Tình hình cho vay vốn đối với hộ sản xuất tại Ngân Hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn chi nhánh Huyện Giồng Riềng

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP

TÌNH HÌNH CHO VAY VỐN ĐỐI VỚI
HỘ SẢN XUẤT
TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN
NÔNG THÔN CHI NHÁNH HUYỆN GIỒNG RIỀNG TỈNH
KIÊN GIANG

Â

Giáo viên hướng dẫn:

Sinh viên thực hiện:

ĐÀM THỊ PHONG BA

NGƠ BÍCH CHĂM

i


MSSV: 4043403
Lớp: Tài Chính 2- K30

Cần Thơ – 2008

LỜI CẢM TẠ


Kết thúc khóa học là khép lại những tháng ngày miệt mài trên giảng đường đại
học. Ở nơi ấy có biết bao kỉ niệm khó qn về hình ảnh ngơi trường quen thuộc, thầy
cô, bè bạn…Tất cả sẽ động lại trong em thành một hồi ức tốt đẹp nhất.
Nhân đây em xin chân thành cám ơn quý Thầy Cô trường Đại học Cần Thơ, đặc
biệt là Thầy Cô khoa Kinh Tế - Quản trị kinh doanh đã khơng quản khó khăn vất vả
trang bị cho đàn em thân yêu của mình một kiến thức thật hữu ích.
Lịng biết ơn vơ hạn xin gửi đến Cô Đàm Thị Phong Ba, tuy bận nhiều cơng
việc nhưng Cơ đã trực tiếp tận tình hướng dẫn em hoàn thành Luận văn tốt nghiệp.
Bên cạnh đó em cũng xin chân thành cảm ơn tấc cả anh chị đang làm việc tại
NHNo & PTNT chi nhánh Huyện Giồng Riềng đã hướng dẫn giúp đỡ em trong q
trình thực tập để hồn thành đề tài tốt nghiệp của mình.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng cho bản thân nhưng do thời gian có hạn và hiểu
biết thực tế của em còn hạn chế nên Luận văn tốt nghiệp khơng tránh khỏi những
thiếu sót. Rất mong Thầy cơ, các anh chị góp ý để luận văn được hồn thiện hơn.
Em xin kính chúc Thầy cơ, các anh chị luôn dồi dào sức khỏe, công tác tốt.
Chân thành cảm ơn!
SVTH: Ngơ Bích Chăm

ii


LỜI CAM ĐOAN

Em xin cam đoan rằng đề tài này là do chính em thực hiện, các số liệu thu
thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất cứ
đề tài nhiên cứu khoa học nào.

Ngày ...... tháng …… năm ……
Sinh viên thực hiện

Ngơ Bích Chăm

iii


NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
Ngày …… tháng …… năm ……
GIÁM ĐỐC

iv


NHẬN XÉTCỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
Ngày …… tháng …… năm ……
Giáo viên hướng dẫn

v


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
Ngày …… tháng …… năm ……
Giáo viên phản biện

vi


MỤC LỤC
Trang
Chương 1:

Chương 1...........................................................................................................1
GIỚI THIỆU......................................................................................................1
1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI...........................................................................1
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU....................................................................2
1.2.1 Mục tiêu chung.................................................................................2
1.2.2 Mục tiêu cụ thể.................................................................................2
1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU......................................................................2
1.4 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.................................................................2
1.5 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU........................................................................2
Chương 2...........................................................................................................4
PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.....................4
2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN.........................................................................4
2.1.1 Hộ sản xuất và sự cần thiết phải phát triển kinh tế hộ sản xuất.......4
2.1.2 Một số lý luận cơ bản về tín dụng....................................................4
2.1.2.1 các khái niệm...................................................................................4

2.1.2.2 Vai trị của tín dụng:........................................................................5
2.1.2.3 Chức năng của tín dụng:..................................................................5
2.1.2.4 Thời hạn tín dụng:...........................................................................6
2.1.2.5 Lãi suất tín dụng: ............................................................................6
2.1.2.6 Rủi ro tín dụng:................................................................................7

2.1.3 Vai trị của tín dụng trong việc phát triển nông nghiệp nông thôn...7
2.1.4 Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng............10
2.1.4.1 Nợ quá hạn.....................................................................................10
2.1.4.2 Chỉ số dư nợ trên vốn huy động....................................................10
2.1.4.3 Tỷ lệ nợ quá hạn............................................................................10
2.1.4.4 Chỉ tiêu vòng quay vốn tín dụng....................................................11
2.1.4.5 Hệ số thu nợ...................................................................................11
2.1.4.6 Chỉ tiêu lợi nhuận..........................................................................11

2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.........................................................11
2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu.........................................................12
2.2.2 Phương pháp phân tích số liệu.......................................................12
2.2.3 Phương pháp phân tích nhân tố ảnh hưởng....................................12
Chương 3.........................................................................................................13
THỰC TRẠNG VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ................13
3.1 KHÁI QUÁT VỀ NHNo & PTNT HUYỆN GIỒNG RIỀNG..............13
vii


3.1.1 Vài nét về Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn (NHNo
& PTNT) chi nhánh Huyện Giồng Riềng................................................13
3.1.1.1 Khái quát về NHNo & PTNT .......................................................14
3.1.1.2 NHNo & PTNT chi nhánh Huyện Giồng Riềng............................14

3.1.2 Cơ cấu tổ chức................................................................................14
3.1.2.1 Sơ đồ cơ cấu tổ chức.....................................................................15
3.1.2.2 Chức năng, nhiệm vụ của từng bộ phận........................................15

3.1.3 Các hoạt động chính của Ngân hàng..............................................16
3.1.3.1 Huy động vốn................................................................................16
3.1.3.2 Các hoạt động cho vay và bảo lãnh...............................................17
3.1.3.3 Dịch vụ kế toán và ngân quỹ.........................................................17

3.1.4 Một số quy định về chính sách tín dụng của NHNN & PTNT chi
nhánh Huyện Giồng Riềng......................................................................17
3.1.4.1 Đối tượng cho vay.........................................................................17
3.1.4.2 Nguyên tắc cho vay ......................................................................17
3. 1.4.3 Điều kiện cho vay.........................................................................18
3. 1.4.4 Giới hạn cho vay ..........................................................................18
3. 1.4.5 Thời hạn cho vay..........................................................................19
3. 1.4.6 Phương thức cho vay....................................................................19
3. 1.4.7 Lãi suất cho vay............................................................................19
3. 1.4.8 Quy trình nghiệp vụ cho vay........................................................19

3.2 THỰC TRẠNG VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI
NGÂN HÀNG.............................................................................................21
3.2.1 Thực trạng và hiệu quả hoạt động..................................................21
3.2.1.1 Thực trạng......................................................................................21

3.2.2 Thuận lợi và khó khăn....................................................................32
3.2.2.1 Thuận lợi........................................................................................32
3.2.2.2 Khó khăn........................................................................................32

3.2.3 Phương hướng hoạt động kinh doanh của Ngân hàng trong năm

2008.........................................................................................................33
Chương 4.........................................................................................................34
PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH CHO VAY VỐN ĐỐI VỚI HỘ SẢN XUẤT TẠI
NHNo & PTNT CHI NHÁNH HUYỆN GIỒNG RIỀNG..............................35
4.1 NHU CẦU VỐN CỦA HỘ SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP VÀ KHẢ
NĂNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU VỐN CỦA NHNo & PTNT CHI NHÁNH
HUYỆN GIỒNG RIỀNG............................................................................35
4.2 PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH CHO VAY ................................................36
4.2.1 Doanh số cho vay ngắn hạn hộ sản xuất nông nghiệp....................37
viii


4.2.2 Doanh số cho vay trung hạn hộ sản xuất nơng nghiệp...................40
4.3 TÌNH HÌNH THU NỢ..........................................................................41
4.3.1 Doanh số thu nợ ngắn hạn HSX nông nghiệp (xem bảng 7 trang 43)
.................................................................................................................41
4.3.2 Doanh số thu nợ trung hạn hộ sản xuất nông nghiệp.....................44
4.4 TÌNH HÌNH DƯ NỢ ............................................................................45
4.4.1 Dư nợ ngắn hạn hộ sản xuất nông nghiệp (xem bảng 9 trang 47 ).45
4.4.2 Dư nợ trung hạn hộ sản xuất nông nghiệp......................................48
4.5 TÌNH HÌNH NỢ QUÁ HẠN................................................................48
4.5.1 Nợ quá hạn ngắn hạn hộ sản xuất...................................................49
4.5.2 Nợ quá hạn trung hạn hộ sản xuất..................................................52
4.7 PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG
TÍN DỤNG HỘ SẢN XUẤT THEO THỜI GIAN.....................................53
4.7.1 Các nhân tố ảnh hưởng đến doanh số cho vay...............................53
4.7.1.1 Các nhân tố ảnh hưởng đến doanh số cho vay năm 2005 so với năm
2006...........................................................................................................53
Q = Q06 - Q05 = Σa06b06 – Σa05b05 = [(2,7 x38.183,5 ) + (1,5 x 3.684)]
– ................................................................................................................53

[(2,5 x 29.275,5) + (1,7 x 3.584,5)] =29.340 triệu đồng............................53
4.7.1.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến doanh số cho vay năm 2007 so với năm
2006...........................................................................................................54

4.7.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến doanh số thu nợ..................................56
4.7.2.1 Các nhân tố ảnh hưởng đến doanh số thu nợ năm 2006 so với năm
2005...........................................................................................................56
4.7.1.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến doanh số thu nợ năm 2007 so với năm
2006...........................................................................................................57

4.7.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến dư nợ .................................................58
4.7.3.1 Các nhân tố ảnh hưởng đến dư nợ năm 2006 so với năm 2005....59
4.7.3.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến dư nợ năm 2007 so với năm 2006....60

4.7.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến nợ quá hạn.........................................61
4.7.4.1 Các nhân tố ảnh hưởng đến nợ quá hạn năm 2006 so với năm 200561
4.7.4.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến nợ quá năm 2007 so với năm 2006...62

4.6 ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ CHO VAY CỦA NHNo & PTNT CHI
NHÁNH HUYỆN GIỒNG RIỀNG QUA 3 NĂM 2005 – 2007................64
Chương 5.........................................................................................................66
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY ......................66
HỘ SẢN XUẤT TẠI NHNo & PTNT CHI NHÁNH ..................................66
HUYỆN GIỒNG RIỀNG................................................................................66
5.1 BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN ...............67
ix


5.2 BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY.............................68
5.3 BIỆN PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG

.....................................................................................................................70
Chương 6.........................................................................................................73
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.........................................................................73
6.1 KẾT LUẬN...........................................................................................73
6.2 KIẾN NGHỊ..........................................................................................74
6.2.1 Đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam .......................................74
6.2.2 Đối với Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Việt
Nam.........................................................................................................74
6.2.3 Đối với các bộ ngành có liên quan.................................................75
6.2.4 Đối với Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn chi
nhánh Huyện Giồng Riềng......................................................................75
TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................77

x


DANH MỤC BIỂU BẢNG
Trang
Bảng 1:Tình Bảng nguồn vốn của Ngân hàng qua 3 năm 2005-2007................23
Bảng 2:Tình Bảng cho vay chung......................................................................25
Bảng 3:Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng
qua 3 năm 2005-2007 .........................................................................................31
Bảng 4: Nhu cầu vốn của hộ sản xuất và khả năng đáp ứng nhu cầu vốn của NHNo
& PTNT chi nhánh Huyện Giồng Riềng.............................................................35
Bảng 5: Doanh số cho vay ngắn hạn đối với HSX qua 3 năm 2005-2007........38
Bảng 6: Doanh số cho vay trung hạn đối với HSX qua 3 năm 2005-2007 .......40
Bảng 7: Doanh số thu nợ ngắn hạn đối với HSX qua 3 năm 2005-2007..........43
Bảng 8: Doanh số thu nợ trung hạn đối với HSX qua 3 năm 2005-2007..........44
Bảng 9: Dư nợ ngắn hạn đối với với HSX qua 3 năm 2005-2007.....................47
Bảng 10: Dư nợ trung hạn đối với HSX qua 3 năm 2005-2007.........................48

Bảng 11: Nợ quá hạn ngắn hạn đối với HSX qua 3 năm 2005-2007.................51
Bảng 12: Nợ quá hạn trung hạn đối với HSX qua 3 năm 2005-2007................52
Bảng 13: Nhân tố ảnh hưởng đến doanh số cho vay HSX.................................53
Bảng 14:Tổng hợp nhân tố doanh số cho vay 2006/2005..................................54
Bảng 15: Tổng hợp nhân tố doanh số cho vay 2007/2006.................................55
Bảng 16: Nhân tố ảnh hưởng đến doanh số thu nợ HSX...................................56
Bảng 17: Tổng hợp nhân tố doanh số thu nợ 2006/2005...................................57
Bảng 18: Tổng hợp nhân tố doanh số cho thu nợ 2007/2006.............................58
Bảng 19: Nhân tố ảnh hưởng đến doanh số dư nợ HSX....................................58
Bảng 20: Tổng hợp nhân tố dư nợ 2006/2005....................................................59
Bảng 21: Tổng hợp nhân tố dư nợ 2007/2006....................................................60
Bảng 22: Nhân tố ảnh hưởng đến nợ quá hạn HSX...........................................61
Bảng 23: Tổng hợp nhân tố nợ quá hạn 2006/2005..........................................62
Bảng 24: Tổng hợp nhân tố nợ quá hạn 2007/2006..........................................63
Bảng 25: Các tỷ số trong hoạt động tín dụng đối với HSX
qua 3 năm 2005-2007..........................................................................................64

xi


DANH MỤC HÌNH
Trang
Hình 1: Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng..............................................................15
Hình 2: Quy trình cho vay..................................................................................20
Hình 3: Biểu đồ thể hiện nguồn vốn của Ngân hàng
qua 3 năm 2005-2007 .........................................................................................22
Hình 4: Biểu đồ thể hiện kết quả kinh doanh của Ngân hàng
qua 3 năm 2005-2007..........................................................................................29
Hình 5: So sánh giữa nhu cầu vốn của hộ sản xuất và khả năng đáp ứng nhu cầu vốn
của NHNo & PTNT chi nhánh Huyện Giồng Riềng...........................................36

Hình 6: Biểu đồ thể hiện doanh số cho vay của Ngân hàng của Ngân hàng
qua 3 năm 2005-2007 ...................................................................................37
Hình 7: Biểu đồ thể hiện doanh số thu nợ của Ngân hàng của Ngân hàng
qua 3 năm 2005-2007....................................................................................41
Hình 8: Biểu đồ thể hiện tình hình dư nợ của Ngân hàng của Ngân hàng
qua 3 năm 2005-2007....................................................................................45
Hình 9: Biểu đồ thể hiện tình hình nợ quá hạn của Ngân hàng của Ngân hàng
qua 3 năm 2005-2007....................................................................................49

xii


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
NHNo & PTNT: Ngân Hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn
HSX: Hộ sản xuất

xiii


TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ TÀI
Qua việc thu thập số liệu, báo cáo của Ngân hàng, sử dụng phương pháp so sánh
tương đối, tuyệt đối em đi vào phân tích đề tài “Tình hình cho vay vốn đối với hộ
sản xuất tại Ngân Hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thơn chi nhánh
Huyện Giồng Riềng”, phân tích thực trạng hoạt động tại Ngân hàng trong ba năm
(2005-2007) và đi sâu vào phân tích tình hình cho vay, thu nợ, dư nợ, nợ quá hạn đối
với hộ sản xuất để thấy được hoạt động cho vay đối với hộ sản xuất của Ngân hàng
trong những năm vừa qua. Từ đó, tìm ra nguyên nhân, những nhân tố nào ảnh hưởng
đến hoạt động cho vay hộ sản xuất vừa phân tích bằng phương pháp thay thế liên
hồn rồi đánh giá tình hình cho vay đối với hộ sản xuất của Ngân hàng, sau đó đưa ra
giải pháp để nâng cao chất lượng tính dụng đối với hộ sản xuất trong thời gian sắp

tới.

xiv


Chương 1

GIỚI THIỆU
1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường bước đầu phát triển hoà nhập hoà nhập
với sự phát triển trong khu vực, hoạt động Ngân hàng thương mại cũng đang được
đổi mới từng bước bắt kịp sự phát triển của công nghệ Ngân hàng thế giới.
Lĩnh vực hoạt động của Ngân hàng thương mại đóng góp vai trị quan trọng
khơng thể thiếu trong công cuộc phát triển nền kinh tế đất nước. Hệ thống Ngân hàng
gắn liền với các chính sách tiền tệ quốc gia, là mạch máu của nền kinh tế đang hoạt
động ngày càng tích cực bơm dưỡng đồng vốn ngày đêm ni dưỡng cơ thể kinh tế
trước bối cảnh hồ nhập với các nước. Như vậy, kinh doanh tiền tệ ngày càng phải
chuẩn mực. Trong khi hệ thống Ngân hàng nước ta vẫn cịn tình trạng vừa làm vừa
học hỏi, vừa rút kinh nghiệm...
Sinh sau đẻ muộn nên hệ thống Ngân hàng nước ta trong buổi đầu hoà nhập đã
gặp phải khơng ít khó khăn, thử thách trong quy luật cạnh tranh khắt khe của nền
kinh tế thị trường. Hơn thế nữa nền kinh tế nước ta còn đang non yếu, các ngành sản
xuất kinh doanh, dịch vụ đang còn nằm trong tình trạng mất cân đối, lạm phát, thất
nghiệp cao, thu nhập của dân cư còn thấp, dẫn đến tiết kiệm không cao trong khi nhu
cầu vốn cho sự phát triển rất lớn. Trong bối cảnh này có một chiến lược huy động và
cho vay hiệu quả là hết sức quan trọng.
Trong cơ cấu kinh tế của nước ta, nông nghiệp luôn là thế mạnh, cùng với các
ngành kinh tế khác, nơng nghiệp và nơng thơn đang có những bước tiến vượt bậc.
Với khát vọng làm giàu chính đáng của mình, người nơng dân đã và đang khai thác
những tiềm năng kinh tế của địa phương kết hợp với kinh nghiệm và sức lao động

của bản thân, áp dụng kỹ thuật mới vào sản xuất, đầu tư phát triển nhiều ngành nghề,
làm giàu cho chính mình và tạo nhiều của cải vật chất cho xã hội.
Tuy nhiên để thực hiện được mục tiêu đó địi hỏi phải có một nguồn vốn rất lớn,
nguồn vốn này đối với đa số hộ sản xuất nông nghiệp không thể tự đáp ứng được mà
phải có sự cho vay hỗ trợ từ nhiều nguồn. Vì vậy vấn đề đáp ứng vốn cho việc phát
triển nông nghiệp nông thôn là một trong những mục tiêu ưu tiên hàng đầu được Nhà
nước đặc biệt quan tâm, nhất là vốn để hỗ trợ nông dân phát triển sản xuất. Nhận
thức được tầm quan trọng và yêu cầu cấp thiết của thực tiễn. Với mong muốn tìm
1


hiểu vấn đề trong thời gian thực tập tại chi nhánh Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát
Triển Nông Thôn huyện Giồng Riềng là cơ hội để em nhìn nhận vấn đề một cách
thực tế hơn. Vì vậy em đã chọn đề tài "Tình hình cho vay vốn đối với hộ sản xuất
tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn chi nhánh Huyện Giồng
Riềng" làm đề tài tốt nghiệp.
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1 Mục tiêu chung
Phân tích tình hình cho vay vốn đối với hộ sản xuất qua 3 năm 2005 - 2007. Từ
đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay vốn tại NHNo & PTNT chi nhánh
Huyện Giồng Riềng.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
- Phân tích thực trạng và hiệu quả hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng.
- Phân tích tình hình cho vay, thu nợ, dư nợ, nợ quá hạn đối với hộ sản xuất.
- Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đối với tình hình cho vay hộ sản xuất.
- Giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay đối với hộ sản xuất.
1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Về không gian: luận văn được thực hiện trên số liệu tại chi nhánh
NHNN&PTNT Huyện Giồng Riềng.
Về thời gian: thu thập và xử lý số liệu trong 3 năm từ 2005 đến 2007, thời gian

thực hiện đề tài từ 11/02/2007đến 25/04/2007.
1.4 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Là những số liệu cho vay tại Ngân hàng, những báo cáo có liên quan đến hoạt
động cho vay vốn ngắn hạn, trung hạn hộ sản xuất nông nghiệp trong 3 năm 2005 –
2007
1.5 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU
Đề tài có tham khảo một số tài liệu phục vụ cho việc nghiên cứu, phân tích như
sau:
-“Những vấn đề liên quan đến hoạt động tín dụng của Ngân hàng thương mại”
trong Giáo trình Nghiệp vụ Ngân hàng thương mại (2005) của ThS. Thái Văn Đại.
Nội dung đề cập: Vấn đề nghiệp vụ tín dụng và rủi ro tín dụng.
- “Giải pháp nâng cao hiệu quả tín dụng Ngân hàng” của TS. Phí Trọng Hiển và
Nguyễn Tiến Dũng trong Tạp chí Khoa học và Đào tạo Ngân hàng số 12. Nội dung
2


đề cập là: giải pháp nâng cao hiệu quả tín dụng của các Ngân hàng thương mại Việt
Nam.
- Tiểu luận tốt nghiệp “Phân tích tình hình hoạt động tín dụng ngắn hạn tại
NHNo & PTNT chi nhánh Huyện Giồng Riềng” của sinh viên Nguyễn Thành Dương
(Năm 2001-Kiên Giang). Đề tài có nói về tín dụng hộ sản xuất nhưng khơng đi sâu
mà chỉ giới thiệu sơ qua về tín dụng hộ sản xuất tại Ngân hàng.

3


Chương 2

PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN

2.1.1 Hộ sản xuất và sự cần thiết phải phát triển kinh tế hộ sản xuất
- Khái niệm hộ sản xuất: Hộ sản xuất là một đơn vị kinh tế tự chủ, trực tiếp hoạt
động sản xuất kinh doanh là chủ thể cho mọi quan hệ sản xuất. Hộ sản xuất ở nước ta
giữ vị trí quan trọng trong nền kinh tế nông nghiệp.
- Sự cần thiết phải phát triển kinh tế hộ: Việc phát triển kinh tế hộ sản xuất
khơng chỉ có hiệu quả đối với sản xuất nơng nghiệp và kinh tế nơng thơn mà cịn tác
động mạnh mẽ đến toàn bộ đời sống xã hội cũng như sự phát triển chung của đất
nước.
Thực vậy, kể từ khi công cuộc đổi mới được tiến hành một cách toàn diện vào
năm 1988, ruộng đất được giao cho các hộ nông dân canh tác, công việc sản xuất
kinh doanh hoàn toàn do các hộ tự chịu trách nhiệm, kinh tế hộ đã trở thành đơn vị
kinh tế độc lập và ngày càng đạt hiệu quả, các hợp tác xã chỉ cịn chức năng cung cấp
các dịch vụ nơng nghiệp.
Điều đó cho thấy kinh tế hộ sản xuất vừa tạo ra những biến đổi to lớn trên bình
diện sản xuất vừa đạt hiệu quả cao trong thu nhập và quản lý kinh tế nơng nghiệp
nơng thơn. Chính vì thế, trong điều kiện hiện nay cần phải tập trung phát triển kinh tế
hộ là điều tất yếu.
2.1.2 Một số lý luận cơ bản về tín dụng
2.1.2.1 các khái niệm
Tín dụng: là quan hệ kinh tế được biểu hiện dưới hình thái tiền tệ hay hiện vật,
trong đó người đi vay phải trả cho người cho vay cả gốc và lãi sau một thời gian nhất
định. Như vậy, một hoạt động được gọi là tín dụng thì phải có các điều kiện sau:
Thứ nhất, có sự chuyển giao tạm thời (có thời hạn).
Thứ hai, là sự chuyển giao một lượng giá trị dưới dạng hàng hóa hay tiền tệ.
Thứ ba, có sự hoàn trả và giá trị hoàn trả phải lớn hơn giá trị ban đầu.
Nếu thiếu một trong ba điều kiện trên thì khơng cịn phạm trù tín dụng nữa.
Doanh số cho vay: là chỉ tiêu phản ánh tất cả khoản tín dụng mà Ngân hàng cho
khách hàng vay khơng nói đến việc món vay đó thu được hay chưa trong một thời
gian nhất định.
4

Doanh số thu nợ: là chỉ tiêu phản ánh tất cả các khoản tín dụng mà Ngân hàng
thu về được khi đáo hạn vào một thời điểm nhất định nào đó.
Dư nợ: là chỉ tiêu phản ánh số nợ mà Ngân hàng đã cho vay và chưa thu được
vào một thời điểm nhất định. Để xác định được dư nợ, Ngân hàng sẽ so sánh giữa hai
chỉ tiêu doanh số cho vay và doanh số thu nợ.
Nợ quá hạn: là chỉ tiêu phản ánh các khoản nợ đến hạn mà khách hàng khơng có
khả năng trả nợ cho Ngân hàng mà khơng có lý do chính đáng. Khi đó Ngân hàng
chuyển từ tài khoản dư nợ sang tài khoản khác gọi là tài khoản nợ quá hạn.
Vốn điều chuyển: là vốn được chuyển từ Ngân hàng cấp trên xuống chi nhánh
nhằm đáp ứng nhu cầu vay vốn của khách hàng.
Vốn huy động: là nguồn vốn chủ yếu chiếm tỷ trọng rất lớn trong các Ngân
hàng, gồm:
+ Vốn tiền gửi từ các tổ chức kinh tế, vốn nhàn rỗi của dân cư…
+ Vốn huy động qua các chứng từ có giá: kỳ phiếu, trái phiếu.
+ Vốn từ Ngân hàng Trung Ương, các tổ chức tín dụng khác.
2.1.2.2 Vai trị của tín dụng:
Trong điều kiện nền kinh tế nước ta hiện nay, tín dụng có các vai trị sau:
- Thứ nhất: Đáp ứng nhu cầu vốn để duy trì quá trình sản xuất được liên tục
đồng thời góp phần đầu tư phát triển kinh tế.
- Thứ hai: Thúc đẩy quá trình tập trung vốn và tập trung sản xuất.
- Thứ ba: Tín dụng là công cụ tài trợ cho các ngành kinh tế kém phát triển và
ngành mũi nhọn.
- Thứ tư: Góp phần tác động đến việc tăng cường chế độ hạch toán kinh tế của
các doanh nghiệp nhà nước.
- Thứ năm: Tạo điều kiện để phát triển quan hệ kinh tế với nước ngồi.
2.1.2.3 Chức năng của tín dụng:
* Chức năng phân phối lại tài nguyên:
Phân phối tín dụng được thực hiện bằng hai cách:

- Phân phối trực tiếp: Là việc phân phối vốn từ chủ thể có vốn tạm thời chưa sử
dụng sang chủ thể trực tiếp sử dụng vốn đó cho kinh doanh và tiêu dùng. Phương
pháp phân phối này được thực hiện trong quan hệ tín dụng thương mại và việc phát
hành trái phiếu của các công ty.
5


- Phân phối gián tiếp: Là việc phân phối được thực hiện thông qua các tổ chức
trung gian như: Ngân hàng, hợp tác xã tín dụng, cơng ty tài chính.
* Chức năng thúc đẩy lưu thơng hàng hóa và phát triển sản xuất:
Tín dụng tạo ra nguồn vốn hỗ trợ trong quá trình sản xuất kinh doanh được thực
hiện bình thường, liên tục và phát triển.
Tín dụng tạo nguồn vốn để đầu tư mở rộng phạm vi và quy mô sản xuất.
Tín dụng tạo điều kiện đẩy nhanh tốc độ thanh tốn góp phần thúc đẩy lưu
thơng hàng hóa bằng việc tạo ra tín tệ và bút tệ.
2.1.2.4 Thời hạn tín dụng:
Tín dụng được chia ra 3 loại:
- Tín dụng ngắn hạn: Là loại tín dụng có thời hạn dưới một năm và thường
được sử dụng để cho vay bổ sung thiếu hụt tạm thời vốn lưu động và phục vụ cho
nhu cầu sinh hoạt của cá nhân.
- Tín dụng trung hạn: Là tín dụng từ 1-5 năm, được cung cấp để mua sắm tài
sản cố định, cải tiến và đổi mới kỹ thuật, mở rộng và xây dựng các cơng trình nhỏ có
thời gian thu hồi vốn nhanh.
- Tín dụng dài hạn: là loại tín dụng có thời hạn trên 5 năm, loại tín dụng này
được sử dụng để cấp vốn cho xây dựng cơ bản, cải tiến và mở rộng sản xuất có quy
mơ lớn.
Tín dụng trung hạn và dài hạn được đầu tư để hình thành vốn cố định và một
phần tối thiểu cho hoạt động sản xuất.
2.1.2.5 Lãi suất tín dụng:
* Lãi suất cho vay:

Lãi suất cho vay là tỷ lệ phần trăm giữa lợi tức thu được trong kỳ so với vốn vay
phát ra trong một thời kỳ nhất định. Thơng thường lãi suất tính theo năm, quý, tháng.
Tùy theo phương thức cho vay và cách trả lãi, Ngân hàng có thể sử dụng hai
cách tính lãi: lãi tính độc lập khơng nhập vào vốn gốc mà chỉ tính một lần vào cuối
kỳ hạn được gọi là tính lãi đơn và lãi tính theo lối nhập vào vốn gốc từng kỳ để tăng
vốn gọi là tính lãi kép.
* Tác dụng của lãi suất:
Lãi suất là cơng cụ quản lý kinh tế vĩ mơ có tác dụng rất lớn đến sản xuất kinh
doanh. Chế độ lãi suất thích hợp sẽ thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển, ngược lại
6


sẽ làm trì trệ và đình đốn hoạt động sản xuất kinh doanh. Lãi suất ln có tác dụng
hai mặt:
- Khuyến khích tiết kiệm, người ta có xu hướng gởi tiền vào Ngân hàng hơn là
đầu tư sản xuất kinh doanh.
- Hạn chế dùng vốn tín dụng đầu tư vào sản xuất kinh doanh, từ đó làm cho hoạt
động sản xuất kinh doanh gặp khó khăn do áp lực lãi suất quá cao vì tình trạng tài
nguyên bị khiếm dụng.
Lãi suất thích hợp có tác dụng mở rộng đầu tư vốn vào sản xuất kinh doanh và
thu hút được tiết kiệm.
2.1.2.6 Rủi ro tín dụng:
* Khái niệm:
Rủi ro tín dụng là sự xuất hiện những biến cố không lường trước được do
nguyên nhân khách quan hay chủ quan mà khách hàng không trả được nợ cho Ngân
hàng một cách đầy đủ khi đến hạn, từ đó tác động xấu đến hoạt động của Ngân hàng
và có thể làm cho Ngân hàng phá sản.
* Thiệt hại do rủi ro tín dụng gây ra:
Sự tổn thất của Ngân hàng khi xảy ra rủi ro có thể là các thiệt hại về vật chất
hoặc uy tín của Ngân hàng.

Rủi ro tín dụng sẽ tác động trực tiếp đến hoạt động của Ngân hàng như thiếu
tiền chi trả cho khách hàng, vì phần lớn nguồn vốn hoạt động của Ngân hàng là
nguồn vốn huy động. Khi Ngân hàng không thu hồi được nợ gốc và lãi trong lúc cho
vay thì khả năng thanh tốn của Ngân hàng dẫn đến tình trạng thiếu hụt.
Như vậy rủi ro tín dụng sẽ làm cho Ngân hàng mất cân đối trong việc thanh
toán, dần dần làm cho Ngân hàng lỗ lã và có nguy cơ phá sản.
Đối với nền kinh tế xã hội, hoạt động của Ngân hàng có liên quan đến hoạt
động của tồn bộ nền kinh tế, đến tất cả các doanh nghiệp lớn, vừa và nhỏ, đến tồn
bộ tầng lớp dân cư. Vì vậy, rủi ro tín dụng gây ra có thể làm phá sản một vài Ngân
hàng, khi đó nó có khả năng phát sinh lây lan các Ngân hàng khác và tạo cho dân
chúng một tâm lý sợ hãi. Khi đó dân chúng sẽ đua nhau đến Ngân hàng rút tiền trước
thời hạn. Điều đó cũng có thể đưa đến việc các Ngân hàng bị phá sản, tác động đến
toàn bộ nền kinh tế.
2.1.3 Vai trị của tín dụng trong việc phát triển nông nghiệp nông thôn
7


* Cung cấp vốn, hạn chế cho vay nặng lãi ở nông thôn:
+ Cung cấp vốn:
Nghị quyết hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ V khóa VII đã đề
ra dịnh hướng cơ bản về mục tiêu, phương hướng, chính sách và các biện pháp chủ
yếu để tiếp tục đổi mới và phát triển kinh tế, xã hội nơng thơn, trong đó xác định
những u cầu nhiệm vụ của hoạt động tiền tệ, tín dụng và Ngân hàng trên địa bàn
nông nhiệp nông thôn, nhất là trong văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX đã đề
ra “…Đa dạng hóa các hình thức huy động vốn, cho vay, cung ứng các dịch vụ và
tiện ích Ngân hàng, thuận lợi và thơng thống đến mọi doanh nghiệp và dân cư, đáp
ứng kịp thời các nhu cầu vốn tính dụng cho sản xuất kinh doanh và đời sống, chú
trọng khu vực nơng nghiệp, nơng thơn…”. Ngồi ra từng thời kỳ Ngân hàng đã có
nhiều văn bản hướng dẫn đầu tư cho nông nghiệp nông thôn. Những văn bản này đã
tạo ra môi trường pháp lý để mở rộng cho vay các đối tượng, các tổ chức, các thành

phần kinh tế nông thôn, nhất là hộ sản xuất nông ngiệp. Do đó doanh số cho vay ngày
càng tăng dư nợ ngày càng nhiều. Số vốn đó đã làm thay đổi bộ mặt nông thôn, thay
đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp, cải thiện nâng cao đời sống hộ sản xuất nông nghiệp.
Thời gian qua Ngân hàng nông nghiệp Việt Nam đã chuyển hướng đầu tư về
nông thôn, cho vay trực tiếp đến hộ sản xuất, đến nay khản 60% tỷ trọng vốn là cho
vay hộ sản xuất nông nghiệp và chủ yếu là cho vây trồng lúa.
Đối với nông thơn nước ta hiện nay, sản xuất hàng hóa chưa phát triển cao, đơn
vị sản xuất chủ yếu là hộ gia đình, năng xuất thấp, quy mơ ruộng đất vốn và nguồn
nhân lực còn quá nhỏ bé, việc áp dụng khoa học kỹ thuật cịn hạn chế, khối lượng
hàng hóa chưa nhiều, trình độ dân trí hiểu biết cịn thấp về nền sản xuất hàng hóa, chỉ
xoay quanh việc tự cung tự cấp. Do đó tín dụng nơng thơn là một trong những nhân
tố quan trọng trong việc phát triển kinh tế nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới
hiện nay.
+ Hạn chế cho vay nặng lãi ở nông thôn
Vấn đề thiếu vốn cho sản xuất nông nghiệp nông thôn đã làm cho thị trường tài
chính nơng thơn trì truệ, tạo môi trường cho vay nặng lãi sinh sôi nẫy nở. Người nông
dân thiếu vốn đã phải đi vay với lãi xuất cao, cao gấp ba bốn lần lãi suất vay Ngân
hàng. Với lãi xuất này, hộ sản xuất nông nghiệp điển hình là sản xuất lúa tỷ suất lợi

8


nhuận thấp khơng có khả năng thanh tốn dẫn đến kéo dài thời gian trả nợ, rủi ro cao
do đó rất dễ dẫn đến người sản xuất trắng tay.
Trong những năm gần đây cùng với công cuộc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng
khối lượng tính dụng cho kinh tế nông nghiệp – nông thôn theo hướng cơ chế thị
trường q trình hoạt động nó đã góp phần làm giảm bớt tình trạng cho vay nặng lãi
ở nơng thơn. Từ đó tạo cơ hội làm ăn tốt hơn cho hộ sản xuất nơng nghiệp góp phần
phát triển nơng nghiệp nơng thôn.
* Đưa khoa học kỹ thuật vào đồng ruộng :

Hiện nay, trình độ canh tác và áp dụng khoa học kỹ thuật vào trong nơng nghiệp
ở nước ta cịn thấp. Đây là nguyên nhân quan trọng của tình trạng kém phát triển của
nông thôn. Phong tục canh tác truyền thống đơi khi cũng gây khó khăn trong việc áp
dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật, cơ giới hóa nơng nghiệp. Đầu tư vốn cho sản
xuất nông nghiệp, tạo điều kiện cho người nông dân khai thác hết khả năng tiềm tàng
hiện có của đất đai ao hồ…, tạo điều kiện chuyển dịch cơ cấu cây, con với hình thức
chuyên mơn hóa, sản xuất ra các loại hàng hóa có giá trị cao trên thị trường. Đồng
thời giúp người nông dân kiến tạo một cơ sở vật chất kỹ thuật, cơng nghệ hiện đại, có
khả năng chống thiên tai dịch hại, đưa sản xuất nơng nghiệp thốt khỏi sự lệ thuộc
vào thiên nhiên.
Trong điều kiện quỹ đất của Việt Nam hiện nay là rất ít, bình qn đất nơng
nghiệp trên đầu người là rất thấp. Mặt khác, đất đai đang bị thối hóa, nhiễm phèn
mặn khá phổ biến ở vùng ven biển. Để đáp ứng nhu cầu lương thực, thực phẩm trong
tương lai, để nông nghiệp phát triển ổn định việc sử dụng đất đai đầy đủ, hợp lý vấn
đền cơ bản là phải có khoa học kỹ thuật và vốn tín dụng đóng vai trị rất lớn trong
việc giải quyết vấn đề này.
* Khuyến khích nơng dân làm ăn có hiệu quả:
Từ khi Đảng, nhà nước ta tiến hành chuyển đổi nền kinh tế từ cơ chế bao cấp
sang cơ chế thị trường, sang kinh tế hộ gia đình nhất là hộ sản xuất nơng nghiệp giữ
vai trị quan trọng trong nền kinh tế, các hộ gia đình phải tự chủ về sản xuất và kết
quả kinh doanh của mình. Chính vì những điều đó đa phần nơng dân đã tự ý thức
được nhà nước khơng cịn bao cấp nên việc sử dụng vật tư, tiền vốn, đặc biệt là vốn
vay Ngân hàng tốt hơn, có hiệu quả hơn, vay trả sịng phẳng hơn, từng bước đã thích
nghi dần với cơ chế.
9


Mặt khác cho nông dân vay với lãi suất thị trường, người nông dân không ỷ lại
sự chiếu cố của nhà nước. Với lãi suất thị trường như vậy buộc họ phải suy nghĩ cách
làm ăn để sau một chu kỳ sản xuất, họ phải có thu nhập sao cho lợi nhuận vừa trả

được nợ cho Ngân hàng đồng thời cịn dư ra để cải thiện đời sống. Chính vì vậy sẽ
làm cho sức mạnh sản xuất tăng thêm, từ đó đồng vốn cho vay có hiệu quả hơn.
Thành tích đó đã được khẳng định trong những năm qua, nơng nghiệp và đặc biệt là
sản xuất lương thực đã có những bước tiến vượt bậc.
* Xóa đói giảm nghèo, đưa nông thôn ngày càng giàu đẹp:
Trong những năm gần đây đối với cộng đồng người nghèo được Đảng và nhà
nước rất quan tâm, đã ban hành nhiều chính sách hổ trợ người nghèo. Vốn đầu tư của
Ngân hàng tạo điều kiện cho nông dân khai hoang, tăng vụ, làm các cơng trình tưới
tiêu, tạo điều kiện cho nơng dân có thu nhập cao hơn, là tiền đề cho sự đóng góp cho
ngân sách nhà nước, đóng góp vào quỹ phúc lợi địa phương xây dựng cơ sở vật chất
đưa nông thôn ngày thêm đổi mới.
2.1.4 Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng.
2.1.4.1 Nợ quá hạn
Nợ quá hạn phản ánh các khoản nợ khi đến hạn mà khách hàng không trả được
cho Ngân hàng mà không có ngun nhân chính đáng thì Ngân hàng sẽ chuyển tài
khoản dư nợ sang tài khoản quản lý khác gọi là nợ quá hạn. Nợ quá hạn là chỉ tiêu
phản ánh chất lượng của nghiệp vụ tín dụng tại Ngân hàng.
2.1.4.2 Chỉ số dư nợ trên vốn huy động
Số dư nợ
Dư nợ/Vốn huy động =

*100%
Vốn huy động

Cho biết vốn huy động tham gia vào việc đầu tư tín dụng. Nó còn phản ánh khả
năng huy động vốn tại địa phương của Ngân hàng. Nếu chỉ tiêu này lớn thì thể hiện
vốn huy động quá thấp không đáp ứng cho việc đầu tư tại địa phương. Còn nếu chỉ
tiêu này nhỏ chứng tỏ Ngân hàng chưa thật sự đưa nguồn vốn huy động vào sử dụng
tốt, thực hiện việc sử dụng vốn chưa có hiệu quả.
2.1.4.3 Tỷ lệ nợ quá hạn

10


Nợ quá hạn
Tỷ lệ nợ quá hạn =

*100%
Tổng dư nợ

Chỉ tiêu này nói lên mức rủi ro của Ngân hàng và phản ánh rõ nét kết quả hoạt
động tín dụng của Ngân hàng. Chỉ tiêu này càng lớn thì mức độ hoạt động của Ngân
hàng càng rủi ro.
2.1.4.4 Chỉ tiêu vịng quay vốn tín dụng
Doanh số thu nợ
Vịng quay vốn tín dụng =
Dư nợ bình qn

Vịng quay vốn tín dụng phản ánh tốc độ luân chuyển vốn tín dụng, thời gian
thu hồi nợ vay nhanh hay chậm trong một thời gian nhất định. Nếu số vịng quay vốn
tín dụng càng cao thì chứng tỏ đồng vốn tín dụng của Ngân hàng quay càng nhanh.
2.1.4.5 Hệ số thu nợ
Doanh số thu nợ
Hệ số thu nợ =

*100%
Doanh số cho vay

Hệ số thu nợ đánh giá khả năng thu hồi nợ từ đồng vốn Ngân hàng cho vay ra.
Nếu hệ số thu nợ này cao chứng tỏ công tác thu hồi nợ của Ngân hàng tốt, rủi ro tín
dụng thấp. Nếu hệ số này thấp cho thấy việc đầu tư tín dụng có khả năng gặp rủi ro.

2.1.4.6 Chỉ tiêu lợi nhuận
Lợi nhuận = Tổng thu nhập – Tổng chi phí
Chỉ tiêu này đánh giá hoạt động của Ngân hàng thể hiện ở kết quả kinh doanh
lãi hay lỗ.
2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
11