Sáng kiến kinh nghiệm MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CHO TRẺ 24 -36 THÁNG

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO huyÖn sãc
s¬n
TRƯỜNG MẦM NON viÖt long
  
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI: mét sè biÖn ph¸p PHÁT TRIỂN
NG¤N NGỮ CHO TRẺ 24 -36 th¸ng
ViÖt Long : Ng yà 24 tháng 12 năm 2009
Giáo viên: NguyÔn ThÞ BÝch Mþ
A.Đặt vấn đề
1. Lí do chọn đề tài
Phong ba bão táp
Không bằng ngữ pháp Việt Nam
Ngụn ng núi, giao tip v c vit cú ý ngha c bit quan trng i
vi s phỏt nhõn cỏch ca tr MN núi riờng, ca con ngi v xó hi núi
chung.
La tui MN l thi k phỏt cm ngụn ng. õy l giai on cú nhiu
iu kin thun li nht cho s lnh hi ngụn ng núi v cỏc k nng c vit
ban u ca tr. G ny tr t c nhng thnh tớch v i m cỏc giai
on trc hoc sau khụng th cú c, tr hc ngha v cu trỳc ca t, cỏch
s dng t ng chuyn ti suy ngh v cm xỳc ca bn thõn, hiu mc
ớch v cỏch thc con ngi s dng ch vit.
Phỏt trin ngụn ng v giao tip cú nh hng n tt c cỏc lnh vc
phỏt trin khỏc ca tr. Ngụn ng l cụng c ca t duy vỡ th ngụn ng cú ý
ngha quan trng i vi s phỏt trin nhn thc, gii quyt vn v chc
nng t duy ký hiu tng trng tr.
i vi nhúm tr t 1 n 3 tui qua quan sỏt nhng gi hot ng học
v gi hot ng vui chi, tụi thy cỏc chỏu rt thớch c giao tip, thớch
c trũ chuyn v thớch c núi, nhng vỡ ngụn ng ca tr cũn hn ch ,
cỏc chỏu cũn s dng ngụn ng th ng nhiu, nờn tụi thy mỡnh cn phi
tỡm nhiu bin phỏp tỏc ng kớch thớch ngụn ng ca tr phỏt trin.

Vic phỏt trin vn t luyn phỏt õm v dy tr núi ỳng ng phỏp
khụng th tỏch ri gia cỏc mụn hc cng nh cỏc hot ng ca tr. Mi t
cung cp cho tr phi da trờn mt biu tng c th, cú ngha, gn lin vi
õm thanh v tỡnh hung s dng chỳng. Ni dung vn t cung cp cho tr
cng nh hỡnh thc ng phỏp phi ph thuc vo kh nng tip xỳc, hot
ng v nhn thc ca tr.
2. Tính cấp thiết:
Tuy trẻ còn nhỏ những trẻ rất hiếu động, thích tìm tòi, khám phá mọi
thứ xung quanh. Trẻ thờng có nhiều thắc mắc trớc những đồ vật , hiện tợng
mà trẻ nhìn thấy, nghe thấy. Trẻ luôn đặt ra rất nhiều câu hỏi nh: Ai đấy? Cái
gì? Con gì? Tiếng gì? Màu gì?
Để giúp trẻ giải đáp đợc những thắc mắc hàng ngày, ngời lớn cần trả lời
những câu hỏi của trẻ rõ ràng , ngắn gọn đồng thời cần cung cấp cho trẻ thêm
những hiểu biết về thế giới xung quanh bằng ngôn ngữ giao tiếp mạch lạc.
Chính vì vậy mà mỗi giáo viên chăm sóc giáo dục trẻ cần trú trọng đến việc
phát triển ngôn ngữ cho trẻ là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Bởi ngôn ngữ là
phơng tiện để trẻ tiếp thu kiến thức về thế giới xung quanh đợc dễ dàng và
hiệu quả nhất.
3. Mc ích đúc rút:
Phỏt trin ngụn ng cho tr l phỏt trin kh nng nghe, hiu ngụn ng,
kh nng trỡnh by cú logic, cú trỡnh t, chớnh xỏc v cú hỡnh nh mt ni
dung nht nh.
tr giao tiếp mạnh dạn, tự tin trớc mọi ngời, ngôn ngữ mach lạc giúp
ngời nghe dễ hiểu cn giỳp tr thc hin nhng yờu cu sau:
*Làm phong phú vốn từ của trẻ: Trẻ phải có một số vốn từ nhất định để
giao tiếp với mọi ngời xung quanh.
VD: Từ chỉ tên gọi của đồ: cái bàn , cái ghế, cái áo, cái mũ ; con vật:
con chó , con bò , con mèo ;màu sắc: xanh, đỏ, vàng .
* La chn ni dung núi:
Xỏc nh ni dung cn núi giỳp cho li núi ca tr cú ni dung thụng bỏo

ngn gn, rừ rng. Xỏc nh s vic chớnh trong nhiu s vic, xỏc nh c
im ni bt c bn trong nhiu c im ca con vt, ca cõy, ca bc tranh,
ni dung chớnh trong phỏt trin vn hc.
Vớ d: vt: Tên gọi, hỡnh dỏng , cụng dng, cỏch s dng.
Con vt:Tên gọi, hỡnh dỏng, hnh ng, màu sắc.
Cõy: Hỡnh dỏng , hình dạng lá, màu sắc, cong dụngá.
- Sp xp ni dung ó la chn giỳp cho li núi ca tr c y ,
hp lớ v cú logic.
Vớ d: T u n chõn, t ngoi vo trong, t trờn xung di, t trỏi
sang phi
Tr tui nhà trẻ cha cú kh nng la chn ni dung din t vỡ vy cn
phi hng dn giỳp tr.
*La chn t:
Sau khi đã lựa chọn nội dung trẻ cần lựa chọn từ để diễn tả chính xác
nội dung mình cần thông báo. Chọn từ giúp cho lời nói của trẻ rõ ràng, chính
xác và mang sắc thái biểu cảm. Việc chọn từ được đặt ra ở 2 mức độ.
- Sự liên kết các câu nói lại với nhau tạo thành chuỗi lời nói nhằm diễn
tả trọn vẹn một ý, một nội dùng nào đó để giúp người nghe hiểu được. Đây là
sự sản xuất toàn bộ nội dung thông báo một cách có logic.
- Để diễn tả một ý, một nội dung ngắn gọn nào đó thì việc sắp xếp cấu
trúc lời nói là đơn giản đối với trẻ. Nhưng nếu yêu cầu trẻ kể lại truyện hay tự
sáng tác miêu tả những hiện tượng sự kiện xảy ra trong đời sống thì trẻ gặp
khó khăn cần phải luyện tập dần dần.
* Điễn đạt nội dung nói:
- Khi trẻ diễn đạt phải ngừng nghỉ ngắt giọng đúng, để giọng nói của
trẻ không ê a ậm ừ. Luyện cho trẻ tác phong khi nói thoải mái, tự nhiên, khi
nói nhìn vào mặt người nói.
Trong trường mầm non tôi muốn đề cập tới việc luyện cho trẻ ngôn
ngữ mạch lạc thể hiện qua việc thực hiện hai Ví dụ: câu chuyện: Cây khế:
chim * Sắp xếp cấu trúc lời nói:

- Sự liên kết các câu nói lại với nhau tạo thành chuỗi lời nói nhằm diễn
tả trọn vẹn một ý, một nội dùng nào đó để giúp người nghe hiểu được. Đây là
sự sản xuất toàn bộ nội dung thông báo một cách có logic.
- Để diễn tả một ý, một nội dung ngắn gọn nào đó thì việc sắp xếp cấu
trúc lời nói là đơn giản đối với trẻ. Nhưng nếu yêu cầu trẻ kể lại truyện hay tự
sáng tác miêu tả những hiện tượng sự kiện xảy ra trong đời sống thì trẻ gặp
khó khăn cần phải luyện tập dần dần.
* Điễn đạt nội dung nói:
- Khi trẻ diễn đạt phải ngừng nghỉ ngắt giọng đúng, để giọng nói của
trẻ không ê a ậm ừ. Luyện cho trẻ tác phong khi nói thoải mái, tự nhiên, khi
nói nhìn vào mặt người nói.
Trong trường mầm non tôi muốn đề cập tới việc luyện cho trẻ ngôn
ngữ mạch lạc thể hiện qua việc thực hiện hnhiệm vụ dạy trẻ đối thoại giữa trò
chơi và độc thoại qua bộ môn làm quen văn học thể loại truyện kể.
Nhiệm vụ phát triển ngôn ngữ mạch lạc được thực hiện ở mọi lúc mọi
nơi trong sinh hoạt hằng ngày của trẻ. Đối ới trẻ lớp tôi đang phụ trách 4 – 5
tuổi: Tiếp tục dạy trẻ biết nghe - hiểu - trả lời câu hỏi của người lớn. Biết trò
chuyện với những người xung quanh. Dạy trẻ kể chuyện về đồ chơi, đồ vật
theo tranh, kể lại các tác phẩm văn học, kể có trình tự, diễn cảm.
II. Thùc tr¹ng
N¨m nay t«i ®îc BGH nhµ trêng giao cho phô tr¸ch nhãm trÎ 24-36
th¸ng tuæi.Líp t«i cã 22 ch¸u: trong ®ã cã 16 trÎ 24 – 36 th¸ng, cßn l¹i lµ 6
trÎ 12 -24 th¸ng.
I.ThuËn lîi:
c s quan tõm giỳp ca ban giỏm hiu v chuyờn mụn xõy dng
phng phỏp i mi hỡnh thc t chc hot ng giỏo dc mm non, to mi
iu kin giỳp tụi thc hin tt chng trỡnh i mi.
Ph huynh quan tõm n con em mỡnh, nhit tỡnh ng h cựng tụi trong
vic dy d cỏc chỏu v thng xuyờn ng h nhng nguyờn vt liu lm
dựng dy hc v vui chi cho cỏc chỏu.

Các con đều rất ngoan ngoãn, thích hoạt động , vui chơi
2. Khú khn:
Do trỡnh nhn thc khụng ng u, 50% tr lp tụi mi ln u n
trng, trẻ lại không cùng độ tuổi có tới 27% số trẻ 12- 24 tháng, do ú gp
rt nhiu khú khn.
Trớ nh ca tr cũn hn ch, tr cha bit ht khi lng cỏc õm tip
thu cng nh trt t cỏc t trong cõu. Vỡ th tr b bt t, bt õm khi núi.
Trẻ đi học không đều, nhất là những ngày ma gió hoặc giá rét.
a s ph huynh bn cụng vic hoc mt lớ do khỏch quan no ú ớt
cú thi gian trũ chuyn vi tr v nghe tr núi. Tr c ỏp ng quỏ y
v nhu cu m tr cn. Vớ d: Tr ch cn nhỡn vo dựng, vt no l
c ỏp ng ngay m khụng cn dựng li yờu cu hoc xin phộp. õy
cng l mt trong nhng nguyờn nhõn ca vic chm phỏt trin ngụn ng.
Vi nhng khú khn nh th tụi phi dn dn khc phc, sa i v
hng dn tr phỏt trin ngụn ng mt cỏch ỳng n nht qua giao tip v
tp cho tr lm quen vn hc th loi truyn k.
III. GII PHP HU CH:
1. Tỡm hiu c im tõm sinh lớ ca tr:
* c im phỏt õm:
-Trẻ phát âm đợc các âm khác nhau, phát âm đợc các âm của lời nói.
Tuy vậy nhng vẫn còn nhiều âm ê, a, ậm ừ
- Tr phỏt õm sai nhiều nhng õm thanh khú hoc nhng t cú 2 3 õm
tit nh: lu - lu, hu hiu, mp - mp, chiờm chip chim chớp, thuyn
bum - thin bm, rn - dn, buông- bung, giờng-g rừng Tuy nhiờn li sai
ó ớt hn.
* c im vn t:
- Vn t ca tr còn rất ít. Danh t v ng t tr chim u th. Tớnh
t v cỏc loi t khỏc tr ó đợc s dng đôi chút.
- Tr ó s dng chớnh xỏc cỏc t chỉ tên gọi các đồ vật, con vật, hành
động gần gũi nh: con mèo, con chó; cái cốc, cái thìa; ăn, ngủ, đi . . ( Đối với

trẻ 12-24 tháng)
-Đối với trẻ 24-36 tháng, trẻ đã biết sử dụng các từ chỉ đồ vật, con vật,
đặc điểm, hành động quen thuộc trong giao tiếp hàng ngày.
Ngoi ra cỏc t cú khỏi nim tng i nh: hụm qua, hụm nay, ngy
maitr dựng cũn cha chớnh xỏc. Mt s tr cũn bit s dng cỏc t ch
mu sc nh: màu xanh, màu đỏ, màu vàng , màu cam.
Sử dụng các từ thể hiện sự lễ phép với ngời lớn trong khi giao tiếp: con
xin, vâng ạ .
* c im ng phỏp:
Trẻ nói đợc một số câu đơn giản. Biết thể hiện nhu cầu, mong muốn và
hiểu biết của mình bằng 1-2 câu.
VD: Cô ơi con uống nớc; Cô ơi con ăn thịt.
Nhiều quá, con không ăn đựơc
Đọc đợc các bài thơ, hát các bài hát có 3-5 câu ngắn.
Trẻ có thể kể lại đoạn truyện đợc nghe nhiều lần, có sự gợi ý.
Tuy nhiên đôi khi sự sắp xếp các từ trong câu nói còn cha hợp lí :
- Tr thờng s dng cõu ct hn. Trong mt s trng hp tr dựng t
trong cõu vn còn cha chớnh xỏc: Vớ d: M i! Con mun cỏi dộp kia! Ch
yu tr vn s dng cõu n m rng.
3. Xõy dng k hoch:
Tụi xõy dng k hoch phỏt trin ngụn ng mch lc cho tr theo tng
quý xuyờn sut trong mt nm hc:
Thỏng 9 + 10:
Phát khả năng nghe hiểu cho trẻ:
Tụi chỳ ý chn nhng bi tp luyn tai nghe cho tr nhm phỏt trin
thớnh giỏng õm v ( cho tr nghe nhng bi hỏt, nhng cõu chuyn, nhng bi
ng dao). Tụi to mi iu kin tr tp trung chỳ ý luyn kh nng chỳ
ý thớnh giỏc cho tr thụng qua cỏc bi tp, trũ chi (tai ai thớnh, ai oỏn
gii), C gng phỏt õm ỳng, khụng phỏt õm sai vỡ tr hay bt chc. Sa
li phỏt õm cho tr khi phỏt õm sai mi lỳc mi ni trong cỏc hot ng hng

ngy.
Thỏng 11 + 12:
Nghe, nhắc lại các âm, tiếng và các câu nhằm phong phú vốn từ cho trẻ
Giỏo viờn cn núi din cm, rừ rng, gii thớch ngha ca t khú giỳp
cho tr nhiu, nh v vn dng c t t cõu. y mnh s phỏt trin
kh nng vn ng của c quan phỏt õm cn tp cho tr cỏc bi tp luyn c
quan phỏt õm thớch hp:
Con cú cỏi ca, cụ ct qu c, con cm cỏi ca, cựng ci ha ha.
Cú con ba ba, i nh i trn, bỡ b bỡ bừm, bộ bt ba ba.
B bo bộ, bộ bỳp bờ, bộ bng, bộ bộ, bỳp bờ ngoan no.
Cú nhng trũ chi phỏt trin vn t cho tr. Vớ d: Trũ chi bắt chớc
tiếng kờu của các con vật, ai nhanh , ai núi gii.
Thỏng 1 + 2: Vn xuyờn sut hai nhim v trờn nhng tụi o sõu
vn luyn trớ nh cho tr qua cỏc bi th, ng dao c bit l nhng cõu
chuyn k y lụi cun v hp dn. Gi ý cho tr s dng nhng loi cõu n
gin, ngha.
Thỏng 3 +4 +5: Tụi xõy dng nhng trũ chi giỳp tr núi ỳng ng
phỏp, núi mch lc. Vớ d: Tr núi theo mu cõu ca mt cõu chuyn no
ú: Ngi anh tham lam chim ht rung vn, nh ca, trõu bũ ca cha m
li ( Truyn cõy kh) hoc núi nt cõu Vớ d: Cụ núi: B bin thnh
chim vỡTr núi: b mun ba i tỡm nc ung, hoc vỡ Tớch Chu ham chi
khụng ly nc cho bCụ lu ý thay i cỏc mu cõu khỏc nhau tựy theo
la tui, cho tr chi t d n kh1, cỏc mu cõu phc tp dn lờn hoc t
cõu vi t, k nt truyn, k chuyn cng c k nng núi ỳng ng
phỏp, phỏt trin trớ tng tng, sỏng to ca tr.
Mt khi ó cú mt s lng vn t phong phỳ tr s t tin k chuyn,
úng kch mt cỏch hng thỳ v t tin nht.
3.Trang trí lớp học, các góc chơi, làm đồ dùng đồ chơi theo từng chủ đế
nhánh phong phú , bắt mắt , hấp dẫn trẻ.
- Tụi tn dng tt c nhng nguyờn vt liu cú th s dng lm chi:

Sỏch bỏo, lch c, lừi giy v sinh, ng lon, chai nha, xp, vi vn, cnh cõy
khụ, qun ỏo c nhm phỏt trin ngụn ng cho tr.
- Da vo tng ch tụi lên k hoch lm dựng chi mt cỏch
c th mi ch u cú mt b dựng chi phc v cho quỏ trỡnh
ging dy v vui chi ca tr.
5. Phi hp vi ph huynh:
- Tụi thng trao i, ng viờn ph huynh c gng dnh thi gian
tõm s vi tr v lng nghe tr núi. Khi trũ chuyn vi tr phi núi rừ rng
mch lc, tc va phi tr nghe cho rừ.
- Cha m, ngi thõn c gng phỏt õm ỳng, không nên bắt chớc những
từ trẻ nói ngọng mà cần phải sửa sai ngay cho trẻ tr bt chc đợc đúng.
- Khuyn khớch hoc tuyờn truyn vi ph huynh cung cp kinh nghim
sng cho tr. Trỏnh khụng núi ting a phng, cn trỏnh cho tr nghe
nhng hỡnh thỏi ngụn ng khụng chớnh xỏc.
IVBiện pháp thực hiện
1.HĐ cho trẻ làm quen với các tác phẩm văn học
2. HĐ cho trẻ nhận biết tập nói
3. Các HĐ khác:
* HĐ giáo dục âm nhạc
*HĐ góc
* HĐ chiều
2. Một số biện pháp giúp trẻ học tốt môn làm quen văn học thể loại
truyện kể:
a. Tạo môi trường học tập, rèn luyện cho trẻ:
- Tôi luôn tận dụng diện tích phòng học, chú ý bố trí sắp xếp các học
cụ, đội hình để tạo môi trường học và thải mái cho trẻ.
Ví dụ: Khi thực hiện các hoạt động làm quen văn học thể loại truyện kể
mà trọng tâm là dạy kể chuyện sáng tạo thì tôi luôn tận dụng không gian lớp
học để bày dụng cụ kể chuyện, khung sân sấu, sắp đặt tranh và các con rối
sao cho otrẻ dễ sử dụng, kích thích trẻ hoạt động tích cực hơn.

- Chú ý đến khả năng phát âm của trẻ để có sự điều chỉnh và sửa sai,
rèn luyện khả năng ngôn ngữ cho trẻ.
- Bản thân tôi trước khi tổ chức hoạt động cũng phải tự luyện giọng kể,
cách sử dụng tranh, sách tranh, rối, mô hình… để giúp trẻ cảm thụ đước tác
phẩm văn học đó một cách tốt nhất.
b. Tổ chức tiết học nhẹ nh ng, linh hoà ạt:
T«i vào bài một cách sinh động để thu hút sự chú ý của trẻ.
Ví dụ: Chủ điểm: “ Các nghề phổ biến, ngày 22/12” khi dạy với đề tài
nghề xây dựng. Kể chuyện: “Ba con lợn nhỏ”, tôi sử dụng mô hình rối để gây
sự hứng thú cho trẻ.
- Tổ chức hoạt động đa dạng dựa vào hoạt động trọng tâm.
Ví dụ: Khi trọng tâm là kể chuyện sáng tạo, tôi cho trẻ lựa chọn cáh sử
dụng trang phục, đồ dùng phù hợp với nội dung câu chuyện trẻ sẽ kể… dựa
theo