Cảnh khuya Rằm tháng giêng

TiÕt 45: V¨n b¶n
* C¶nh khuya
* R»m th¸ng giªng

Hå chÝ minh
(1890 - 1969)


Tiếng suối trong nh tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya nh vẽ ngời cha ngủ,
Cha ngủ vì lo nỗi nớc nhà.

Phiên âm
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thủy tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
Dịch thơ
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nớc lẫn màu trời thêm xuân.
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy
thuyền.

Tiếng suối trong nh tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya nh vẽ ngời cha ngủ,
Cha ngủ vì lo nỗi nớc nhà.

Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thủy tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.

Câu thơ của Bác gợi nhớ đến câu thơ nào của Nguyễn
Trãi? Đối chiếu hai cách miêu tả, em nhận thấy cách
miêu tả tiếng suối trong thơ Bác có gì mới mẻ?

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng
hoa
Nghệ thuật tạo hình và điệp từ lồng trong câu
thơ giúp em hình dung ra khung cảnh nh thế nào?

Tiếng suối trong nh tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya nh vẽ ngời cha ngủ,
Cha ngủ vì lo nỗi nớc nhà.
Thảo luận (2 ):
Có ý kiến cho rằng: Câu thơ thứ 3 có ý nghĩa khép lại
khung cảnh thiên nhiên và mở ra vẻ đẹp tâm hồn Bác. ý
kiến của em ra sao?
Gợi dẫn:
- Từ cha ngủ lặp hai lần trong bài thơ có ý nghĩa gì?
- Em hiểu lý do Ngời cha ngủ là gì?
- Em cảm nhận vẻ đẹp nào trong tâm hồn Bác?


Điệp ngữ cha ngủ - điệp ngữ vòng tròn
khẳng định, nhấn mạnh một t thế của nhân vật

trữ tình.

Ngời cha ngủ vì say cảnh đẹp thiên nhiên và
vì lo toan công việc kháng chiến.

Ngời không chỉ yêu thiên nhiên tha thiết mà có
tình yêu nớc sâu nặng.

(R»m xu©n lång léng tr¨ng soi
S«ng xu©n níc lÉn mµu trêi thªm
xu©n)
Kim d¹ nguyªn tiªu nguyÖt chÝnh viªn
Xu©n giang xu©n thuû tiÕp xu©n thiªn

Yªn ba th©m xø ®µm qu©n sù,
D¹ b¸n quy lai nguyÖt m·n thuyÒn.

Tiếng suối trong nh tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya nh vẽ ngời cha ngủ,
Cha ngủ vì lo nỗi nớc nhà.
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nớc lẫn màu trời thêm xuân
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy
thuyền.

1. Nghệ thuật:
-
Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, vừa cổ điển, vừa hiện đại.

-
Từ ngữ, hình ảnh giàu chất tạo hình.
-
Trong thơ có hoạ, có nhạc, hàm súc.
2. Nội dung:
-
Cảnh trăng ở chiến khu Việt Bắc.
-
Tình yêu thiên nhiên, yêu nớc và phong thái ung
dung, lạc quan của Bác Hồ.

Bài 1: Về nghệ thuật, hai bài thơ có điểm gì chung và có nét gì
khác nhau? Hãy lựa chọn chữ cái đầu các dữ liệu để điền vào
bảng sau:
a. Đợc viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đờng luật, sử dụng
thi liệu đờng thi, vừa cổ điển, vừa hiện đại.
b. Cấu trúc tác phẩm: Tả cảnh, tả tình
c. Nghệ thuật sử dụng hình ảnh và từ ngữ giàu chất tạo hình, cái
thực và cái ảo đan xen, hài hoà.
d. Có sáng tạo về cách ngắt nhịp, điệp ngữ chuyển tiếp.
e. Trong thơ có hoạ, có nhạc, hàm súc.
g. Nghệ thuật tả khái quát không gian cảnh vật.
Điểm chung về nghệ
thuật hai bài thơ
Nét khác nhau về nghệ thuật
Cảnh khuya Rằm tháng giêng


Điểm chung về nghệ thuật hai bài thơ
Nét khác nhau về nghệ thuật

Cảnh khuya
Rằm tháng
giêng
a.Đợc viết theo thể thơ thất ngôn tứ
tuyệt Đờng luật, sử dụng thi liệu đ
ờng thi, vừa cổ điển, vừa hiện đại.
b.Cấu trúc tácphẩm: - Tả cảnh


- Tả tình
d.Có sáng tạo về cách ngắt nhịp, điệp
ngữ chuyển tiếp.
e.Trong thơ có hoạ, có nhạc, hàm súc.
c. Nghệ thuật
sử dụng hình
ảnh và từ ngữ
giàu chất tạo
hình, cái thực
và cái ảo đan
xen, hài hoà.
g. Nghệ thuật
tả khái quát
không gian
cảnh vật.

Bµi 2: C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ R»m “

th¸ng giªng .”

* Su tầm những bài thơ của Bác viết về trăng.
* Phát biểu cảm nghĩ của em về một trong hai bài thơ
vừa học.