Vận dụng một số kỹ thuật dạy học tích cực để nâng cao chất lượngtrong dạy học Văn 6

Vận dụng một số kỹ thuật dạy học tích cực để
nâng cao chất lượngtrong dạy học Văn 6
1. Vấn đề đặt ra:
Trong trường phổ thông hiện nay, việc sử dụng kĩ
thuật dạy học mới giáo viên cần vận dụng hiệu quả
các kĩ thuật dạy học hiện có theo quan điểm dạy học
tích cực kết hợp với các kĩ thuật dạy học hiện đại.
Nếu trước đây giáo viên giảng cho hay bình cho
giỏi –Giáo viên là “chủ thể”của hoạt động thì giờ
đây bằng “kĩ thuật tia chớp”, “kĩ thuật mảnh ghép”,
“kĩ thuật khăn phủ bàn”, “kĩ thuật bản đồ tư
duy”,học sinh tự hình thành kiến thức bài học –
Học sinh là “chủ thể”của hoạt động học tập.
Hiện nay trong giờ học Ngữ văn nói chung và phân
môn Văn nói riêng, thực chất là học sinh hoạt động
theo đặc trưng của môn học, học sinh được cuốn hút
vào những hoạt động học
tập do giáo viên tổ chức chỉ đạo, chủ động khám
phá kiến thức văn chương, có kỹ năng làm
việc độc lập, hợp tác để cùng nhau giải quyết những
vấn đề mà giáo viên đặt ra. Người học giữ vai trò
“trung tâm”tích cực, chủ động trong quá trình học
tập.Kĩ thuật dạy học tích cực có nhiều kĩ thuật khác
nhau. Môn Ngữ văn, ở mỗi phân môn có các kĩ
thuật đặc thù riêng. Ở đây chúng tôi chỉ nói đến một
số kĩ thuật dạyhọc tích cực có thể vận dụng dạy
phần Văn trong chương trình môn Ngữ văn THCS,
đó là:
Kĩ thuật tia chớp.
Kĩ thuật mảnh ghép.
Kĩ thuật khăn phủ bàn.

Kĩ thuật bản đồ tư duy.
2. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu:
Học sinh khối 6
Thời gian:
-Giai đoạn 1: Từ 05/09/2011 đến giữa học kỳ I.
-Giai đoạn 2: Từ giữa học kỳ I đến cuối học kỳ I.
-Giai đoạn 3: Từ cuối học kỳ I đến giữa học kỳ II.
Đối tượng nghiên cứu: Cách thức vận dụng một số
kĩ thuật dạy học tích cực để nâng
cao chất lượng trong dạy học Văn 6 trường Trung
học cơ sở Lộc Ninh.
3. Giải pháp và chứng minh vấn đề đặt ra:
a. Kĩ thuật tia chớp:
Kĩ thuật tia chớp là một kỹ thuật huy động sự tham
gia của các thành viên đối với một
câu hỏi nào đó, hoặc thu thông tin phản hồi nhằmcải
thiện tình trạng giao tiếp và không khí
học tập trong lớp, thông qua việc các thành viên lần
lượt nêu ngắn gọn và nhanh chóng (1-2
câu nhanh như tia chớp) ý kiến của mình về một câu
hỏi hoặc tình trạng vấn đề. Giáo viên
cùng học sinh thảo luận, nhận xét, đánh giá, đưa ra
kết luận đúng nhất, phân tích bình luận ý
kiến đó.
* Phương pháp đọc sáng tạo: Đọc sáng tạo là
phương pháp đặc biệt quan trọng đối
với phân môn Văn. Đọc diễn cảm chỉ là một phần
của đọc sáng tạo. Nó không chỉ là đọc
(thật hay, thật ấn tượng) thuần tuý của giáo viên mà
bao gồm sự tổ chức hướng dẫn cho

học sinh có vận động kết hợp với tư duy logic, tình
cảm giọng đọc và thậm chí cả điệu bộ
nhằm giúp học sinh có thể nhập vai, tái tạo lại hình
tượng nghệ thuật, hiểu tác giả, hiểu giá
trị nộ i dung, nghệ thuật của văn bản một cách
chuẩn xác.
Những điều cần lưu ý khi vận dụng kĩ thuật tia
chớp:
Khi vận dụng kĩ thuật tia chớp, câu hỏi đặt ra phải
nhằm tới hiệu quả câu trả lời. Giáo
viên cần chuẩn bị, làm chủ kiến thức mới dẫn dắt
tốt, phát huy được tính tích cực của học
sinh.
Câu hỏi đặt ra phải khuyến khích được tất cả học
sinh trong lớp suy nghĩ, giáo viên
cần tỏ ra hài lòng về kết quả làm việc của học sinh.
Giáo viên cần thận trọng khi chọn câu hỏi, nêu vấn
đề sao cho vừa sức với học sinh
để các em không mất lòng tin, không chán nản ở
những lần học tiếp theo.
Khi dạy tác phẩm văn chương, giáo viên nên chọn
vấn đề có khả năng gây ra sự đa
dạng trong cách nhận thức, cảm thụ để học sinh suy
nghĩ, kích thích được suy nghĩ tìm tòi
của mỗi cá nhân học sinh.
* Kĩ thuật mảnh ghép: Kĩ thuật mảnh ghép là kĩ
thuật tổ chức các hoạt động học tập
hợp tác kết hợp giữa cá nhân, nhóm và liên kết giữa
các nhóm nhằm giải quyết một nhiệm
vụ phức hợp, kích thích sự tham gia tích cực của

học sinh, nâng cao vai trò của cá nhân
trong quá trình hợp tác (không chỉ nhận thức hoàn
thành nhiệm vụ ở vòng 1 mà còn phải
truy ền đạt kết quả và hoàn thành nhiệm vụ ở vòng
2), tăng cường tính độc lập, trách nhiệm
học tập của mỗi cá nhân.
Kĩ thuật mảnh ghép được tiến hành như sau:
Vòng 1: Nhóm chuyên gia.
Lớp học sẽ được chia thành các nhóm (khoảng từ 3
-6 người), mỗi nhóm được giao
một nhiệm vụ (ví dụ: nhóm 1: nhiệm vụ A; nhóm 2:
nhiệm vụ B; nhóm 3: nhiệm vụ C).
Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong khoảng vài
phút, suy nghĩ về câu hỏ i, chủ đề và ghi lại
những ý kiến của mình (đảm bảo mỗi thành viên
trong nhóm đều trả lời được tất cả các câu
hỏi trong nhiệm vụ được giao, trình bày được kết
quả câu trả lời của nhóm và trở thành
chuyên gia của lĩnh vực đã tìm hiểu và có khả năng
trình bày lại câu trả lời của nhóm ở
vòng 2).
Vòng 2: Nhóm mảnh ghép.
Hình thành nhóm mới khoảng từ 3 -6 người (bao
gồm 1 -2 người từ nhóm 1; 1 -2 từ
nhóm 2; 1 -2 người từ nhóm 3…), gọi là nhóm
mảnh ghép.
Các câu hỏi và câu trả lời của vòng 1 được các
thành viên trong nhóm mới chia sẻ đầy
đủ với nhau. Khi mọi thành viên trong nhóm mới
đều hiểu được tất cả nội dung ở vòng 1

thì nhiệm vụ mới sẽ được giao cho các nhóm để giải
quyết (lưu ý nhiệm vụ mới này phải
gắn liền với kiến thức thu được ở vòng 1). Các
nhóm mới thực hiện nhiệm vụ, trình bày kết
quả vòng 2.
Tuy nhiên để đảm bảo cho kĩ thuật mảnh ghép thực
hiện theo quan điểm đổi mới
hiện nay thì khi v ận dụng cần lưu ý:
Nội dung của các chủ đề nhỏ phải có sự liên quan
gắn kết chặt chẽ với nhau.
Đảm bảotất cả mọi học sinh đều hiểu rõ, có khả
năng hoàn thành nhiệm vụ và có khả
năng trình bày lại kết quả thảo luận của nhóm.
Nhóm mảnh ghép cần đảm bảo có đủ thành viên của
các nhóm chuy ên sâu.
Các học sinh phải lắp ghép các mảng kiến thức
thành một “bức tranh”tổng thể.
Nhiệm vụ mới được giao cho nhóm mảnh ghép phải
mang tính khái quát, tổng hợp
các nội dung kiến thức đã nắm được từ các nhóm
chuyên sâu.
Trong khi các nhóm chuyên sâu, nhóm mảnh ghép
làm việc giáo viên cần quan sát, hỗ
trợ kịp thời để đảm bảo thời gian quy định.
* Kĩ thuật khăn phủ bàn:
Kĩ thuật khăn phủ bàn là kĩ thuật tổ chức hoạt động
mang tính hợp tác kết hợp giữa
hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm nhằm kích
thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực học
1 1 1

2
2 2 3 3 3
1 1 1
2
2 2 3 3 3
tập, tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá
nhân học sinh, phát triển mô hình có sự
tương tác giữa học sinh với học sinh.
Qui trình thực hiện kĩ thuật khăn phủ bàn cụ thể như
sau:
Giai đoạn học sinh hoạt động độc lập:Chia học sinh
thành các nhóm (6 hoặc 8
người/nhóm, tuỳ vào số lượng học sinh trong lớp
mà giáo viên chia nhóm cho phù hợp),
giao nhiệm vụ thảo luận và phát cho mỗi nhóm một
tờ giấy A
0, chia giấy A
0thành các
phần, gồm phần chính giữa và các phần xung
quanhmỗi người ngồi vào vị trí như hình vẽ
minh họa, tậptrung vào câu hỏi (hoặc chủ đề), viết
câu trả lời hoặc ý kiến (về chủ đề) vào
ô mang số của mình, mỗi cá nhân làm việc độc lập
trong khoảng vài phút.
Giai đoạn học sinh hoạt động tương tác:Kết thúc
thời gian làm việc cá nhân, các
thành viên chia sẻ, thảoluận và thống nhất các câu
trả lời, viết những ý kiến chung của cả
nhóm vào ô giữa tấm khăn trải bàn.
Một số lưu ý khi tổ chức dạy học theo kĩ thuật khăn

phủ bàn:
Câu hỏi thảo luận phải là câu hỏi mở, chính xác, rõ
ràng, hợp lí, câu hỏi phải dựa trên
thông tin mình muốn biết về một vấn đề cụ thể.
Đặt câu hỏi phải mang tính thách thức nhằm kích
thích tư duy cho học sinh.
Tuyên dương câu trả lời đúng, khuyến khích sự nổ
lực của học sinh khi trả lời sai,
giảm thiểu sự chê trách đối với nhóm (cá nhân) trả
lờisai hoặc chưa hoàn thành tốt nhiệm
vụ được giao.
Trong trường hợp số học sinh trong nhóm quá đông,
không đủ chỗ trên “khăn phủ
bàn”, giáo viên phát cho học sinh những phiếu học
tập để học sinh ghi ý kiến cá nhân, sau
đó đính vào phần xung quanh “khăn phủ
bàn”(những ý kiến trùng nhau có thể đính chồng
lên nhau).
Trong quá trình thảo luận thống nhất ý kiến, đính ý
kiến thống nhất vào giữa “khăn
phủ bàn”.
Những ý kiến không thống nhất cá nhân có quyền
bảo lưu và được giữ lại ở phần
xung quanh “khăn phủ bàn”.
Viết
ý
kiến
cá
nhân
4

Viết ý kiến cá nhân
Viết
ý
kiến
cá
2
Viết ý kiến cá nhân
1
3
Ý kiến chung của cả
nhóm về chủ đề
* Kĩ thuật bản đồ tư duy: Bản đồ tư duy (còn gọi là
bản đồ khái niệm, sơ đồ tư duy,
lược đồ tư duy) là hình thức ghi chép nhằm tìm tòi,
đào sâu, mở rộng một ý tưởng, hệ
thống hoá một chủ đề hay một mạch kiến thức bằng
cách kết hợp sử dụng đồng thời hình
ảnh, đường nét, màu sắc, chữ viết với sự tư duy tích
cực. Lược đồ tư duy có thể được viết
trên giấy, trên bản trong hay thực hiện trên máy
tính.
Qui trình thực hiện:
Viết tên chủ đề ở trung tâm, hay vẽ một hình ảnh
phản ánh chủ đề.
Từ chủ đề trung tâm, vẽ các nhánh chính. Trên mỗi
nhánh chính viết một khái niệm
phản ánh một nội dung lớn của chủ đề (viết bằng
chữ in hoa). Nhánh và chữ viết trên đó
được vẽ và viết cùng một màu. Nhánh chính đó
được nối với chủ đề trung tâm. Chỉ sử

dụng các thuật ngữ quan trọng để viết trên các
nhánh.
Từ mỗi nhánh chính vẽ tiếp các nhánh phụ để viết
tiếp những nội dung thuộc nhánh
chính đó. Các chữ trên nhánh phụ được viết bằng
chữ in thường.
Tiếp tục như vậy ở các tầng phụ tiếp theo.
4. Hiệu quả đem lại:
Qua vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực nêu trên
vào quá trình dạy học Văn, chúng
tôi nhận thấy chất lượng dạy và học được nâng cao
rõ rệt. Học sinh tích cực, độc lập, sáng
tạo, ý thức được tầm quan trọng của môn Ngữ văn,
hứng thú học tập, tích cực chủ động
tham gia thảo luận,tranh luận xây dựng bài, lớp học
sôi nổi, hình thành tốt kỹ năng làm
việc độc lập, làm việc theo nhóm. Từ đó phát huy tư
duy sáng tạo và giáo dục tư tưởng
quan điểm đúng đắn cho học sinh. Dạy học theo
hướng đổi mới sẽ huy động được năng
lực, nghệ thuật sưphạm của giáo viên.
5. Khả năng áp dụng cho đến thời điểm hiện tại:
5.1 Về tính mới và tính sáng tạo:
Thực hiện đề tài “Vận dụng một số kĩ thuật dạy học
tích cực để nâng cao chất lượng
trong dạy học Văn 6” là xuất phát từ mục tiêu đổi
mới kĩ thuật giáo dục. Chúng tôi mong
muốn phát huy hiệu quả các kĩ thuật dạy học tích
cực đặc thù của phân môn Văn như: kĩ
thuật tia chớp, kĩ thuật mảnh ghép, kĩ thuật khăn

phủ bàn, kĩ thuật bản đồ tư duy.
Tóm lại“Vận dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực
để nâng cao chất lượng trong dạy
học Văn 6” là từng bước rèn luy ện năng lực văn
chương ở học sinh, giúp các em thấy được
cái hay của Văn học, cái đẹp của đời. Từ đó yêu
thích bộ môn Ngữ văn và có niềm vui,
hứng thú, y êu thích học Văn. Như vậy, các kĩ thuật
dạy học nêu trên không chỉ phát huy
được tính tích cực của học sinh mà còn nâng cao
chất lượng dạy học nói chung và dạy học
Văn nói riêng trong nhà trường hiện nay.
5.2 Hiệu quả xã hội:
Vận dụng các kỹ thuật tích cực nêu trên vào trong
quá trình dạy học Văn tôi nhận
thấy chất lượng môn Ngữ văn được nâng cao, đó
cũng là tiền đề để nâng cao chất lượng ở
các môn học khác, đặc biệt là đào tạo cho đất nước
những thế hệ học sinh không chỉ thành
thục về kỹ năng mà còn giàu có về cảm xúc, biết
vươn tới Chân-Thiện-Mĩ
Trong sự nghiệp giáo dục, đổi mới kĩ thuật, đặc biệt
là kĩ thuật dạy học tích cực là
khâu quan trọng, bởi đó là biện pháp nâng cao chất
lượng giáo dục, làm thay đổi vai trò
của người dạy và người học. Học sinh được đặt vào
vị trí trung tâm, phải tích cực tư duy,
tự lực tìm tòi chiếm lĩnh kiến thức.
Bản thân tôi luôn tạo điều kiện và cơ hội cho học
sinh được tham gia chiếm lĩnh tri

thức, nhu cầu hành động và thái độ tự tin trong học
tập, tạo cho học sinh tích cực tư duy,
say mê học tập, yêu thích bộ môn, hoàn thiện năng
lực văn chương, hình thành ở các em
thái độ học tập đúng đắn.
5.3 Về triển vọng áp dụng và triển khai:
Các kĩ thuật trên không chỉ áp dụng cho việc dạy
học phần Văn ở trường THCS Lộc
Ninh mà còn có thể nhân rộng cho tất cả các trường
THCS trong huyện, trong tỉnh.