SKKN Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai

Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
I. ĐẶT VẤN ĐỀ;
Trong quá trình công tác, mỗi người thầy đều từng bước đúc kết cho mình
những kinh nghiệm bổ ích để nâng cao hiệu quả giảng dạy. Bản thân tôi cũng đã rất
để tâm đến việc rút ra các kinh nghiệm riêng cho mình về giảng dạy, công tác chủ
nhiệm Nhờ những kinh nghiệm đó, tôi đã dần khắc phục được những khó khăn,
những vướng mắc, những nhược điểm, để đạt được những thành công trong sự
nghiệp trồng người.
Có thể nói rằng, công tác chủ nhiệm lớp trong nhà trường phổ thông nói
chung và THPT Lê Lai hiện nay là công việc có khá nhiều khó khăn. Riêng ở
trường THPT Lê Lai, nhiều giáo viên đã né tránh công tác chủ nhiệm. Vì có lẽ đây
là một nhiệm vụ mà người thầy gặp nhiều bài toán khó khăn trong cách giáo dục
học sinh, nhất là những học sinh chưa tiến bộ. Hơn nữa xã hội ngày nay có nhiều
ảnh hưởng phức tạp đến học sinh, đội ngũ giáo viên bộ môn ít người để tâm đến
hoàn cảnh, tính cách của học sinh tất cả dồn cho trách nhiệm của chủ
nhiệm.Trong khi đó, bạo lực học đường đang là mối quan tâm không riêng của
ngành giáo dục, mà đã trở thành vấn đề cả xã hội đều phải lo lắng, trăn trở. Vấn đề
ngăn chặn bạo lực học đường được bàn đến trong cả phiên họp của Quốc Hội, các
trường học, được mọi giới quan tâm. Bất kỳ trường học nào, lớp học nào cũng đều
có không ít học sinh "CÁ BIỆT", thế nên chúng ta đã phải làm gì để giáo dục
những học sinh như thế? Áp dụng biện pháp nào để có thể giúp cho những học sinh
cá biệt dần trở thành những học sinh ngoan hơn, giúp các em phát triển toàn diện.
Bản thân tôi là một giáo viên sau nhiều năm làm công tác chủ nhiệm, tôi có rất
nhiều trăn trở trước vấn nạn học sinh chưa ngoan, học sinh cá biệt. Bản thân cũng
từng giúp không ít trường hợp học sinh chưa ngoan thành những học sinh đúng
mực đã trở thành những người có nhiều đóng góp cho xã hội và cũng chính những
em này, sau này đã trở về trường nhiều hơn, biết ơn Thầy Cô giáo cũ nhiều hơn.
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
1
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
Từ thực tế nêu trên, từ những kinh nghiệm trong công tác giáo dục học sinh

chưa ngoan, tôi xin đề xuất “Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại
trường THPT Lê Lai”. Đối tượng học sinh cá biệt có thể có ở bất kỳ cấp học
nào, lớp học nào, loại hình trường học nào và ở mỗi lứa tuổi, mỗi loại hình trường
học thì các em có sự khác nhau về yếu tố tâm, sinh lý, khác nhau về yếu tố môi
trường giáo dục, do thời gian ngắn hạn nên đề tài này chỉ giới hạn đối tượng là giáo
dục Học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai.
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
2
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
1.Cơ sở lý luận của vấn đề.
1.1.Thế nào là học sinh cá biệt?
Học sinh cá biệt có thể là:
• Học sinh có những hành vi chống đối vô lối với giáo viên.
• Học sinh có xu hướng giải quyết xung đột với bạn bè bằng vũ lực.
• Học sinh có những hành động kỳ quặc, khiến cho lớp học luôn trong trạng
thái bất ổn.
• Học sinh có thái độ xem thường bạn bè, thầy cô
• Học sinh thường xuyên ăn nói thô tục
• Học sinh thường xuyên không tham gia vào các hoạt động học tập của
lớp
1.2. Giáo viên chủ nhiệm với tâm lí học sinh
Sau nhiều năm làm công tác chủ nhiệm, tôi nhận thấy học sinh bây giờ thích
khuyên bảo nhẹ nhàng hơn là trách phạt. Giáo viên chủ nhiệm có “quyền lực” trong
tay nhưng không phải vì thế mà lúc nào cũng lạm dụng nó, phải biết khi nào cứng
rắn và khi nào mềm dẻo để xử lý các tình huống. Vì thế, ngoài năng lực chuyên
môn giáo viên chủ nhiệm còn là một nhà tâm lý, hiểu thấu đáo những suy nghĩ,
tâm tư của học trò. Nhiều lúc, giáo viên chủ nhiệm phải tự đặt mình vào vị thế của
học sinh để hiểu được hành vi và thái độ của các em với cương vị là người trong
cuộc. Và cũng có những lúc, giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò như một quan tòa

có lập luận sắc bén, biết cầm cân nảy mực và đặc biệt là phải quang minh chính đại,
không thiên vị một ai
Nếu trước đây học sinh rất thuần, chăm ngoan, luôn nghe lời thầy cô thì bây
giờ có nhiều em ngỗ ngược, luôn muốn tự khẳng định mình. Vì thế, một giáo viên
chủ nhiệm muốn hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình trước hết phải thực sự thương
yêu học sinh, coi các em như người thân của mình. Khi đã có tình yêu thương thì
người thầy sẽ hiểu và biết cách dạy học sinh, ngược lại các em quý mến giáo viên
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
3
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
của mình hơn. Chỉ khi tình yêu thương đặt đúng chỗ, học sinh mới cảm nhận được
tình cảm từ trái tim thầy cô. Nói cách khác, giữa thầy và trò luôn có sự đồng điệu
về tâm hồn.
Trên thực tế, cùng một học sinh cá biệt nhưng đối với thầy cô này thì em
chống đối còn với thầy cô khác lại phục tùng và nghe lời. Rõ ràng, điều quan trọng
không phải là học sinh đã phạm lỗi ra sao mà nằm ở chỗ các em đã nhìn thấy lỗi
của mình như thế nào? Làm được điều này chính là nhờ sự thu phục nhân tâm của
giáo viên chủ nhiệm.
2. Thực trạng của vấn đề học sinh cá biệt tại trường trung học phổ
thông Lê Lai
Trường trung học phổ thông Lê lai thuộc xã Kiên Thọ, huyện Ngọc Lặc, ngôi
trường được xây dựng gần đường Hồ Chí Minh. Học sinh phần lớn thuộc các xã
phía Nam như: Nguyệt Ấn, Phúc Thịnh, Phùng Minh, Phùng Giáo, Vân Am chủ
yếu học sinh là người dân tộc tiểu số, đi học phải ở trọ, học lực yếu, lại thích đua
đòi, ăn chơi, dễ bị lôi kéo vào cá tệ nạn xã hội. Do vậy nếu như các em không nhận
được sự dạy dỗ chỉ bảo tận tâm của cá thầy cô giáo và sự giáo dục sát sao của gia
đình thì các em rất dễ trở thành nhừng học sinh cá biệt. Đây là vấn đề mà cả hội
đồng giáo dục trường trung học phổ thông Lê Lai rất quan.
Vậy thì thực trạng này có nguyên do từ đâu ?
2.1. Nguyên nhân chủ quan

Đa số các em có hoàn cảnh khó khăn, thuộc đối tượng vùng 135, 30A, 116,
mặt khác sự quan tâm của gia đình chưa được thường xuyên, thậm chí bố, mẹ các
em phải đi nương, rẫy, đi làm ăn xa cả tháng, các em phải tự lo cuộc sống và học
tập cho mình như em Phạm Văn Khuyên, Lê Văn Long, Bùi khắc Điểm
Địa bàn cư trú rộng, đi lại khó khăn, nhiều em phải đi bộ từ 5 đến 10 km vì
không có đường quốc lộ như em Quyền Linh, Nguyễn văn Chiến, Em Đinh thị
Đạt ở tận xã Vân Am, Phùng Giáo phần nào ảnh hưởng đến sự chuyên cần đến
lớp của các em .
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
4
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
Một số học sinh có hoàn cảnh éo le, sống thiếu thốn tình cảm của bố, mẹ, có
em phải ở với ông bà do bố, mẹ ly dị nhau như em: Bùi Văn Thành, Lường Thị
Ngân, nên khi gặp những khó khăn trong cuộc sống các em thường lúng túng
không tự mình giải quyết được dẫn đến bế tắc, chán nản, ý thức chấp hành nội quy
của lớp, trường bị sao nhãng, thậm chí các em nóng nảy, thích gây sự với bạn bề,
dẫn tới đánh nhau và như vậy các em thường xuyên vi phạm lỗi nhiều lần và trở
thành học sinh cá biệt .
Một số em là người dân tộc thiểu số trình độ nhận thức hạn chế thói quen
sống tự do đã ăn sâu vào nhận thức vào nhận thức nên thường tự nghỉ học không
hoặc có lý do hoặc thường xuyên đi học chậm.
Đa số học sinh ở trường Trung học phổ thông Lê Lai học sinh có học lực
trung bình, thậm chí có cả học sinh học lực yếu, hạnh kiểm trung bình, chất lượng
đầu vào thấp, nhiều em chưa cố gắng trong học tập và rèn luyện.
Đội ngũ cán sự lớp chưa có kinh nghiệm, chưa năng động, sáng tạo trong
quản lý và chỉ đạo lớp, chưa xây dựng được nề nếp tự quản chưa tìm ra nhân tố
điển hình gương mẫu. Chưa có biện pháp tác động cụ thể và kịp thời với những
học sinh cá biệt
2.2. Nguyên nhân khách quan
Trong xã hội hiện nay không ít những cám dỗ đời thường đã làm cho các em

học sinh dễ bị sa ngã. Đặc biệt là các em ở lứa tuổi mới lớn các em dễ bắt chước,
học theo, đua đòi như: chơi game, ngồi ở các quán chát trên mạng intenet, thậm
chí còn tham gia vào các tệ nạn xã hội như bài bạc, mại dâm
Sự bùng nổ công nghệ thông tin bên cạnh mặt tích cực giúp các em có kiến
thức học tập sâu rộng, mặt khác lại tạo điều kiện cho các em nói dối thầy cô, gia
đình. Ví dụ Em Lê Văn Thành Lớp 12A 8 dùng điện thoại nhờ một người khác
đóng giả là bố, mẹ gọi điện đến cho giáo viên chủ nhiệm nói là con ốm, nhưng
thực ra là để đi vào quán đánh điện tử cả ngày
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
5
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
Bên cạnh đó vẫn còn không ít những phần tử xấu ngoài xã hội đã lôi kéo,
mua chuộc các em tham gia vào các tệ nạn như bài bạc, ma tuý, ăn trộm, mại dâm.
Tất cả chỉ vì ma lực của đồng tiền, và quan trọng nhất là do nhận thức của các em
đang còn nông cạn, gia đình, thầy cô giáo lại không quan tâm kịp thời đúng lúc
dẫn đến các em dễ bị sa ngã vào con đường xấu.
Trước những thực trạng trên trong quá trình bản thân tôi làm công tác chủ
nhiệm tại trường Trung học phổ thông Lê Lai, tôi rất băn khoăn, lo lắng, và luôn
luôn tự đặt câu hỏi cho mình: Nguyên nhân của thực trạng trên là do đâu? Do học
sinh? Do thầy cô giáo? Do xã hội ? và tôi đã nhận thức rõ vai trò của giáo viên
chủ nhiệm là vô cùng cần thiét để giải quyết thực trạng trên. Giáo viên chủ nhiệm
phải tìm ra biện pháp phù hợp, hiệu quả từng bước tháo nút cho những câu hỏi đặt
ra. Từ đó từng bước uốn nắn, dạy bảo các em, sống phải có nề nếp, kỉ cương, sống
có trách nhiệm với bản thân và xã hội, tự hoàn thiện mình để trở thành công dân có
ích cho xã hội. Năm học 2012-2013, tôi may mắn được Ban Giám hiệu nhà trường
phân công tiếp tục chủ nhiệm lớp 12A8. Đây là cơ hội để tôi áp dụng sáng kiến mà
mình đả ấp ủ ,dày công nghiên cứu trong suốt thời gian qua.
3. Các biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường Trung học phổ
thông Lê Lai.
3.1.Giáo viên chủ nhiệm phải nắm hiểu rõ từng học sinh .

Nắm vững học sinh là nhiệm vụ đầu tiên, tối cần thiết để đưa ra các biện
pháp giáo dục phù hợp. Là một công việc mà giáo viên chủ nhiệm phải bắt tay tìm
hiểu ngay từ đầu và thường xuyên trong suốt quá trình. Để làm được điều đó, giáo
viên chủ nhiệm cần phải phối hợp với nhiều lực lượng để tím hiểu, phải tham gia
nhiều hoạt động cùng học sinh để nắm bắt.
a. Tìm hiểu hoàn cảnh: Bất kỳ một học sinh nào, cho dù là học sinh bình
thường nhất đều có những hoàn cảnh và điều kiện gia đình không giống nhau. Kinh
nghiệm cho thấy: ở lứa tuổi các em cấp 3, vấn đề tiền bạc không phải là quan trọng
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
6
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
bậc nhất, với các em thì một gia đình hạnh phúc, yên ấm, vui vẻ chính là điều mà
các em cần nhất. Do vậy, giáo viên chủ nhiệm cần phải xác định em nào có một
gia đình chưa hoàn toàn hạnh phúc, thường xuyên có xung đột giữa các thành viên
trong gia đình Vì đó có thể là nguyên nhân khiến cho các em trở nên "chưa
ngoan" hoặc cũng có thể trở thành "tự kỷ" Đã có những gia đình trong đó, cha mẹ
đều là những người thành đạt nhưng con của họ lại là những học sinh bị gọi là "học
sinh cá biệt" do người cha và mẹ đi công tác liên tục, không có thời gian chăm sóc,
gần gũi con để con có thể tâm sự, trao đổi, để hỏi han tình hình học tập, vui chơi
của con. Những học sinh này thường sống với một người chăm sóc riêng hoặc
chung sống với ông, bà và các em sẽ cảm thấy thiếu đi bàn tay người mẹ, ánh mắt
người cha Người lớn chỉ biết đáp ứng đầy đủ, thậm chí là dư dả nhu cầu tiền bạc,
vật chất cho con và xem đây là điều kiện tiên quyết cho con học hành, thực sự thì
hành động này đã có thể vô tình đầy con của mình vào con đường lêu lỏng, ăn chơi
và trở thành học sinh cá biệt, đến lúc phát hiện được thì có thể đã muộn rồi. Cũng
có những gia đình, do xung đột giữa các thành viên trong gia đình diễn ra trước mắt
của các em, khiến cho các em trở nên cộc cằn, hoặc xấu hổ với bạn bè có những
hành vi bắt chước người lớn trong khi giải quyết các xung đột với các bạn cùng lớp
và như vậy, vô tình người lớn đã đẩy các em trở thành học sinh cá biệt. Đã có
trường hợp xung đột giữa Ông bà với Cha mẹ khiến cho các em mất lòng tin vào

đấng sinh thành và trở nên hỗn láo, khó bảo, thường xuyên dùng vũ lực nhằm giải
quyết các xung đột với bạn học. Cũng có trường hợp gia đình của các em quá khó
khăn, các em phải lo phụ giúp gia đình để kiếm sống và thời gian học bài của các
em ở nhà bị hạn chế, khiến sức học các em bị đuối dần, thế là các em trở thành học
sinh cá biệt Nếu như giáo viên chủ nhiệm nắm bắt được kịp thời hoàn cảnh sống
của học sinh, chắc chắn sẽ có biện pháp kết hợp với gia đình để cùng nhau đưa ra
các biện pháp giáo dục phù hợp hơn nhằm đưa học sinh trở lại chính mình
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
7
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
b. Tìm hiểu về tâm sinh lý của học sinh: Học sinh cấp 3, lứa tuổi 15-18 này
có nhiều biến đổi về tâm, sinh lý. Các em không còn là trẻ con để cần được vỗ về
chăm sóc, nhưng cũng chưa là người lớn để tự mình giải quyết mọi tình huống. Để
khẳng định mình, các em dễ có những hành xử bột phát, bất ngờ mà chính các em
cũng chưa ý thức một cách đầy đủ hậu quả sẽ đến. Vì vậy, một sự định hướng đúng
đắn để giúp các em hình thành tính cách của mình sau này, là điều hết sức quan
trọng khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường. Không chỉ truyền đạt kiến thức
trong học tập, các em cần được trao đổi mọi điều về chính bản thân, về những gì
chân - thiện - mỹ trong cuộc sống. Các em thường có những hành vi bắt chước một
cách thụ động với mọi người gần gũi với mình. Trong một ngày thì các em chỉ ở
trường học tối đa là 8 giờ, còn lại, các em sống trong môi trường gia đình, xã hội
xung quanh Có những em tập tành hút thuốc do thấy người lớn hút thuốc có
những em chửi thề, nói tục một cách vô thức, do đã quen nghe và cảm thấy như vậy
là hay, là sành điệu Nếu như giáo viên chủ nhiệm cập nhật kịp thời những thông
tin này từ nhiều phía thì học sinh sẽ cảm nhận Thầy Cô của mình không lạc hậu và
như vậy tiếng nói của Thầy Cô sẽ có ảnh hưởng hơn đối với các em. Các em sẽ
lắng nghe những phân tính của Thầy Cô, Thầy Cô sẽ có nhiều cơ hội giáo dục
hướng cho em phát triển tâm sinh lý phù hợp lứa tuổi.
c. Tìm hiểu mối quan hệ bạn bè: Những mối quan hệ trong lớp, ngoài lớp
cũng là điều mà Thầy Cô chúng ta cần quan tâm. Các em có thể tâm sự hàng giờ

với bạn mà không bao giờ hé nửa lời với Thầy Cô về một vấn đề nào đấy, một số
lớn các em học sinh xem bạn bè mình là chuyên gia tư vấn Bạn bè xấu, tốt ảnh
hưởng nhiều đến nhân cách của các em. Người xưa nói "Gần mực thì đen, gần đèn
thì sáng" điều này hoàn toàn không sai Vấn đề là ai sẽ đen? Ai sẽ sáng? thì Thầy
Cô phải can thiệp một cách tế nhị, đúng lúc, kịp thời Và nếu như Thầy Cô trở
thành người bạn của các em thì quả là không gì tốt hơn, điều này rất khó! Thầy Cô
có thể tạo môi trường cho các em sinh hoạt chung và từ đó nảy sinh tình bạn tốt,
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
8
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
hãy để cho các em phát triển tình bạn một cách tự do trong tầm kiểm soát chừng
mực của người lớn. Vấn đề này cần có sự phối hợp của gia đình và nhà trường một
cách chủ động.
d. Tìm hiểu năng lực học tập: Có những học sinh học giỏi toán, lý, hóa
nhưng lại kém Văn, Sử Có những học sinh rất giỏi ngoại ngữ và các môn xã hội
nhưng lại sợ Toán, Lý Hãy khơi dậy sự tự hào của các em với nhưng sở trường và
khuyến khích các em cố gắng đạt được những tiến bộ so với chính mình ở ngày
hôm qua "hãy đừng phạm sai lầm ngày hôm qua mình đã gặp" chính là chủ
trương mà tất cả học sinh đều phải thấm nhuần. Thầy Cô chủ nhiệm cần phải nắm
được học sinh của mình yếu môn nào, khi nào thì bắt đầu sa sút, để từ đó có biện
pháp thúc đẩy, phụ đạo kịp thời, không để học sinh có cảm giác bị bỏ rơi, không để
cho học sinh vì yếu một môn mà nản lòng rồi kéo theo bỏ học, trở thành cá biệt.
e. Tìm hiểu sở thích, năng khiếu: Hầu như mỗi học sinh nào đều có một
năng khiếu nhất định, năng khiếu này có thể do bẩm sinh, do rèn luyện, vấn đề của
người Thầy là thấy được năng khiếu ấy và phát huy sở trường của các em nhằm lấy
nó làm động lực kéo theo cho học sinh cố gắng hơn ở những mặt còn kém. Có
những học sinh thích lao động chân tay, khéo tay trong những hoạt động đòi hỏi sự
tỉ mỉ, nhưng lại học kém các môn cần sự tư duy. Có những học sinh thích văn nghệ,
ca múa hát có những học sinh thích thể thao, võ nghệ Hãy để cho các em có cơ
hội thể hiện mình với các bạn và như vậy các em sẽ trở nên nổi tiếng với các bạn,

đấy chính là động cơ thúc đẩy các em học tập tốt hơn nhằm không làm xấu đi hình
ảnh của mình với các bạn. Như vậy, tạo ra những hoạt động ngoại khóa, những
buổi sinh hoạt ngoài giờ lên lớp cũng chính là tạo ra những cơ hội cho các em có
thể thể hiện tài năng của minh, lấy lại sự tự tin với các bạn, khẳng định thế mạnh
của minh để từ đó các em được nhận sự khuyến khích của mọi người xung quanh,
các em sẽ cố gắng nhiều hơn ở các mặt còn yếu kém.
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
9
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
3.2. Giáo viên cần xác định nguyên nhân dẫn đến tình trạng học sinh cá biệt.
Sau khi đã thực hiện các bước tìm hiểu như trên, giáo viên sẽ phân tích và
xác định nguyên nhân làm cho học sinh trở thành cá biệt. Nguyên nhân đó có thể là
từ:
• Gia đình có mâu thuẫn, đổ vỡ, xung đột hoặc gia đình đang gặp khó khăn.
• Bản thân học kém một vài môn học nào đó, do mất căn bản
• Sự lôi kéo của bạn bè vào những hoạt động không thiết thực
• Một vài Thầy Cô nào đó có những hành động khiến cho các em mất lòng
tin Thông thường các nguyên nhân này đi chung với nhau, chứ không đơn thuần
riêng lẻ từng nguyên nhân. Thầy Cô phải tìm ra đâu là nguyên nhân chủ yếu:
• Có thể chỉ là một phút ham chơi trò chơi điện tử, học sinh ấy đã lỡ xài hết
tiền học phí, rồi dẫn đến lo sợ, bỏ học
• Có thể do hoàn cảnh khó khăn, các em phải đi làm thêm ban đêm, buổi
sáng mệt mỏi, buồn ngủ, không đủ sức theo học trong lớp.
• Có thể do buồn chuyện gia đình, cảm giác tự ti xuất hiện, các em cảm thấy
chán nản, mất phương hướng, tuyệt vọng,
Từ việc xác định được nguyên nhân chủ yếu, tôi tin rằng phần việc còn lại
hoàn toàn không khó khăn với một Thầy Cô tâm huyết với nghề, có tấm lòng yêu
thương các em nhằm giúp các em có thể khắc phục những khó khăn, thay đổi
được những suy nghĩ chưa đúng, để có thể trở thành những học sinh bình thường
như bao bạn khác.

3.3. Giáo viên chủ nhiệm chủ động phối hợp với các lực lượng giáo dục trong và
ngoài nhà trường.
a. Với Ban giám hiệu nhà trường và Hội đồng khen thưởng, kỉ luật của
nhà trường
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
10
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
Trong một số trường hợp đặc biệt, giáo viên chủ nhiệm cần phối hợp với
Ban giám hiệu nhà trường, để cùng nhau có biện pháp phối hợp giáo dục các em.
Chúng ta không nên tự tin cho rằng chỉ một mình thôi sẽ có đủ bản lĩnh cảm hóa,
giáo dục các em chưa ngoan, hậu quả sẽ khôn lường nếu như chúng ta rơi vào
trạng thái bất lực, khi đó sẽ là quá muộn để có thể sự phối hợp giáo dục các em này
và lúc này, chính chúng ta sẽ là người đẩy các em ra xa hơn môi trường giáo dục
phổ thông.
Nhằm giáo dục học sinh trên tinh thân dân chủ, công bằng, bản thân các em
học sinh nói chung và các em học sinh chưa ngoan nói riêng rất cần được khích lệ
kịp thời hay có thể là những biện pháp răn đe hợp lí. Mọi hình thức khen thưởng, kỉ
luật thiếu khách quan đều làm giảm sự nỗ lực phấn đấu của học sinh, thậm chí đưa
học sinh đến chỗ tự do vô kỉ luật hơn nữa. Chẳng hạn, khen thưởng không công
bằng sinh ra ganh tị, thối chí phấn đấu, suy nghĩ sai về nhà trường; Nương tay trước
những sai trái của học sinh, không đưa ra Hội đồng kỉ luật sẽ làm cho các em coi
thường mọi kỉ cương của nhà trường, tiếp tục thao túng làm ảnh hưởng xấu đến
những học sinh khác.
Chính từ những phân tích trên mà sự phối hợp với Ban giám hiệu và Hội
đồng khen thưởng, kỉ luật là rất quan trọng để giáo viên chủ nhiệm hoàn thành tốt
nhiệm vụ giáo dục học sinh của mình.
b.Với giáo viên bộ môn trên lớp.
Đây là một yêu cầu không thể thiếu, bởi giáo viên bộ môn là những giáo
viên có nhiều thời gian làm việc với các em, nên nắm được các em nhiều nhất,
thông qua họ chúng ta hiểu học sinh mình nhiều hơn cả về năng lực học tập, cả về ý

thức thái độ và họ cũng rất cần chúng ta tạo cho họ một môi trường học tập tốt nhất
trên cơ sở lớp có nề nếp, mỗi học sinh tích cực góp phần cho những tiết học tăng
thêm hứng thú và hiệu quả.
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
11
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
Trong năm học 2012-2013 bản thân tôi đã mời các thầy cô giáo bộ môn
dạy lớp 12 A8 mỗi tháng 1 lần , giống như hình thức giao ban cuối tháng, họp vào
tuần thư 4 của tháng đó, mục đích là để lắng nghe các thông tin phản hồi từ giáo
viên bộ môn về học sinh, nếu có trường hợp học trò nào đang còn mắc nhiều lỗi thì
giáo viên chủ nhiệm có biện pháp giáo dục kịp thời đối với các em.
c.Với hội phụ huynh học sinh
Cùng với nhà trường, các bậc phụ huynh học sinh thuộc những nghề nghiệp
khác nhau, trình độ hiểu biết xã hội, hoàn cảnh kinh tế khác nhau… nhưng là
những người có quan tâm lớn nhất, mong mỏi nhiều nhất sự tiến bộ của con em
mình khi đến trường học tập. Tuy nhiên, đối với phụ huynh của học sinh “cá biệt”,
khi tiếp xúc với họ, điều cần tránh là không nên gay gắt, dồn dập việc báo cáo và
phê bình con em họ, vì hơn ai hết họ đã từng nghe nhiều lời ca thán và đã biết rõ
con em mình. Điều đó sẽ không có tác dụng gì mà ngược lại làm mất đi ý nghĩa của
sự hợp tác, phối hợp giáo dục. Vì vậy, cần phải giao tiếp ở một góc độ cởi mở một
cách hết sức tâm lý và tế nhị nhưng chân tình, tạo cho phụ huynh học sinh một sự
tin tưởng, một tình cảm gần gũi, thân mật, một thái độ tận tâm hợp tác để giáo dục
con em họ trở thành người tốt.
3.4. Những yêu cầu không thể thiếu của một Giáo viên chủ nhiệm
Yêu cầu về phẩm chất: giáo viên chủ nhiệm cần có một nhận thức đúng đắn
và sâu sắc về vị trí, yêu cầu đối với chính bản thân mình và công việc. Không chỉ
trang bị cho mình những kiến thức cần thiết cho việc giảng dạy, những vốn sống
sâu sắc về con người, cuộc đời… người giáo viên chủ nhiệm còn cần phải rèn
luyện cho chính mình đạt những phẩm chất đạo đức có tính chuẩn mực để trên cơ
sở đó, mới có thể nhắc nhở, uốn nắn học sinh. Từ hành vi, ngôn ngữ, cách cư xử,

cách suy nghĩ, đánh giá những sự việc trong cuộc sống, những thói quen trong sinh
hoạt… tất cả luôn cần được người giáo viên chủ nhiệm tự xem xét, điều chỉnh để
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
12
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
có thể không ngừng hoàn thiện mình trong mắt học trò. Đơn giản một sự việc là,
khó có thể yêu cầu các em gọn gàng, ngăn nắp, sống đẹp nếu bản thân người giáo
viên chủ nhiệm chưa là một “hình mẫu” đối với các em. Cần nhận thức rõ, giáo
dục một con người là một quá trình không có điểm cuối cùng. Đó là công việc kéo
dài cả một đời người chứ không phải là chuyện của ngày một, ngày hai. Vì thế,
người Giáo viên chủ nhiệm không bao giờ được chủ quan, nóng vội. Một câu nói
vô tình, một trách phạt nôn nóng, một hành xử thiếu cân nhắc đôi khi gây tổn
thương và - biết đâu đó - các em sẽ mang theo vết thương kia thành một ám ảnh
khôn nguôi! Trước mọi sai lầm, vi phạm của học sinh, giáo viên chủ nhiệm cần
hết sức bình tĩnh, bao dung và độ lượng để xem xét, giải quyết, xử lý vấn đề. Với
một học sinh lười, một học sinh chưa ngoan… chúng ta không nên ảo tưởng là các
em sẽ tiến bộ ngay sau vài lần nhắc nhở hay xử phạt của giáo viên chủ nhiệm Có
khi, các em vẫn tiếp tục lười, tiếp tục phạm lỗi lầm với mức độ liên tục hơn,
nghiêm trọng hơn - như một cách thách thức, một cách khẳng định mình với bạn
bè, với thầy cô, với mọi người. Chính ở những khoảnh khắc này, người giáo viên
chủ nhiệm cần thể hiện rõ bản lĩnh và năng lực sư phạm - trong đó - có cả năng lực
"chịu đựng" của mình. Chịu đựng những vi phạm cố tình, những thách thức nông
nổi và chịu đựng cả những nỗi bực bội, tức giận đang phải dồn nén trong người.
Cần tạo được ở các em, trước hết là sự tôn trọng và sau đó là một sự gần gũi, cảm
thông.
Yêu cầu về kỹ năng: Một trong những kỹ năng quan trọng của người giáo
viên chủ nhiệm là nắm vững tâm lý học sinh. . Các em học sinh cấp 3 đang ở lứa
tuổi còn nhiều biến đổi tâm sinh lý. Không còn là trẻ con để cần được vỗ về chăm
sóc, nhưng cũng chưa là người lớn để tự mình giải quyết mọi tình huống. Để khẳng
định mình, các em dễ có những hành xử bột phát, bất ngờ mà chính các em cũng

chưa ý thức một cách đầy đủ hậu quả sẽ đến. Vì vậy, một sự định hướng đúng đắn
để giúp các em hình thành tính cách của mình sau này, là điều hết sức quan trọng
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
13
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường. Không chỉ truyền đạt kiến thức trong học
tập, các em cần được trao đổi mọi điều về chính bản thân, về những gì chân - thiện
- mỹ trong cuộc sống. Đằng sau tất cả mọi kiến thức, kỹ năng… cần trang bị và rèn
luyện,.
Ngoài những yêu cầu trên, còn một yêu cầu tuy không được đặt ra trong các
văn bản nhưng nó lại chi phối tất cả, đó chính là cái “tâm” của người giáo viên.
Không có một tấm lòng, mọi công việc sẽ chỉ là hình thức. Và như vậy, yêu thương
chăm sóc các em không chỉ là mệnh lệnh mà còn là một nhu cầu không thể thiếu
của trái tim người thầy cô giáo, đặc biệt là người giáo viên chủ nhiệm.
Chính tâm huyết và trách nhiệm sẽ giúp cho giáo viên chủ nhiệm có được
năng lực “cảm hóa” học sinh nói chung, học sinh “chưa ngoan” nói riêng. Đó là
năng lực gây ảnh hưởng trực tiếp của mình đến với học sinh về mặt tình cảm và ý
chí. Tâm huyết và trách nhiệm nằm trong nhân cách của người thầy giáo. Giáo viên
chủ nhiệm phải dùng nhân cách của mình để tác động vào học sinh, giáo dục các
em nên người. Đây chính là dùng nhân cách để giáo dục nhân cách .
Tóm lại, với những yêu cầu và biện pháp nêu trên, hy vọng rằng công tác
giáo dục học sinh “cá biệt” sẽ có những bước chuyển biến mới. Tuy nhiên việc giáo
dục nhân cách cho học sinh không thể thành công trong một sớm một chiều, bởi
giáo dục là cả một quá trình và không thể chỉ thực hiện bởi giáo viên chủ nhiệm,
BGH và các tổ chức đoàn thể trong trường. Chính vì vậy chỉ có sự gắn kết của các
bậc phụ huynh, các tổ chức xã hội cùng quan tâm ủng hộ nhà trường và tham gia
công tác giáo dục học sinh “cá biệt” mới có thể tin tưởng đạt được kết quả tích cực
và bền vững.
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
14

Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
4. Hiệu quả nghiên cứu
4.1. Kết quả chung.
Năm học
Duy trì
số lượng
HS
bỏ học
Lên lớp
thẳng
(Đổ TN)
HỌC LỰC HẠNH KIỂM
GIỎI KHÁ TB TỐT KHÁ
2010-2011
(Lớp 10A8 )
Trước khi
thực hiện
sáng kiến
100% 0 100% 0 26,6% 73,4% 66,6% 33,3%
2011-2012
(Lớp11A8
trước khi
thực hiện
sáng kiến
100% 0 100% 2,2% 33,3% 64,4% 77,7% 22,3%
2012-2013
(Lớp12A8)
Sau khi
thực hiện
sáng kiến

100% 0 100% 11,1% 37,8% 51,1% 100 % 0
4.2. Một số học sinh tiêu biểu:
1. Lê Văn Long: Đội 10, Phúc Long, Minh Tiến, Ngọc Lặc (lớp10A8; 11A8-
năm học 2010-2011): Từ một học sinh cá biệt, lưu ban của năm học 2008-2009, có
những biểu hiện bất cần, chán nản trong học tâp và có nguy cơ bỏ học chỉ sau
một thời gian ngắn, em trở thành học sinh bình thường, với năng khiếu văn nghệ
em đã có nhiều đóng góp cho tập thể lớp và đã để lại những ấn tượng rất đẹp cho
bạn bè và các thầy cô giáo bộ môn
2. Bàn Mạnh Thắng: Làng Ba Nhà, xã Vân Am, Huyện Ngọc Lăc (lớp 11;
12A8- năm học 2011-2013): Từ một học sinh có sức học rất yếu, cuối năm học lớp
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
15
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
10 em phải thi lên lớp nhưng với sự nổ lực, cố gắng của bản thân và sự động viên
của giáo viên chủ nhiệm em đã vươn lên với kết quả thật bất ngờ về mặt học tập:
Năm lớp 11: học sinh TB; năm học 12: học sinh Khá và đã thi đỗ ĐH khối C.
3. Nguyễn Văn Đông : Xã Minh Tiến, huyện Ngọc Lặc (lớp 11; 12A8- năm học
2011-2013): Từ học sinh cá biệt, ngỗ ngược của năm học lớp 10, dù được sinh ra
gia đình bố mẹ đều là công chức nhưng vì nhiều lí do nên năm học lớp 10 em
thường xuyên bỏ học, có thái độ thiếu tôn trọng giáo viên nhưng ở năm học 11,
em đã dần khắc phục và đã ý thức hơn trong học tập và rèn luyện hạnh kiểm.
4. Bùi Khắc Điểm: Làng Môn Tía , xã Nguyệt Ấn , Ngọc Lặc ( lớp 12A8- năm
học 2012-2013): Có thể nói đây là học sinh rất cá biệt, hồ sơ vi phạm của em đã
được lưu giữ đầy trong “sổ đen” của nhà trường ở năm học lớp 10,11.Về phía gia
đình đã hoàn toàn bất lực trong cách giáo dục và chỉ trong chờ từ phía nhà trường, .
Thật sự mà nói, lúc đầu, tôi nghỉ mình sẽ khó thành công với một học sinh như thế,
nhưng sau nhiều lần tiếp xúc với em tôi lại quyết tâm không thể bỏ cuộc, thế rồi
sau chỉ sau hai tuần ở HKI, em đã trở lại với lớp học như các em học sinh bình
thường khác, trong một số tiết học em còn tham gia phát biểu xây dựng bài và
cũng tham gia đầy đủ các hoạt động tập thể: Sinh hoạt cuối tuần, lao động trực

tuần, phong trào văn nghệ ở lớp
5. Lê Văn Đông: Làng Pheo, xã Nguyệt Ấn, huyện Ngọc Lặc Bản thân em có sức
học rất tốt, trong 2 năm học lớp 10, 11 và HKI của năm học 12 em đều đạt danh
hiệu HSTT với số điểm rất cao nhưng bước vào những tuần đầu của HHK II năm
học 12 em có những biểu hiện rất bất thường: Bỏ bê việc học, xa rời tập thể, bản
thân không làm chủ trước những suy nghĩ và hành động của mình, thậm chí em
còn dự tính bỏ học giữa chừng vì những lý do không chính đáng sau nhiều lần tâm
sự, tiếp xúc, tìm hiểu nguyên nhân và hoàn cảnh gia đình.Tôi nhận thấy đây là
trường hợp khá đặc biệt, bằng mọi cách phải giúp em sớm trở về với tập thể, trở về
với gia đình và bản thân em dù biết điều đó rất khó có thể làm được trong khoảng
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
16
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
thời gian ngắn và rồi, thời gian cũng như bản thân em không hề phụ tôi, chính
em đã tìm và đến tận nhà tôi để nói lời xin lỗi dù em biết rằng em đã đánh mất
chính em, đánh mất một khoảng thời gian cũng như một lượng kiến thức đáng quý
của năm học cuối cấp này và em cũng nhận ra rằng: “Dù thế nào đi nữa , lời xin
lỗi của em vẫn là không muộn phải không Cô” và chính tôi cũng nhận ra rằng, kể
từ lần “xin lỗi” ấy, em đã dần sự trở lại với chính bản thân em, em đã làm được
điều mà cả gia đình, bạn bè và bản thân tôi mong đợi.
Trên đây chỉ một vài học sinh tiêu biểu trong số nhiều em đã trở nên ngoan
hơn sau quá trình cảm hóa của bản thân tôi trong các năm học gần đây, tất nhiên để
có được sự thành công trên, tôi luôn ghi nhận sự phối hợp và hỗ trợ của Ban giám
hiệu nhà trường, các thầy cô giáo bộ môn, cùng với sự nỗ lực của bản thân các em
và sự quan tâm của các bậc phụ huynh và các tổ chức đoàn thể trong nhà trường.
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
17
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ:
1. Kết luận:

Trên đây là một vài kinh nghiệm nhằm giáo dục học sinh cá biệt tại trường
trung học phổ thông Lê Lai, mà tôi đã đúc kết được từ thực tiễn làm công tác chủ
nhiệm trong các năm qua Vấn đề giáo dục học sinh cá biệt trong nhà trường luôn
luôn là đề tài nóng hổi, được sự quan tâm của hầu hết Thầy Cô, đặc biệt là giáo
viên chủ nhiệm. Để có thể giáo dục tốt các em học sinh chưa ngoan, cần phải có sự
phối hợp cả gia đình, xã hội và nhà trường. Vai trò giáo dục của gia đình và xã hội
giữ vị trí quan trọng, tuy nhiên, vai trò giáo dục của nhà trường mang yếu tố quyết
định giúp các em có thể có những định hướng đúng đắn, để sau này trở thành
những người con hiếu thảo trong gia đình và người công dân có ích cho xã hội.
Về phía nhà trường, để làm tốt công tác giáo dục học sinh cá biệt, cần phải
có sự phối hợp đồng bộ giữa các lực lượng giáo dục và các đoàn thể.Trong đó,vai
trò của Thầy Cô chủ nhiệm là rất quan trọng. Trong lớp, Thầy Cô chủ nhiệm như là
cha mẹ của các em, có tiếng nói điều chỉnh kịp thời các hành vi chưa đúng của các
em, là tấm gương cho các em noi theo. Thầy Cô giáo dục các em không chỉ bằng
lời nói mà bằng cả hành động, cử chỉ, thái độ, tác phong hàng ngày Hãy cảm hóa,
giáo dục các em bằng cả tấm lòng của người Thầy, người cha, người chị, người
mẹ Hãy nhìn các em với ánh mắt nhìn về tương lai, không nên dựa vào các hành
vi nhất thời của các em mà đánh giá cả bản chất con người các em. Học sinh chúng
ta chỉ là những cành cây non, đang muốn vươn lên trở thành cành cây vững chắc,
hãy tạo điều kiện cho các em thể hiện mình, vươn lên nơi có ánh sáng vững bền,
hãy giáo dục các em bằng thái độ thân thiện và tích cực.Có thể nói rằng chỉ có
người giáo viên nào luôn ý thức sẽ cống hiến cả cuộc đời mình cho sự nghiệp đào
tạo và giáo dục thế hệ trẻ, lấy việc hy sinh phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ đào tạo
con người làm hạnh phúc cao cả của đời mình thì mới có thể thực hiện được chức
năng “người kỹ sư tâm hồn” một cách xứng đáng.
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
18
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
Cám ơn Thầy Cô đã bỏ thời gian để đọc qua đề tài này, mong rằng Thầy Cô
sẽ có nhiều ý kiến đóng góp để chúng ta cùng nhau hoàn thiện những kinh nghiệm

bổ ích nhằm giáo dục học sinh cá biệt, góp phần xây dựng nhà trường thành môi
trường giáo dục thân thiện tích cực, gíup các em phát triển toàn diện và bền vững
về nhân cách và trí tuệ.
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong tổ Sử - Địa - GDCD đã góp ý
để tôi hoàn thành đề tài này.
2. Kiến nghị
Ban thi đua của nhà truờng cần có kế họach hoạt động cụ thể và tích cực
hơn.
Nhà trường nên có kế họach khen thưởng kịp thời nhằm động viên các cá
nhân và tập thể lớp xuất sắc sau mỗi học kỳ, tránh tình trạng tổng kết sơ sài, lấy lệ
điều đó sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp đến niềm tin của các cá nhân và tập thể học
sinh về các đoàn thể giáo dục trong nhà trường.
Giáo viên chủ nhiệm lớp đóng vai trò rất lớn trong việc hình thành và phát
triển nhân cách học sinh thế tại sao lại không có các đợt chuyên đề để đào tạo giáo
viên chủ nhiệm lớp “chuyên nghiệp”?
Trên đây là một vài ý kiến của tôi trong quá trình giáo dục đạo đức học sinh
trong vai trò giáo viên chủ nhiệm lớp. Tôi rất mong nhận được sự góp ý quý báu
của Hội đồng xét duyệt sáng kiến kinh nghiệm cùng các đồng nghiệp.
Xin trân trọng cám ơn Hội đồng và các bạn đồng nghiệp đã dành thời gian để
đọc bài viết này của tôi.
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Thanh Hóa, ngày 25 tháng 05 năm 2013
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác.
(Ký và ghi rõ họ tên)
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
19
Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt tại trường THPT Lê Lai
Tài liệu tham khảo

1. Lê Minh Khuê; Phan Xuân Thành- Tâm huyết Nhà Giáo: NXB Giáo dục năm
2005.
2. Nhiều tác giả-Thưa Thầy: NXB Trẻ năm 2009.
3.Tạp chí Nghiên cứu giáo dục năm 2009-2010 số
4. Báo Giáo dục và thời đại.
5. Tâm lí học đại cương - Hà Nội 1995 - PGS. Nguyễn Quang Uẩn(chủ biên);
6. Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục - Hà Nội 1996 - PTS. Phạm Viết
Vượng;
*******************************************
Nguyễn Thị Dậu – GV Trường THPT Lê Lai – Ngọc Lặc Thanh Hóa
20