stays in orbit around the sun? = tồn tại trong quỹ đạo
quanh mặt trời như thế nào chưa?
00:02 - I mean = Ý tôi là
00:03 - the pull of gravity is stronger = sức hút của trọng lực
mạnh hơn
00:04 - the closer you are to the sun = khi bạn càng gần mặt trời
00:05 - so you’d think that = do đó bạn nghĩ rằng
00:06 - if the earth got bumped slightly towards the sun = nếu
trái đất có cú va chạm nhẹ về phía mặt trời
00:08 - (like, if you jumped, or something) = (giống như bạn bị
va chạm hoặc tương tự)
00:09 - then the sun would pull just a little bit stronger = sau đó
sức hút của mặt trời sẽ mạnh hơn 1 chút
00:11 - tugging the earth that closer still = kéo trái đất gần hơn về
phía nó
00:12 - at which point the sun’s pull would be stronger yet again
= thời điểm này sức hút của mặt tời lại càng lớn hơn
00:15 - and the earth would spiral in to its eventual doom = trái
đất di chuyển hình xoắn ốc cho đến khi mất hẳn
00:17 - But you and I swish cheese are clearly evidence = Nhưng
tôi và bạn chỉ nhúc nhích chút ít rõ ràng là
00:19 - that the earth doesn’t just spiral in to its doom = là trái
đất không chỉ di chuyển dạng xoắn ốc cho tới khi mất hẳn
00:21 - so why not? = tại sao như vậy?
00:22 - Well, when the earth does get pushed = Nên khi trái đất
00:24 - a little bit towards the sun = bị mặt trời hút
00:25 - the sun’s pull speed it up a little bit, too = tốc độ hút của

mặt trời tăng lên 1 chút
00:27 - so even though the nearby sun’s pull is stronger = nên
mặc dù sức hút của mặt trời lớn hơn
00:29 - the earth will be going fast enough that = trái đất sẽ sẽ
chuyển động nhanh tới mức
00:31 - it overshoots and ends up farther away from the sun. = có
thể vượt quá tới hạn và kết thúc bằng cách đi xa khỏi mặt trời.
00:33 - of course, the sun’s pull slows it down again = Dĩ nhiên,
sức hút của mặt trời làm nó di chuyển chậm lại
00:35 - in the process…at which point the earth = tại thời điểm
này trái đất
00:37 - turns back and starts the cycle all over again. = di chuyển
chậm lại và bắt đầu chu kỳ này lại 1 lần nữa.
00:38 - The amazing thing is that the two effects of speeding up
= Điều kinh ngạc đó là hai hiệu ứng của việc tăng tốc độ
00:41 - plus stronger gravitational = cùng với cân bằng sức hút
00:42 - attraction perfectly balance = trọng lực mạnh hơn
00:44 - so that the earth stays in its orbit = nên trái đất tiếp tục
quay trong quỹ đạo
00:45 - the same way a marble stays at the bottom = giống mặt
đáy của chiếc bát
00:46 - of a bowl even if it gets knocked around a little bit. =
thậm chí còn tồn tại quanh một quỹ đạo.
00:49 - This balance is very special indeed = Sự cân bằng này rất
đặc biệt
00:51 - it’s highly dependent on the strength = phụ thuộc rất lớn
vào lực hút
00:52 - of the gravitational force = của trọng lực
00:53 - and the number of dimensions we live in, = và không
gian chúng ta sống,

00:55 - and in fact, = và trên thực tế
00:55 - these stable orbits only exist = những quỹ đạo ổn định chỉ
tồn tại
00:57 - in a three dimensional universe. = trong 1 hành tinh 3
chiều.
00:58 - The details are a bit subtle = Những chi tiết này chỉ
huyền ảo 1 chút
01:00 - but if gravity were just slightly steeper = nhưng nếu trọng
lực chỉ nhanh hơn 1 chút
01:01 - as it would be if we lived in four spatial dimensions = bởi
vì điều đó sẽ xảy ra nếu chúng ta sống trong không gian 4D
01:04 - you could never orbit the sun = bạn có thể không bao giờ
quay quanh mặt trời
01:05 - because you’d get pulled = bởi vì bạn sẽ bị hút vào
01:05 - in without picking up enough speed to escape = vào mà
không bắt kịp tốc độ đủ để chạy thoát
01:07 - and you would spiral in to your doom = và bạn sẽ di
chuyển hình xoắn ốc cho đến khi mất hút
01:09 - And if we lived in fewer dimensions = Nếu chúng ta
sống trong khoảng cách gần hơn
01:11 - so that gravity were a bit tamer = mà trọng lực đã giảm
dần
01:12 - then you could also never orbit the sun = sau đó bạn cũng
có thể không bao giờ xoay quanh quỹ đạo mặt trời
01:13 - because as you approached it = vì khi bạn đang hướng tới
mặt trời
01:16 - you wouldn’t be pulled enough = bạn sẽ không bị hút
01:17 - and would merely pass by with your path slightly bent. =
và sẽ hoàn toàn vượt qua theo 1 đường uốn cong nhẹ
01:18 - So we’re incredibly lucky to live = Do đó chúng ta quá

may mắn khi được sống
01:19 - in a three dimensional universe = trong hành tinh 3D
01:20 - where there are stable orbits that allow planets = mà ở đó
có các quỹ đạo ổn định cho phép các hành tinh
01:22 - solar systems = hệ mặt trời
01:23 - and galaxies to exist at all! = và dải ngân hà tồn tại!
01:24 - Thank you, stable orbits = Cám ơn, quỹ đạo ổn định
01:25 - for without you, life as we know it = cho bạn mà cuộc
sống chúng ta thông thạo 1 cách đặc biệt
01:28 - and especially cheese, would be impossible = sẽ không
thể tồn tại nếu thiếu chúng
01:30 - P/s: an awesome down to earth example = Ví dụ tuyệt vời
khi quan sát trái đất với quỹ đạo ổn định
01:32 - of stable orbits are the hyperbolic funnels = đó là những
chiếc phễu hình hypebol
01:34 - that you often see at museums or in shopping malls = mà
bạn thường thấy ở các viện bảo tàng hoặc trong các trung tâm
mua sắm
01:36 - the physics is almost identical to the stable orbits of
planets = vật lý hoàn toàn giống các quỹ đạo ổn định của các
hành tinh
01:39 - satellites, and moons = vệ tinh và mặt trăng
01:40 - and the only reason the coins in the funnels = và những lí
do đặc trưng để các va chạm trong chiếc phễu
01:41 - (or satellites around the earth) = (hoặc những hành tinh
quanh trái đất)
01:42 - eventually do spiral in to their doom = thậm chí còn di
chuyển hình oắn ốc
01:44 - is because they lose energy to friction = cho đến khi mất
hẳn là do chúng mất năng lực ma sát

01:46 - and thus shift down = và do vậy chuyển
01:47 - from one stable orbit into another = từ 1 quỹ đạo ổn định
sang 1 quỹ đạo khác
01:48 - until eventually = thậm chí cho đến khi
01:49 - their orbit coincides with the ground = quỹ đạo của
chúng trùng với mặt đất
01:51 - Which is called crashing? = Vậy làm sao có sự va chạm
nào?