12
Bác dựa vào lời bàn của Khổng T Mạc.
Đảm dục đại nhi tâm dục tiểu
Trí dục viên nhi hạnh dục ph ơng
Niêm niệm nh lâm địch nhật
Tâm tâm th ờng tự quá kiều thì
Để nói về nhân cách ng ời cán bộ:
Sự dũng cảm.
Tâm hồn tinh tế trong sáng.
Trí tuệ toàn diện vững vàng
Hành động hiệu quả
13
Nhân cách Con ng ời hiện đại
theo tâm lý học Mỹ hiện đại
Hài hòa bốn chỉ số: IQ EQ AQ - CQ
CQ (Hành dục ph ơng)
EQ (Tâm dục tế)IQ (Trí dục viên)
AQ (Đảm dục đại)
Con ng ời
hiện đại
22
10/. Với nguyễn hảI thần năm 1946
(NHT)
Hồ Chí Minh - Hầu Chí Minh - Nguyễn Chí Minh,
đồng chí tam minh, minh thả chí.
(HCM)
Tôi cách mạng - Cụ cách mạng - Nó cách mạng,
chúng ta cách mạng, mạng phải cách.
(Hồ Chí Minh, Hầu Chí Minh, l ỡng vị đồng chí, chí giai minh.
Ngã cách mệnh, nhĩ cách mệnh, toàn gia cách mệnh, mệnh tất cách)
23
5/1946:
NHT:
Gặp gỡ đ ờng đời anh với tôi
Hai vai gánh nặng cả hai vai
Hai vai gánh nặng cả hai vai
Tuy riêng Nam Bắc, riêng bờ cõi
Tuy riêng Nam Bắc, riêng bờ cõi
Cùng một ông cha, một giống nòi.
Cùng một ông cha, một giống nòi.
Nhỡ b ớc đành cam thua nửa ngựa,
Nhỡ b ớc đành cam thua nửa ngựa,
Thà hơn miệng thế nói m ời voi.
Thà hơn miệng thế nói m ời voi.
Mấy lời trân trọng ông ghi nhớ.
Mấy lời trân trọng ông ghi nhớ.
N ớc ng ợc, buông câu khéo mất mồi
N ớc ng ợc, buông câu khéo mất mồi
24
5/1946:
HCM:
Gặp gỡ đ ờng đời anh với tôi
Đ ờng đời gai góc phải chia hai.
Đ ờng đời gai góc phải chia hai.
Đã sinh tai mắt, sinh đầu óc.
Đã sinh tai mắt, sinh đầu óc.
Há bỏ thân yêu, bỏ giống nòi.
Há bỏ thân yêu, bỏ giống nòi.
Trách kẻ đ a thân vào miệng cọp,
Trách kẻ đ a thân vào miệng cọp,
Tôi đành ghé đít c ỡi đầu voi.
Tôi đành ghé đít c ỡi đầu voi.
Tàn cờ mới biết tay cao thấp,
Tàn cờ mới biết tay cao thấp,
Há phải nh ai cá thấy mồi
Há phải nh ai cá thấy mồi
25
11/. Với các thày giáo tr ờng liên châu,
tr ờng đại thanh (hà nội) năm 1962
Những thày giáo này không S hinh
mà họ đã Sinh h
S hinh: Ng ời thày cao quý
26
12/. Với nhóm học sinh tập viết (nam định)
năm 1946
(Lê Quý An Vũ Văn Tảo)
ý tứ nên rõ ràng
Lời lẽ nên phổ thông
Câu chữ nên ngắn gọn
Chúc các cháu thành công
Bác Hồ
27
13
Dân tộc việt nam
mãi mãi tự hào về hồ chí minh
Nền văn minh nhân loại
của thế kỷ xx tự hào
về vĩ nhân hồ chí minh
(Stenson.Nữ sử gia Mỹ)
28
Xin cho phép tôi mặc chiếc áo dài của ng ời mẹ
Việt Nam, ng ời mẹ đã sinh ra những anh hùng của
nhiều thời đại chống ngoại xâm để bảo vệ tổ quốc
thân yêu của mình và ngày nay có một ng ời mẹ đã
sinh ra thiên tài Hồ Chí Minh. Bà cũng đã mặc tà áo
này. Hôm nay tôi mặc tà áo này không phải ch ng cái
của sang trọng của ng ời Việt Nam tặng cho tôi; đây là
sự ng ỡng mộ một sắc phục dân tộc, mà ch a có một
sắc phục nữ nào lại đẹp, có văn hoá về bề dày truyền
thống, thanh lịch nh chiếc áo dài Việt Nam.
29
Từ Mỹ tôi sang Thái Lan và vào thành phố Hồ Chí
Minh thấy ngỡ ngàng khi nhìn thấy nữ sinh các tr ờng đều
mặc áo dài những chiếc áo dài tuyệt đẹp. Tôi nh bị thôi
miên cứ đứng nhìn ngây ngất những tà áo dài mềm mại
trên thân hình rất đẹp của các nữ sinh. Trong khi đó một
cảm giác buồn t ơng phản đột nhiên xâm chiếm trong tôi
một cách bất ngờ khi tôi thấy nhiều chị em khác sống tại
thành phố này mặc những bộ đồ mà những ng ời phụ nữ
Mỹ chúng tôi đã ném đi từ thập kỷ 60 sáng thập kỷ 70
không dám mặc vì xấu hổ; khi ra Hà Nội tôi hiểu đ ợc bề
dầy nền văn minh sông Hồng, nh ng không giống nh thành
phố Hồ Chí Minh, phụ nữ ít mặc áo dài phấn son, họ mặc
quần áo giống nh phụ nữ Bangkok và Philippines.
30
Hồ Chí Minh là ng ời mà tôi dành nhiều thời gian nhất trong
đời nghiên cứu lịch sử của tôi, cố tìm hiểu cho đ ợc đích thực
tính cách của Ng ời. Tôi thuộc thế hệ tuổi con cháu của Bác
Hồ Chí Minh, cho phép tôi đ ợc ca ngợi lời ca muộn mằn của
ng ời con gái hậu thế.
Tôi đã tự bỏ tiền túi ra để đi Mỹ sang Pháp và Liên Xô (cũ)
những nơi mà Bác Hồ đã đặt chân tới đó, để tìm những di tích
gốc về Hồ Chí Minh. Tôi đã ở Liên Xô (cũ) một thời t ơng đối
lâu để nghiên cứu về Bác. Khi về Mỹ tôi lại đi từ New York
đến các đảo của vùng Đông bắc châu Mỹ nơi Bác Hồ đã đi
tàu xuyên đại d ơng đến đó. Tôi quyết tâm đi tìm cho đ ợc lai
lịch văn hoá Hồ Chí Minh mặc dù ngày đó ng ời ta đã ch a thừa
nhận Ng ời là danh nhân văn hoá của thế kỷ.
31
Qua nghiên cứu tôi thấy rằng:
- Bác chọn việc bồi bàn trên tàu là để có điều kiện đi
đến đ ợc nhiều n ớc.
- Bác chọn việc làm ở khách sạn là nơi có điều kiện
tiếp xúc đ ợc với nhiều chính khách.
Thế nh ng ng ời ta hiểu sai rằng Bác Hồ làm đủ nghề
để kiếm sống là không đúng.
Khi tôi đến Luân Đôn tìm hiểu và thấy Nguyễn ái
Quốc kết thân với một số đại văn hoá, các nghệ sĩ
danh tiếng nh Rômanh - Rôlăng, vua hề Sác - lô"
Ng ời ta đồn rằng cụ Hồ biết 26 thứ tiếng, nh ng theo
kết quả tìm hiểu của tôi thì Ng ời biết khá sành sỏi 12
thứ tiếng.
32
Tôi xin ca ngợi lời ca đẹp nhất về Ng ời, sau khi tôi
đã đi đến những nơi có dấu chân Ng ời đi qua, gặp lại
những ng ời đã biết về Ng ời và đi đến kết luận rằng Hồ
Chí Minh lúc còn trẻ là một thanh niên rất đẹp trai,
cho nên hiện giờ tôi vẫn cứ mơ ớc về Ng ời. Vì vậy hôm
nay tôi ng ỡng mộ Ng ời bằng cả đầu óc khoa học của
tôi đồng thời bằng cả trái tim của một ng ời con gái
hậu thế.
Khi tôi đã yêu Ng ời và tôi kính Ng ời ở góc độ khoa
học thì tôi nghĩ ngay đến t ợng Thần Tự do ở quê h ơng
tôi. Tôi là nhà sử học, tôi đã lật ra xem những trang
ghi cảm t ởng của mọi chính khách khi họ đến tham
quan và chiêm ng ỡng t ợng Thần Tự do và ca ngợi
Thần Tự do,
33
Nguyễn Tất Thành khi đến New York cũng đã
đến chiêm ng ỡng t ợng Thần Tự do và nh mọi chính
khách, sau khi đến tham quan Thần Tự do đều ghi cảm
t ởng bằng những lời ca ngợi: "Ngôi sao tỏa sáng trên
vòng Nguyệt quế là ánh sáng tự do "
Duy chỉ có Nguyễn Tất Thành đến xem thần Tự
do nh ng nhìn xuống d ới chân t ợng và ghi:
ánh sáng trên đầu thần Tự do tỏa rộng khắp trời
xanh, còn d ới chân t ợng thần Tự Do thì ng ời da đen
đang bị chà đạp. Bao giờ ng ời da đen đ ợc bình đẳng với
ng ời da trắng? Bao giờ có sự bình đẳng giữa các dân
tộc? Và bao giờ ng ời phụ nữ đ ợc bình đẳng với nam
giới."
34
Duy nhất chỉ có Nguyễn Tất Thành nhìn xuống
chân t ợng thần Tự Do và ghi lại những ý kiến trên.
Nguyễn Tất Thành nhìn số phận con ng ời không
chiêm ng ỡng hào quang tỏa sáng từ bức t ợng Thần
Tự do. Chính vì thế mà hôm nay tôi đến đây tìm đến
con ng ời này: Hồ Chí Minh để xem giữa lời nói và việc
làm của Ng ời có t ơng phản không?
Hồ Chí Minh quả thật là con ng ời mà lời nói và việc
làm đi đôi. Tôi đã vào nhà ở của Ng ời, lục tìm của
riêng của Ng ời, Ng ời không có của riêng. Thật rất lạ
và hiếm thấy.
35
Chính khách nào khi cầm quyền đều ban hành
sắc lệnh tôn trọng và bình đẳng cho phụ nữ nh ng khi
sắc lệnh ký xong thì bản thân họ lại sống trác truỵ
cho phép phát triển kỹ nghệ "đàn bà". Thậm chí một
vị Tổng thống có đến 3, 4 tình nhân. Duy nhất chỉ có
Nguyễn Tất Thành đứng tr ớc t ợng Thần Tự do ghi
những điều trên khi mình còn lầm than, rồi khi mình
làm Chủ tịch một n ớc và khi qua đời Ng ời vẫn giữ đ ợc
sự trong sáng về đời t . Con ng ời khi làm chủ tịch n ớc
24 năm đến lúc qua đời trên gi ờng không có hơi ấm
của tình cảm gia đình.
36
Hồ Chí Minh là một ng ời cộng sản vĩ đại, là một siêu
nhân. Ng ời càng vĩ đại hơn chỗ Ng ời là một con ng ời
bình th ờng sống hoà lẫn vào trong cuộc sống của xã hội
chứ không phải siêu phàm.
Tôi đọc nhiều t liệu về Ng ời và biết Ng ời đ ợc nhiều phụ
nữ yêu. Bà Larec theo đuổi Nguyễn ái Quốc nhiều năm
trong những đêm đi họp chi bộ về, hai ng ời đi bên nhau
trên bờ sông Saine, bà tỏ tình mà Nguyễn ái Quốc không
mềm lòng. Khi bà qua đời để lại cuốn nhật kí, tôi đ ợc đọc
quyển nhật kí đó và hiện giờ con gái bà đang giữ. Con bà
cũng nói với tôi "Mẹ tôi yêu Nguyễn ái Quốc".
Đấy tôi phải đi tìm cho đ ợc những bằng sử sau này mới
đủ cơ sở khẳng định nhân cách một con ng ời của thời
đại "Đúng Hồ Chí Minh là nhân cách của một thời đại".
37
Tôi cũng đến khách sạn Boston Đông Bắc n ớc Mỹ,
nơi Nguyễn Tất Thành ở đó làm thợ nặn bánh mì gần một
năm trời và sau này chính các nhà đại văn hoá châu Âu
qua Mỹ đều ở khách sạn này. Nguyễn Tất Thành đã ghi
lại tên tất cả những chính khách đến ở trong khách sạn
Boston. ở đây có một cô gái quốc tịch Mỹ gốc Pháp tên
là Cô-lét đã yêu say đắm Nguyễn Tất Thành.
Nguyễn Tất Thành rất thích nghe hát và xem kịch,
nhất là kịch cổ điển. Đ ợc biết Hồ Chí Minh rất yêu nghệ
thuật và tâm hồn nghệ thuật rất phong phú, nh ng
Nguyễn Tất Thành rời n ớc ra đi không để hoạt động
chính khách mà Ng ời đi tìm đ ờng cứu n ớc. Cô-Lét mong
Thành gắn bó và kết hôn với mình. Nh ng Thành từ chối.
Thành an ủi Cô-Lét và tâm sự vì đã có ng ời yêu ở quê
nhà, anh không muốn mình phụ nghĩa ng ời con gáI đó
38
Vừa rồi tôi có đọc một bài hồi ký đăng trên Tạp chí Lịch sử
quân sự của Viện Quân sự Hoa Kì do một số sĩ quan Anh - Mỹ
trong đội quân của đồng minh khi sang Đông D ơng đóng ở
Cao Bằng có dịp tiếp xúc với Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tác giả
tập hồi kí "Tôi sống cạnh Chủ tịch Hồ Chí Minh" từ những
ngày đầu khởi nghĩa kể lại: Chúng tôi có hỏi, Không phải tò
mò mà trên danh nghĩa là đàn ông với nhau: Tại sao Chủ tịch
không lấy vợ, không lập gia đình? Hồ Chí Minh trả lời một
cách chân tình và thân mật: "Khi còn trẻ phải đi hoạt động
cách mạng, khi giành đ ợc độc lập thì đã già, nên không dám
tính chuyện đó.
39
Thành cho chúng tôi biết:
Tr ớc khi ra đi, Thành có yêu một ng ời con gái, ng ời con gái đó
cũng rất yêu Thành. Nh ng họ phải dừng lại chuyện yêu đ ơng. Sau
nhiều năm mất liên lạc, Thành không biết ng ời con gái đó đang ở
đâu, còn hay mất.
Nh vậy ng ời ta thấy Bác Hồ là một ng ời cũng nh mọi ng ời, cũng
khát vọng tình yêu, cũng mong muốn có mái ấm gia đình, nếu có ai
đó cho rằng những cái đó là nhỏ bé làm cho Bác Hồ kém vĩ đại là
không đúng. Vì chính những cái đó tôn thêm Bác càng vĩ đại: nhất là
trong thời đại hiện nay, một số đông ng ời đã tha hoá do chạy theo
cuộc sống h ởng thụ vật chất, bất chấp cả nhân phẩm đạo đức.
40
Tôi đã đi Quảng Châu và tôi biết Nguyễn ái Quốc còn có
một ng ời yêu nữa tên là Lí Ph ơng Liên (bí danh), th kí của Đông
Ph ơng Bộ thuộc Cục Ph ơng Nam là vợ của Lý Thuỵ (Bác Hồ) ở
phố Văn Minh, Quảng Châu, Trung Quốc. Thực tiễn cuộc sống
có những việc nhìn thấy tận mắt ch a hẳn là thật. Khi ông Phạm
Văn Đồng cùng một số ng ời trong tổ chức Việt Nam Thanh niên
Cách mạng Đồng chí Hội sang dự một khoá học chính trị tại
nhà số 13 phố Văn Minh cũng t ởng Lý Ph ơng Liên là vợ của Lý
Thuỵ, nh ng sau mới biết thực tế không phải nh vậy, đây chỉ là
việc nguỵ trang để che mắt mật thám.
41
Tôi không coi vấn đề này quan trọng, tuy vậy thời gian tôi
đến Liên Xô (cũ) tôi cũng biết có một cô gái Nga yêu Ng ời, yêu
tới mức bà ta không lấy đ ợc Nguyễn ái Quốc và suốt đời ở vậy
cho đến già rồi chết. Có một nhân chứng ng ời Nga đ ợc bà này
tâm sự kể lại với tôi rằng:
Họ yêu nhau nh ng không dám lấy nhau, Nguyễn ái Quốc
nói lấy vợ thì phải để lại địa chỉ, phải có con, phải có trách
nhiệm làm chồng, làm cha, và rồi thế nào mật thám cũng
phát hiện ra.
Cho nên Nguyễn ái Quốc không lấy vợ và bà Nga đó cũng
không lấy chồng.
Dân tộc Việt Nam mãi mãi tự hào về Hồ Chí Minh, nền văn
minh nhân loại của thế kỷ XX này tự hào có một vĩ nhân đ ợc cả
thế giới phong tặng anh hùng giải phóng dân tộc và danh nhân
văn hoá kiệt xuất Hồ Chí Minh mãi mãi là tấm g ơng sáng về
nhân cách một con ng ời Thời đại cho mọi thế hệ mai sau.
T.C dịch Bài đã đăng trên báo PNVN 1/1/1997
42
14
hµnh tr×nh ®i t×m cè nh©n
cña vÜ nh©n
43
Sơn Tùng kể Lê Thọ Bình ghi
công bố trên "Trên giới mới" số Xuân 1997
ý định phải tìm cho ra một ng ời phụ nữ có tên là Lê Thị Huệ
- ng ời bạn gái thân thiết thời thanh niên của Bác Hồ - xuất hiện
trong tôi thật ngẫu nhiên. Đó là vào năm 1948, trong một lần trò
chuyện, bà Nguyễn Thị Thanh, chị ruột Bác Hồ có kể với tôi
rằng: khi nhận đ ợc điện từ miền Nam gởi ra báo tin cụ Nguyễn
Sinh Sắc ốm rất nặng, bà liền khăn gói lên đ ờng vào Nam, nh ng
khi tới nơi mới biết cụ Sắc đã qua đời và đã đ ợc chôn cất. Nhờ
có cô Huệ rất nhiệt tình đ a bà đi đến tận Cao Lãnh tìm kiếm mới
tìm ra mộ bố. Cô Huệ th ơng cậu Thành, bà Thanh không biết gì,
khi vào trong đó mới hay.
44
Gia đình ông Diệp Văn C ơng, rồi gia đình cụ Hồ Tá
Bang cứ vun vào cho cậu Thành, nh ng cậu Thành lại
ch a chịu dừng lại một chỗ. Cậu nh con chim bằng còn
muốn cất cánh bay xa. Cậu Thành cũng th ơng cô Huệ
lắm. Tôi ghi lại chi tiết này vào cuốn sổ tay và bắt đầu t
giây phút ấy nung nấu một quyết tâm phải tìm cho ra
ng ời phụ nữ có tên là Lê Thị Huệ mà bà Thanh đã kể.
Sau giải phóng miền nam 1975, tôi đến Sa Đéc và gặp
đ ợc cụ Nguyễn Thành Mậu. Cụ Mậu là ng ời đứng ra tổ
chức xây lăng cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc. Cụ Mậu
cho tôi biết một chi tiết hết sức lý thú là nếu muốn tìm
tung tích bà Lê Thị Huệ hãy lên Sài Gòn tìm bà Hồ T
ờng Vân và ông Lê H ơng. Ông H ơng là một học giả thời
tr ớc từng làm tại một cơ quan văn hoá.