Tiểu luận: Môi trường tự nhiên và quản lý lưu vực sông Vàm Cỏ Đông

VIỆN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG
MÔN: MÔI TRƯỜNG HỌC CƠ BẢN

TIỂU LUẬN
SVTH :
Họ và Tên: Mai Văn Trưởng
Lớp : DHMT3B
MSSV: 0771155
GVHD :
GS – TSKH: Lê Huy Bá
TP HCM, ngày 18 tháng 7 năm 2009
1

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
VIỆN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG
MÔN: MÔI TRƯỜNG HỌC CƠ BẢN

TIỂU LUẬN

SVTH :
Họ và Tên: Mai Văn Trưởng
Lớp : DHMT3B
MSSV: 0771155
GVHD :
GS – TSKH: Lê Huy Bá
2
LỜI NÓI ĐẦU
Đồng Bằng Sông Cửu Long là một khu vực có mạng lưới sông ngòi dày đặc bậc nhất
nước ta. Cả vùng nằm trên lưu vực của rất nhiều con sông, trong đó có lưu vực của con
sông Vàm Cỏ Đông. Cùng với sự phân công, hướng dẫn của GS – Tiến sĩ Khoa Học:
Thầy giáo Lê Huy Bá. Tôi xin giới thiệu bài Tiểu luận THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG

VÀ QUẢN LÝ LƯU VỰC SÔNG VÀM CỎ ĐÔNG.
Với bài Tiểu Luận này Tôi chúng tôi sẽ cung cấp cho các bạn sinh viên ngành môi
trường có thêm những thông tin bổ ích cho công việc tập của mình, cũng như mong
muốn góp phần làm giàu thêm nguồn tư liệu môi trường quanh ta, và nhất là những độc
giả quan tâm đến lĩnh vực này.
“THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG VÀ QUẢN LÝ SÔNG LƯU VỰC SÔNG VÀM
CỎ ĐÔNG” nói về môi trường trên lưu vực sông Vàm Cỏ Đông hiện nay, dưới tác
động của những điều kiện tự nhiên sẵn có và những hoạt động sản xuất của con người.
Từ đó bài sẽ nêu ra một số những biện pháp quản lý, khai thác những ưu điểm của tự
nhiên mang lại, cũng đồng thời để hạn chế và khắc phục những khó khăn. Các biện
pháp trong bài này chủ yếu được chúng tôi tập hợp từ những biện đã và đang được
nghiên cứu ứng dụng để khai thác nguồn tài nguyên trên sông, những biện pháp quản lý
nhằm làm hạn chế sự gia tăng ô nhiễm của các khu công nghiệp đối với lưu vực của
sông, và ý tưởng của tác giả góp ý nhằm cải thiện môi trường lưu vực sông Vàm Cỏ
trong tương lai.
Bài viết được chúng tôi chia thành các phần chính như sau:
Chương 1: Gới thiệu mối trường lưu vực sông Vàm Cỏ Đông
Chương 2: Hiện trạng môi trường lưu vực sông Vàm Cỏ Đông
Chương 3: Các biện pháp quản lý lưu vực sông Vàm Cỏ Đông
Chương 4: Kết luận
3
Bài tiểu luận nội dung được xây dựng dựa trên tài liệu các wedsite, và các sách tham
khảo chủ yếu của Giáo sư – Tiến sĩ Khoa học: Lê Huy Bá. Mặc dù bài chỉ nêu sơ lược
một số thực trạng về môi trường, cùng một số biện pháp quản lý cho lưu vực sông Vàm
Cỏ Đông – một vấn đề được không ít người quan tâm. Vì vậy qua bài này, Tôi mong
rằng qua bài này sẽ có nhiều thông tin thiết thực mang đến cho độc giả, cũng như góp
gần làm phong phú thêm nguồn tư liệu khoa học của nơi này.
Mặc dù tác giả đã có nhiều cố gắng đễ hoàn thành bài Tiểu Luận này, nhưng sẽ
không tránh khỏi những thiếu xót nhất định, rất mong nhận được sự đánh giá, góp ý kịp
thời của các quý Thầy Cô và độc giả.

Hoàn thành bài Tiểu Luận này, tôi xin chân thành cám ơn Thầy Lê Huy Bá – Người
hướng dẫn trực tiếp cho tôi và cũng đồng cám ơn trường ĐH Công Nghiệp TP HCM đã
tạo điều kiện cơ sở vật chất tốt nhất để tôi thuận lợi trong việc hoàn thành bài viết này!
Xin chân thành cám ơn!
Tác giả
Mai Văn trưởng – 0771155

4
MỤC LỤC
Chương 1
TỔNG QUAN MÔI TRƯỜNG LƯU VỰC SÔNG VÀM CỎ ĐÔNG……………….7
1.1. Khái niệm lưu vực sông………………………………………………………….7
1.2. Môi trường tự nhiên………………………………………………………………7
1.2.1. Đặc điểm địa lý…………………………………………………………. … 8
1.2.2. Vài nét về cây lục bình……………………………………………………….8
Chương 2
HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG LƯU VỰC SÔNG VÀM CỎ ĐÔNG 9
2.1. Thực trạng lục bình trên sông Vàm Cỏ Đông 9
2.2. Lục bình ở Củ Chi TP HCM 10
2.3. Thực trạng của hoạt động sản xuất 11
2.3.1. Tổng quan về hoạt động sản xuất trên lưu vực sông 11
2.3.2. Công tác đánh giá môi trường của các tỉnh trên lưu vực 12
2.3.3. Thực trạng một số công ty trên lưu vực sông 13
2.3.4. Nước thải Khu Công Nghiệp Trảng Bàng - Tây Ninh 15

2.3.5. Nhà máy đường Hiệp Hòa – Long An 15
2.4. Những hậu quả của ô nhiễm 17
2.4.1. Ảnh hưởng đến sức khỏe người dân 17
2.4.2. Hiện tượng cá chết 17
Chương 3

CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG 19
3.1. Môi trường tự nhiên Vấn đề Lục Bình 19
3.2. Những lợi ích kinh tế của lục bình 19
3.2.1. Đặc điểm sinh trưởng 19
3.2.2. Dùng làm cảnh 19
3.2.3. Thuộc nhóm thức ăn xanh 20
5
3.2.4. Nguyên liệu sản xuất hang thủ công mỹ nghệ 20
3.2.5. Dùng làm phân hữu cơ 21
3.2.6. Dùng làm thức ăn gia súc 21
3.3. Hiện trạng của việc xử lý lục bình 21
3.3.1. Đoạn qua địa phận tỉnh Tây Ninh 21
3.2.2. Dùng máy cắt lục bình 22
3.4. Thực trạng qản lý hoạt động sản xuất của một số công ty 24
3.4.1. Xử lý ô nhiễm của nhà máy đừơng Hiệp Hòa – Long An 24
3.4.2. Một số biện pháp bảo vệ môi trường của tỉnh Long An 25
3.4.3. Công tác xử lý ô nhiễm của tỉnh Tây Ninh 26
Chương 4
KẾT LUẬN 27
4.1. Môi trường tự nhiên 27
4.2. Vấn đề lục bình 27
4.3. Quản lý hoạt động của các công ty 28
TÀI LIỆU THAM KHẢO 29
SUMARY 30
KEY WORDS 30
PHỤ LỤC 31
6
Chương 1
GIỚI THIỆU MÔI TRƯỜNG LƯU VỰC SÔNG VÀM CỎ ĐÔNG
1.1. Khái niệm Lưu vực sông

Lưu vực sông là phần diện tích bề mặt đất trong tự nhiên mà mọi lượng nước mưa
khi rơi xuống sẽ tập trung lại thành những dòng chảy và thoát qua ra bằng một con sông.
Phần diện tích mặt đất được nêu trên của con sông nào gọi là lưu vực của con sông đó.
Ở bài này chúng ta nghiên cứu phần diện tích mặt đất tự nhiên có liên quan, ảnh
hưởng của sông Vàm Cỏ Đông hay còn gọi là môi trường lưu vực sông Vàm Cỏ. Khi
nghiên cứu về lưu vực sông Vàm Cỏ, chúng ta cùng tìm hiểu về một số vấn đề chủ yếu
như: Đặc điểm tự nhiên cùng với những thuận lợi và khó khăn, bên cạnh các tác động
hoạt động của con người đã làm nên những thực tại của môi trường lưu vực sông Vàm
Cỏ Đông ngày nay. Chúng ta sẽ cùng nghiên cứu thực trạng trên đang hàng ngày tác
động trực tiếp, gián tiếp như thế nào cho những người sống nơi đây và cho môi trường
chung cho hệ môi trường của khu vực miền nam nước ta?
1.2. Môi trường tự nhiên lưu vực sông Vàm Cỏ Đông
1.2.1. Đặc điểm địa lý
Sông Vàm Cỏ Đông là một trong hai nhánh sông chính của sông Vàm cỏ, nó bắt
nguồn tư vùng đồi núi bên lãnh thổ Campuchia chảy vào Việt Nam tại xã Biên Giới,
huyện Châu Thành (Long An), làm ranh giới tự nhiên giữa Châu Thành và Tân Trụ
(Long An), rồi qua các huyện Bến Cầu, Hòa Thành, Gò Dầu, Trảng Bàng (đều thuộc
Tây Ninh). Vàm Cỏ Đông có một số chi lưu trong đó có sông Nhật Tảo.
Sông có chiều dài 220 km trong đó phần trên lãnh thổ Việt Nam dài hơn 150 km.Lưu
vực sông rộng 8.500 km² và lưu lượng là 96 m³/s. Với nhiều nhánh sông nhỏ thuận tiện
cho lưu thông đường thủy vận chuyển hàng hóa từ các nơi về Tây Ninh.
Sông chịu ảnh hưởng của thủy triều và chế độ lũ ở khu vực Tây Nam Bộ, nước sông
bị ô nhiễm mặt ở khu vực hạ lưu vào một số tháng mùa khô, có nhiều điểm giao nước
trên mạng kênh sông (xem hinh phụ lục 3. Tr 35).
Tại Tây Ninh, Vàm Cỏ Đông chảy từ phía tây bắc hướng Bến Cầu có cảng Bến Kéo
qua Gò Dầu Hạ, rồi xuôi hướng đông nam chảy qua thị trấn Bến Lức của tỉnh Long An.
Sông Vàm Cỏ Đông và sông Vàm Cỏ Tây hợp lưu lại (tại Tân Trụ) thành sông Vàm Cỏ.
7
Vì có nhiều nhánh sông nhỏ của Vàm Cỏ Đông nên nó rất thuận tiện cho việc lưu thông
bằng đường thủy để vận chuyển hàng hóa từ các nơi về Tây Ninh hay ngược lại từ Tây

Ninh đến những nơi khác (chủ yếu là các tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long), điển hình
là tại cảng Bến Kéo (huyện Hòa Thành) rất tấp nập. Nhưng hiện nay sông Vàm Cỏ Đông
đang phải đối mặt với một trở ngại lớn của tự nhiên đó là hiện tượng phát triển quá mức
của Lục Bình tren mặt sông, gây ảnh hưởng rất lớn cho giao thông đường thủy tại nơi
này! [10].
1.2.2. Vài nét về cây Lục bình
1.2.2.1. Giới thiệu cây Lục Bình
Cây lục bình (Eichhornia crassipers) là loài cỏ đa niên, là thực vật thủy sinh, sinh sản
rất nhanh. Nó còn có tên gọi là bèo tây, bèo Nhật Bản, bào sen. Lá đơn, lá mọc thành
hoa nhị, cuống xốp phồng lên thành phao nổi khi còn non, trưởng thành cuống thon dài.
Hoa lưỡng tính không đều, màu xanh tím nhạt, cánh hoa có một đốm vàng. Cây thân cỏ
sống lâu năm, nổi trên mặt nước hay bám dưới bùn, rễ dài và rậm. Kích thước cây thay
đổi tuỳ theo môi trường có nhiều hay ít chất màu, sinh sản bằng con đường vô tính. Từ
các nách lá, đâm ra những thân bò dài và mỗi đỉnh thân bò cho một cây mới, sớm tách
khỏi cây mẹ để trở thành một cá thể độc lập. Ao, hồ, đầm nước lặng nhiều màu thì lục
bình phát triển rất nhanh, có thể cho 150 tấn chất khô /héc ta/năm. [6].
Chương 2
8
HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG LƯU VỰC SÔNG VÀM CỎ ĐÔNG
2.1. Thực trạng Lục Bình trên Vàm Cỏ Đông
Hiện nay, lục bình đang xâm lấn khu vực sông Vàm Cỏ Đông làm tắc dòng chảy, cản
trở sự đi lại của thuyền bè và gây khó khăn cho hầu hết các hoạt động trên sông. [7].
Theo cư dân địa phương, thời gian lục bình phủ khắp mặt sông thường vào lúc thủy
triều xuống do lục bình từ các kênh, rạch theo dòng nước trôi ra sông cái. [8].
Các cảng đường sông Tây Ninh, cảng Bến Kéo gần như không còn chiếc sà lan nào
cập cảng, bởi hơn một năm nay lục bình đã “tấn công” mặt sông Vàm Cỏ Đông. Theo
thống kê của các ngành chức năng, có gần 4,5 triệu m
2
mặt sông hoàn toàn bị Lục
Bình phủ.

Ông Trương Văn Hạt, 74 tuổi, một lão nông ở xã Long Thành Nam, cho biết, cả đời
ông chưa từng thấy lục bình sinh sôi nảy nở kinh khủng đến như vậy.
Theo người dân địa phương, hơn một năm trước họ còn cố gắng luồn lách tránh
những giề lục bình khổng lồ để qua sông làm đồng, nhưng bây giờ thì vô phương.
Để tự cứu mình, những nông dân ở ấp Trường Huệ, xã Trường Đông, huyện Hòa
Thành, có ruộng bên kia sông đã từng hùn tiền lại mua dây sắt 6 ly và thùng phuy kéo
ngang sông để chặn lục bình, tìm khoảng trống chèo xuồng vượt sông làm ruộng.
Nhưng rồi lục bình sinh sôi ngày càng nhiều, không ai chịu nổi nên họ bỏ luôn. Giờ
đoạn sông dài hơn 10 km nhìn như một sân vận động xanh mướt. Huyện Hòa Thành đã
từng huy động gần 500 người cùng hàng chục phương tiện vận chuyển khác ra quân vớt
nhưng mặt sông chỉ thông thoáng chưa được một tuần thì ở thượng nguồn, hàng nghìn
tấn lục bình tiếp tục đổ xuống.
Theo ông Trần Minh Ngọc, bí thư Đảng ủy xã Long Thành Nam, vớt lục bình phải
được tập trung và đồng loạt trên toàn tuyến sông với lực lượng lao động lớn mới mong
đạt kết quả.
9
Trước tình trạng này, UBND tỉnh Tây Ninh đã có công văn chỉ đạo Sở Nông nghiệp
& phát triển nông thôn và các cơ quan có liên quan, các địa phương có sông Vàm Cỏ
Đông đi qua đồng loạt ra quân giải phóng mặt sông. Tuy nhiên, đến nay mặt sông vẫn
phủ một màu xanh lục bình. [14].
Tại khu vực cầu Bình Tranh, cách cầu Trảng Chừa gần 1 km, nước thải từ KCN
Trảng Bàng đã nuôi lục bình sinh sôi nảy nở rất nhanh. Trước kia, ghe thuyền rất dễ
dàng lưu thông theo con rạch này để vận chuyển lúa, phân bón Nay do con rạch đầy
lục bình, việc đi lại của ghe thuyền gặp nhiều khó khăn. [8].
2.2. Lục Bình ở Củ Chi – TP HCM
Sông Vàm Cỏ Đông gặp sông Sài Gòn ngay ở Củ Chi, nước không đỏ mà hơi đục so
với nước sông Sài Gòn. Vì Sông Vàm Cỏ Đông đang “mùa mắc cạn” như lời một ngư
dân trên sông. Không phải cạn nước. Mùa mưa năm nay đến sớm, nước sông đang dâng
lên cuồn cuộn. Mắc cạn vì đám lục bình sinh sôi nảy nở kinh hoàng, ken dày kín mặt
sông từ bờ bên này sang bờ bên kia, thi thoảng gặp khúc sông rộng hay chảy vòng, lục

bình mới giãn ra một khoảng nước hẹp đủ cho ghe xuồng chạy qua (Hình 1. Phụ lục 1.
Tr 32).
Lục bình ken kín mặt sông hàng chục cây số, từ trên thượng nguồn phía Tây Ninh đổ
về. Tàu ghe mắc kẹt trong đám lục bình. Những chiếc ghe chạy máy cole 12 xịt khói mù
mịt, vài phút lại phải nâng chân vịt lên khỏi mặt nước để khỏi bị rễ bèo cuốn vào. Người
dân ở đây cho rằng sông Vàm Cỏ Đông đang bị ô nhiễm nặng, nước thải từ các nhà máy
chế biền mì, những lò mì thủ công, nhà máy mía đường…đang là chất nuôi dưỡng lý
tưởng cho bèo lục bình.
Từ bến Long Giang đi đò dọc phải hai giờ đò mới tới Cẩm Giang, Nếu không vướng
lục bình, chỉ chạy chừng nửa giờ. Bờ sông bên phải cặp mí quốc lộ 22B, bờ bên trái
đồng ruộng bát ngát cánh cò, lúa đang đỏ đuôi. Nước sông tràn vào kênh rạch, đem lục
bình theo đậu kín chân ruộng. Sở KHCN của một tỉnh đang tính dùng máy cắt bèo lục
bình để giải cứu dòng sông nhưng không xuể. [13].
10
Như đã trình bày ở trên, sự phát triển quá mức của Lục Bình đã gây rất nhiều thiệt
hại cho đởi sống của người dân nơi đây, vậy Lục Bình liệu có đem lại lợi ích kinh tế cho
người dân hay không? Và giải quyết vấn đề Lục Bình ra sao để hạn chế những tác hại
của Lục Bình. Nhưng cũng có người cho rằng “Lục Bình trên sông Vàm Cỏ Đông –
nguồn lợi chưa được khai thác”. Thực hư của vấn đề này ra sao chúng ta sẽ được tìm
hiểu trong chương 2 của bài này.
2.3. Hoạt động sản xuất trên lưu vực sông Vàm Cỏ Đông
2.3.1. Tổng quan về hoạt động sản xuất
Lưu vực sông Vàm Cỏ Đông là một trong những nơi có nhiều công ty, xí nghiệp mới
thành lập, dân cư tăng nhanh…vì vậy khối lượng chất thải đổ ra môi trường cũng ngày
một ra tăng, làm cho môi trường nơi này đang trong tình trạng báo động.
Nước thải từ các khu đô thị với trên tổng lưu lượng nước thải ước khoảng 32.020m
3
/
ngày (số liệu cập nhật đến tháng 12/2004) và nước thải sinh hoạt từ các hộ gia dình
thuộc khu vực phi đô thị. Thành phần của nước thải chủ yếu gồm: Các chất ô nhiễm

hữu cơ (BOD, COD…); cặn lơ lửng, các chất dinh dưỡng (N, P), dầu mỡ phi khoáng, vi
sinh vật gây bệnh (E.Coli, Coliform). Nước thải chăn nuôi còn có thêm trứng giun sán…
Các hoạt động canh tác nông nghiệp trên vùng đất phèn nước thải còn có thêm Axit,
phèn dầu nhớt. Nước mưa chảy tràn tren bề mặt lưu vực còn cuốn trôi bùn đất, cát dầu
mỡ, dư lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, các dạng tồn lưu trong chiến tranh. [2].
Nước thải từ các khu công nghiệp và các cụm công nghiệp tập trung trên lưu vực…
Nguồn thải làm cho nguồn nước ô nhiễm bởi các chất: BOD, COD; SS. N, P, dầu mỡ
khoáng, dầu mỡ động thực vật, các chất thải axit hoặc kiềm, kim loại nặng, các chất độc
hại khác và vi sinh vật gây bệnh. Các nguồn tư liệu sau sẽ giúp chúng ta phần nào hiểu
hơn về vần đề này tại một số khu vực tiêu biểu thuộc lưu vực sông Vàm Cỏ Đông.
2.3.2. Sư đánh giá môi trường của các tỉnh thuộc trên lưu vực sông
11
2.3.2.1. Tại Tây Ninh
Ngày 7-10 – 2008, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Tây Ninh đã thành lập đoàn
thanh tra về bảo vệ môi trường tại các cơ sở sản xuất, chế biến trên lưu vực sông Vàm Cỏ
Đông và sông Sài Gòn.
Đoàn sẽ kiểm tra tình hình xử lý chất thải công nghiệp tại 34 cơ sở sản xuất, chế biến
mủ cao su, tinh bột khoai mì trên lưu vực thuộc đầu nguồn sông Vàm Cỏ Đông và sông
Sài Gòn – đoạn đi qua địa phận tỉnh Tây Ninh.
Trong các cơ sở sản xuất trên, có 4 nhà máy sản xuất tinh bột củ mì xả nước thải chưa
qua xử lý xuống sông Vàm Cỏ Đông mà Báo SGGP số ra ngày 6 và 7-10 đã phản ánh.
Theo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Tây Ninh, trên lưu vực sông Vàm Cỏ Đông,
sông Sài Gòn và hệ thống kênh rạch thuộc tỉnh Tây Ninh hiện có gần 400 cơ sở chế biến
tinh bột khoai mì, mủ cao su, cồn công nghiệp đang hoạt động và hầu hết đều không có
hệ thống xử lý nước thải. [5]
2.3.2.2. Tại Long An:
Sáng ngày 3-6-2008, Phòng Cảnh sát môi trường Công an tỉnh Long An cho biết,
đơn vị phối hợp các ngành chức năng vừa bắt quả tang Công ty Cổ phần Nivl (Công ty
Mía đường Ấn Độ) bơm nước thải ra kênh xáng lớn tiếp nối với sông Vàm Cỏ Đông.
Quá trình kiểm tra còn phát hiện nước thải sản xuất của nhà máy không qua hệ thống

xử lý mà chảy trực tiếp vào đường thoát nước mưa.
Được biết, trước đó Phòng cảnh sát môi trường cũng đã bắt quả tang 5 xe bồn và 1
ghe tic chứa nước thải sản xuất chưa qua xử lý của nhà máy cồn thuộc Công ty Cổ phần
Nivl xả ra môi trường. Hành vi này đã bị UBND tỉnh Long An xử phạt hành chính hơn
85 triệu đồng Liên Xuân. [3].
2.3.3. Thực trạng một số công ty trên lưu vực
Vụ Công ty Vedan xả nước thải không qua xử lý ra sông Thị Vải được báo chí phản
ánh thời gian qua đã gây bức xúc cho người dân cả nước. Từ các xã biên giới của huyện
Châu Thành và Tân Biên (tỉnh Tây Ninh), nơi đầu nguồn con sông Vàm Cỏ Đông chảy
12
qua, PV Báo SGGP đã thực hiện cuộc điều tra về những “tiểu Vedan” – những nhà máy
chế biến củ mì (lò mì) cung cấp nguyên liệu cho Công ty Vedan – đang ngày đêm xả
hàng ngàn m³ nước thải nguy hại xuống sông Vàm Cỏ Đông, biến một vùng sông nước
hiền hòa dọc con sông này thành những “cánh đồng chết”.
Xã Hòa Hiệp, huyện Tân Biên trong chiến tranh chống Mỹ là vùng căn cứ cách mạng
với các địa danh Lò Gò, Xóm Giữa, suối Bà Sự… nằm sát bên dòng sông Vàm Cỏ Đông
– nơi có đường biên giới Việt Nam – Campuchia chạy qua. Chỉ cách nay hơn chục năm,
xã biên giới Hòa Hiệp vẫn còn ngút ngàn những cánh rừng già nối với Khu bảo tồn thiên
nhiên Lò Gò – Xa Mát. Nhưng nay, thay vào đó là những cánh đồng mì xanh rì, ngút
mắt và kéo theo đó là các nhà máy chế biến tinh bột khoai mì mọc lên. Đầu tiên là lò mì
của Công ty Hiệp Long Hương với công suất vài trăm tấn/ngày; sau đến lò mì Sầm
Nhất, Sầm Nhị (ấp Hòa Bình), rồi Minh Tuyền (ấp Hòa Đông B)… đều có công suất từ
500 – 700 tấn/ngày.
Một thanh niên ấp Hòa Bình, dẫn đường cho PV Báo SGGP thâm nhập những “vùng
cấm” tại các lò mì dọc theo suối Bà Sự, suối Cạn, suối Tre…
Biệt danh “vùng cấm” bởi nhà máy nào phía sau cũng được bố trí hệ thống dẫn nước
thải từ nhà máy ra các hầm chứa rồi đổ xuống suối qua các van giấu kín dưới lòng đất.
Để qua mắt được bảo vệ các nhà máy, PV Báo SGGP phải giả làm người đi soi ếch, bám
theo dòng suối lần tìm “đường ra” của các ống xả rồi ngược tới các hầm chứa thứ nước
đen xì, hôi thối không sao tả nổi được giấu kín trong những rặng cây, vạt cỏ đã bị cháy

sém vì ô nhiễm. PV Báo SGGP đã men theo suối Bà Sự đoạn từ cầu Bà Sự để thâm
nhập vào “vùng cấm” của lò mì Sầm Nhất và Sầm Nhị. Vượt qua đoạn bờ suối nhô lên
dưới rặng tre, chúng tôi phát hiện một “cửa ra” nằm sâu dưới lòng đất. Gạt những cành
tre phía trên và chỉ bới lớp lá, hệ thống van đã lộ ra. Chỉ cần gạt nhẹ cánh van, dòng
nước đen ngòm từ những hầm chứa cách đó hơn chục mét đã ùng ục chảy ra dòng suối.
(xem hình 2. Phụ lục 2. Tr 32)
Lách sang bờ suối bên phải, PV Báo SGGP phát hiện một rãnh nước thải lộ thiên
chảy ra thứ nước trắng xát. Lội ngược theo rãnh nước với hai bên vạt cỏ đã vàng cháy,
Tiến bảo: “Nước thải của lò Sầm Nhị chảy ra đây”.
13
Đi vào đống củi phía trong lò, PV Báo SGGP phát hiện một đường nước chảy ngầm
thoát ra. Đây chính là hệ thống xả nước thải mà Nhà máy Sầm Nhị chưa kịp chôn dưới
đất và cứ thế “lộ thiên” chảy thẳng xuống suối Bà Sự.
Rời suối Bà Sự, PV Báo SGGP qua xã Tân Phong nằm sát quốc lộ 22B đi Tân Biên.
Gần tới ngã ba Cây Gòn, mùi hôi thối đã nồng nặc bốc ra. Chỉ cách ngã ba hơn trăm mét
là tới cổng chính của Công ty LD Tapioca Việt Nam chuyên chế biến tinh bột khoai mì
cho Công ty Vedan. Từ cầu D.14, men theo dòng suối Cạn, chúng tôi thâm nhập “vùng
cấm” nằm phía sau nhà máy. Đi tiếp gần cây số, là những bờ đất bao quanh như con đê.
Và phía bên kia là những hầm chứa nước thải. Để tìm “cửa ra” của những hầm chứa này,
PV Báo SGGP khi đi thêm một đoạn gần 1km nữa mới phát hiện những đường nước
được làm rất kín, ẩn dưới vạt cỏ, bờ tre. Có tới gần chục hầm (mỗi hầm có diện tích
khoảng vài ngàn m²) chứa những thứ nước đen đặc, hôi thối nồng nặc, kết thành từng
khối như tảng băng. Vào sát nhà máy, PV Báo SGGP phát hiện một đường ống lộ thiên
ào ạt đổ ra một dòng nước trắng xát, đặc sệt. Khu hầm chứa này ước khoảng hơn chục
ha và mỗi ngày có gần 1.000m³ nước thải từ đây chưa qua xử lý được đổ thẳng xuống
suối Cạn.
Đặc điểm của các nhà máy chế biến tinh bột khoai mì là bao giờ cũng nằm gần sông,
suối. Ngay như suối Bà Sự, đoạn đi qua ấp Hòa Bình và Hòa Đông B cũng đã có 3 nhà
máy, có nhà máy chỉ cách nhau vài chục mét. Hệ thống nước thải của các nhà máy này
thường được thiết kế theo dạng bậc thang

Từ nhà máy, nước thải được chảy lộ thiên, hoặc trong những đường ống rồi dẫn ra
một hầm chứa. Từ đây, nước thải được phân ra thành nhiều nhánh, đi qua từ 2 đến 3
hầm chứa nữa rồi “nằm” lại, sau đó xì qua những cửa van chảy thẳng ra suối.
Nhà máy mì Sầm Nhất và Sầm Nhị đặt bên suối Bà Sự chỉ cách sông Vàm Cỏ Đông
vài trăm mét. Chỉ mươi phút sau khi hầm chứa mở van là thứ nước đen đục, nhờ nhờ sẽ
tuôn ra, hòa vào dòng nước sông Vàm Cỏ Đông.
Còn các lò mì nằm phía suối Cạn và suối Tre nước thải phải chảy vòng qua ngã Ba
Vịnh mất 3 – 5km, sau đó mới đổ ra sông Vàm Cỏ Đông.
14
Từ xã Hòa Hiệp, PV Báo SGGP đi về phía hạ lưu sông Vàm Cỏ Đông. Đến địa phận
xã An Cơ (huyện Châu Thành) đã thấy xuất hiện 2 tháp nhà máy chế biến tinh bột khoai
mì cao ngất nằm ngay trong khu dân cư thuộc ấp An Lộc.
Một người dân cho biết, hai anh em Sầm Phát, Sầm Hên đã xây 2 nhà máy này gần
chục năm qua. Hai nhà máy mì Sầm Nhất và Sầm Nhị mà chúng tôi đề cập ở phần trên
là tên hai anh em ruột, con của chủ lò mì Sầm Hên.
Thâm nhập vào “vùng cấm” của lò mì Sầm Phát và Sầm Hên, chúng tôi phát hiện hệ
thống chứa nước thải cũng giống y như lò Sầm Nhất và Sầm Nhị. Chỉ có điều, hệ thống
dẫn nước và hầm chứa của lò Sầm Phát và Sầm Hên được xử lý có vẻ “bài bản” hơn nhờ
các hầm chứa giữ nước lâu hơn mới xả ra suối.
Nếu lò Sầm Phát xả nước thải ra kênh Bà Đằng, thì lò Sầm Hên xả ra kênh Tiêu. Tất
cả thứ nước đen đặc, hôi thối nồng nặc đó đều được xả hết ra sông Vàm Cỏ Đông. Và
trên đường chảy của nó, thứ nước thải độc hại kia đi đến đâu là “tàn sát” môi trường đến
đó. [4]
2.3.4. Nước thải Khu công nghiệp Trảng Bàng Tây Ninh
Khu công nghiệp Trảng Bàng Tây Ninh rộng 1.650 ha với 112 dự án sản xuất, kinh
doanh trên diện tích 250 ha vẫn chưa có nhà máy xử lý nước thải tập trung. Do chỉ được
các nhà máy xử lý sơ bộ nên lượng nước thải tại hầm chứa có màu đen sẫm, bốc lên mùi
hôi kinh khủng. Suốt các năm hình thành và hoạt động của mình, toàn bộ nước thải từ
các nhà máy trong Khu công nghiệp (KCN) Trảng Bàng sau khi đưa ra hầm chứa đã
được thải thẳng ra sông Vàm Cỏ Đông qua con rạch Trảng Chừa thị trấn Trảng Bàng,

huyện Trảng Bàng, Tây Ninh. (Xem Hình 3. Phụ lục 2. Tr 33).
Ngoài ra, chất thải rắn tại KCN Trảng Bàng cũng là một mối nguy hại khác cho môi
trường. Thay vì được phân loại, xử lý theo quy định, toàn bộ chất thải rắn, chất thải nguy
hại ở đây được gom lại “bán ve chai” cho một đơn vị thu mua đưa về TP.HCM. Chọn
lựa xong, những chất thải rắn không bán được bị quẳng ra bãi rác. [8].
2.3.5. Nhà máy đường Hiệp Hòa, Long An:
15
Công ty cổ phần Mía đường Hiệp Hòa (sau đây gọi là Nhà máy đường Hiệp Hòa) ở
thị trấn Hiệp Hòa, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
(Xem hình 1. Phụ lục 2. Tr 32)
Mặc dù Sở Tài nguyên - môi trường (TN-MT) đã đề nghị đóng cửa nhà máy này tới
bốn lần, nhưng đến nay nhà máy vẫn được UBND tỉnh cho phép hoạt động.
Nhà máy đường Hiệp Hòa nằm ngay bên cạnh con sông Vàm Cỏ Đông của tỉnh
Long An. Mùi mật rỉ đường đặc trưng xộc ra khu dân cư ở cạnh nhà máy rất khó chịu.
Ông Hai Hòa, một người dân địa phương, nói cư dân ở đây đã phải ngửi mùi này cả
chục năm nay. Những lúc sông cạn sẽ thấy nước thải màu nâu đỏ từ bên trong nhà máy
tuôn ra, đục ngầu.
Cho đến nay Nhà máy đường Hiệp Hòa vẫn chưa xây dựng xong hệ thống xử lý
nước thải, nên toàn bộ nước thải đều xả thẳng ra sông Vàm Cỏ Đông. Nếu kể cả nước
thải làm mát máy và nước thải sản xuất cồn thì nhà máy này xả ra sông không dưới
200m
3
/ngày. Từ năm 2003 đến nay thanh tra sở đã 12 lần kiểm tra và thanh tra đột xuất
sáu lần tại nhà máy này. Lần nào cũng phát hiện vi phạm xả nước thải chưa qua xử lý ra
sông. VÂN TRƯỜNG. [11].
2.3. Những hậu quả do ô nhiễm
2.3.1. Ảnh hưởng đến con người
Một số người dân, làm ruộng ngay cạnh ngã ba nơi con kênh giao với rạch Trảng
Chừa, bất bình: “Chính nước thải của KCN đã biến con rạch này thành “con rạch đen”
nồng nặc mùi hóa chất, làm hư lúa và cá chết nổi đầy mặt nước. Đêm qua, sau khi đi cắt

lúa về bị dính phải nước thải trên, tôi đã mất ngủ vì ngứa. Chân tay tôi nổi đầy mụn đỏ
và tôi đã gãi đến chảy máu mà vẫn chưa hết ngứa!”.
Cách rạch Trảng Chừa chừng 300 m là Trường tiểu học Đặng Văn Trước và khu dân
cư Lộc Thành. Người dân nơi đây cho biết: “Khi nước lớn, nước thải bị thủy triều đẩy
ngược lên hướng cầu Trảng Chừa (đường Xuyên Á, thị trấn Trảng Bàng) khiến nhiều hộ
dân phải sống chung với ô nhiễm, trẻ con bị ghẻ lở khắp người [8].
16
2.3.2. Hiện tượng Cá chết
Bè nuôi cá diêu bông hồng trên sông Vàm Cỏ Đông (huyện Đức Hoà, Long An) của
bà Nguyễn Thị Tây đã có hàng chục nghìn con chết đột ngột. Còn người dân sống ven
sông cũng không có nước dùng vì nguồn nước bị ô nhiễm.
Theo bà Tây, chủ bè tại bến đò Lộc Giang, nửa đêm 29/1/2008, bà ra cho cá ăn thấy
chúng nổi rất nhiều, cho người lặn xuống đáy thì phát hiện cá chết nằm xếp lớp. Khoảng
1h sau, anh Nguyễn Văn Hài, chủ bè gần đó cũng phát hiện cá của mình chết đột ngột.
Anh Hài liền dùng máy nổ kéo các bè ngược về thượng nguồn sông Vàm Cỏ Đông, tạm
trú trên huyện Trảng Bàng, Tây Ninh để lánh nạn.
Biên bản ghi nhận hiện trường ngày 30/1 của chính quyền ấp Lộc Chánh, xã Lộc
Giang, có đoạn: "Qua trình bày của các hộ nuôi cá và thông tin của người dân ven sông
Vàm Cỏ Đông, mỗi năm vào lúc Nhà máy đường Hiệp Hoà hoạt động, xả nước phế thải
không được xử lý làm nước sông Vàm Cỏ Đông bị ô nhiễm, cá chết hàng loạt". Nhà
máy đường có 3 hệ thống xả chất thải trực tiếp ra sông. Phía bên phải (hướng ra mặt
sông) là kênh xả chất thải của xưởng sản xuất ván ép, xưởng keo và rượu. Nước thải của
kênh có lúc đen nhớt, bốc mùi hôi thối. Phía bên trái là ống cống bằng xi măng xây lộ
thiên, xả chất thải của xưởng sản xuất đường. Nước tại đây màu đỏ, rất thối. Ở giữa cũng
có đường mương đâm xuyên qua bờ tường. Cỏ chung quanh của đường mương này cháy
đỏ như tôm luộc và tàn lụi.
Còn Ông Lâm Văn Phò, 82 tuổi sống cạnh con sông này mà phải dùng thuyền chở
nước nơi khác về ăn uống, tắm giặt [11].
17
Chương 3

CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ LƯU VỰC SÔNG VÀM CỎ ĐÔNG
3.1. Môi trường tự nhiên – Vấn đề Lục Bình
Lục bình là thực vật thủy sinh, sinh sản rất nhanh, xâm lấn các dòng chảy chính.
Như đã nêu ở trên, với sự phát triển quá mức thì cây Lục Bình đã gây rất nhiều tổn thất
về kinh tế các trên lưu vực sông Vàm Cỏ Đông.
Hiện nay, lục bình đang xâm lấn khu vực sông Vàm Cỏ Đông làm tắc dòng chảy,
cản trở sự đi lại của thuyền bè và gây khó khăn cho hầu hết các hoạt động trên sông.
Nhưng không vì thế mà chúng ta có thể bỏ qua những nguồn lợi do loài cây này đem lại,
mà trước nay chúng ta chưa quan tâm hoặc chưa khai thác triệt để. Nhằm góp phần làm
giảm tình trạng trên và tận dụng được các tiềm năng vốn có của cây Lục Bình, cũng như
biến góp phần biến khó khăn thành tiềm năng. Tôi xin cung cấp một số thông tin về cây
để bà con và quý độc giả tiện tham khảo.
3.2. Lợi ích kinh tế của Lục Bình
3.2.1. Đặc điểm sinh trưởng
Lục bình còn gọi là bèo tây, bèo Nhật Bản, bào sen. Lá đơn, lá mọc thành hoa nhị,
cuống xốp phồng lên thành phao nổi khi còn non, trưởng thành cuống thon dài. Hoa
lưỡng tính không đều, màu xanh tím nhạt, cánh hoa có một đốm vàng. Cây thân cỏ sống
lâu năm, nổi trên mặt nước hay bám dưới bùn, rễ dài và rậm. Kích thước cây thay đổi
tuỳ theo môi trường có nhiều hay ít chất màu, sinh sản bằng con đường vô tính. Từ các
nách lá, đâm ra những thân bò dài và mỗi đỉnh thân bò cho một cây mới, sớm tách khỏi
cây mẹ để trở thành một cá thể độc lập. Ao, hồ, đầm nước lặng nhiều màu thì lục bình
phát triển rất nhanh, có thể cho 150 tấn chất khô /héc ta/năm. [7].
3.2.2. Trồng làm cảnh
Rễ bèo phơi khô làm vật liệu để chèn lót rất tốt, có sức đàn hồi cao, chịu được các
hoá chất thông thường và ít bị nát vụn. Ở Nhật Bản người ta dùng lục bình để làm giấy
và ép thành một thứ bìa nhẹ và cứng, dùng lục bình làm thuốc, chống ô nhiễm nguồn
nước, có khả năng cung cấp năng lượng: cho lên men bằng vi khuẩn…
18
3.2.3. Lục bình thuộc nhóm thức ăn xanh
Lục bình chứa hầu hết các acid amin không thay thế, giàu vitamin, khoáng đa lượng

và vi lượng. Có thể sử dụng lục bình cho gia súc khi thiếu thức ăn xanh. Lượng chất khô
thấp (6-7%), lượng xơ cao (trên 200g/kg), khoáng tổng số cũng cao (180 – 190g/kg chất
khô) nên giá trị năng lượng thấp (1800 – 1900 Kcal) ứng với 7.6 – 8.0 Mj/1 kg chất khô
(Nguyễn Văn Thưởng, 1992). [7].
3.2.4. Sử dụng lục bình trong sản xuất thủ công mỹ nghệ
Hiện nay, nghề đang lục bình đã phát triển mạnh ở đồng bằng sông cửu long, đặc
biệt ở các tỉnh An Giang, Vĩnh Long, Đồng Tháp – phát triển nghề này đã tạo thêm
nhiều việc làm, tăng thu nhập cho các hộ thuần nông. Do đó, cây lục bình cũng được
khai thác mạnh để cung cấp nguồn nguyên liệu cho sản xuất. Các nghiên cứu đánh giá
và phát triển các mô hình kinh tế hiệu quả có sự tham gia của nông dân cho thấy việc
khai thác cây lục bình đã tạo thu nhập tăng thêm đáng kể cho nông hộ. Tỉnh An Giang
được tổ chức Joint Grass-Root Fukuoka (Nhật Bản) tài trợ từ năm 2005, cung cấp kỹ
thuật khai thác lục bình, cung cấp nguyên với sản lượng nguyên liệu thô cho thị trường
sản xuất hàng TTCN từ lục bình, nhưng sản lượng này chưa đáp ứng được nhu cầu của
thị trường này. Trong thời gian tới, nếu dự án phát triển tốt Joint Grass-Root Fukuoka
cam kết sẽ hỗ trợ sản xuất lục bình và thành lập hợp tác xã sản xuất và se sợi lục bình
nhằm cung cấp nguyên liệu cho các cơ sở đan thủ công mỹ nghệ và xuất khẩu trực tiếp
cho khách hàng nước ngoài, kết hợp đào tạo nghề và tạo việc làm cho lao động địa
phương. Đây là cách phát triển sinh kế hiệu quả giúp những nông hộ thụ hưởng từ dự án
ổn định sản xuất, tăng thu nhập và phát triển bền vững. [7].
3.2.5. Sử dụng Lục bình làm phân hữu cơ
Lục bình cũng có thể ủ làm phân hữu cơ để giảm chi phí sản xuất, an toàn cho môi
trường và người sử dụng. Ủ phân hữu cơ này khá đơn giản, dễ thực hiện. Bà con có thể
chọn nền đất bằng phẳng, trải bạt hoặc vật dụng không thấm khác để lót nền, rải một lớp
nguyên liệu lục bình với chiều cao từ một tấc đến vài tấc. Sau đó, tưới một lớp mỏng
dung dịch chế phẩm sinh học TRICO-ĐHCT (đã được hòa tan với lượng nước thích
hợp), rồi trải lên trên một lớp nguyên liệu lục bình làm phân. Cứ một lớp nguyên liệu lại
tưới một lớp dung dịch, làm khoảng 1m3. Sau đó, đậy kín đống ủ bằng bạt và đảo đều
trong thời gian 6 tuần. Cuối cùng, tưới dung dịch có chứa các vi khuẩn cố định đạm, hòa
19

tan lân vào, đảo đều và tiếp tục ủ khoảng 2 tuần là sử dụng được. So với cách ủ theo tập
quán của nông dân, phương pháp này giúp phân trong thời gian ủ không có mùi hôi khó
chịu, không mất chất dinh dưỡng và có thời gian ủ ngắn hơn. [7].
3.2.6. Sử dụng Lục bình làm thức ăn gia súc
Nông dân tận dụng nguồn lục bình sẵn có ở địa phương và phụ phẩm của trồng trọt
như tấm, cám, kết hợp với thức ăn công nghiệp chất lượng cao để tạo ra hỗn hợp thức ăn
có giá thành thấp mà có hiệu quả để nuôi heo, nhằm tăng tính ngon miệng và giảm chi
phí thức ăn. Lục bình được sử dụng để làm thức ăn cho chăn nuôi bò, dê, heo, ở dạng
tươi, ủ chua hay nghiền thành bột lá. Khi sử dụng để nuôi heo, nên lấy những cây còn
non, vì cây già có nhiều chất xơ. Trong trường hợp thiếu thức ăn xanh như mùa đông thì
có thể sử dụng lục bình già nhưng phải băm nhỏ, giả nát, nấu chín trộn với thức ăn khác.
Để nâng cao giá trị làm thức ăn của lục bình, người ta ủ lục bình lên men chua bằng cách
phơi nắng rồi ủ chua theo tỉ lệ 4 lục bình 1 mật đường làm thức ăn cho heo là kinh tế
hơn, giảm được chi phí dùng mật đường, dự trữ được nhiều ngày. [7].
3.3. Hiện trạng của việc xử lý Lục Bình
3.3.1. Đoạn đi qua địa phận tỉnh Tây Ninh
Trước tình trạng Lục Bình dày đặc và gây ảnh hưởng không nhỏ cho đời sống người
dân, chính quyền nơi đây đã vận động người dân tham gia trục vớt lục bình nhưng việc
làm trên đã không được thực hiện thường xuyên, dẫn đến tình trạng con sông nàybị "quá
tải" bởi lục bình. Đến nay bài toán lục bình vẫn đang chờ những lời giải mới! [12].
Năm 2008, trong cuộc tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND tỉnh tại Bến Sỏi xã Thành
Long sát biên giới Cam pu chia, bà con nông dân có đề xuất ý kiến nhà nước hỗ trợ dân
"xử lý" lục bình, mặc dù đã có dự án tốn hơn 1tỉ đồng nhưng ngân sách tỉnh thì hạn hẹp.
Chính vì vậy, Ông Tư Đảnh – một nông dân ấp 5 Bến Sỏi đã đề xuất một biện pháp "xử
lý” lục bình trên sông bằng cách: Dùng dây cáp chăng ngang mặt sông nơi dòng chảy
hẹp nhất, lục bình trôi về mắc lại dày đặc có thể đi bên trên. Bấy giờ dùng nhân công lùa
lục bình chảy về hướng Long An, gặp nước mặn là chúng tự chết, hoặc có một máy tời
chúng lên bờ, cho nhà máy phân bón làm phân vi sinh. Rồi uỷ ban tỉnh cấp cho ông Tư
hơn 4 triệu đồng mùa 200m cáp nhựa phi 80 làm thí điểm. Nhưng rồi thất bại mặc dù
20

lãnh đạo tỉnh ủng hộ ông, nhưng khi ông trình dự án tới cơ quan chức năng thì không
được chấp nhận.
3.3.2. Máy cắt rong, bèo trên kênh rạch
Đó là sản phẩm phát minh của ThS. Bùi Trung Thành và các cộng sự tại Trung tâm
nghiên cứu & chuyển giao công nghệ máy công nghiệp, Trường đại học công nghiệp
TP.HCM đã được công bố chế tạo thành công. Hệ thống máy này có thể thực hiện việc
cắt rong, cỏ dại, bèo tây (lục bình) kết hợp vớt rác nổi trong lòng sông, kênh, mương, hồ
chứa nước. Đây là lần đầu tiên hệ thống máy này được các nhà khoa học trong nước chế
tạo thành công.
Hệ thống máy đã được đưa vào vận hành thử nghiệm tại kênh Tây của hệ thống thủy
lợi hồ Dầu Tiếng (ấp Phước Hậu, xã Phước Ninh, huyện Dương Minh Châu, tỉnh Tây
Ninh) cho kết quả rất tốt. Thành công này không chỉ thiết thực góp phần thay thế lao
động thủ công trong việc cắt rong, cỏ dại, bèo tây mà còn mở ra một triển vọng có thể
xuất khẩu thiết bị nói trên sang Lào, Campuchia.
. Đây là đề tài được thực hiện theo đơn đặt hàng của tỉnh Tây Ninh. Được coi như là
hệ thống “máy hút bụi” cho kênh rạch. Để có được thiết bị này, nhóm nghiên cứu của
anh đã phải mất gần 5 năm nghiên cứu hiện trạng các loài rong, cỏ dại, bèo tây (lục
bình) trên các hệ thống sông, kênh, rạch ở Tây Ninh, các tỉnh đồng bằng sông Cửu
Long, TP.HCM, tham khảo các mẫu máy của Trung Quốc, Mỹ… để tìm ra một công
thức thiết kế tối ưu cho máy cắt rong, bèo trên kênh rạch.
Máy có năng suất cắt rong, cỏ, bèo tây từ 0,2 đến 0,24 hecta/giờ; tốc độ di chuyển
khi hoạt động khoảng 1,8 km/ giờ; dao cắt rộng từ 1,4 đến 2 mét; chiều sâu cắt từ 1 đến
1,5 mét. Cỏ, rong, bèo tây sau khi được cắt sẽ được vận chuyển lên bờ bằng máng trượt,
năng suất vận chuyển từ 90 đến 140 m3/giờ (phế phẩm này sẽ được người dân tận
dụng làm phân bón).
Sau khi chứng kiến máy cắt thử nghiệm rong, cỏ, bèo tây tại hệ thống kênh Tây (Tây
Ninh), ông Lê Thành Công, giám đốc Công ty khai thác công trình thủy lợi Tây Ninh
21
nhận xét: “Bước đầu như thế này là quá tốt, nếu chỉnh sửa thêm một vài chi tiết như: đa
dạng hơn kích thước của thiết bị để phù hợp hoạt động ở những hệ thống sông, kênh,

rạch; dao cắt cần cắt sâu hơn (sát gốc) để lục bình chậm mọc lại thì hệ thống máy này
có thể đưa vào sử dụng được, với nhu cầu thực tế hiện nay thì riêng Tây Ninh không chỉ
1 máy mà là vài chục máy…”.
Ở Tây Ninh có 3 hệ thống kênh chính là kênh Tây, Đông, Bắc (thuộc hệ thống hồ
thủy lợi Dầu Tiếng). Toàn bộ các hệ thống sông (Vàm Cỏ Đông), kênh, rạch của Tây
Ninh dài gần 1.000 km. Trước đây thì ít, nhưng gần chục năm trở lại đây có lẽ do ảnh
hưởng của nước thải sản xuất nông nghiệp nên rong, cỏ, nhất là bèo tây phát triển rất
nhanh, mọc đầy trên sông, kênh, rạch. Hậu quả gây ra có khi làm tắc nghẽn giao thông,
giảm lưu lượng nước chứa trong lòng kênh, rạch. Cho đến hiện nay việc cắt rong, cỏ,
bèo tây vẫn phải thực hiện bằng thủ công, năng suất thấp và thời gian rong, cỏ, bèo tây
mọc trở lại rất nhanh. Tính ra hàng năm Tây Ninh phải tốn khoảng hơn 2 tỷ đồng để
thực hiện việc dọn dẹp vệ sinh (cắt rong, cỏ, lục bình, rác nổi…) trên hệ thống sông,
kênh, rạch. Rong, cỏ, bèo tây ở Tây Ninh có tốc độ phát triển rất khủng khiếp, ở một số
đoạn sông, lục bình mọc dày đặc làm tàu, bè không thể đi được; một vài đoạn kênh,
rạch, lục bình kết thành mảng dày đến nỗi có thể đi bộ, hay dắt xe gắn máy đi ngang qua
kênh, rạch mà không sợ bị chìm. Đã có lúc các cơ quan chức năng tính đến việc dùng
hóa chất để kềm hãm bớt tốc độ phát triển của rong, cỏ, bèo tây, song vì sợ ảnh hưởng
đến nguồn nước phục vụ cho sản xuất nông nghiệp nên không thể tiến hành.
ThS. Bùi Trung Thành cho hay, sau thời gian vận hành thử nghiệm tại Tây Ninh,
nhóm nghiên cứu sẽ tiếp thu và điều chỉnh những hạn chế của thiết bị. Dự kiến cuối năm
nay sẽ chuyển giao ngay thiết bị đầu tiên này cho Tây Ninh. Ngoài Tây Ninh, một vài
tỉnh ở đồng bằng sông Cửu Long nhu cầu về thiết bị này. Không chỉ là trong nước, khảo
sát bước đầu cho thấy thị trường Lào, Campuchia cũng có nhiều tín hiệu rất hứa hẹn. [6].
3.4. Thực trạng quản lý hoạt động sản xuất một số công ty
Trước tình trạng dòng sông Vàm Cỏ Đông đang "hấp hối" vì nạn xả nước thải chưa
qua xử lý xuống dòng sông. Các cơ quan chức năng 2 tỉnh Tây Ninh và Long An đã có
những biện pháp mạnh đối với nạn xả nước bẩn xuống sông
22
3.4.1. Xử lý ô nhiễm của Nhà máy đường Hiệp Hòa Long An
Chỉ riêng năm 2006 và mười tháng đầu năm 2007, thanh tra sở đã phạt vi phạm hành

chính trên lĩnh vực môi trường đối với nhà máy này 26 triệu đồng. Sở TN-MT và UBND
tỉnh Long An đã nhắc nhở doanh nghiệp này xây dựng hệ thống xử lý nước thải năm
2003. Đến ngày 14-2-2005, UBND tỉnh Long An có văn bản cho phép Nhà máy đường
Hiệp Hòa mở rộng diện tích thêm 2,3ha để xây dựng hệ thống xử lý nước thải và hoàn
thành ngày 30-12-2005. Sau đó nhà máy xin gia hạn thời gian hoàn thành đến cuối tháng
12-2006. Hết hạn, Sở TN-MT Long An đến kiểm tra nhưng vẫn không thấy hệ thống xử
lý nước thải. Mặc dù vậy, UBND tỉnh vẫn cho gia hạn đến ngày 31-5-2007. Sau đó lại
tiếp tục gia hạn Ngày 28-9, giám đốc Sở TN-MT Nguyễn Văn Thiệp có văn bản đề
nghị chủ tịch UBND tỉnh quyết định đóng cửa nhà máy vì đã nhiều lần không thực hiện
đúng cam kết.
Nguyên nhân UBND tỉnh Long An gia hạn cho Nhà máy đường Hiệp Hòa nhiều lần
mà không cương quyết đóng cửa như đối với một số doanh nghiệp khác. Vì nếu đóng
cửa nhà máy thì khoảng 600 công nhân sẽ mất việc, nhà máy này ký hợp đồng tiêu thụ
tới 3.800ha mía của nông dân tỉnh Long An, nếu đóng cửa nhà máy thì nông dân sẽ bị
ảnh hưởng không nhỏ. Đồng thời cũng sẽ làm giảm giá trị khu vực II trong tổng sản
phẩm GDP của tỉnh ". – Chủ tịch UBND tỉnh, giải thích
Cuối tháng 10-2007, khi cùng Sở TN-MT Long An đi kiểm tra tại nhà máy này, thấy
toàn bộ nước thải của khu vực sản xuất cồn có đường ống dẫn ra hai ao chứa nước thải
tạm có khả năng chứa khoảng 20.000m
3
. Các cống xả ra sông Vàm Cỏ Đông lúc này
không có nước thải màu nâu đỏ như trước đây. và nước thải xả ra sông chỉ là nước làm
mát máy. Còn nước thải từ quá trình sản xuất cồn khoảng 30-40m
3
/ngày đều được giữ
lại trong hai ao chứa.
Bà Tuyết Hương cho biết nhà máy đã vay gần 18 tỉ đồng để xây dựng hệ thống xử lý
nước thải đạt loại A theo qui định. Nhà máy chậm xây dựng hệ thống xử lý nước thải là
do gặp khó khăn về vốn. Dự tính giữa tháng 12-2007 nhà máy này sẽ lắp đặt xong hệ
thống xử lý nước thải. Hiện tại nhà máy đã giảm công suất để giảm lượng nước thải.

Đây là lần cuối cùng UBND tỉnh Long An gia hạn thêm thời gian cho nhà máy xây dựng
23
hệ thống xử lý nước thải. Đến ngày 31-12-2007 nếu hệ thống này vẫn chưa hoạt động thì
tỉnh sẽ có quyết định đóng cửa vĩnh viễn nhà máy. (Xem hình 4 Phụ lục. tr 32)
Trước thực trạng ô nhiễm nguồn nước nghiêm trọng tại lưu vực sông Vàm Cỏ
Đông đã được báo chí phản ánh, cơ quan chức năng tỉnh Tây Ninh vừa chính thức
vào cuộc. Sở Tài nguyên & Môi trường tỉnh Tây Ninh mới lập đoàn kiểm tra về bảo vệ
môi trường tại các cơ sở sản xuất, chế biến trên lưu vực sông Vàm Cỏ Đông.
Nhiệm vụ của đoàn kiểm tra là xem xét, đánh giá tình hình xử lý chất thải công
nghiệp tại 34 cơ sở sản xuất, chế biến mủ cao su, tinh bột khoai mỳ (sắn) trên lưu vực
thuộc đầu nguồn sông Vàm Cỏ Đông. VÂN TRƯỜNG. [11].
3.4.2. Các biện pháp bảo vệ môi trường của Long An
Trên địa bàn tỉnh Long An, ngành TNMT và Cảnh sát môi trường tỉnh đang tiến
hành các biện pháp kiểm soát chặt chẽ các "điểm đen" gây ô nhiễm ven sông Vàm Cỏ
Đông.
Hiện nay vấn đề môi trường là một vấn đề vô cùng quan trọng. Trong những năm qua
tỉnh cũng đã có những cố gắng nhiều nhằm hạn chế ô nhiễm công nghiệp. Với đặc
điểm Khu công nghiệp Tân Đức là một khu công nghiệp sạch, hạn chế gây ô nhiễm
môi trường do đó việc xây dựng nhà xưởng trong Khu công nghiệp sẽ tuân thủ theo
các qui định về môi trường trong Khu công nghiệp.
Các biện pháp quản lý và khống chế gây ô nhiễm môi trường:
Trong thời gian xây dựng nhà xưởng đối với các phương tiện vận chuyển vật
liệu xây dựng, máy móc cần có hệ thống xử lý bụi, che chắn ăn toàn.
Trong quá trình sản xuất sẽ tuân theo các tiêu chuẩn do nhà nước qui định như
tiêu chuẩn quy định của quốc gia TCVN - 1995 đối với khí thải, tiếng ồn và độ rung.
Thiết bị và máy móc cơ khí phải được bảo trì thường xuyên và đúng thời hạn để
giảm thiểu ô nhiễm do khí thải thoát ra.
Tất cả các nhà vệ sinh phải được thông tới hệ thống cống chính và được dọn dẹp
sạch sẽ thường xuyên. Các nhà vệ sinh phải được xây dựng cách xa khu nhà ăn.
Các màng chắn và vật cách âm phải được sử dụng ở những nơi cần thiết.

Không chôn cất các nguyên vật liệu, các chất thải trong khu vực nhà xưởng.
Kiểm tra định kỳ nước, không khí, tiếng ồn và chất thải công nghiệp, dưới sự
giám sát của Sở tài nguyên và Môi trường tỉnh Long An. Báo cáo về môi trường.
24
Sở TNMT cũng đang kiến nghị UBND tỉnh đình chỉ hoạt động các cơ sở cố tình vi
phạm, gây ô nhiễm môi trường. [9].
3.4.3. Tây Ninh mạnh tay với ô nhiễm môi trường
Theo ông Kiều Công Minh, Phó Trưởng Ban quản lý các KCN Tây Ninh, sắp tới các
cơ quan chức năng sẽ xây dựng nhà máy xử lý nước thải tập trung tại KCN này nhưng
ông chưa thể khẳng định thời điểm nhà máy đi vào hoạt động.
Trao đổi với Báo Pháp Luật TP.HCM, thượng tá Dư Thị Cẩm Vân, Trưởng phòng
Cảnh sát môi trường Công an tỉnh Tây Ninh, cho biết: “Chúng tôi vừa kiểm tra tình hình
xả thải ở KCN này và đã lấy mẫu nước thải đi kiểm tra để có thể xử phạt theo quy định”.
Nguồn A
Phòng TNMT huyện Dương Minh Châu (Tây Ninh) đã mời tất cả các cơ sở chế biến
bột khoai mì trong huyện đến làm việc và yêu cầu chủ cơ sở phải làm hệ thống xử lý
nước thải, chậm nhất tháng 12.2008, nếu không sẽ buộc ngừng hoạt động.
Ngày 11/11/2008, Cảnh sát môi trường CA tỉnh Tây Ninh đã đồng loạt kiểm tra và xử
phạt nhiều cơ sở sản xuất bột khoai mì trên địa bàn huyện Hoà Thành, buộc ngừng ngay
việc xả nước bẩn xuống sông Vàm Cỏ Đông.
25