Biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi "làm quen với chữ cái"

Một số biện pháp để nâng cao chất lợng cho
trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái
I - Lý do chọn đề tài:
Việc hớng dẫn cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi Làm quen chữ cái là cơ hội tốt để
sớm hình thành ở trẻ những năng lực hoạt động ngôn ngữ thái độ, phát triển trí tuệ
và kỹ năng làm quen v chữ cái. Qua đó giáo dục tình cảm và phát triển t duy mở
rộng vốn hiểu biết của trẻ góp phần vào việc phát triển nhân cách toàn diện. Chuẩn
bị cho trẻ một hành trang Tiếng việt vững chắc để trẻ bớc vào lớp 1.
Nh chúng ta đã biết trẻ mẫu giáo khi bớc vào trờng phổ thông là một bớc
ngoặt lớn và việc quan trọng nhất là ở đây ai sẽ là ngời giúp trẻ vợt qua những cái
khó khăn đó? không ai khác chính là các cô giáo, phụ huynh và bản thân trẻ. ở mẫu
giáo trẻ đang quen với vui chơi là hoạt động chủ đạo, nhng khi trẻ vào tiểu học thì
học tập lại là vai trò chủ đạo nên việc cho trẻ làm quen với chữ cái ở trẻ mẫu giáo
không phải là đa chơng trình tiếng việt của lớp 1 vào dạy mà ở đây trẻ mẫu giáo 5
tuổi đợc sử dụng các yếu tố vui chơi và các nhiệm vụ học tập sáng tạo thông qua
các hoạt động học tập. Nhờ giáo viên biết linh hoạt, sáng tạo trong tiết dạy lấy trẻ
làm trung tâm cho mọi hoạt động, biết khơi gợi lòng say mê, sự hứng thú của trẻ về
bộ môn làm quen chữ cái. Chính vì tầm quan trọng đó năm học 2002-2003 Vụ giáo
dục mầm non đã chọn hoạt động làm quen văn học chữ viết làm chuyên đề mũi
nhọn.
Bản thân tôi là một giáo viên đợc nhà trờng phân công công tác giảng dạy trẻ
ở độ tuổi 5-6 tuổi. Qua những năm trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy rằng trẻ làm
quen với chữ viết không phải là việc dễ làm, nó đòi hỏi ngời giáo viên phải kiên trì,
chịu khó biết vận dụng những linh hoạt, sáng tạo trong quá trình lên lớp để trẻ lĩnh
hội đầy đủ kiến thức của bộ môn, để từ đó trẻ có sự tập trung chú ý và thực sự có
hứng thú, có tính kỷ luật trong học tập.
Nhận thức đợc tầm quan trọng đó nhiều năm qua và đặc biệt là trong những
năm đầu triển khai chuyên đề Làm quen văn học chữ viết. Bản thân tôi đã cố gắng
thực hiện tốt chuyên đề học hỏi kinh nghiệm ở các đồng nghiệp, nghiên cứu các
biện pháp hữu hiệu nhất nhằm truyền thụ đến trẻ sao cho trẻ lĩnh hội một cách nhẹ
1

nhàng thoải mái hơn tránh đợc sự gò bó. Và tôi đã chọn bộ môn làm quen chữ cái
để viết sáng kiến kinh nghiệm cho bản thân để bạn bè đồng nghiệp cùng tham khảo.
* Nhận thức cũ, thực trạng cũ:
Trong quá trình thực hiện chuyên đề bản thân tôi còn gặp rất nhiều khó khăn
một số cháu mới đi học năm đầu tiên nên cha mạnh dạn nhiều cháu còn nói ngọng
nói lắp , nhận thức của trẻ chênh lệch nhau nên việc truyền thụ kiến thức gặp rất
nhiều khó khăn. Mặc dù trờng đã mua sắm đầy đủ về cơ sở vật chất cũng nh đầu t
về chuyên môn nhng cũng cha thực sự đáp ứng đủ so với nhu cầu học tập của
chuyên đề Làm quen chữ cái. Bên cạnh đó phụ huynh ở trờng tôi nghề nghiệp
chính chủ yếu là buôn bán nhỏ lẻ nên không ít phụ huynh cha nhận thức đợc hết
tầm quan trọng của độ tuổi mẫu giáo còn xem nhẹ việc học ở độ tuổi này. Cho con
nghỉ học còn tuỳ tiện đi muộn về sớm, cha chịu khó bày thêm cho con ở nhà. Một
số phụ huynh lại nôn nóng trong việc học chữ của con em mình nên đã bày dạy trớc
tập viết trớc dẫn đến việc tiếp thu bài của tiết học không đồng đều, trẻ tỏ ra kiêu
căng vì mình đã biết rồi nên không còn chú ý đến tiết học, còn khi viết do phụ
huynh bày trớc ở nhà nhng sai nét chữ cho trẻ. Những thực trạng trên gây khó khăn
trong việc truyền thụ kiến thức của cô và khả năng tiếp thu của trẻ đó là sự bất cập
giữa gia đình và nhà trờng.
* Nhận thức mới, thực trạng mới:
Qua 4 năm thực hiện chuyên đề làm quen chữ viết từ những thực tế trên,
cùng với sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Sở giáo dục, Phòng giáo dục mầm non
Diễn Châu.Trờng chúng tôi với bề dày thành tích là một trong những trờng đạt tiến
tiến của huyện. Trờng đã khắc phục đợc những khó khăn trên bằng cách tạo điều
kiện cho chị em giáo viên học tập các chuyên đề do Sở giáo dục, Ban giáo dục đào
tạo tổ chức khyến khích động viên chị em học tập học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau,
nhà trờng tổ chức thăm lớp dự giờ các giáo viên trong trờng để góp ý, đúc rút kinh
nghiệm. Bên cạnh đó còn tổ chức cho chị em giáo viên chủ yếu 5 tuổi đợc thăm lớp
dự giờ các trờng trọng điểm trong tỉnh về bộ môn và su tầm các nguồn phế liệu rẻ tiền
sẵn có ở địa phơng hấp dẫn và phù hợp với trẻ. Tham khảo thêm sách báo tạp chí có
nội dung liên quan đến việc cho trẻ làm quen chữ cái. Chị em động viên lẫn nhau sáng

tác thơ ca, hò vè, ca dao, đồng giao, câu đố về chuyên đề do ngành học và nhà trờng tổ
chức.
2
Dựa trên những kế hoạch, sự chủ đạo của nhà trờng là ngời giáo viên mầm
non trực tiếp giáo dục chăm sóc trẻ và qua 4 năm thực hiện chuyên đề ngời giáo
viên phải làm gì để đạt đợc các yêu cầu cao hơn nữa, nắm vững nội dung, nâng cao
kiến thức trong hoạt động trẻ làm quen chữ cái một cách nhẹ nhàng thoải mái và có
hiệu quả chuẩn bị cho trẻ một tâm thế vững vàng để bớc vào lớp 1 và tôi xin nêu
một số giải pháp sau:
II. Những giải pháp :
1/ Gây hứng thú cho trẻ trên hoạt động làm quen chữ cái:
Nh chúng ta đã biết trẻ em là một thực thể nhiên giáo dục bắt đầu từ đứa trẻ,
trẻ là trung tâm của mọi hoạt động. Muốn đạt đợc mục tiêu đó trớc tiên tôi phải chú
ý đến đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Trẻ ở đây sự tập trung chú ý cha bền vững trẻ
thích những cái đẹp mới lạ có hấp dẫn cao, nên việc gây hứng thú cho trẻ ở bộ môn
này lại càng quan trọng hơn bởi tính chất cứng nhắc và khô khan có phần kỷ luật.
Nếu nh cô giáo cứ ép buộc trẻ ngồi học một cách tuân thủ nh một học sinh tiểu học
hoặc một tiết dạy không có sáng tạo, rập khuôn cha có hình thức đổi mới còn theo
phơng pháp cũ dẫn đến trẻ uể oải trong tiết học phân tán t tởng, nhàm chán, tiếp thu
bài hạn chế. Và tôi đã tìm ra một số giải pháp gây sự hứng thú cho trẻ đó là: Trớc
hết là chuẩn bị đầy đủ đồ dùng cho cô và trẻ vì đồ dùng rất cần thiết, trẻ mẫu giáo
suy nghĩ bằng hình thức t duy hình tợng t duy gắn liền với tình cảm. Trẻ ghi nhớ
những gì gây ấn tợng mạnh, một câu chuyện hấp dẫn hay một bức tranh đẹp mới
lạ ... Chính vì thế khi dạy một tiết Làm quen chữ cái tôi cho rằng đồ dùng trực
quan là yếu tố đầu tiên yêu cầu điểm đặc biệt phải đảm bảo an toàn.
Bớc đầu trẻ đợc làm quen với từng chữ cái có trong nhóm chữ và trẻ đợc lần
lợt làm quen các chữ qua vật chất, tranh ảnh mà trong đó có chứa một chữ cái mà
chúng ta định cho trẻ làm quen.
Ví dụ: Trẻ làm quen với chữ cái G- Y (chủ điểm phơng tiện giao thông).
Trớc tiên là cách vào bài đã gây sự hứng thú đối với trẻ, tôi cho cả lớp đọc

thơ Chiếc cầu mới qua tranh. Trong tranh có cầu, dòng ngời qua lại, xe ô tô, tàu
hoả ... tôi đã chọn hình thức vừa chỉ từng chữ dới bài thơ vừa đọc. Qua đó trẻ tri giác
và hiểu rõ hơn về các phơng tiện giao thông và đặc biệt là đợc đọc và làm quen từng
chữ cái tiếp đến tôi đa bức tranh vẽ về nhà ga hỏi bức tranh này vẽ về cái gì? (Nhà
3
ga) trong nhà ga có những dòng ngời qua lại dòng ngời qua lại có ngời soát vé và
đặc biệt là có những đoàn tàu dừng lại đón khách, trả khách .. qua bức tranh trẻ hiểu
rõ hơn và tăng thêm tính tò mò hấp dẫn. Sau đó cô giới thiệu dới bức tranh có từ
Nhà ga bạn nào hãy lên chỉ những chữ cái đã đợc học và cô cho trẻ làm quen
chữ G
Tiếp đến chữ Y cô hỏi trẻ ngoài tầu hoả ra thì còn có những phơng tiện giao thông
gì nữa? Trả lời (máy bay...) cô và trẻ cùng đàm thoại về máy bay dùng để làm gì? Bay ở
đâu? Cô đa máy bay nhựa ra cho trẻ quan sát đàm thoại và ai có thể lên rút cho cô hai chữ
cái giống nhau trong từ máy bay và trẻ lên rút chữ Y.
Hoặc là đề chuẩn bị cho trò chơi ở tiết 2 lúc ngoài trời tôi cùng trẻ trò chuyện
về trò chơi các phơng tiện giao thông vào bến tôi huy động trẻ su tầm bìa cát
tông tranh ảnh, hoạ báo về các phơng tiện nh: Máy bay, đoàn tàu, ôtô, thuyền
buồm .. hớng dẫn trẻ cắt sát mép các hình ảnh đó. Khi vào trò chơi cô giới thiệu
các bến và phơng tiện giao thông nào thì phải vào bến đợc làm quen tìm tòi cắt
dán sẽ tạo cho sự khéo léo ở đôi tay và thuận lợi trong khi viết chữ, dán các chữ
cái lên các phơng tiện giao thông, trẻ hứng thú hơn với chính đồ dùng mình làm
ra.
Ví dụ khác: Với chủ điểm mà mùa xuân với tiết học làm quen chữ cái L, M,
N? tôi cho trẻ su tầm hoa khô, lá khô, các loại hột, hạt những vật liệu đó điều phải
chứa các chữ cái L , M , N nh lá na, hạt mơ... cô và trẻ cùng phết màu sao cho tơng
ứng với màu lá, màu hạt... với cách làm đồ dùng đồ chơi nh vậy tôi thấy có những
hiệu quả đáng kể. Trớc hết là giảm sự đầu t của nhà trờng cũng nh giáo viên trong
điều kiện kinh tế eo ép và cái đợc lớn nhất ở đây là trẻ có hứng thú khi tham gia
làm đồ dùng cho tiết học, trẻ sôi nổi hơn vì mình có phần trong đó. Một số sáng
kiến của tôi trong việc làm đồ dùng cho trẻ là không bao giờ theo khuôn mẫu mà tôi

thờng thay đổi sáng tạo về cả hình dạng màu sắc kích thớc thực tế của nó.
Kết quả từ việc cô và trẻ cùng chuẩn bị làm đồ dùng học tập tôi thấy trẻ hứng
thú hơn vào tiết học, bản thân cô giáo lên lớp tự tin hơn, gần gũi với trẻ hơn.
2/ Tạo môi trờng làm quen chữ cái
4
Với trẻ mẫu giáo thì những gì mới lạ đẹp mắt hấp dẫn là gây đợc sự chú ý
của trẻ. Vì thế việc tạo môi trờng làm quen chữ cái trong lớp học rất cần thiết để
làm nổi bật bộ môn và chuyên đề. Hàng ngày vào những lúc vui chơi hay giờ rãnh
rỗi tôi và trẻ thờng cắt dán chữ cái, các loại quả hay con vật để trang trí gọi theo chủ
điểm.
Ví dụ: Phía trên khoảng tờng rộng tôi dán chữ Bé cùng làm quen chữ cái và
tôi lựa chọn cắt dán để phù hợp với chủ điểm. Ví dụ nh chủ điểm thực vật thì tôi cắt
bìa thành một cây to sau đó cho trẻ vẽ cắt dán hoặc su tầm hoạ báo tranh ảnh về các
loại lá, hột hạt ... sau đó cho trẻ cắt các chữ cái L, M, N (Trong chủ điểm thế giới
thực vật) cho trẻ dán chữ cái dới các loại hột hạt hay tranh ảnh theo sự hớng dẫn của
cô giáo nh lá thì trẻ dán chữ L, mận thì gián chữ M, hạt na thì dán chữ N ...
Hoặc cô giáo vẽ các hình ảnh về vờn hoa cúc mùa thu trong bài thơ Hoa cúc
vàng cô giáo viết chữ in thờng hết cả bài thơ nhng những chữ cái cô định cho trẻ
làm quen L, M, N thì cô tô với màu sắc khác nổi bật để trẻ dễ nhận thấy.
Và những hình ảnh đó tôi thờng thay đổi để phù hợp với chủ điểm. Không
những ở góc Bé cùng làm quen chữ cái mà xung quanh lớp tôi đều viết tiếng và từ
tơng ứng, nh hộp đựng hoá lá, rổ đựng hình, viết tên các đồ dùng vào nhãn và và
dán vào. Treo xung quanh lớp một cụm từ nh bảng thời tiết, bé lên lớp, tên của trẻ,
tất cả những cái đó đều phải vừa tầm nhìn với trẻ. Hoặc có những bức vẽ của trẻ đợc
viết tên trẻ vào phía trái, làm nh thế trẻ đợc sử dụng ngay trên hoạt động làm quen
chữ cái trẻ học đến nhóm chữ cái gì tôi cho trẻ tìm xung quanh lớp nhóm chữ cái
đó, phía dới tôi đặt giá để đựng đồ dùng phục vụ môn chữ cái đồ dùng của cô và trẻ
nh bút chì màu, vở tập tô ... ngoài ra còn có đồ dùng phục vụ cho buổi chơi nh mũ
đội có gắn chữ, hoa lá, hột hạt, chữ cái rời, các chấm tròn để trẻ ghép chữ, lô tô
..Kết quả các biện pháp này theo đánh giá đạt 90%.

*Cách lên lớp của một giáo viên trong giờ làm quen chữ cái: Một yêu cầu
đặt ra đối với giáo viên khi cho trẻ làm quen với chữ cái là các kiến thức khi truyền
thụ đến trẻ phải hết sức ngắn gọn tuyệt đối hình thức tránh sự rập khuôn, luôn sáng
tạo đổi mới vì thế trớc khi lên lớp một tiết dạy làm quen với chữ cái tôi phải chuẩn
bị đồ dùng soạn bài nghiên cứu kỹ bài soạn. Nắm rõ yêu cầu của bài dạy chọn trò
chơi phù hợp với nguyên tắc động tĩnh phù hợp với chủ điểm. Ngoài ra để tạo hứng
thú thì cô phải có nghệ thuật lên lớp ngôn ngữ diễn đạt ngắn gọn để hấp dẫn trẻ vào
tiết học. Trớc khi vào bài tôi thờng kể chuyện (dựa trên chủ điểm) hoặc sáng tác
thơ, vè hay những trò chơi luôn cuốn hút trẻ vào thực tế để trẻ dễ nhớ, dễ hiểu, tránh
gò bó.
5