SKKN Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí cho học sinh lớp 10 nâng cao

Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí cho học sinh lớp 10 nâng cao
I. Đặt vấn đề.

 !"#$%"&'(&)*+%,
-".(%/)0123#4%5'
67+8%961-:'%3*
(*)6;*<:(*+%,(%(
#=1>*)?&@AA3;5B
6"*?(%C/'(&<%C/1%(6
D((*+%,D%C/#EF1G5B&
?&*HIJKLM&DNO%GPKQ1(
(6) !"Q;.1?35B#
R<A1:S%T+866)M9(
(*>>(*((%;
D-%U6G%;JVSử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả
học tập chương chất khí cho học sinh lớp 10 nâng cao”
II. Giải quyết vấn đề.
1. Cơ sở lý luận của vấn đề.
W>?&;51'-)&6%;(.1
&S>F*5<'%<(+8%5%T
"6<X1GD(*(.9#
5(:>1G*+%,D-%UA
1YM*)%C/%<:>((*+%,#
Z1YM(&;M%J[&\
B6]6%%C/'\B&<%T:*+((

Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí
cho học sinh lớp 10 nâng cao
'6%;\B+8QDQ
-Q^.Q.QDQ_'?(P'(:>
(%/)#

E%;'-%(+8A(.1<
1"6%T"#E+%5'-%(6]%C/G6
19'(?*)*>6(>8'*)
6)M((%569`(*)G&aA
(.57B>*)#
Z1YM*)%C/1]?>6+%T2
(*)#EF%5"T
(*<'?8A)1#
2. Thực trạng của vấn đề.
 b>?& !-)&+(.
1%;AA(*)6;*P%"&5;
?*)'5;-866(M(-8(
%98?':c#E%5'5B(.
6d(%/*(?%<%(>`T
6>*(%5#
E (  > ?&'-)&  1 2 e *+ 
*)%>'@*)&D>5>B"
%;3&'"6d(+8%<6)M@;?+#
(*)6;%C/%U%T6+-;#E&6)&'19
(%5&+6+1(6fG%65<<&
6%;6(M6(*)('@%96%1916G
D8(%<S+86-`5B'&
c+8'<X9D(-86%3*
15#
g
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí cho học sinh lớp 10 nâng cao
3. Giải pháp và tổ chức thực hiện.
3.1. Giải pháp 1:
Biểu diễn các đẳng quá trình biến đổi của chất khí sang hệ khác.
3.1.1. Cơ sở lý thuyết: h?(PJ

pV
T
i1
*Quá trình đẳng nhiệt:
j4? JEi1
j4?gJh#Zi1
• 0+*<:kh'El3kZ'El →`? k '*l#
• 0+*<:kh'Zl  →`?gk l#
m
!
hçnh 1
h
!
Z
E
E
!
Z
h
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí
cho học sinh lớp 10 nâng cao
* Quá trình đẳng tích:
j4? JZi1
j4?gJ
p
T
i1
• 0+*<:kZ'El3kh'Zl →`? kg'*l#
• 0+*<:kh'El  →`?gkgl#
* Quá trình đẳng áp:

j4? Jhi1
j4?gJ
V
T
i1
• 0+*<:kh'El3kh'Zl →`? km'*l#
• 0+*<:kZ'El →`?gkml#
* Ghi nhớ kiến thức:
n^o%p(D>g?:>%&
%1G&%,m-19?('Z'E#
gnq>,T?%C/6(8J
3.1.2. Áp dụng giải các dạng toán.
*Bài toán ví dụ 1JVẽ đồ thị diễn tả các quá trình biến đổi trạng thái của một
lượng khí.
r
E
!
hçnh 2
hZ
!
Z
!
h
E
! ! !
hçnh 3
h
Z
h
E

Z
E
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí cho học sinh lớp 10 nâng cao
Z]%C/*<:1%kh'ZlJ
QsU%p(F?( 1?(gkZ
g
igZ

l#
QsU%pF?(g1?(mkZ
m
igZ
g
l#
Q0_%p(F?(m1?(r1Z
r
iZ
g
#
Q0_%pF?(r6;?(#
Hướng dẫn
E51%C->((*+%,?(TJ
W(U%p( QgJ
1
1g Z E
p c
V
c
T
=




= → →


 
W(U%pgQmJ
1
1g Z 
T c
pV c p
=


= → →

 
W(_%p(mQrJ
1
1g Z E
p c
V
c
T
=



= → →



 
W(_%prQ J
1
1g Z 
T c
pV c p
=


= → →

 
* Bài toán ví dụ 2:biểu diễn đẳng quá trình sang một hệ khác.
=*D%C/*<:((*+%,?(
Tkh'El#=U&J
'^->(*+%,?
(TD#
*'q<:((*+%,
kZ'El6kh'Zl#
Hướng dẫn
#
H
!
h
E

g
m

h
!
Z
m
r
g
Z

Z
m
Z
g
iZ
r
h

ih
g
h
m
ih
r
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí
cho học sinh lớp 10 nâng cao
t( QgJZi1J%p
hB J →5%p#
EB J5
# t(gQmJEi1J%p
h> J →UP%p#
ZB JUP

# t(mQ Jhi1J%p(
E> J? →?%p(
Z> J_ →_%p(
*#&<1kZ'El6kh'Zl#
tW( QgJ
j4? JZi1
j4?gJi1#E ke)6El
kEBE'hBl
W(gQmJ
j4? JEi1
j4?gJZi1 ke/6Zl
k>'ZBl
tW(mQ J
j4? Jhi1
j4?gJZi1#E kZe)6El
kE>E'Z>l
u
!
Z
E

g
m
!
Z
h

g
m
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí cho học sinh lớp 10 nâng cao

3.1. Giải pháp 2:
3.2.1. Cơ sở lý thuyết:
Qvsb6)N !eF?P6d_(%p(
jRp(#
jRp#
jRp#
QE5<P(*w6G(*1J
+ Bước 1Jx(%/&)*+%,*a(
kF%C/1&3G6(%;*lJykh'Z'Eli

+ Bước 2JE)
ykh'Z'Eli

kh'Z'Eli
pV
T
i
g
k?(l
bY m-19FD%TD
-19@?Jk&'dli
m
&&iykdl#
jBước 3Jb>1(19&iykdl6]%T%C/k&'dl
d∈zh'Z'E{
&∈zh'Z'E{'d≠&#
• 0+*<:kh'ElY-19Z#
• 0+*<:kh'ZlY-19E#
• 0+*<:kZ'ElY-19h#
3.2.2. Áp dụng giải các dạng toán.

|
!
h
Z

g
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí
cho học sinh lớp 10 nâng cao
*Bài toán ví dụ 1:
*+T*+%,.
(%C/*D#
=U&*<:(*+%,
(kE'hl6kE'Zl
Hướng dẫn
Q0)d_JW( Qg->(%p(
→-<1YM%T((-2#
QEF%C/'5&)*+%,J
hi#Z kiαJ195l k l
}
Qh?(PJ
pV
T
i1 kgl
#q<:kE'hl→Y-19Z
Fk l6kgl'5JEik

# 1a c
l#h
g
→Ei

#h
g

E*)hD%C/*k6]l#
*#q<:kE'Zl→Y-19h
Fk l6kgl'5JEik
1
a
c
l#Z
g
→Ei
g
#Z
g

E*)ZD%C/*k6]l#
*Ghi nhớ kiến thức : Hệ số C
1

≠
C
2
nên độ cong đồ thị là khác nhau.
* Bài toán ví dụ 2:
~
!

g

h
E
!

g
Z
E
!

g
m
h
Z
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí cho học sinh lớp 10 nâng cao
*+T*+%,.
(%C/D#=U&*<:(*+
%,(kE'hl6kE'Zl#
Hướng dẫn
tW( QgJ
j4? JZi1
j4?gJhi1#E kEB'hBl
tW( QgJ
j4? JEi1
j4?gJhZi1 kh>h'ZBl
tW(mQ Jhi#Z
kml→Ei

#h
g
'kh>'Z>l

krl→Ei
g
#Z
g
* Bài toán ví dụ 3:
kE&<)%;•&m!Qr6)N 8ZOOOl
028g!.d
5-CT.%5
*+%,)?F?(5<
Z

img'h

ir' 1?(5
<Z
g
iI'h
g
i H'H#=f%%?%T*
D€*+(*+%,6]#
Hướng dẫn
L1h*)<Z
hiZj* k l
E.>+'5J
I
!

g
Z
E

!

g
m
E
h
!
h
Z

g
h
g
h

Z

Z
g
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí
cho học sinh lớp 10 nâng cao
h

iZ

j* r' i#mgj* iQ!'H
h
g
iZ
g

j*→ H'Hi#Ij*→ *ig!
^3('5J
hZi
m
µ
•Ei1#E kgl
EFk l6kgl1&J
Z
g
j*Zi1#E kml
&JEiykZl
RC/kml
%?*%9
%'*;X&d9
b%?%5+J
E<JZ
d
i
g
b−
ig!
(1Jh
d
iZ
d
j*i !
Z)&E
d
ih
d

#Z
d
#
•m
µ
irI!b#
3.3. Giải pháp 3: Sử dụng đồ thị so sánh các thông số trạng thái
bằng cách vẽ thêm các đẳng quá trình
3.3.1. Cơ sở lý thuyết: h?(PJ
pV
T
i1
!
!
h
E
Z

Z
g
E
d
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí cho học sinh lớp 10 nâng cao
vYM195'd(%/%9
t Quá trình đẳng nhiệt J
hi
# 1
Z
T c
jW(%pE

J
hi

# 1
Z
T c
i

Z
a
jW(%pE
g
J
hi
g
# 1
Z
T c
i
g
Z
a
0+E
g
‚E

→
g
‚

→%C/E
g
PDE

k6]l#
t Quá trình đẳng tích J hi
1
Z
c
#E
jW(%pZ

J
hi

1
Z
c
#Ei*

#E
jW(%pZ
g
J
hi
g
1
Z
c

#Ei*
g
#E
0+Z
g
‚Z

→*
g
ƒ*

→%C/Z
g
PZ

k6]l#
* Quá trình đẳng ápJ Zi
1

c
#E
jW(%p(h

J
Zi

1

c
#Ei

#E
jW(%p(h
g
J
Zi
g
1

c
#Ei
g
#E
0+h
g
‚h

→
g
ƒ

→%C/h
g
Ph

k6]l#

!
Z
h

E
g
E

!
h
E
Z

Z
g
!
Z
E
h

h
g
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí
cho học sinh lớp 10 nâng cao
3.3.2. áp dụng giải các dạng toán.
* Bài toán ví dụ 1:
=*D*<:(%2%p
T86(
%(E

'E
g
#^•E

ƒE
g
#
Hướng dẫn
Cách 1JvYM?(
h?(J
pV
T
i1 →hi
# 1
Z
T c
i
Z
a
jR2%pE

Jhi

# 1
Z
T c
i

Z
a
jR2%pE
g
Jhi
g

# 1
Z
T c
i
g
Z
a
Z%2E
g
PDE

→
g
‚

→E
g
#1‚E

#1
→E
g
‚E

k%l#
Cách 2J
QZ]%2%pS%2%p?O6OOk6]l#b
%5'5J

g g

p T
p T
=
ƒ k6h6ƒh
g
l →E

ƒE
g
k%l#
* Bài toán ví dụ 2:
=*D*<:g%2
%pT8
6(<Z

'Z
g
#^•JZ
g
‚Z

#
Hướng dẫn
Cách 1J
g
!
Z
h
E
g

E

!
h
E
Z

Z
g
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí cho học sinh lớp 10 nâng cao
h?(J
pV
T
i1→hi
1
Z
c
#Ei*#E
jR2%pZ

Jhi

1
Z
c
#Ei*

#E k*J195l
jR2%pZ
g

Jhi
g
1
Z
c
#Ei*
g
#E
Z%2Z

PDZ
g
→*

‚*
g
→

1
Z
c
‚
g
1
Z
c
→Z
g
‚Z

k%l#
Cách 2J
QZ]%2%pSg%2%p?O6OO#
b%5'5J
g
g
p V
p V
=
‚ k6h6‚h
g
l→Z
g
‚Z

k%l#
* Bài toán ví dụ 3:
RC/*D->
P#=U&eDJ
Q(%<%C/86(1'f#
Q(%?%C/86(1B'>3
-%,#
Hướng dẫn
Qx_%<^*wD%C/'6]%2%p(•^kh
^
l
=195%2p•^J
M
α
i

M
M
V
T
QEF?(P'
E5J
#M M
M
p V
T
i1
→h
^
i
^
^
1
Z
E
c
i
^
1

c
α
ktl'!
!
ƒ
M

α
ƒI!
!
QEF9%•„g+&+6%C/J•…6•q#
bi âoïJ 
α
q

≤

α
^

≤

α
…
 →
α
q

≤

α
^

≤

α
…

m
E
Z
!
E
!
Z
q
…
h
^
h
q
h
…
^

^
g
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí
cho học sinh lớp 10 nâng cao
→h
q

≥
h
^

≥
h

…
→h
d
ih
q
'h

ih
…
Q=+&+6@@g
jD…^

q';*+%,(…→^

→qJ
α
>→hB†Fktl
jDq^
g
…';*+%,(q→^
g
→…J
α
B→h>†Fktl
* Bài toán ví dụ 4:
=d&8?59T

µ
,
g

µ
(`9T'(1
A*a#W(*+%,%p(%T
*<:*P%C/6]#
v1((9T

µ
6
g
µ
#
Hướng dẫn
EFE

6]%2p11•Z'S•

µ
' •
g
µ
T?…6q#
LMQDQ-Q^.Q%DQDQ_?6/…6qJ


g g g
g
m
pV RT
m
p V RT

µ
µ

=


→


=


g
g
g

V
V
µ
µ µ
µ
= > → >
* Bài toán ví dụ 5 :
^d&8*/PD5<3
6d&)#b(1-%,'<
Z*+D.E%C/6]#=fT
d&B&>#
Hướng dẫn
r
•

Z
E

µ
g
µ
E

q
…
Z
g
Z

•
Z
E

g
•
Z
E

µ
g
µ
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí cho học sinh lớp 10 nâng cao
EFE

6]%2p11•ZS• 

?…'S•g?q6]


g
g g
m
pV RT
m
p V RT
µ
µ

=


→


=



g
g g

m V
m m
m V
= > → >
3.4. Giải pháp 4: Sử dụng đồ thị so sánh công và nhiệt chất khí trao đổi

trong các quá trình biến đổi trạng thái
3.4.1. Cơ sở lý thuyết:
q<8&DNO0R‡=J
U A Q∆ = +
'
k lA A A p V= − = − ∆ = − ∆
∑ ∑
k lU f T=
b%6/hkl'Zk
m
l-…kˆl
UP1-…ƒ!
H
Zk
m
l
hkl
!
Z

Z
g
^
0
•
Z
E
g
E

…
q
Z

Z
g

Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí
cho học sinh lớp 10 nâng cao
* Quá trình đẳng nhiệt:
•
g g
!T T U U U= → = → ∆ =
• q<8&DNO0R‡=J
! A Q Q A= + → = −
• R-J
A =
4^0Z
g
Z

* Quá trình đẳng tích:
•
g
V V= →
'
k l !A A A p V= − = − ∆ = − ∆ =
∑ ∑
• q<8&DNO0R‡=J
U Q∆ =

* Quá trình đẳng áp:
•
g
p p= →
g g g
k l k l k l
M
A p V V R T T R T T
ν
µ
= − = − = −
• R-J
A =
4^0Z
g
Z

• q<8&DNO0R‡=J
U A Q∆ = +
3.4.2. AÏp dụng giải các dạng toán.
* Bài toán ví dụ 1:^T%TUF<Z

%+<Z
g
kZ
g
‚
Z

l#v1(-G((J

lRp(#
*lRp#
l4U%p(C%p#
l4U%pC%p(#
Hướng dẫn
u
!
hkl
Zk
m
l
^
0
Z

iZ
g
!
hkl
Zk
m
l
^
0


i
g
Z

Z
g
Z
h
!
Z

Z
g
^
0
h
!
^
0
Z

Z
g
!
h
Z
^ 0
Z

Z
g
h
Z
!

^
0
Z

Z
g
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí cho học sinh lớp 10 nâng cao
Z)M+8
A =
4^0Z
g
Z

'5J…

‚…

‚

…

‚

…
*
* Bài toán ví dụ 2:
^TP-%,P?( 5<Z

'(1

'
U%p%+?(g5<Z
g
igZ

#v%5U%p(1
?(m5<Z
m
imZ

#
lZ]%C/*<:((DQZ#
*l4`%C/%<11(-((D#
lZ)M&DO0R‡="1G&%,B6
T%,6-2#
Hướng dẫn
lZ]%C/
*lB8('5…
g
‚…
gm
ltx_(%p QgJ
g g
!T T U U U= → = → ∆ =
Z
g
‚Z

J1-D…iQ…
'

ƒ!
E.&DNO0R‡=J
! A Q Q A= + → = −
‚!
k)TF*Dl
tx_(%p(gQmJ
Z
g
‚Z


→
1-D…iQ…
'
ƒ!
Z
g
‚Z


→
E
g
‚E


→
‰
g
‚‰


→
!U∆ >
JBB#
|
Z
Z

Z
g
Z
m
Z
h
!


h
g

g m
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí
cho học sinh lớp 10 nâng cao
E.&DNO0R‡=J
!U A Q Q A U∆ = + → = − + ∆ >
J
k)TF*Dl
* Bài toán ví dụ 3:
5 'rPP%m!!b#

R5%p(%+%mH!b'T
((& !!!ˆ#v
%5%T?%p%+%*a
%*%69`%T%P6;?(
*%*a(_%p#
lZ]%C/%QZ#
*lE-…
'
G(%p(#
lE%*+DBPo(#
lET)%T(%pêch.
Hướng dẫn
lZ]%C/#
*lE-
'
A

G(%p(#
'
g g g
k l k l k l
M
A p V V R T T R T T
ν
µ
= − = − = −
i 'r#~'m #kmH!Qm!!liH~ '|kˆl
lE%*+DBPo(#
LM&DNO0R‡=J
'

U A Q A Q∆ = + = − +
k…iQ
'
A
l
tR*+DB(%p(J
'
g
U A Q A Q∆ = + = − +
iQH~ '|j !!!ir ~'mkˆl
g g
k l k lU f T f T∆ = − =
r ~'mkˆl
tR*+DB(%pJ
'
mg
!U A Q A Q Q∆ = + = − + = +
mg m g g
k l k l k l k lU f T f T f T f T∆ = − = −
iQr ~'mkˆlkE
m
iE

J%pl
~
Zk
m
l
hkl
•

h
g
h
m

g
m
Z


Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí cho học sinh lớp 10 nâng cao
tR*+DB(%pJ
m m m
k l k l k l k lU f T f T f T f T∆ = − = −
i! kE
m
iE

J%pl
lET)%T(%pêch.
'
mg
!U A Q A Q Q∆ = + = − + = +
→
mg
Q U= ∆ =
Qr ~'mˆƒ!#
→
>k&;lT*D#
III. Kết luận

vYM(%C/1]A(.*)(
>2S6%?+>#b+816;
&%T96(<1S61
6)M*)%C/#W2>?&-&a66
"?*)D%UA15(%A%S68A
#(.-@AA*ŠŠ3(
*)&#
R;%U%TYP2,-'d6(M@P
?6‹#46)&'%<%;%T<6?>
+G%TYD?6#
Z1YM(%C/1<6(M%T
(>(*)%9:'d(#E&D'SS%;
-(f+15("?Œ(>(
*)#•)%T)d_'5N(*?%C
%<%;&e'%556(>*
)6)N&65>#
Xin trân trọng cảm ơn!
I
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí
cho học sinh lớp 10 nâng cao
Thanh Hóa, ngày 16 tháng 05 năm 2013
Xác nhận của thủ trưởng đơn vị Người viết
E-d%%"&vbb0
6+'-1_
2(#

Nguyễn Văn Tường
TÀI LIỆU THAM KHẢO
#Z)‡ !0"Q0&:E+b-'h?WNE'‡DEE2'
‡ER?'‡D"=`'0&:0='h?RE+'q`

EE"Qv((0d*>s4Qg!!u#
g#q)6) !0"Q‡DEE2'‡ER?'‡D"=`'
h?RE+'q`EE"Q0d*>s4Qg!!u#
m#s>(Z) !QE)gQq`W="'EZBqC'h?0E+'
0&:EEQ0d*>s4Q III#

g!
Sử dụng bài tập đồ thị nâng cao kết quả học tập chương chất khí cho học sinh lớp 10 nâng cao
r#E&<)%;•&m!Qr6)N 8ZOOOQg!!gQvPs4QRE
Eh9=^QE2E=hE&D‡D=ChQ0d*>s4Q
g! g
g