Tải bản đầy đủ (.ppt) (26 trang)

KHAI QUAT LICH SU TIENG VIET ( 4 & 5 )

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (4.31 MB, 26 trang )


Khái quát
Khái quát
lịch sử
lịch sử
tiếng Việt
tiếng Việt
Tổ 3
Tổ 3



4. Tiếng Việt trong thời kì Pháp thuộc
4. Tiếng Việt trong thời kì Pháp thuộc


Từ khi Pháp xâm lược Việt Nam vào nửa cuối thế kỉ 19 ,tiếng Pháp dần
Từ khi Pháp xâm lược Việt Nam vào nửa cuối thế kỉ 19 ,tiếng Pháp dần
thay thế vị trí của chữ Nho.
thay thế vị trí của chữ Nho.


Chữ Hán mất vị trí độc tôn, nhưng tiếng Việt vẫn bị chèn ép
Chữ Hán mất vị trí độc tôn, nhưng tiếng Việt vẫn bị chèn ép


Ngôn ngữ ngoại giao, giáo dục, hành chính lúc này bằng tiếng Pháp.
Ngôn ngữ ngoại giao, giáo dục, hành chính lúc này bằng tiếng Pháp.


Chữ quốc ngữ ra đời, thông dụng và phát triển đã nhanh chóng tìm


Chữ quốc ngữ ra đời, thông dụng và phát triển đã nhanh chóng tìm
được thế đứng. Báo chí chữ quốc ngữ ra đời và phát triển mạnh mẽ
được thế đứng. Báo chí chữ quốc ngữ ra đời và phát triển mạnh mẽ
từ những năm 30 thế kỉ XX.
từ những năm 30 thế kỉ XX.


Chữ Quốc ngữ , vốn được tạo ra bởi một số nhà truyền giáo Tây
Chữ Quốc ngữ , vốn được tạo ra bởi một số nhà truyền giáo Tây
phương, đặc biệt là linh mục Alexandre de Rhodes ,với mục đích
phương, đặc biệt là linh mục Alexandre de Rhodes ,với mục đích
dùng kí tự Latinh để biểu diễn tiếng Việt.
dùng kí tự Latinh để biểu diễn tiếng Việt.


Chữ Quốc ngữ trở nên thông dụng , tiếp nhận ảnh hưởng tích cực của
Chữ Quốc ngữ trở nên thông dụng , tiếp nhận ảnh hưởng tích cực của
văn hóa phương Tây ( chủ yếu là Pháp ) => Phát triển theo hướng
văn hóa phương Tây ( chủ yếu là Pháp ) => Phát triển theo hướng
hiện đại hoá
hiện đại hoá


Vai trò của chữ Quốc ngữ :
Vai trò của chữ Quốc ngữ :


thúc đẩy sự hình thành và phát triển nền văn xuôi tiếng Việt.
thúc đẩy sự hình thành và phát triển nền văn xuôi tiếng Việt.


Những
Những
công trình
công trình
đáng kể
đáng kể
của
của
Alexandre
Alexandre
de
de
Rhodes :
Rhodes :
“Từ điển
“Từ điển
Việt – Bồ
Việt – Bồ
– Latinh” ,
– Latinh” ,
“Phép
“Phép
giảng tám
giảng tám
ngày”
ngày”
Gia Định
Gia Định
báo - tờ
báo - tờ

báo chữ
báo chữ
Quốc ngữ
Quốc ngữ
đầu tiên
đầu tiên
được ra
được ra
đời
đời

? Lý do tiếng Việt lúc bấy giờ bị chèn ép?
? Lý do tiếng Việt lúc bấy giờ bị chèn ép?


Vì người Pháp muốn đồng hóa dân tộc ta,
Vì người Pháp muốn đồng hóa dân tộc ta,
chúng bắt ta phải học ngôn ngữ và văn hóa
chúng bắt ta phải học ngôn ngữ và văn hóa
của chúng.
của chúng.



Đề cương văn hoá Việt Nam gồm 5 nội dung chính:
Đề cương văn hoá Việt Nam gồm 5 nội dung chính:
cách đặt vấn đề, lịch sử và tính chất văn hoá Việt
cách đặt vấn đề, lịch sử và tính chất văn hoá Việt
Nam, nguy cơ văn hoá dưới ách phát xít Nhật - Pháp,
Nam, nguy cơ văn hoá dưới ách phát xít Nhật - Pháp,

vấn đề cách mạng và văn hoá Việt Nam, nhiệm vụ
vấn đề cách mạng và văn hoá Việt Nam, nhiệm vụ
cần kíp của những nhà văn hoá Mác xít Đông Dương
cần kíp của những nhà văn hoá Mác xít Đông Dương
nhất là những nhà văn hoá Mác xít ở Việt Nam.
nhất là những nhà văn hoá Mác xít ở Việt Nam.


Đây là một văn kiện quan trọng, được trình bày ngắn
Đây là một văn kiện quan trọng, được trình bày ngắn
gọn và xúc tích, xác định rõ: Việt Nam tất yếu phải
gọn và xúc tích, xác định rõ: Việt Nam tất yếu phải
tiến hành cuộc cách mạng tư tưởng - văn hoá và
tiến hành cuộc cách mạng tư tưởng - văn hoá và
cuộc cách mạng đó phải do Đảng lãnh đạo.
cuộc cách mạng đó phải do Đảng lãnh đạo.



Ý thức xây dựng tiếng Việt được nâng lên rõ
Ý thức xây dựng tiếng Việt được nâng lên rõ
rệt (“ Danh từ khoa học ” ra đời năm 1942
rệt (“ Danh từ khoa học ” ra đời năm 1942
của giáo sư Hoàng Xuân Hãn).
của giáo sư Hoàng Xuân Hãn).


Tiếng Việt góp phần cổ vũ và tuyên truyền
Tiếng Việt góp phần cổ vũ và tuyên truyền
cách mạnh, kêu gọi toàn dân đoàn kết đấu

cách mạnh, kêu gọi toàn dân đoàn kết đấu
tranh giành độc lập, tự do cho dân tộc.
tranh giành độc lập, tự do cho dân tộc.


Tiếng Việt phong phú hơn về các thể loại, có
Tiếng Việt phong phú hơn về các thể loại, có
khả năng đảm đương trách nhiệm trong giai
khả năng đảm đương trách nhiệm trong giai
đoạn mới
đoạn mới



Danh từ khoa học :
Danh từ khoa học :
cuốn sách về các danh từ khoa
cuốn sách về các danh từ khoa
học Pháp - Việt dùng cho các ngành Toán, Lý, Hóa,
học Pháp - Việt dùng cho các ngành Toán, Lý, Hóa,
Cơ và Thiên văn do GS. Hoàng Xuân Hãn biên soạn,
Cơ và Thiên văn do GS. Hoàng Xuân Hãn biên soạn,
xuất bản năm 1942.
xuất bản năm 1942.


Đây không phải là một cuốn tự điển chuyên ngành vì
Đây không phải là một cuốn tự điển chuyên ngành vì
như tác giả đã nói trong lời nói đầu của lần tái bản
như tác giả đã nói trong lời nói đầu của lần tái bản

thứ 2 (1948): "Quyển sách này không phải là tự điển
thứ 2 (1948): "Quyển sách này không phải là tự điển
vì không có định nghĩa. Quyển sách này chỉ là một
vì không có định nghĩa. Quyển sách này chỉ là một
tập danh từ của những ý khoa học “
tập danh từ của những ý khoa học “


Trong sách, tác giả dành "Lời dẫn" để bàn về đặc
Trong sách, tác giả dành "Lời dẫn" để bàn về đặc
điểm của danh từ khoa học và nêu 8 yêu cầu khi đặt
điểm của danh từ khoa học và nêu 8 yêu cầu khi đặt
một danh từ khoa học mới. Đồng thời, nêu lên
một danh từ khoa học mới. Đồng thời, nêu lên
phương pháp đặt danh từ khoa học, có tham khảo
phương pháp đặt danh từ khoa học, có tham khảo
các nước lân cận như Trung Quốc, Nhật và cách
các nước lân cận như Trung Quốc, Nhật và cách
tác giả tạo ra các danh từ khoa học trong cuốn sách
tác giả tạo ra các danh từ khoa học trong cuốn sách
này.
này.
GS. Hoàng Xuân Hãn
GS. Hoàng Xuân Hãn

? Vậy vì sao tiếng Việt vẫn tồn tại được ?
? Vậy vì sao tiếng Việt vẫn tồn tại được ?
Vì nhân dân ta không khuất phục Pháp , nói
Vì nhân dân ta không khuất phục Pháp , nói
đơn giản là do lòng yêu nước của nhân dân

đơn giản là do lòng yêu nước của nhân dân
ta.
ta.
? “Đảm đương trách nhiệm nặng nề” là trách
? “Đảm đương trách nhiệm nặng nề” là trách
nhiệm gì ?
nhiệm gì ?
Đó là kêu gọi toàn dân đoàn kết đấu tranh tiến
Đó là kêu gọi toàn dân đoàn kết đấu tranh tiến
lên giành độc lập tự do cho đất nước thông
lên giành độc lập tự do cho đất nước thông
qua các phương tiện thông tin đại chúng như
qua các phương tiện thông tin đại chúng như
báo chí , sách vở.
báo chí , sách vở.

? Sự phát triển của tiếng Việt trong thời
? Sự phát triển của tiếng Việt trong thời
kì Pháp thuộc có điểm gì khác các
kì Pháp thuộc có điểm gì khác các
thời kì trước ?
thời kì trước ?


Thứ nhất : Dễ thấy nhất là Pháp
Thứ nhất : Dễ thấy nhất là Pháp
chiếm vị trí độc tôn . Đẩy chữ Hán và
chiếm vị trí độc tôn . Đẩy chữ Hán và
tiếng Việt xuống vị trí thứ yếu.
tiếng Việt xuống vị trí thứ yếu.



Thứ hai : Sự ra đời của chữ quốc
Thứ hai : Sự ra đời của chữ quốc
ngữ đã góp phần thúc đẩy sự phát
ngữ đã góp phần thúc đẩy sự phát
triển của tiếng Việt.
triển của tiếng Việt.


Thứ ba : Trong tiếng Việt đã xuất
Thứ ba : Trong tiếng Việt đã xuất
hiện một số thuật ngữ khoa học vay
hiện một số thuật ngữ khoa học vay
mượn của cả tiếng Pháp và tiếng Hán
mượn của cả tiếng Pháp và tiếng Hán
như: chính đảng , axit…
như: chính đảng , axit…

Kết luận :
Kết luận :


Như vậy có thể nói , ngôn ngữ tiếng Việt vẫn tồn
Như vậy có thể nói , ngôn ngữ tiếng Việt vẫn tồn
tại và đã đóng góp 1 phần lớn cho công cuộc giải
tại và đã đóng góp 1 phần lớn cho công cuộc giải
phóng dân tộc ta thời Pháp thuộc.
phóng dân tộc ta thời Pháp thuộc.



Nhưng ta cũng không thể bác bỏ hoàn toàn rằng
Nhưng ta cũng không thể bác bỏ hoàn toàn rằng
nhờ ngôn ngữ và văn hóa phương Tây do Pháp
nhờ ngôn ngữ và văn hóa phương Tây do Pháp
mang đến đã làm nước ta phát triển hơn về khoa
mang đến đã làm nước ta phát triển hơn về khoa
học - kỹ thuật và cả lĩnh vực văn học.
học - kỹ thuật và cả lĩnh vực văn học.

5. Tiếng Việt từ sau Cách mạng tháng Tám đến
5. Tiếng Việt từ sau Cách mạng tháng Tám đến
nay
nay


Tiếng Việt trở thành ngôn ngữ quốc gia có đầy đủ chức
Tiếng Việt trở thành ngôn ngữ quốc gia có đầy đủ chức
năng tham gia vào công cuộc xây dựng ,bảo vệ Tổ quốc.
năng tham gia vào công cuộc xây dựng ,bảo vệ Tổ quốc.


Cách mạng Tháng Tám thành công
Cách mạng Tháng Tám thành công


Ngày 2.9.1954 , Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn
Ngày 2.9.1954 , Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn
độc lập
độc lập



Đó là một văn kiện lịch sử , với lời văn sáng sủa , hùng
Đó là một văn kiện lịch sử , với lời văn sáng sủa , hùng
tráng , bản đại cáo đã chính thức tuyên bố quyền độc lập tự
tráng , bản đại cáo đã chính thức tuyên bố quyền độc lập tự
do của Việt Nam.
do của Việt Nam.


Đồng thời xác định vị trí của tiếng Việt đối với nước Việt
Đồng thời xác định vị trí của tiếng Việt đối với nước Việt
Nam .
Nam .


Từ đó , tiếng Việt đảm nhận 1 vai trò mới
Từ đó , tiếng Việt đảm nhận 1 vai trò mới
Bác Hồ đọc Tuyên Ngôn Độc Lập
Bác Hồ đọc Tuyên Ngôn Độc Lập

Tiếng Việt từ sau c/m
Tháng 8 đến nay
Hoàn thiện và
chuẩn hoá
Xây dựng hệ
thống thuật ngữ
Sự phát triển
Sự phát triển
của tiếng Việt

của tiếng Việt
từ sau CMT8
từ sau CMT8
đến nay có đặc
đến nay có đặc
điểm gì?
điểm gì?

Giai đoạn này chia làm 3 chặng :
Giai đoạn này chia làm 3 chặng :
a) 1945-1954
a) 1945-1954


Năm 1945-1946 , hầu hết các sáng tác phản ánh
Năm 1945-1946 , hầu hết các sáng tác phản ánh
không khí hồ hởi khi mới dành độc lập như : Tình
không khí hồ hởi khi mới dành độc lập như : Tình
sông núi – Mai Ninh , Ngọn quốc kì – Xuân Dịu ,
sông núi – Mai Ninh , Ngọn quốc kì – Xuân Dịu ,
Vui bất tuyệt - Tố Hữu , …
Vui bất tuyệt - Tố Hữu , …


Từ cuối 1946 , các tác phẩm tập trung phản ánh
Từ cuối 1946 , các tác phẩm tập trung phản ánh
cuộc kháng chiến chống Pháp . Văn học gắn bó
cuộc kháng chiến chống Pháp . Văn học gắn bó
sâu sắc với đời sống cách mạng của nhân dân.
sâu sắc với đời sống cách mạng của nhân dân.

Mai Ninh Xuân Diệu Tố Hữu

Thời kì này có các thể loại :
Thời kì này có các thể loại :


Truyện và kí : mở đầu cho văn xuôi kháng chiến hình
Truyện và kí : mở đầu cho văn xuôi kháng chiến hình
thành những tác phẩm dày dặn
thành những tác phẩm dày dặn


Thơ : Đạt nhiều thành tựu
Thơ : Đạt nhiều thành tựu


Kịch : Một số vở kịch gây chú ý
Kịch : Một số vở kịch gây chú ý

b) 1955 - 1964:
b) 1955 - 1964:


Nội dung bao trùm: Hình ảnh người lao động, đổi
Nội dung bao trùm: Hình ảnh người lao động, đổi
thay , xây dựng chủ nghĩa xã hội
thay , xây dựng chủ nghĩa xã hội


Thể loại văn xuôi : mở rộng đề tài, bao quát nhiều

Thể loại văn xuôi : mở rộng đề tài, bao quát nhiều
vấn đề của hiện thực đời sống
vấn đề của hiện thực đời sống



c) 1965 - 1975:
c) 1965 - 1975:


Cao trào sáng tác : viết về cuộc kháng chiến
Cao trào sáng tác : viết về cuộc kháng chiến
chống Mĩ.
chống Mĩ.


Chủ đề bao trùm: tinh thần yêu nước, ngợi ca
Chủ đề bao trùm: tinh thần yêu nước, ngợi ca
cách mạng.
cách mạng.


Văn xuôi: Truyện, kí phản ánh nhanh nhạy cuộc
Văn xuôi: Truyện, kí phản ánh nhanh nhạy cuộc
chiến của nhân dân miền Nam · miền Bắc
chiến của nhân dân miền Nam · miền Bắc


Thơ: đạt nhiều thành tựu xuất sắc
Thơ: đạt nhiều thành tựu xuất sắc



Kịch: cũng có những thành tựu đáng ghi nhận
Kịch: cũng có những thành tựu đáng ghi nhận

Hầu hết các ngành khoa học - kỹ thuật hiện đại đều
Hầu hết các ngành khoa học - kỹ thuật hiện đại đều
được biên soạn thuật ngữ chuyên dùng , chủ yếu
được biên soạn thuật ngữ chuyên dùng , chủ yếu
dựa trên 3 cách :
dựa trên 3 cách :


Phiên âm thuật ngữ khoa học của phương Tây:
Phiên âm thuật ngữ khoa học của phương Tây:
acide →Axit, amibe → amip…
acide →Axit, amibe → amip…


Vay mượn qua tiếng Trung Quốc:
Vay mượn qua tiếng Trung Quốc:
Khí quyển, sinh
Khí quyển, sinh
quyển, quần xã, môi trường , môi sinh…
quyển, quần xã, môi trường , môi sinh…


Đặt thuật ngữ thuần Việt (dịch ý hoặc sao phỏng):
Đặt thuật ngữ thuần Việt (dịch ý hoặc sao phỏng):
vùng trời (thay

vùng trời (thay
không phận
không phận
), Vùng biển (thay cho
), Vùng biển (thay cho
hải phận
hải phận
), Máy bay, (thay
), Máy bay, (thay
phi cơ
phi cơ
)…
)…

? Vị trí của tiếng Việt ?
? Vị trí của tiếng Việt ?
Sau ngày 2.9.1945 , tiếng Việt đã có 1 vị trí xứng
Sau ngày 2.9.1945 , tiếng Việt đã có 1 vị trí xứng
đáng trong một nước Việt Nam độc lập , tự do.
đáng trong một nước Việt Nam độc lập , tự do.
Nó được coi là thứ ngôn ngữ quốc gia chính thống ,
Nó được coi là thứ ngôn ngữ quốc gia chính thống ,
bình đẳng với các ngôn ngữ khác trên thế giới.
bình đẳng với các ngôn ngữ khác trên thế giới.
Trong các văn kiện quốc tế song phương hoặc đa
Trong các văn kiện quốc tế song phương hoặc đa
phương thường có 1 dòng ghi chú : “Văn bản hiện
phương thường có 1 dòng ghi chú : “Văn bản hiện
định bằng tiếng Việt hay tiếng Anh ( hoặc tiếng
định bằng tiếng Việt hay tiếng Anh ( hoặc tiếng

Pháp ) có giá trị pháp lý như nhau.
Pháp ) có giá trị pháp lý như nhau.



Tiếng Việt đã giành lại được địa
Tiếng Việt đã giành lại được địa
vị xứng đáng của mình trong một
vị xứng đáng của mình trong một
nước Việt Nam độc lập và tự do.
nước Việt Nam độc lập và tự do.


Góp phần tích cực vào sự nghiệp
Góp phần tích cực vào sự nghiệp
khoa học kỹ thuật chung cho
khoa học kỹ thuật chung cho
khối cộng đồng nhiều dân tộc
khối cộng đồng nhiều dân tộc



Trong nghệ thuật, giá trị của tiếng Việt tiếp
Trong nghệ thuật, giá trị của tiếng Việt tiếp
tục phát huy.
tục phát huy.


Một đặc điểm của nền văn học hiện thực xã
Một đặc điểm của nền văn học hiện thực xã

hội chủ nghĩa hiện nay là chất liệu ngôn ngữ
hội chủ nghĩa hiện nay là chất liệu ngôn ngữ
lấy từ cuộc sống nhân dân.
lấy từ cuộc sống nhân dân.


Là chất liệu xây dựng từ văn học truyền
Là chất liệu xây dựng từ văn học truyền
miệng và văn học viết cổ điển; sự nảy nở tư
miệng và văn học viết cổ điển; sự nảy nở tư
tưởng , tình cảm cách mạng của nhân dân
tưởng , tình cảm cách mạng của nhân dân
trong cuộc sống
trong cuộc sống



Vai trò ngôn ngữ chung của tiếng Việt đối với
Vai trò ngôn ngữ chung của tiếng Việt đối với
dân tộc anh em càng được đề cao.
dân tộc anh em càng được đề cao.


Mỗi dân tộc có ngôn ngữ riêng với vai trò ở
Mỗi dân tộc có ngôn ngữ riêng với vai trò ở
mặt sinh hoạt vật chất và tinh thần của nhân
mặt sinh hoạt vật chất và tinh thần của nhân
dân thuộc thành phần dân tộc đó .
dân thuộc thành phần dân tộc đó .



Chính sách của Đảng và Chính phủ là tôn
Chính sách của Đảng và Chính phủ là tôn
trọng quyền sử dụng ngôn ngữ riêng của
trọng quyền sử dụng ngôn ngữ riêng của
mình, tạo điều kiện cho ngôn ngữ của tất cả
mình, tạo điều kiện cho ngôn ngữ của tất cả
các thành phần đều phát triển.
các thành phần đều phát triển.





Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, ngay
Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, ngay
từ khi thành lập, đã quyết định dùng tiếng
từ khi thành lập, đã quyết định dùng tiếng
Việt ở mọi cấp học, bậc học, ở mọi ngành
Việt ở mọi cấp học, bậc học, ở mọi ngành
hoạt động.
hoạt động.


Trong vai trò này, tiếng Việt tỏ ra dồi dào khả
Trong vai trò này, tiếng Việt tỏ ra dồi dào khả
năng.
năng.



Một trong những ý nghĩa của các thành tựu
Một trong những ý nghĩa của các thành tựu
văn hoá, khoa học, giáo dục hơn ba mươi
văn hoá, khoa học, giáo dục hơn ba mươi
lăm năm qua của nước Việt Nam là minh
lăm năm qua của nước Việt Nam là minh
chứng rõ ràng cho những khả năng đó của
chứng rõ ràng cho những khả năng đó của
tiếng Việt.
tiếng Việt.



Tiếng Việt là ngôn ngữ chung, dùng trong địa
Tiếng Việt là ngôn ngữ chung, dùng trong địa
hạt giao lưu giữa các thành phần dân tộc
hạt giao lưu giữa các thành phần dân tộc


Là công cụ đấu tranh người Việt Nam đang
Là công cụ đấu tranh người Việt Nam đang
tiến hành cách mạng quan hệ sản xuất, tư
tiến hành cách mạng quan hệ sản xuất, tư
tưởng văn hoá, khoa học-kĩ thuật, xây dựng
tưởng văn hoá, khoa học-kĩ thuật, xây dựng
chủ nghĩa xã hội trên cả nước.
chủ nghĩa xã hội trên cả nước.

Sự có mặt ngày một nhiều
Sự có mặt ngày một nhiều

của những tác gia thuộc
của những tác gia thuộc
thành phần dân tộc khác
thành phần dân tộc khác
nhau trên văn đàn nghệ
nhau trên văn đàn nghệ
thuật và khoa học của
thuật và khoa học của
tiếng Việt đang biểu hiện
tiếng Việt đang biểu hiện
một cách sâu sắc cho vai
một cách sâu sắc cho vai
trò ngôn ngữ chung của
trò ngôn ngữ chung của
tiếng Việt, và đồng thời
tiếng Việt, và đồng thời
cho khối đoàn kết vững
cho khối đoàn kết vững
chắc của toàn thể dân tộc
chắc của toàn thể dân tộc
Việt Nam.
Việt Nam.



Vị trí và vai trò ấy đặt ra yêu cầu chuẩn hoá
Vị trí và vai trò ấy đặt ra yêu cầu chuẩn hoá
nó về mặt chữ viết, từ vựng, ngữ pháp, và
nó về mặt chữ viết, từ vựng, ngữ pháp, và
ngữ âm.

ngữ âm.


Chuẩn hoá tiếng Việt là xác định tính chất
Chuẩn hoá tiếng Việt là xác định tính chất
đúng đắn và thống nhất của các quy tắc
đúng đắn và thống nhất của các quy tắc
trong ý thức "giữ gìn sự trong sáng của tiếng
trong ý thức "giữ gìn sự trong sáng của tiếng
Việt“
Việt“


Xác nhận những hiện tượng mới nảy sinh
Xác nhận những hiện tượng mới nảy sinh
trong quá trình phát triển mạnh mẽ của tiếng
trong quá trình phát triển mạnh mẽ của tiếng
Việt, nhằm mục đích nâng cao hiệu lực của
Việt, nhằm mục đích nâng cao hiệu lực của


×