tìm hiểu nghệ thuật trong các tác phẩm của Yoshimoto banana

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG
KHOA ĐÔNG PHƯƠNG
-----XW -----


BÀI BÁO
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC


ĐỀ TÀI:

TÌM HIỂU NGHỆ THUẬT TRONG CÁC TÁC
PHẨM CỦA YOSHIMOTO BANANA




吉本ばななの作品の中の芸術についての研究









NGUYỄN THỊ HƯỜNG

BIÊN HÒA, THÁNG 12/2009

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG
KHOA ĐÔNG PHƯƠNG
-----XW -----


BÀI BÁO
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC


ĐỀ TÀI:

TÌM HIỂU NGHỆ THUẬT TRONG CÁC TÁC
PHẨM CỦA YOSHIMOTO BANANA



吉本ばななの作品の中の芸術についての研究

GVHD: TS. LÊ TÂY
CN. ĐỒNG THỊ THU HÀ
SVTH: NGUYỄN THỊ HƯỜNG
MSSV: D05601050
NIÊN KHÓA: 2005-2010










BIÊN HÒA, THÁNG 12/2009
1

TÌM HIỂU NGHỆ THUẬT TRONG CÁC TÁC PHẨM
CỦA YOSHIMOTO BANANA.
SVTH: NGUYỄN THỊ HƯỜNG
Trong những thập niên gần đây, nền kinh tế Nhật Bản phát triển nhanh chóng, trở
thành một cường quốc kinh tế đứng thứ hai sau Mỹ. Từ sự phát triển kinh tế toàn cầu,
nền văn hóa Nhật Bản đã lan truyền rộng khắp các nước. Nhắc tới Nhật Bản là người
ta nhắc tới khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp, đất nước của xứ hoa anh đào, cũng như
nh
ững lễ hội truyền thống đậm sắc dân tộc. Bên cạnh đó còn phải kể đến văn học Nhật
Bản. Văn học Nhật Bản đã góp phần làm phong phú thêm cho văn học thế giới với
những tài năng văn học nổi tiếng. Hai nhà văn lớn Kawabata Yasunari và Oe
Kenzaburo được giải thưởng Nobel văn học. Và những tài năng lớn khác như

Akutagawa Ryunosuke, Mishima Yukio. Trong
những năm gần đ
ây, tiếp tục nổi lên các cây viết
hiện đại đã nhanh chóng gây được ấn tượng với
độc giả các nước. Trong đó nổi lên bộ ba:
Murakami Haruki, Murakami Ryu và Yoshimoto
Banana. Gần đây cây bút nữ duy nhất trong bộ ba –
Yoshimoto Banana - là hiện tượng nổi bật trên văn
đàn Nhật Bản trong vòng 20 năm trở lại đây, một
cây bút nữ mà danh tiếng và sức ảnh hưởng không
những ở trong nước mà còn lan rộng tới các nước
trên th
ế giới. Đã có những tác phẩm dịch ra tiếng Việt và được các bạn trẻ Việt Nam
yêu thích.
Yoshimoto Banana được coi là một nữ tác gia chuyên viết về thế giới nội tâm, về
những con người mà ta bắt gặp đâu đây ngay trong cuộc sống đời thường, trong thế
giới hiện đại. Với những cảm xúc vui, buồn, bi ai cùng với lối nói giản dị, gần gũi
trong cuộc sống hiện t
ại, Yoshimoto Banana đã góp phần làm nên sự khởi sắc mới của
văn học Nhật Bản hiện đại, đồng thời cũng góp phần làm thay đổi bộ mặt văn học hiện
đại Nhật Bản. Các sáng tác của cô có gì đặc sắc, có gì mới mẻ, trong luận văn của
mình, người viết đã từng bước làm sáng tỏ các vấn đề đó.
Yoshimoto Banana
吉本ばなな
2

Nói đến cái mới, người ta sẽ liên tưởng ngay là cái mới so với cái cũ. Song trong
văn chương cái mới ở đây, trong lĩnh vực nghệ thuật nói chung và văn học nói riêng,
cũng có thể hiểu là cái riêng, là phong cách. Với khoảng
thời gian không dài nhưng có lẽ đã khá đủ để đưa ra

những nhận định có tính tổng kết về vấn đề khá mới mẻ
trong đời sống văn học như “hiện t
ượng Banana”.
Các chủ đề chính trong các sáng tác của Yoshimoto
Banana theo cách phân loại mới đây của chính tác giả bao
gồm: Sức mạnh siêu nhiên thần bí (Occult), tình yêu
(Love), cái chết (Death) và sự sống (Life). Các nhân vật
của cô đa phần là những con người trẻ tuổi trong xã hội
hiện đại, thường hiện lên cô độc, có cảnh ngộ gia đình đầy
éo le, trắc trở và đôi lúc còn phải hứng chịu cả những tổn thương, đổ vỡ về m
ặt tinh
thần do ảnh hưởng của những bi kịch thời thơ ấu. Tuy nhiên, với tâm hồn trong sáng
và hướng thiện, họ vẫn luôn cố gắng sống tốt và tự cứu vớt mình ra khỏi vực thẳm của
sự cô độc. Bởi bên cạnh nỗi buồn của đời sống thường ngày, những khổ đau, mất mát
lúc nào cũng có niềm hi vọng song hành, làm cứu cánh: đó có thể là tình bạn, tình yêu
hay là
ước vọng tương lai, là tình anh em và sức mạnh của lòng nhân ái và tình cảm
gia đình... Mô típ thường gặp trong truyện của Yoshimoto Banana là nếu có ai đó phải
sống trong bóng tối, cô độc thì sau đó sẽ có người khác xuất hiện giúp đỡ hoặc họ vẫn
còn khả năng có thể tự phục hồi hay được chữa lành.
Nét mới nữa chính là cách lựa chọn và triển khai đề tài. Ngòi bút Yoshimoto
Banana không ngần ngại khai thác cả những chủ đề nhạy c
ảm thuộc khía cạnh đạo đức
trong sáng tác của mình như: loạn luân, quan hệ đồng giới, chuyển đổi giới tính... phản
ánh những điều đó với vẻ tự nhiên, bình thường cũng như bao khía cạnh
Tác phẩm “Kitchen”
「キッチン」の作品
3

khác của đời sống thường nhật. Trong truyện của cô không thấy có sự phê phán quyết

liệt hay cái nhìn phân biệt đối xử, thiên kiến nào dành cho những nhân vật đặc biệt như
thế. Và đối với nhà phê bình và một bộ phận độc giả thì thái độ mập mờ, lối nhìn dễ
dãi này thật khó chấp nhận. Song từ một góc độ khác thì chính ở điểm này lại bộc lộ
một Yoshimoto Banana thiên về sự c
ảm thông và lòng trắc ẩn đối với những cảnh ngộ
khắc nghiệt mà con người phải chịu đựng trong xã hội hiện đại. Đây có lẽ là lí do mà
có người đã trân trọng dành cho Yoshimoto
Banana danh xưng “nhà văn của những thương
tổn tinh thần.”[
8
]
Bên cạnh đó, Yoshimoto Banana chưa từng
phủ nhận việc cô chịu ảnh hưởng của âm nhạc và
văn học Âu Mỹ và hay dẫn dụng những chi tiết
ngoại lai ấy vào truyện của mình. Đằng sau lớp
vỏ hiện đại của văn hóa đại chúng, với những
tính chất như “phá cách”, “siêu thực”, “manga”, “giải trí”... bên trong lớp vỏ ngôn ngữ
dung dị, dễ hiểu – chất liệu chính của dòng vă
n học trẻ, văn Yoshimoto Banana vẫn có
những lúc thể hiện sự thâm trầm, sâu sắc. Đó là khi tác giả để các nhân vật ở độ tuổi
thanh xuân của mình thể hiện những quan niệm, suy tư về vẻ đẹp hữu hạn, ngắn ngủi
của đời người, về những nỗi bi ai hàm chứa sẵn trong niềm vui, những ân hận tiềm
tàng trong hạnh phúc. Qua suốt các tác phẩm của mình, Yoshimoto Banana luôn thể
hiệ
n và phát triển một phong cách riêng: cô luôn có ý thức kết hợp hài hòa văn hóa
truyền thống và tính đại chúng, giữa những giá trị cũ và mới để tạo ra những hư cấu
nghệ thuật đầy sức gợi.
Những chủ đề trong tác phẩm của Yoshimoto Banana không phải điều gì quá bí
ẩn, quá siêu thực mà đúng hơn là chính cái cách mà nhà văn xử lí chúng và diễn đạt rất
hay. Chúng ta không thấy có những thủ pháp nghệ thuật tinh vi, ph

ức tạp mà chỉ là
những dòng văn được viết cẩn thận, cô đọng, được sắp xếp hợp lí và hàm chứa nhiều ý
nghĩa.
Tác phẩm “N.P”
「N.P」の作品
4

Về mặt nghệ thuật, cốt lõi trong phong cách
Yoshimoto Banana chính là giọng điệu tự sự trữ tình,
sâu lắng, khả năng nắm bắt và diễn tả đặc biệt tinh tế
những cung bậc, sắc màu cảm xúc khác nhau, những vẻ
đẹp mong manh thoáng qua trong cuộc sống. Thêm vào
đó, văn phong giản dị, sáng rõ và mang nét đẹp nữ tính,
dịu dàng tươi tắn tương ứng với cách lựa chọn chủ đề
đã tạo nên s
ự hài hòa giữa vẻ đẹp của ngôn từ và ý
tưởng, góp phần tạo nên cả một không gian mang đậm
màu sắc Banana. Đó chính là “... một không gian vừa
hiện thực, vừa hư ảo cùng những nhân vật đều thiện và
đẹp với thứ bút pháp miêu tả tâm lý tinh tế đáng khâm phục, tất cả những điều đó đã
làm nên một Banana duy cảm, duy mỹ và duy thiện.”[
2
] (Trích lời giới thiệu N.P của
dịch giả Lương Việt Dzũng).
Văn của Banana mang âm điệu nhẹ nhàng và sự tinh tế, gọt giũa giống như thơ.
Nữ sĩ tỏ ra đặc biệt thích dùng những câu văn ngắn gọn, hàm súc, cô đọng với nhiều
tính từ diễn tả những cảm xúc phong phú, đa dạng. Lời văn trong sáng, dễ hiểu mà cô
đọng, khắc họa sự nu
ối tiếc, mất mát và phục hồi của tâm hồn một cách thật ngọt ngào,
nhuần nhuyễn. Giọng văn ấy rất phù hợp với bầu không khí của các câu chuyện: vừa u

hoài vừa thuần khiết diễn tả những cảm xúc phức tạp tận trong ngóc ngách trái tim
nhân vật, nói lên những tâm tư thầm kín nhất.
Thêm nữa, văn thể đặc trưng của Yoshimoto Banana luôn tìm cách dung hòa, đạt
được trạng thái cân bằng giữa nh
ững gam màu tươi sáng và tối ám, giữa lạc quan và bi
ai, giữa nhẹ nhàng, hài hước và sâu lắng. Các cấu trúc ngữ pháp kiểu: “tựa như là”,
“giống như cảm xúc”... tạo cho câu văn một cảm giác chông chênh, hư ảo như chính
cái thế giới được phản ánh trong truyện của Yoshimoto Banana. Đó là một thế giới
được bao trùm bởi niềm vui, nỗi buồn, tình yêu và sự mất mát, nơi mà ranh giới giữa
cõi mơ mộng, hiện thực, không gian, thờ
i gian và cái chết thật mong manh – nơi
những cảm xúc giữ vai trò thống trị và là qui tắc chi phối mạnh mẽ nhất.
Tác phẩm “Vĩnh biệt
Tugumi”
「TUGUMI」の作品