Đối chiếu câu nghi vấn và câu phủ định Việt - Anh

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Đối chiếu câu nghi vấn và câu phủ định Việt - Anh
Câu nghi vấn (câu hỏi: question) và câu phủ định (negations) là hai
trong số các loại câu phân chia theo mục đích giao tiếp. Việc nghiên cứu
đối chiếu cũng có thể tiến hành theo các bình diện khác nhau của chúng.
Nhằm mục đích cung cấp những kiến thức cơ sở và cơ bản. Chúng tôi sẽ
cố gắng khai thác những kiến giải tương đối ổn định phổ biến khá rộng rãi
trong các tài liệu gốc khoa học để đối chiếu. Cách tiếp cận như vậy vẫn là
trên nền truyền thống có đổi mới. Tài liệu khảo sát cũng sử dụng cả
những kết quả nghiên cứu đối chiếu gần đây ở Việt Nam và một số luận
án tiến sĩ mới được bảo vệ có liên quan.
1. Câu hỏi và các loại câu hỏi Việt-Anh
a- Trong học tiếng, dạy tiếng cũng như trong giao tiếp, câu hỏi là
một trong các loại câu được dùng với tần suất cao. Việc nghe tiếp nhận
câu hỏi cũng như việc cấu tạo câu hỏi, thực hiện hành vi hỏi là những vấn
đề mà người học, người sử dụng ngoại ngữ thường gặp nhiều khó khăn.
Đặc biệt phức tạp trong lĩnh vực liên ngữ, xuyên ngữ là việc dịch thuạt
câu hỏi từ tiếng này ra tiếng khác và ngược lại mà phạm vi trực tiếp ta
đang nói đến ở đây là dịch Việt - Anh và Anh - Việt. Việc nghiên cứu đối
chiếu câu hỏi Việt - Anh vì vậy rất cần thiết hữu ích.
b- Trong giao tiếp cũng như tư duy, câu hỏi có mục đích chính là
tìm kiếm thông tin chưa biết, chưa hiểu. Câu hỏi cũng còn gọi là câu nghi
vấn là như vậy. Bởi vì có điều chưa biết, chưa hiểu nên để hiểu biết thì
phải hỏi. Nhưng trong thực tế sử dụng ngôn ngữ cũng có khi hỏi mà
không nhằm mục đích tìm kiếm thông tin chưa biết mà có thể là để chào
hỏi chẳng hạn. Ví dụ người Việt có khi dung câu hỏi để hỏi, để chào
nhau; gặp nhau giữa đường thay cho lời chào, những người quen nhau
cũng dùng câu hỏi để chào. Hoặc có khi người đặt câu hỏi là để tự trách
mình thể hiện sự xúc cảm trước một vấn đề gì đó, hỏi cũng để chia sẻ cảm
thông mông muốn yêu cầu…hính vì vậy xét từ mục đích người ta phân
chia câu hỏi ra thành 2 loại lớn: Câu hỏi chính danh và câu hỏi phi chính

danh.
Câu hỏi chính danh là câu hỏi dùng đúng nghĩa, đúng mục đích câu
hỏi là để tìm kiếm thông tin và cần trả lời thông tin đó. Câu hỏi chính
danh là câu hỏi cần có câu trả lời, còn câu hỏi phi chính danh là câu hỏi
dùng với các mục đích khác có trong giao tiếp và tư duy hết sức đa dạng.
Nói cụ thể hơn, câu hỏi chính danh là câu hỏi có đặc điểm: Người hỏi
không biết câu trả lời hoặc là người hỏi muốn biết câu trả lời và hướng tới
người đối thoại để nhận được thông tin chưa biết đó. Câu hỏi chính danh
là bộ phận chính, bộ phận cốt lõi của các loại câu hỏi tỏng mọi ngôn ngữ.
Câu hỏi chính danh cũng được nghiên cứu trên nhiều bình diện khác nhau
như cấu trúc hình thức, cấu trúc - ngữ nghĩa, ngữ nghĩa ngữ dụng… Trọng
tâm chính của phần đối chiếu ở giáo trình này chủ yếu dừng lại ở cấu trúc
- ngữ nghĩa câu hỏi chính danh. Các bình diện khác có thể được nhắc đến
trong phạm vi liên quan.
c. Đối chiếu câu hỏi ở bình diện cấu trúc - ngữ nghĩa là một bước cụ
thể hoá đối chiếu bình diện câu theo cấu trúc - chức năng và theo mục
đích phát ngôn. Cấu trúc - ngữ nghĩa ở đây được hiểu là mối quan hệ hai
mặt cấu trúc hình thức và nội dung nghĩa của câu liên hệ quyện chặt nhau
tạo thành câu.
Một cấu tạo hình thức đặt điều kiện cho biểu hiện nội dung nghĩa
câu và ngược lại nội dung nghĩa câu được thể hiện bằng cấu trúc hình
thức xác định. Đối chiếu câu hỏi chính danh theo bình diện cấu trúc - ngữ
nghĩa không những cho phép chỉ ra các khuôn hình câu hỏi mà cả các
phương tiện, chất liệu cũng như các tác tử (operatiors) tham gia cấu tạo
câu hỏi. Những biểu hiện này chúng ta sẽ lần lượt thấy rõ ở các phân tích
cụ thể tiếp theo dưới đây.
Căn cứ vào nghĩa và cấu trúc đã phân ra hai kiểu loại sau:
1-Câu hỏi lựa chọn
2-Câu hỏi không lựa chọn.
2

*Câu hỏi lựa chọn: “là liểu câu hỏi trong đó các khả năng lựa chọn,
tức là các điểm mốc đánh dấu phạm vi dao động bấp bênh trong nhận thức
của người nói, cũng được biểu hiện trên bề mặt câu”. Câu hỏi lựa chọn là
câu hỏi mà thông tin chưa biết cần lựa chọn để xác định từ người trả lời.
Trong Việt ngữ, câu hỏi lựa chọn có 3 tiểu loại:
- Câu hỏi lựa chọn cấu tạo với : là/ hay là
- Câu hỏi lựa chọn cấu tạo với: có… không, phải không.
- Câu hỏi lựa chọn với tiểu từ tình thái: à, ừ, nhỉ, nhé.
Ví dụ: + tiểu loại dùng: là/hay là.
Anh, hay là tôi lên lớp chiều nay?
Chúng ta nên xem phin hay là xem hát?
Có thể nói, phạm vi chủ đề dùng câu hỏi tạo từ với từ hoặc tổ hợp từ
hỏi này khá đa dạng, phương pháp.
Ví dụ: - Hỏi về người:
Ai thế?
Ai ngồi trong lớp?
-Hỏi về vật:
Cái gì vậy?
Anh mua gì ?
- Hỏi về cách thức, đặc điểm, tính chất:
Cậu là là người thế nào ?
Công việc sẽ tiến hành ra sao ?
- Hỏi về vị trí:
Thầy giáo sống ở đâu ?
Cô ta cất giấu cuốn nhật ký ở chỗ nào ?
- Hỏi về thời gian:
Bao giờ anh tốt nghiệp đại học?
Anh về quê vào lúc nào ?
- Hỏi về nguyên nhân:
Tại sao lại tru tréo lên thế ?

3
Vì sao em không thuộc bài ?
- Hỏi về số lượng:
Cuốn sách anh mua giá bao nhiêu ?
Mấy giờ sẽ làm xong công việc này ?
…
*Về các loại câu hỏi trong tiếng Anh cũng có nhiều quan niệm khác
nhau. Trong “A University Grammar of English” phần về câu hỏi chỉ dành
một vị trí khiêm tốn và cũng chỉ giới thiệu hai loại câu hỏi. Đó là Wh.
Questions và loại Yes-No questions. Trong cuốn “Ngữ pháp tiếng Anh”
của Bùi Ý và Vũ Thanh Phương có đề cập đến 4 loại câu hỏi. Đó là:
1. Loại câu hỏi chung (genenal question), tức loại câu đòi hỏi trả lời
yes hay no, có hai dạng khẳng định và phủ định.
2. Loại câu hỏi đặc biệt (special questions) là loại câu hỏi dùng từ
hỏi who, what, why…
3. Loại câu hỏi lựa chọn (alternative questions).
4. Câu hỏi láy lại (questions - tags).
VD: Câu hỏi chung (còn gọi là Yes-No questions).
Does he work in that factory?
Câu hỏi đặc biệt: (còn gọi là Wh-questions).
Who came here yesterday?
Câu hỏi lựa chọn (alternative question).
Shall I do it or will you do it yourself ?
Câu hỏi láy lại (questions tags)
Tổng hợp ngắn gọn, ta có thể có bảng so sánh các loại câu hỏi chính
danh Việt - Anh như sau:
Tiếng Việt Anh
Loại
câu hỏi
Câu hỏi

lựa
chọn
Câu hỏi
không
lựa chọn
Câu hỏi lựa chọn Câu hỏi không
lựa chọn
Câu hỏi
Yes-No
Câu hỏi
lựa chọn
Câu hỏi Wh
2. Một số tương đồng và di biệt câu hỏi Việt - Anh
4
Phạm vi tương đồng và dị biệt nói đến ở đây chủ yếu là thuộc bình
diện kiến trúc - ngữ nghĩa. Để đối chiếu bình diện này cần xác định một
số khuôn hình cấu trúc - ngữ nghĩa cụ thể. Các khuôn hình này một mặt là
thuộc vào một loại câu hỏi, mặt khác thể hiện ra bằng chất liệu cấu tạo
xác định.
Câu hỏi và đối tượng hành động.
Câu hỏi về vật và đối tượng hành động tiếng Việt dùng nhiều từ hỏi
và khuôn hỏi. Từ hỏi thường gặp: cái gì, điều gì, chuyện gì, việc gì…
Việc dùng từ hỏi nào trong số đó là tuỳ thuộc vào bối cảnh giao tiếp, vào
đối tượng mà người nói, người nghe đề cập đến.
Trong tiếng Anh thường dùng đại từ nghi vấn What.
- Về khuôn hỏi vật:
Từ hỏi có chức năng chủ thể (chủ nghwx).
What made you think of doing such a thing?
Cái gì đã khiến anh làm thế?
Điều gì đa làm cậu quyết định như vậy?

What made you đecie?
Khuôn hình hai ngôn ngữ giống nhau:
S - V - O.
Cả tiếng Anh và tiếng Việt đều có thể sử dụng ngữ điệu hỏi. Trong
tiếng Việt có thêm khả năng sử dụng tiểu từ tình thái: thế, như vậy. Một
nét khác nữa là ngoài phần lớn từ nghi vấn có vị trí giống tiếng Việt, ở
Anh ngữ có trường hợp chuyển từ nghĩa hỏi vật sang nghĩa nguyên nhân.
Wha happened to make you change?
Tại sao anh lại thay đổi như thế
What did books have to do with children?
Bọn nhóc thì cần gì sách.
Khuôn hỏi đối tượng chịu tác động của hành động.
5