NHÂN CÁCH VÀ NHẬN THỨC – TIỂU LUẬN

NHN CCH V NHN THC TIU LUN
Tiểu luận môn Tâm lý
Vấn đề nhân cách đợc coi là một trong những vấn đề cơ bản song cũng là
một vấn dề phức tạp nhất của khoa hoc tâm lí nói riêng và của khoa học xã
hội và nhân văn nói chung .Giải quyết đúng vấn đề nhân cách sẽ cho phép
giải quyết đợc những vấn đề khác của tâm lí học và của nhiều lĩnh vực đời
sống nh giáo dục ,y tế Đó là vì nhân cách là đỉnh cao nhất của sự phát triển
tâm lí cuả con nguòi ,của tự ý thức và tự điều chỉnh bản thân con ngời .Để
hiểu rõ khái niệm nhân cách trong tâm lí học ,trớc hết chúng ta cần phân biệt
đuọc những khái niệm sau
Cá nhân thuật ngữ này dùng để chỉ một con ngời cụ thể của một cộng nào
đó.Nh vậy cá nhân cũng là một thực thể sinh học xã hội và văn hoá ,nhng
đợc xét cụ thể ,riêng từng ngời
Nhân cách khái niệm nhân cách chỉ bao hàm phần xã hội ,tâm lí của cá nhân
mà thôi .Đó là một con ngời với t cách là một thành viên của một xã hội
nhất định ,là chủ thể của các quan hệ ngời-ngời ,của các hoạt động có ý thức
và giao lu.
Cho tới nay vẫn cha có một sự diễn đạt thống nhất và đợc thừa nhận rộng rãi
về nhân cách trong khoa học tâm lí
Ngay từ những năm 1949,G.Allpỏt đã dẫn ra đợc tới trên 50 định nghĩa khac
nhau về nhân cách trong tác phẩm của nhiều nhà nghiên cứu .Tới hôm nay
,số định nghĩa về nhân cách đã đạt tới mức trên một trăm ,và chắc chắn sẽ
còn tiếp tục thêm nữa
1
NHN CCH V NHN THC TIU LUN
Hiện nay có rất nhiều lí thuyết khác nhau về nhân cách trong khoa học tâm
lí. Đó là thuyết phân tâm của S.Freud,thuyết siêu phẳng và bù trừ của
A.Adler
Các nhà tâm lí học theo quan điểm mác xít đều cho rằng khái niệm nhân
cách phải là một phạm trù xã hội chứ không thể thuần tâm lí .Tuy nhiên điều
đó không loại trừ việc mỗi khoa học tiếp cận vấn đề nhân cách theo góc độ

của mình ,trong số đó có khoa học tâm lí.Rõ ràng là một ngời sẽ chỉ trở
thành nhân cách khi đã có tâm lí và có ý thức .Dới đây là một số định nghĩa
về nhân cách của những nhà tâm lí học theo quan điểm mác xít đợc sử
dụng rộng rãi
Nhân cách làm một cá nhân có ý thức ,chiếm một vị trí nhất định trong xã
họi và đang thực hiện mọt vai trò xã họi nhất định -A.G.Gôvaliôp
Nhân cách là con ngời với t cách là kẻ mang toàn bộ thuộc tính và phẩm
chất tâm lí đang qui định những hình thức hoạt động và những hành vi có ý
nghĩa xã hội E.V.Sôrôkhôva
Con ngời vợt ra khỏi giới động vật nhờ lao động và đợc phát triển trong xã
hội ,tham gia giao lu với những ngời khác nhờ tiếng nói ,đã trở thành nhân
cách chủ thể của nhận thức và cải tạo tích cực hiện thực
A.V.Pêtơroopxki
Mặc dầu có các định nghĩa khác nhau nh treen ,nhng các nhà tâm lí học mác
xít đều thống nhất với nhau ở những quan điểm sau :nhân cách là một hệ
thống các quan hệ của con ngời đối với thế giới xung quanh và với bản
thân ,nhân cách sinh thành là do hoạt động ,nó có tính xã hội lịch sử
,muốn hiểu rõ nhân cách cần phải phân biệt nó với các khái niệm con ngời
2
NHN CCH V NHN THC TIU LUN
và cá nhân| .Cá nhân con ngời trỏ thành nhân cách là do các hoạt động và
giao lu của nó trong cộng đồng ,trong xã hội ,Khi một cá nhân với t cách là
là thành viên của một cộng đồng nhất định ở một xã hội nhất định ,là chủ thể
của các quan hệ xã hội ,của hoạt động ý thức và giao lu thì đợc coi là một
nhân cách .
Toàn bộ công tác giáo dục của một chế đọ xã hội là nhằm hình thành nên
những nhân cách đáp ứng các yêu cầu xây dựng và phát triển xã hội đó.Qua
các phần trên chúng ta đã biết đợc rằng ,nhân cách không đợc đẻ ra mà chỉ
đợc hình thành nên.Khoa học tâm lí đã chỉ ra bón nhân tố sau tạo nên con đ-
ờng nhân cách đó là :giáo dục ,hoạt động giao lu và nhóm.Bốn nhân tố này

nếu đ\ợc tổ chức xây dựng theo một hớng thống nhất và có khoa học thì sẽ
tạo ra những nhân cách mà một xã hội đòi hỏi phải có
-Giáo dục :đây là một hoạt động chuyên môn của xã hội nhằm hình thành và
phát triển nhân cách theo những yêu cầu của từng giai đoạn xây dựng và phát
triển xã hội đó
+Giáo dục vạch ra chiều hớng hình thành và phát triển nhân cáhc của trẻ em
và dẫn dắt trẻ em phát triển theo hớng đó.Điều này đợc thực hiện thông qua
mục tiêu giáo dục và qua sự thực hiện mục tiêu đó của các cơ quan giáo dục
trong và ngoài nhà trờng
+Giáo dục có thể đa lại cho trẻ em những yéu tố khác và môi trờng tự nhiên
hoặc yếu tố bẩm sinh
+Giáo dục có thể bù đắp cho những thiếu hụt ở một ngời do bị tật hay bị
bệnh nào đó gây ra.
3
NHN CCH V NHN THC TIU LUN
+Giáo dục có thể uốn nắn những phẩm chất tâm lí của một ngời theo yêu cầu
của xã hội
+Giáo dục có thể chuẩn bị cho con ngời vơn tới tơng lai mà với những điều
kiện hiện tại mà nó cha thể có đợc .
+Giáo dục và dạy học một cách khoa học đảm bảo sự hình thành và phát
triển tâm lí ,nhân cách của trẻ em theo hớng tốt đẹp
-Hoạt động chính là nhân tố quyết định trực tiếp việc hình thành và phát triển
nhân cách của con ngời.Chúng ta biết rằng tâm lí không chỉ biểu hiện trong
hoạt đọng ,mà còn hình thành và phát triên bằng hoạt động .Do đó,nhân cách
con ngời chúng ta cũng đợc hình thành và phát triển bằng hoạt động
Hoạt động của con ngời là hoạt động co mục đích và bao giò cũng mang tính
tập thể ,tính cộng đồng ,hoạt động của con ngời bao giờ cũng đợc thực hiện
bằng những thao tác nhất định với những công cụ nhất định .Do đó mỗi hoạt
động bao giờ cũng đặt ra trợc con ngời những phẩm chất và năng lực nhất
định thì mới thực hiện đợc .Chính trong quá trình tham gia trực tiếp hoạt

động đó mà con ngời hình thành và phát triển đợc những phẩm chất năng lực
này
Từ mối quan hệ mật thiết giữa hoạt động và nhân cách nh thế chúng ta hiểu
rằng ,giáo dục muốn đạt đợc mục đích của mình thì trớc hết phải tổ chức cho
trẻ em tham gia những hoạt động nhất định
Nhng hoạt động của con ngời luôn mang tính xã hội tính cộng đồng .Vì vậy
hoạt động luôn đi với giao lu .Do đó đơng nhiên giao lu trở thành một nhân
tố trong sự hình thành và phát triển nhân cách
4
NHN CCH V NHN THC TIU LUN
-Giao lu là sự tiếp xúc giữa hai hay nhiều ngời để trao đổi với nhau những
thông tin cần thiết .Giao lu tạo ra các quan hệ ngời ngời ,các quan hệ xã
hội .Nếu với xã hội ,giao lu là một điều kiện tồn tại và phát triển của nó ,thì
đối với cá nhân ,giao lu cũng có vai trò nh thế.Không có sự giao lu với ngời
khác ,cá nhân không phát trỉên đợc tâm lí ,ý thức của mình ,không thể trở
thành một nhân cách .Sự phát triển của một cá nhân đợc qui định bởi sự phát
triển của tất cả các cá nhân khác mà nó giao lu một cách trực tiếp hay gián
tiếp với họ
Tuỳ từng ngời mà sử dụng phơng tiện gì để giao lu mà ngời ta chia ra :giao lu
vật chất ,giao lu tinh thần ,giao lu ngôn ngữ ,giao lu tín hiện
+Giao lu vật chất diễn ra khi con ngời ta giao tiếp với nhau bằng hành động
với vật thể .
+Giao lu ngôn ngữ ,ở đây con ngời sử dụng ngôn ngữ để trao đổi thông tin
với nhau.Mỗi tín hiện đều có nghĩa của nó
Giao lu tín hiệu :giao lu ngôn ngữ cũng là một loại giao lu tín hiệu ,nhng ở
đây ,giao lu tín hiệu đợc dùng để chỉ những loại tín hiệu khác mà con ngời ta
sử dụng trong giao lu nh cử chỉ điệu bộ .Trong quá trình giao lu ,con ngời ta
không chỉ nhận thức những ngời khác ,mà còn nhận thức chính bản thân
mình với những cái mò họ nhận ra đợc ở mình so với những cái họ thấy đợc
ở những ngời khác.Trong giao lu ,sự tiếp xúc về mặt tình cảm là rất quan

trọng .Và điều đó chỉ có khi mà bản thân những ngời đối thoại có khả năng
hiểu đợc nhau và đồng cảm với nhau.Đây là tính chất đối lu của sự tiếp
xúc .Nhu cầu giao lu là một trong những nhu cầu xã hội cơ bản và xuất hiện
5
NHN CCH V NHN THC TIU LUN
sớm nhất ở con ngời .Việc thoả mãn nhu cầu giao lu một cách đúng đắn sẽ
làm cho tâm lí ,ý thức con ngời phát triển ,nhân cách đợc hình thành
Nhóm và tập thể : nhân cách con ngời hình thành trong môi trờng xã hội
.Nhng con ngời lớn lên và trở thành nhân cách không phải đơn thuần trong
môi trỡng xã hội chung chung và trù tợng .Môi trờng xã hội cụ thể ,gần gũi
của nó chính là các nhóm và cộng đồng ,là các tập thể mà nó là thành
viên.Nhóm là một tập hợp có từ hai ngời trở lên .Có thể phân loại nhóm theo
số lợng ngời ,trong trờng hợp này ngời ta có thể có nhóm nhỏ và nhóm
lớn.Nhóm không chính thức thờng hình thành trên cơ sở nhu cầu ,thị hiếu
của mọi nhom sviên,và thờng không có văn bản rằng buộc .Còn có thể phân
biệt nhóm theo mục đích và nội dung hoạt động nh:nhóm học tập ,nhóm lao
động Các nhóm có thể đạt đợc những trình độ phát triển khác nhau.Một
nhóm ngời thống nhất lại chỉ vì lợi ích riêng nó thì gọi là phờng hội .Một
nhóm ngời thống nhất với nhau theo mục đích chung và hoạt động vì tiến bộ
xã hội ,lại có tổ chức chặt chẽ thì gọi là tập thể .Các cơ quan ,xí nghiệp ,các
lớp học ,các đoàn thể xã hộih chính là tập thể
Hiện nay trong các trờng học tập trung vào việc rèn luyện đức cho học sinh
với khẩu hiệu Tiên học lễ ,hậu học văn.Trong quá trình phát triển kinh tế
kéo theo nhiều sự thay đổi trong quan hệ xã hội đặc biệt là đạo đức và nhân
cách do dó không chỉ trong nhà trờng cần giáo dục nhân cách trong xã hội
6
NHÂN CÁCH VÀ NHẬN THỨC – TIỂU LUẬN
7
NHÂN CÁCH VÀ NHẬN THỨC – TIỂU LUẬN
8

NHÂN CÁCH VÀ NHẬN THỨC – TIỂU LUẬN
9