Các hạt sơ cấp

LOGO
Edit your company slogan
CÁC HẠT SƠ CẤP
Bài 40:
LOGO
www.themegallery.com
Ở thế kỷ XIX nhiều nhà khoa học đã chứng tỏ rằng nhiều
chất quen thuộc như oxy và carbon đều có một thành phần
nhỏ nhất có thể nhận dạng được và họ gọi chúng là các
nguyên tử. Vào những năm 1930, những công trình tập thể
của Joseph John Thomson, Ernest Rutherford, Niels Bohr và
James Chadwick đã cho ra đời một mô hình nguyên tử giống
như hệ mặt trời (vì thế mô hình này còn được gọi là "mẫu
hành tinh") mà phần lớn chúng ta đều đã rất quen thuộc.
Trong mô hình này, nguyên tử không phải là thành phần sơ
cấp nhất của vật chất mà là được tạo thành từ một hạt nhân
chứa proton và neutron với đám mây electron bao quanh
LOGO
www.themegallery.com
LOGO
www.themegallery.com
NỘI DUNG BÀI HỌC
Khái niệm hạt sơ cấp
Tính chất của các hạt sơ cấp
Tương tác của các hạt sơ cấp
LOGO
www.themegallery.com
1. Hạt sơ cấp là gì ?

Cho đến nay người ta đã phát hiện được
các hạt có kích thước và khối lượng rất

nhỏ, như: phôtôn ( ), electron (e-), pôzitrôn
(e+), prôtôn (p), nơtron (n), nơtrinô( )…
2. Sự xuất hiện các hạt sơ cấp mới

Để có các hạt sơ cấp mới, người ta làm
tăng vận tốc của một số hạt và cho chúng
bắn vào các hạt khác nhau. Công cụ chủ
yếu là các máy gia tốc.
υ
γ
LOGO
www.themegallery.com
LOGO
www.themegallery.com
LOGO
www.themegallery.com
3. Phân loại
a) Phôtôn.
b) Các leptôn (các hạt nhẹ) có khối lượng từ 0 đến 200 :
nơtrinô, electron, pôzitron, mêzôn µ. Riêng các hạt nơtrinô có
khối lượng xấp xỉ bằng không, tốc độ chuyển động bằng tốc
độ ánh sáng.
c) Các hađrôn: có khối lượng trên 200 và được phân thành
ba nhóm con:

Mêzôn , K: có khối lượng trên 200 , nhưng nhỏ hơn khối
lượng nuclôn;

Nuclôn p, n.


Hipêron có khối lượng lốn hơn khối lượng nuclôn.
Nhóm các nuclôn và hipêron còn được gọi là barion
LOGO
www.themegallery.com
NỘI DUNG BÀI HỌC
Khái niệm hạt sơ cấp
Tính chất của các hạt sơ cấp
Tương tác của các hạt sơ cấp
LOGO
www.themegallery.com
1. Thời gian sống (trung bình)

Một số ít hạt sơ cấp là bền (thời gian sống ~
∞) còn đa số là không bền: chúng tự phân
hủy và biến thành hạt sơ cấp khác.
2. Phản hạt

Mỗi hạt sơ cấp có một phản hạt tương ứng.
Phản hạt của một hạt sơ cấp có cùng khối
lượng nhưg điện tích trái dấu và cùng giá trị
tuyệt đối.
LOGO
www.themegallery.com

Trường hợp hạt sơ cấp không mang điện như nơtron thì thực
nghiệm chứng tỏ nơtron vẫn có momen từ khác không; khi đó
phản hạt của nơtron là hạt sơ cấp có cùng khối lượng như
nơtron nhưng có momen từ ngược hướng và cùng độ lớn.
Hạt
Phản hạt

π
−
~
p
~
n
e
−
e
+
π
+
0
π
γ
e
−
e
+
0
π
γ
p
n
LOGO
www.themegallery.com
NỘI DUNG BÀI HỌC
Khái niệm hạt sơ cấp
Tính chất của các hạt sơ cấp
Tương tác của các hạt sơ cấp

LOGO
www.themegallery.com

Các hạt sơ cấp luôn biến đổi và tương tác với nhau. Các quá
trình đó xảy ra muôn hình muôn vẻ; tuy nhiên người ta chứng
minh được rằng chúng đều quy về bốn loại tương tác cơ bản
sau đây:
1. Tương tác điện từ

Tương tác điện từ là tương tác giữa phôtôn và các hạt mang
điện với nhau. Tương tác này là bản chất của các lực Cu-lông,
lực điện từ, Lực Lo-ren,…
LOGO
www.themegallery.com
2. Tương tác mạnh

Tương tác mạnh là tương tác giữa các hađrôn; không kể các
quá trình phân rã của chúng. Một trường hợp riêng của tương
tác mạnh là lực hạt nhân.
3. Tương tác yếu. Các Leptôn

Đó là tương tác giữa các leptôn.
e
p n e v
+
→ + +
~
p n e
e
v

−
→ + +
LOGO
www.themegallery.com
4. Tương tác hấp dẫn

Là tương tác giữa các hạt (các vật) có
khối lượng khác không. Ví dụ: trong
lực, lực hút giữa Trái Đất và Mặt Trăng,
giữa Mặt Trời và các hành tinh,…
LOGO
www.themegallery.com
Khi bạn ngồi cạnh một cô gái đáng yêu, hai
giờ dường như hai phút.
Khi bạn ngồi trên một cái lò nướng đỏ lửa,
hai phút tưởng như hai giờ. Đó là sự tương
đối.
[Albert Einstein]
LOGO
Edit your company slogan