TIÊT 3- TỪ NGÔN NGỮ CHUNG ĐẾN LỜI NÓI CÁ NHÂN

Tuần: 1 NS:
Tiết: 3 ND:
TỪ NGƠN NGỮ CHUNG ĐẾN LỜI NĨI CÁ NHÂN
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC :
Giúp học sinh :
- Nắm được biểu hiện của cái chung trong ngôn ngữ của xã hội và cái riêng trong lời nói của
cá nhân, mối tương quan giữa chúng.
- Nâng cao năng lực lónh hội những nét riêng trong ngôn ngữ của cá nhân, nhất là của các
nhà văn có uy tín. Đồng thời, rèn luyện để hình thành và nâng cao năng lực sáng tạo của cá nhân,
biết phát huy phong cách ngôn ngữ cá nhân, biết phát huy phong cách ngôn ngữ cá nhân khi sử
dụng ngôn ngữ chúng.
- Vừa có ý thức tôn trọng những quy tắc ngôn ngữ chung của xã hội, vừa có sáng tạo của cá
nhân.
B. TRỌNG TÂM VÀ PHƯƠNG PHÁP.
1/ Trọng tâm:
- Các yếu tố ngôn ngữ chung (đơn vò có sẵn): m, thanh, âm tiết, từ, ngữ cố đònh.
- Các quy tắc chung, phương thức chung.
- Cái riêng trong ngôn ngữ cá nhân.
2/ Phương pháp:
- Phát vấn, thảo lụân, luyện tập.
C. CHUẨN BỊ:
1/ Công việc chính .
- Giáo viên: + Đọc SGK, SGV
+ Soạn giáo án, tài lòêu tham khảo
- Học sinh : + Chuẩn bò bài trước ở nhà.
2. Nội dung tích hợp; Tiếng Việt – Đọc Văn – Đời sống
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC :
1/ Ổn đònh lớp: Kiểm diện học sinh
2/ Kiểm tra bài cũ:
3/ Bài mới.
Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Tìm hiểu về ngôn
ngữ – Tài sản chung của xã hội.
- GV: Con người muốn giao tiếp,
trao đổi thông tin cần có phương
tiện gì ?
HS: Phát biểu.
- GV diễn giảng vì sao ngôn ngữ
là tài sản chung của cộng đồng.
- Tính chung trong ngôn ngữ được
I. NGÔN NGỮ- TÀI SẢN CHUNG CỦA XÃ HỘI
1. Ngôn ngữ – Tài sản chung của xã hội:
- Muốn giao tiếp để hiểu biết nhau, dân tộc, cộng đồng,
xã hội phải có phương tiện chung – ngôn ngữ =>tài sản
chung của toàn xã hội.
2. Tính chung trong ngôn ngữ:
biểu hiện qua những phương diện
nào ?
- Với mỗi biểu hiện em hãy lấy ví
dụ minh hoạ?
HS: Trả lời từng ý.
GV gợi ý,chốt vấn đề.
Hoạt động 2:tìm hiểu chung về
lời nói cá nhân
-Mời 2 -3 học sinh cùng đọc bài
ca dao:
“ Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng
nhau”
- Em nhận ra điều gì khác nhau
trong từng phần đọc của các bạn?

- GV rút ra kết luận lời nói là sp
của cá nhân.
- Theo em cái riêng trong lời nói
cá nhân được biểu hiện ở những
phương diện nào?
- GV, HS đưa VD và phân tích
minh hoạ.
Hoạt động 3: Thực hành luyện
tập.
GV cho HS hoạt động nhóm:
+Bài tập 1: Nhóm 1 + 2 thảo luận
+Bài tập 2: Nhóm 3 + 4 thảo luận
+Bài tập 3: Nhóm 5 + 6 thảo luận
Đại diện các nhóm trình bày và
bổ sung.
Biểu hiện qua các yếu tố:
+ Các âm, các thanh
+ Các tiếng
+ Các từ có nghóa
+ Các ngữ cố đònh: Thành ngữ, quán ngữ
- Tính chung trong ngôn ngữ được biểu hiện qua những
quy tắc cơ bản:
+ Phương thức chuyển nghóa từ. (Chuyển từ nghóa gốc
sang nghóa khác)
+ Quy tắc cấu tạo các kiểu câu.
3. Lời nói, sản phẩm riêng của cá nhân
- Lời nói cá nhân là sản phẩm của một người nào đó,
vừa được tạo ra nhờ các yếu tố, quy tắc chung của ngôn
ngữ, vừa mang sắc thái riêng và phần đóng góp của cá
nhân.

* Cái riêng trong lời nói của cá nhân được biểu hiện
qua các phương diện:
+ Giọng nói cá nhân.
+ Vốn từ ngữ cá nhân.
+ Sự chuyển đổi khi sử dụng từ ngữ chung => Sáng tạo.
+ Tạo ra các từ mới ->được cộng đồng chấp nhận => Tài
sản chung
VD: Mú, cớm, nút chai…(Công an giao thông)
* Biểu hiện cụ thể nhất của lời nói cá nhân là phong
cách ngôn ngữ cá nhân.
II. LUYỆN TẬP
Bài tập1. Trong câu thơ:”Bác Dương…lòng ta”của
Nguyễn Khuyến không có từ nào là mới.
- Từ “thôi” dùng với nghóa mới: chấm dứt cuộc đời
(mất) => Sự sáng tạo của Nguyễn Khuyến.
Bài tập 2: Câu thơ:”Xiên ngang…….mấy hòn” của HXH
- Các cụm danh từ (rêu từng đám, đá mấy hòn) đều sắp
xếp danh từ trung tâm (rêu, đá) ở trước tổ hợp đònh từ +
danh từ chỉ loại (từng đám, mấy hòn).
=> Cách làm riêng của tác giả – tạo âm hưởng mạnh
cho câu thơ và tô đậm các hình tượng thơ.
Bài tập 3. Một số VD thể hiện được quan hệ giữa cái
chung và cái riêng:
+ Quan hệ giữa giống loài (chung) và từng cá thể động
vật.
+ Quan hệ giữa một mô hình thiết kế chung với một sản
GV nhận xét và chốt lạivấn đề.
Hoạt động 4: GV cho HS đọc
phần ghi nhớ SGK
phẩm cụ thể được tạo ra. …

III. CỦNG CỐ
Ghi nhớ: SGK/ 13
4/ DẶN DÒ: - H ọc bài,làm bài tập SGK/ 13
- Soạn bài :”tự tình”( Hồ xuân Hương)
5/ RÚT KINH NGHIỆM: Bình thường
6/ CÂU HỎI KIỂM TRA: Tìm một số ví dụ thể hiện phong cách ngôn ngữ cá nhân ?