Đánh giá mức độ đáp ứng với Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học phổ thông của Cử nhân Sư phạm do Trường đại học An Giang đào tạo

M
1.

ð U

Lý do ch n ñ tài
Ch t lư ng giáo d c (CLGD) nói chung và CLGD ph thơng nói riêng là

v n đ ln đư c xã h i quan tâm. Bư c vào th i kì đ i m i giáo d c ph thơng,
v n đ CLGD và nâng cao CLGD càng tr nên c p thi t, tr thành v n đ nóng c a
xã h i. Nhi u nghiên c u g n ñây ch ra r ng GV chính là m t trong các y u t có
tính quy t đ nh đ n ch t lư ng và hi u qu giáo d c. Nghiên c u t i Tennessee và
Dallas

Mĩ ñã k t lu n: “Ch t lư ng GV nh hư ng t i thành tích h c t p c a HS

nhi u hơn m i y u t khác” [17]. Bác H đã nói: “Khơng có th y giáo thì khơng có
giáo d c” [17] và đư c c th hoá

ði u 15 c a Lu t Giáo d c 2005: “Nhà giáo

gi vai trị quy t đ nh trong vi c ðBCL giáo d c” [46]. Vì th , ngư i GV có vai trị
đ c bi t quan tr ng ñ i v i s phát tri n giáo d c, là ngư i quy t ñ nh bi n m c
ñích giáo d c thành hi n th c, ñ m b o hi u qu và CLGD. Nói cách khác, nâng
cao ch t lư ng ñ i ngũ GV là nhân t quy t ñ nh s nghi p và CLGD.
Nh m nâng cao CLGD ph thơng và ti n đ n chu n hố đ i ngũ GV ph
thơng, B GD&ðT đã ban hành Quy ñ nh Chu n ngh nghi p GV THCS, THPT
theo Thông tư s 30 [15]. Chu n ngh nghi p ñư c xem như là thư c ño NLNN c a
GV trong su t quá trình d y h c, là u c u, tiêu chí có tính ngun t c, cơng khai,
mang tính ngh nghi p đ làm căn c đánh giá trình đ đ t đư c v ch t lư ng.
Trên cơ s đó, vi c nghiên c u ñánh giá m c ñ ñáp ng c a s n ph m giáo d c v i

chu n ngh nghi p ñư c xem là v n ñ c p thi t. Vi c ñánh giá s ñáp ng c a SV
t t nghi p ñ i v i chu n ngh nghi p chính là kênh thơng tin giúp nhà trư ng đi u
ch nh Chu n ñ u ra và xem xét v n ñ ñào t o ñáp ng Chu n ngh ñ n m c ñ
nào, ñ ng th i có tác d ng tích c c trong vi c nâng cao ch t lư ng ñào t o nh m
hư ng t i “Ch t lư ng là s phù h p v i m c tiêu ñ ra”.
ð i v i Trư ng ðHAG, vi c ñánh giá m c ñ ñáp ng c a s n ph m ñào
t o – SV t t nghi p t các CTðT GVTH v i Chu n ngh nghi p ñư c xem là “bài
toán ch t lư ng” mà nhà trư ng c n tìm l i gi i ch khơng ph i là k t qu s n có t
nơi khác. Vì th , vi c nghiên c u ñánh giá m c ñ ñáp ng v i Chu n ngh nghi p

-1-


GVTH c a C nhân Sư ph m do Trư ng ðHAG ñào t o, là cơ s ñ phân tích tiêu
chí đánh giá CTðT c a Khoa Sư ph m có đáp ng đư c u c u c a chu n ngh
nghi p GVTH, là cơ s ñ ñi u ch nh c u trúc Chu n ñ u ra và ho t ñ ng ñào t o
các ngành C nhân Sư ph m c a Trư ng ðHAG.
Chính t nh ng lý l trên, chúng tơi quy t ñ nh ch n ñ tài “ðánh giá m c
ñ ñáp ng v i Chu n ngh nghi p giáo viên trung h c ph thông c a C nhân
Sư ph m do Trư ng ð i h c An Giang ñào t o” ñ nghiên c u.
2.

M c ñích nghiên c u c a ñ tài
- ðo lư ng m c ñ ñáp ng c a GV do Trư ng ðHAG ñào t o v i Chu n

ngh nghi p GVTH;
- ð xu t các gi i pháp nh m nâng cao ch t lư ng ñào t o C nhân Sư
ph m c a Trư ng ðHAG.
3.

Phương pháp nghiên c u
3.1.

Câu h i nghiên c u
- GV do Trư ng ðHAG ñào t o ñáp ng

m c ñ nào v i Chu n ngh

nghi p GVTH?
- Có s khác bi t như th nào v k t qu ñánh giá c a cán b qu n lý
(BGH, TCM) và t ñánh giá c a GV d a theo Chu n ngh nghi p GVTH khi xét
ñ n các y u t như: khu v c, thâm niên cơng tác, đ c đi m kh i ngành, gi i, KQXL
t t nghi p? N u có s khác bi t, vì sao có s khác nhau gi a k t qu ñánh giá c a
cán b qu n lý và t ñánh giá c a GV?
3.2.

Khách th và ñ i tư ng nghiên c u
3.2.1. Khách th nghiên c u:
ð ng nghi p (BGH và TCM);
GVTðG (GV chính là SV đã t t nghi p t khố I ñ n khoá VI, hi n

ñang gi ng d y t i các trư ng THPT trên ñ a bàn t nh An Giang, ñúng v i ngành
ngh ñào t o).
3.2.2. ð i tư ng nghiên c u : ð i tư ng nghiên c u c a lu n văn chính
là s đáp ng c a GV do Trư ng ðHAG ñào t o v i Chu n ngh nghi p GVTH.

-2-


3.3.

Phương pháp ti p c n nghiên c u
3.3.1. Phương pháp nghiên c u tài li u

ð tài s d ng phương pháp h i c u các tài li u liên quan ñ n ñ tài:
- Nghiên c u Chương trình khung giáo d c đ i h c kh i ngành Sư ph m
trình đ đ i h c theo Quy t ñ nh 28/2006/Qð-BGDðT;
- Nghiên c u Quy ch th c hi n cơng khai đ i v i cơ s giáo d c qu c
dân, ban hành kèm theo Thông tư s 09/2009/TT-BGDðT ngày 07 tháng 05 năm
2009 c a B trư ng B GD&ðT;
- Nghiên c u các tiêu chí đánh giá CLGV TH d a trên: (1) ñi u 70 (Nhà
giáo), ñi u 72 (Nhi m v c a Nhà giáo), ñi u 77 (Trình đ chu n đư c đào t o c a
Nhà giáo), ñi u 78 (Trư ng Sư ph m) ñư c quy ñ nh trong chu n m c nhà giáo _
Lu t Giáo d c; (2) Chu n ngh nghi p GVTH _ Thông tư s 30/2009/TT-BGDðT;
(3) n i dung xây d ng Chu n ngh nghi p GV

m t s nư c trên th gi i như M ,

Anh, Úc, Thái Lan;
- Nghiên c u các văn b n c a ð ng và Nhà nư c liên quan ñ n CLGV
TH như: Lu t Giáo d c, Chu n ngh nghi p c a GVTH, …
- Nghiên c u các Báo cáo t ng k t c a S GD&ðT An Giang;
- Nghiên c u các s li u v cán b qu n lý, GV, HS liên quan ñ n CLGV,
HS và nhà trư ng THPT

t nh An Giang.

3.3.2. Phương pháp thu th p thông tin
Trong khi ti n hành nghiên c u h sơ, văn b n và thu th p s li u s k t h p
các phương pháp nghiên c u như:

- Phương pháp chuyên gia;
- Phương pháp ph ng v n;
- Phương pháp quan sát;
- Phương pháp kh o sát ñi u tra.
3.3.3. Công c ñư c s d ng ñ nghiên c u
- B ng h i ñ thu th p thông tin, d li u;

-3-


- Các ph n m m chuyên d ng ñ x lý s li u.
4. C u trúc c a lu n văn
Lu n văn 159 trang, trong đó:
M đ u (4 trang)
Chương 1: Cơ s lý lu n c a v n ñ nghiên c u (27 trang)
Chương 2: T ch c và phương pháp nghiên c u (15 trang)
Chương 3: Th c tr ng v m c ñ ñáp ng v i Chu n ngh nghi p GVTH
c a C nhân sư ph m do Trư ng ðHAG ñào t o (39 trang)
K t lu n và ñ xu t (7 trang)
Ph l c (67 trang)

-4-


Chương 1
CƠ S

LÝ LU N C A V N ð NGHIÊN C U

1.1. T NG QUAN V N ð NGHIÊN C U

1.1.1. Nhóm cơng trình nghiên c u v ch t lư ng giáo viên
B t c m t ngh nào mà khơng có NLNN thì ngư i hành ngh cũng khơng th
hồn thành t t cơng vi c c a mình. Theo đó, NL sư ph m là u c u quan tr ng ñ i
v i s t n t i, phát tri n c a ngh d y h c. Chính vì v y đã có r t nhi u cơng trình
nghiên c u v n đ này: tác gi Tr n Bá Hoành (2001) trong bài “Ch t lư ng giáo
viên” [29] ñưa ra các cách ti p c n ch t lư ng GV d a trên nhi u góc đ khác nhau
như đ c ñi m lao ñ ng c a ngư i GV, s thay ñ i ch c năng ngư i GV trư c yêu
c u ñ i m i GD, m c tiêu s d ng GV, ch t lư ng t ng GV và ch t lư ng ñ i ngũ
GV; ñ ng th i tác gi cũng gi i thi u các thành t t o nên CLGV bao g m ph m
ch t và NL ngư i GV; và các nhân t

nh hư ng t i CLGV.

Các tác gi Nguy n Th Thanh Huy n và Tr n Vi t Cư ng (2009) trong bài
“NL sư ph m c a ngư i GV” [35]– ñã h th ng các NL sư ph m cơ b n c a ngư i
GV thành 08 nhóm NL chính (tri th c v môn h c và khoa h c giáo d c, NL ch n
đốn, NL l p k ho ch, NL tri n khai k ho ch giáo d c và d y h c, NL ki m tra,
ñánh giá k t qu các ho t ñ ng d y h c, NL gi i quy t các v n ñ n y sinh trong
th c ti n d y h c, NL t b i dư ng phát tri n nâng cao trình đ chun mơn –
nghi p v , NL h p tác).
Trong các nghiên c u c a các tác gi Nguy n Th M L c (2004) v i bài
“Ngh và nghi p c a ngư i GV” [44]–, Nguy n H u Châu (2008) trong bài “Ch t
lư ng giáo d c – nh ng v n đ lí lu n và th c ti n” [16], hay Tr n ðình Tu n
(2006) v i bài “Ch t lư ng ñ i ngũ nhà giáo nhân t quy t ñ nh CLGD ñ i h c”
[57], Tr nh H ng Hà (2004) v i nghiên c u “CLGD và ñ i ngũ GV” [23], Nguy n
Th Mùi (2010) trong bài “M t s v n ñ v NL sư ph m c a GV THPT” [47],
Ph m H ng Quang (2009) trong bài “Gi i pháp ñào t o GV theo ñ nh hư ng NL”
[53] đã đưa ra vai trị ngư i GV hi n nay đã có nh ng s thay đ i ñ phù h p v i

-5-

các ch c năng c a ngư i GV r ng hơn, ñ ng th i ch ng minh ñư c NL GV chính
là y u t cơ b n quy t đ nh CLGD, trên cơ s đó đưa ra các gi i pháp ñào t o b i
dư ng GV thơng qua đ i m i chương trình ñào t o GV, tăng cư ng y u t c nh
tranh ch t lư ng GV, ñào t o GV là trách nhi m c a Nhà nư c và ph i b ng chính
sách đ u tư ngu n v n ch y u t nhà nư c, t ch c các h i ngh gi a các trư ng sư
ph m v i các ñ a phương.
Tác gi Nguy n Thanh Hoàn (2003) trong bài “Vài nét v mơ hình ngư i GV”
[26] tác gi đưa ra khái ni m ngư i GV, nh ng ñ c ñi m chính ñ phân bi t ph m
ch t ngư i GV, ñ ng th i tác gi ñưa ra m t s ñ ngh ñ c i thi n công tác và hi u
qu công tác c a ngư i GV. Nguy n Th M L c (2009) v i bài “GV ch t lư ng
cao trong th i ñ i hi n nay” [45] cho r ng GV ch t lư ng cao là nh ng GV có trình
đ h c thu t v ng vàng, đ sâu s c và có tính phát tri n thu c chuyên ngành khoa
h c – k thu t – cơng ngh đư c đào t o, có ki n th c và nghi p v sư ph m v ng
vàng, có NL sáng t o trong ho t đ ng th c ti n khoa h c và giáo d c, có kh năng
hành ngh sư ph m đ t k t qu hay có tính hi u nghi m cao, có th đ m đương
đư c các vai trị m i trong m t mơi trư ng sư ph m đang bi n đ i.
M i cơng trình ñ c p ñ n nh ng khía c nh khác nhau, nhưng đi m chung có
th rút ra là: b c tranh t ng th v c u trúc NL sư ph m c a ngư i GV và nh ng
yêu c u ñ i v i ngư i GV.
Ngồi ra, cịn m t s cơng trình nghiên c u khác cũng có n i dung xoay quanh
v n đ CLGV nhưng nhìn t nhi u góc đ khác nhau như: tác gi Tr n Qu c Thành
(2009) trong bài “ðánh giá lao ñ ng sư ph m c a GV ph thơng hi n nay” [55] đưa
ra các nh n ñ nh và minh ch ng nh m ch ng minh lao ñ ng th c th c a GV ph
thơng d a trên đ c đi m lao ñ ng ngư i GV ñ ng th i ñưa ra ñánh giá lao ñ ng sư
ph m c a GV ph thơng là lao đ ng n ng. Cùng v i cách ñ nh hư ng và ñánh giá
v cơng vi c c a GV có nghiên c u Phan Thanh Long (2009) v “ð nh lư ng và
đánh giá lao đ ng GV ph thơng” [42] tác gi cũng ñã ch ra nh ng nguyên t c ñ nh
lư ng công vi c c a GV, th c tr ng lao ñ ng c a GV ph thông. Ph m Minh H c

(2004) v i bài “Phương pháp ti p c n nhân văn: Nhân cách ngư i d y – nhân cách

-6-


ngư i h c ñ i v i v n ñ CLGV” [24], Lê Khánh Tu n (2009) trong nghiên c u
“Ti p c n ñ i m i phương pháp đào t o GV THPT t phía ngư i s d ng” [58] –,
Lê Th Thanh Hoàng (2008) trong bài “Vai trị thơng tin ngư c trong qu n lí q
trình đào t o GV” ––[27] các tác gi ñã nghiên c u và ñưa ra nh n ñ nh các thơng
tin ph n h i t phía ngư i ñư c ñào t o và nhà tuy n d ng cũng là cơ s xây d ng
chương trình ñào t o phù h p. Hay ð ng Qu c Hịa trong bài “Góp ý v GV sư
ph m” [25] ñây là bài tham lu n c a m t ph huynh h c sinh đóng góp v các
chu n m c c a các GV trong các trư ng ph thông v n là s n ph m c a các trư ng
sư ph m. Bài vi t nh n m nh các mong mu n c a xã h i và gia đình v các chu n
m c mà GV c n có như ki n th c chun mơn, đ o đ c m u m c, lòng khoan dung
và phương pháp gi ng d y,... ðây là m t trong các ch ñ ñư c các nhà nghiên c u
giáo d c ñưa ra, v i m c tiêu ñ c p ñ n khâu then ch t: nhân cách ngư i GV và
ch t lư ng ñ i ngũ GV trong b i c nh h i nh p.
ð ng th i cịn có nghiên c u c a Sái Công H ng (2008) v i đ tài “Xây d ng
các tiêu chí đánh giá ch t lư ng gi ng d y c a GV THCS áp d ng thí đi m t i th xã
Phúc Yên – t nh Vĩnh Phúc” [30]. M c đích chính c a đ tài là nghiên c u, xây
d ng b tiêu chí đánh giá ch t lư ng gi ng d y c a GV THCS và ti n hành ñánh giá
th nghi m ñ làm cơ s cho vi c b i dư ng và phát tri n ñ i ngũ GV, ñ ng th i
t o cơ s ñ xây d ng b tiêu chí đánh giá ch t lư ng gi ng d y GV THPT.
Riêng

t nh An Giang tính đ n th i đi m chúng tơi nghiên c u có 02 ñ tài

c p T nh ñ c p ñ n v n ñ này:
Th nh t, Vũ Th Phương Anh (2007) v i ñ tài “Nghiên c u xây d ng các

gi i pháp nh m nâng cao ch t lư ng ñ i ngũ GV THPT t nh An Giang” [1]. N i
dung chính c a đ tài là thu th p thông tin v th c tr ng toàn c nh d y và h c b c
THPT ñ xây d ng và th nghi m chương trình b i dư ng nâng cao NL đ i ngũ
GV THPT t nh An Giang, ñ ng th i theo dõi, l y ý ki n chuyên gia và ñánh giá
m c ñ hi u qu c a bi n pháp th nghi m và ñ xu t các gi i pháp.
Th hai, La H ng Huy (2007) v i ñ tài “Th c tr ng và gi i pháp nâng cao
ch t lư ng ñ i ngũ GV ti u h c t nh An Giang” [33]. M c tiêu nghiên c u chính

-7-


c a ñ tài là ñánh giá, xác ñ nh th c tr ng NL sư ph m c a GV ti u h c t nh An
Giang, tìm ra nh ng y u kém t n t i, nh hư ng ñ n CLGV ti u h c, ñ ng th i xây
d ng h th ng các gi i pháp b i dư ng ñ i ngũ GV ti u h c. Tuy nhiên, ñ i tư ng
nghiên c u c a ñ tài là NL sư ph m c a GV ti u h c.
Các ñ tài cùng đưa ra nh ng hình nh chung nh t v NL sư ph m c a ngư i
GV (ñ i tư ng là GV ti u h c, THCS, THPT trên ñ a bàn t nh An Giang), ñ ng th i
cũng xây d ng h th ng các gi i pháp b i dư ng ñ i ngũ GV và ti n hành các gi i
pháp, ñ ra mơ hình b i dư ng phù h p, kh năng nâng cao trình đ GV trong tồn
t nh. V i quy trình kh o sát NL

xây d ng h th ng gi i pháp

th nghi m mơ

hình đào t o nâng cao NL GV.
Ngồi ra cịn có m t s cơng trình nghiên c u c a th gi i cũng ñ c p ñ n
ch t lư ng và ñánh giá NL GV. Cùng v i s thay ñ i quan ni m v m c tiêu c a
giáo d c và vai trị GV đ i v i vi c h c t p c a HS, quan ni m v nh ng NL c n
thi t c a m t GV cũng thay ñ i. Theo các tác gi Lauer và Dean (2001) [1], vào ñ u

th k XX, v i quan ni m giáo d c trư c h t là giáo d c ñ o ñ c, CLGV ñ ng
nghĩa v i ñ o ñ c c a GV; thông qua ph m ch t đ o đ c c a chính mình trong các
ho t ñ ng h ng ngày, GV s chuy n t i nh ng giá tr ñ o ñ c cho HS. Vào nh ng
th p niên 40-50 c a th k XX, ñ nh nghĩa v CLGV nh n m nh nh ng t ch t cá
nhân như tính ham h c h i và s nhi t tình. Sang th p niên 60 c a th k XX, đ nh
nghĩa này nh n m nh địi h i c a GV ph i có nh ng kĩ năng nghi p v và hành vi
sư ph m phù h p đ chuy n t i chương trình gi ng d y ñ n HS. Ngày nay, ñ nh
nghĩa v CLGV ñã ñư c m r ng ñ bao hàm h u h t các y u t NL và ph m ch t
ñã nêu

trên. CLGV hi n nay ñư c ñ nh nghĩa là m t ph c h p các y u t cho

phép nhà giáo thu hút HS vào nh ng ho t đ ng có ý nghĩa ñ thúc ñ y vi c h c c a
HS, bao g m c ki n th c, kinh nghi m, k năng sư ph m và ph m ch t cá nhân c a
nhà giáo mà chúng tơi s tóm lư c các đ nh nghĩa

ph n cơ s lý lu n c a v n ñ

nghiên c u.
Th nào là m t GV gi i? M t GV gi i có nh ng đ c đi m n i b t gì so v i
nh ng GV khác?

-8-


Cũng theo Lauer và Dean (2004) [1], các nghiên c u v ñ c ñi m c a GV gi i
Hoa Kỳ nh m giúp các nhà qu n lý ñưa ra tiêu chí ñ tuy n d ng và ñánh giá GV
ñã cho th y các GV gi i có chung đ c đi m sau đây:
(1) Có ki n th c chun mơn đ y đ v lĩnh v c mình ph trách gi ng d y,
đi u này r t quan tr ng ñ i v i các môn khoa h c t nhiên. ð c bi t, GV Tốn

THPT đư c đào t o đúng chun ngành Tốn ch khơng ph i chuy n t ngành h c
khác sang d y Tốn;
(2) Có kinh nghi m gi ng d y t i thi u 5 năm; n m v ng n i dung chương
trình và các ki n th c chun ngành có liên quan đ n chương trình;
(3) Có k năng sư ph m t ng quát và k năng gi ng d y c th cho mơn
h c mà mình đ m nhi m; có NL tư duy và di n đ t ngơn ng t t; có kh năng lãnh
đ o, t o đư c s say mê và kích thích s tìm tịi, khám phá c a HS;
(4) Có hi u bi t v s phát tri n tâm lý c a HS và thái ñ c a các em ñ i
v i mơn h c; hi u bi t v hồn c nh s ng và giá tr văn hóa c a các em;
(5) Có hi u bi t v thói quen và k năng h c t p c a HS; có kh năng phát
tri n tư duy b c cao

HS; có nhi u chi n lư c sư ph m đ áp d ng trong các tình

hu ng khác nhau ñ i v i các ñ i tư ng HS khác nhau.
1.1.2. Nhóm cơng trình nghiên c u v chu n ngh nghi p GV
Quán tri t ñư ng l i ch trương c a ð ng, chính sách c a Nhà nư c, đã có
nhi u cơng trình nghiên c u như: Thông tư s 43 [10], hay các báo cáo c a B
GD&ðT v chu n ngh nghi p như “Chu n ngh nghi p GVTH (THCS và THPT)”
[14], “Báo cáo t ng h p ý ki n c a h c viên các l p t p hu n thí đi m chu n ngh
nghi p GV t i Hà Tĩnh, Sơn La, Trà Vinh, ð c L c, Hà N i” [11], “Báo cáo t ng
quát k t qu vi c tri n khai k ho ch thí đi m chu n ngh nghi p GVTHPT t i 5
t nh: Hà Tĩnh, Sơn La, Trà Vinh, ð c L c, TP Hà N i” [12], “Báo cáo phân tích s
li u đánh giá NLNN c a GV theo chu n ngh nghi p GVTH” [13], “K t qu trưng
c u ý ki n v Chu n ngh nghi p GVTHPT theo ñ xu t d th o l n th 6” [19],
hay nghiên c u c a tác gi Tr n Bá Hoành (2010) trong bài “Nh ng yêu c u m i v
nghi p v sư ph m trong chu n ngh nghi p GVTH 2009” –[28].

-9-

M t s cơng trình nghiên c u có liên quan ñ n chu n ngh nghi p GV như:
các tác gi Tr n Ki u và Lê ð c Phúc (2001) trong bài “Cơ s khoa h c ñ xác
ñ nh chu n cho trư ng m m non nơng thơn trong cơng tác ch đ o” [41] –đã ñưa ra
ñư c nh ng v n ñ cơ b n như xác ñ nh khái ni m, th ng nh t h th ng chu n m c
trong ch ñ o th c hi n trên cơ s m c tiêu giáo d c, chu n và “vùng phát tri n g n
nh t c a tr m m non”, m i quan h gi a chu n và ñi u ki n giáo d c, quan ñi m
hành ñ ng trong ch ñ o. Tác gi H Lam H ng (2008) trong bài “Chu n ngh
nghi p GV m m non và quy trình xây d ng chu n ngh nghi p” –[32] ñã ñưa ra
quan ni m v chu n ngh nghi p GV m m non và cơ s lí lu n và th c ti n c a vi c
xây d ng chu n ngh nghi p GV m m non. Các tác gi Phan S c Long (2005) trong
bài “Chu n ngh nghi p GV ti u h c v i vi c ñào t o, b i dư ng và ñánh giá GV”
–[43], Nguy n Th Ng c Quyên (2007) trong bài “Chu n ngh nghi p GV ti u h c
và vi c th ch hóa vi c đánh giá NLNN GV theo Chu n” –[54], Tr n Ng c Giao
(2007) trong bài ph ng v n “Hi u trư ng cũng là m t ngh , c n ph i có Chu n”
[22] ñã nghiên c u, bàn b c xoay quanh các v n đ v m c đích c a chu n, n i
dung c a chu n, vi c b i dư ng ñ i ngũ GV ñang hành ngh ñ ñáp ng t t yêu c u
chu n ñưa ra ñ ng th i ñ xu t m t s ki n ngh và gi i pháp.
ð ng th i có các cơng trình nghiên c u c a m t s nư c trên th gi i ñưa ra
chu n ñánh giá NL GV như:
a) Chu n c a Thái Lan [52]
B tiêu chu n ñánh giá ch t lư ng ph thông

Thái Lan g m 18 tiêu

chu n trên 03 lĩnh v c: (1) tiêu chu n ñ i v i ch t lư ng HS; (2) tiêu chu n ñ i v i
gi ng d y; (3) tiêu chu n ñ i v i lãnh ñ o và qu n lý giáo d c. Trong đó có đ c p
đ n nh ng tiêu chu n mà GV c n ph i ñ t ñư c:
Tiêu chu n 9: GV c n có ph m ch t đ o đ c, trình đ /ki n th c và
NL phù h p v i trách nhi m; ln ph n đ u t phát tri n; và hịa nh p v i c ng

đ ng.
Nh ng tiêu chí:

- 10 -


(1) Có ph m ch t và đ o đ c, và đư c phân cơng phù h p v i mã
ngh đào t o theo quy đ nh;
(2) Có m i quan h t t v i HS, ph huynh, và c ng đ ng;
(3) Có lịng quy t tâm và nhi t tình gi ng d y và phát tri n HS;
(4) Ln đ t u c u ñ i v i ki n th c và phương pháp gi ng d y
m i; l ng nghe các ý ki n, luôn s n sàng ti p thu và ch p nh n s thay đ i;
(5) Có b ng ñ i h c sư ph m ho c tương đương;
(6) Gi ng d y mơn h c liên quan t i chuyên ngành ho c năng khi u
ñư c ñào t o;
(7) Trư ng h c c n có đ s lư ng GV (đ i ngũ GV và ph c v ).
Tiêu chu n 10: GV c n có NL qu n lý hi u qu ho t ñ ng d y – h c,
ñ c bi t d y h c l y HS làm trung tâm.
Nh ng tiêu chí:
(1) Có ki n th c và hi u rõ nh ng m c tiêu c a giáo d c và chương
trình giáo d c ph thơng;
(2) Phân tích kh năng HS và hi u rõ t ng cá nhân HS;
(3) Có kh năng qu n lý l y HS làm trung tâm;
(4) Có kh năng s d ng cơng ngh đ phát tri n b n thân và ho t
ñ ng h c t p c a HS;
(5) ðánh giá k t qu d y và h c cùng v i ñi u ki n h c t p ph c v
HS và liên quan t i s phát tri n c a HS;
(6) S d ng k t qu ñánh giá ñ ñi u ch nh vi c gi ng d y nh m
phát tri n h t kh năng HS;
(7) Hư ng d n, nghiên c u, c i ti n vi c h c c a HS và s d ng k t

qu đó đ giúp đ HS.
b) Chu n c a M [30]
V Qu c gia chu n ngh nghi p GV NBPTS (National Board for
Professional Teaching Standards) v i m c đích nâng cao ch t lư ng d y và h c. V

- 11 -


này b t ñ u c p ch ng ch cho GV vào năm 1995. V ñã ñưa ra 5 tiêu chu n cơ b n
nh m ñánh giá CLGV:
(1) GV ph i có trách nhi m v i vi c h c c a HS;
(2) GV ph i hi u bi t v v n đ mình d y, bi t cách truy n ñ t
nh ng hi u bi t đó cho HS;
(3) GV có trách nhi m trong qu n lý, theo dõi vi c h c t p c a HS;
(4) GV c n bi t suy nghĩ m t cách h th ng vi c th c hành ngh
nghi p và h c t p t kinh nghi m;
(5) GV c n là thành viên trong m t t ch c giáo d c ñào t o.
ðánh giá NL GV ñư c INTASC (Interstate New Teacher
Assessment and Support Consortium) ñ xu t năm 1987. INTASC ñã ñưa ra h
th ng các yêu c u dành cho GV m i vào ngh . GV ph i có m t năm gi ng d y
trư c khi l y ch ng ch . Nh ng tiêu chí ñ ñánh giá GV m i tương t như tiêu chí
c a NBPTS. Có 8 tiêu chí như sau:
(1) Có hi u bi t v mơn h c và có kh năng t o ra môi trư ng sư
ph m ñ truy n ñ t nh ng hi u bi t c a GV cho HS;
(2) Có hi u bi t v kh năng nh n th c c a SV ñ xây d ng phương
pháp giáo d c ñ i v i t ng ñ i tư ng HS;
(3) Có ki n th c v s đa d ng c a HS ñ xây d ng phương pháp
giáo d c ñ i v i t ng ñ i tư ng HS;
(4) Có kh năng giao ti p và t ch c nh m t o ra môi trư ng h c
t p lành m nh;

(5) Ph i xây d ng chương trình h c đi đơi v i hành;
(6) Bi t cách nh n xét đánh giá chính th ng và khơng chính th ng;
(7) Ph i có trách nhi m trong vi c ln ln nâng cao trình ñ ngh
nghi p;
(8) Có kh năng t o m i quan h t t v i ñ ng nghi p, ph huynh,
xã h i nh m nâng cao ch t lư ng h c t p c a HS.

- 12 -


H i ð i h c và GV ñ i h c M , AACTE (American Association of
Colleges for Teacher Education _ Reynolds 1989) ñã ñưa ra m t t ng k t v nh ng
tiêu chu n g m 5 lĩnh v c sau:
(1) Hi u bi t v HS và vi c h c;
(2) Hi u bi t v chuyên môn và vi c d y;
(3) Hi u bi t v n n t ng xã h i c a giáo d c;
(4) Hi u bi t v môn h c;
(5) Hi u bi t v ngh thu t.
Tiêu chu n CLGV (t ng c ng 10 tiêu chu n) c a ti u bang
Wisconsin năm 2007:
(1) Hi u rõ các khái ni m cơ b n, công c tư duy, và c u trúc c a
môn h c mà mình gi ng d y, và có kh năng t o ra các kinh nghi m h c t p có ý
nghĩa cho HS c a mình;
(2) Hi u rõ quá trình ti p thu ki n th c và k năng c a các ñ i
tư ng HS có NL khác nhau, và có kh năng giúp các em phát tri n trí tu , xã h i và
cá nhân;
(3) Hi u rõ nh ng khác bi t trong phong cách và phương pháp h c
t p c a t ng em, cũng như nh ng tr ng i trong vi c ti p thu ki n th c và k năng
c a các em, và có kh năng ñi u ch nh phong cách gi ng d y c a mình cho phù h p
v i nh ng nhu c u ña d ng c a HS, k c nh ng HS khuy t t t ho c có hồn c nh

đ c bi t;
(4) Hi u rõ và bi t cách s d ng nhi u chi n lư c gi ng d y khác
nhau, trong đó bao g m c vi c s d ng cơng ngh đ khuy n khích ngư i h c phát
tri n các k năng tư duy phê phán, gi i quy t v n ñ và NL th c hành;
(5) S d ng hi u bi t c a mình v đ ng cơ c a HS đ t o ra đư c
m t mơi trư ng h c t p khuy n khích tính tương tác xã h i và tham gia tích c c c a
m i HS;

- 13 -


(6) Giao ti p b ng l i và b ng c ch có hi u qu ; có kh năng s
d ng công ngh truy n thông trong gi ng d y nh m khuy n khích HS t tìm tịi
khám phá, h p tác và tương tác trong l p h c;
(7) T ch c và l p k ho ch gi ng d y m t cách có h th ng d a
trên ki n th c v môn h c, ngư i h c, c ng ñ ng, và m c tiêu c a chương trình
h c;
(8) Hi u rõ và có kh năng s d ng các chi n lư c ki m tra chính
th c và khơng chính th c đ đánh giá HS và ñ m b o s phát tri n thư ng xuyên
trên các m t trí tu , xã h i và th ch t;
(9) Luôn tư duy và t ñánh giá tác ñ ng các ho t ñ ng gi ng d y
c a mình đ i v i HS, ph huynh HS, ñ ng nghi p và nh ng ngư i khác, đ ng th i
ln ch đ ng tìm ki m các cơ h i phát tri n ngh nghi p c a mình;
(10) Quan h t t v i ñ ng nghi p, ph huynh HS và c ng ñ ng ñ
h tr vi c h c c a HS, đ ng th i ln hành x m t cách trung th c, công b ng, và
có đ o đ c.
c) Chu n c a Anh [30]
T i Anh, t ch c ñánh giá NL GV ñư c th c hi n b i Chính ph và
các t ch c c a Chính ph , B Giáo d c ñã xu t b n văn b n hư ng d n “Nh ng
khố h c đã ñư c ch p nh n” (1989). Sau ñó, vào năm 1992 V Cao h c ñã xu t

b n m t văn b n hư ng d n ñánh giá NL GV g m 5 lĩnh v c cơ b n và 27 yêu c u
c th .
5 lĩnh v c cơ b n g m:
(1) Hi u bi t môn h c;
(2) Th c hành môn h c;
(3) Qu n lý l p;
(4) ðánh giá và theo dõi s phát tri n c a HS;
(5) Nâng cao trình ñ nghi p v .
Năm 1993 V Giáo d c Scotland xu t b n b tiêu chí cơ b n cho GV
m i. Nh ng tiêu chí này nh m hư ng d n nh ng vi c c n làm cho GV, bao g m:

- 14 -


(1) NL liên quan đ n mơn h c và n i dung gi ng d y;
(2) NL liên quan ñ n k năng, phương pháp qu n lý, ñánh giá trong
l p h c;
(3) NL liên quan ñ n trư ng h c;
(4) NL liên quan ñ n ngh nghi p;
(5) Thái ñ và trách nhi m v i ngh nghi p.
H i Hu n luy n GV (TTA _ Teaching Training Agency) năm 1996
ñưa ra tiêu chu n cho GVTH và THCS t i Anh và x Wales, bao g m 3 lĩnh v c.
(1) Hi u bi t v môn h c;
(2) K năng l p k ho ch gi ng d y và qu n lý;
(3) K năng theo dõi ñánh giá, báo cáo nh n xét.
Trung tâm ñào t o và phát tri n trư ng h c (TDA _ Training and
Development Agency for schools) là m t t ch c xã h i thu c V giáo d c và ðào
t o c a Anh. M c tiêu c a V này là nâng cao kh năng h c t p t t ñư c phân b
trong 3 lĩnh v c chính:
(1) Th c hành ngh nghi p;

(2) Ki n th c;
(3) Gi ng d y.
d) Chu n c a Úc [30]
Năm 1993 Chính ph Úc thành l p H i ñ ng GV Úc. Năm 1996 H i
ñ ng GV Úc ñã ñ xu t m t hư ng d n c p Qu c gia nh m ñánh giá NL GV m i
v i m c đích xây d ng tiêu chu n cho GV. Vi c ñưa ra tiêu chu n qu c gia này t o
ñi u ki n thu n l i cho vi c ñánh giá GV th ng nh t trên tồn lãnh th .
Có 5 lĩnh v c cơ b n:
(1) S d ng và phát tri n s hi u bi t và giá tr ngh nghi p;
(2) K năng giao ti p và làm vi c v i HS và ñ ng nghi p;
(3) L p k ho ch và qu n lý quá trình d y và h c;
(4) Theo dõi và đánh giá vi c h c t p c a HS và k t qu h c t p;

- 15 -


(5) Ph n ánh, ñánh giá vi c l p k ho ch cho vi c phát tri n ngh
nghi p.
Chu n ngh nghi p c a GV t i bang Queesland (2005) bao g m 12
tiêu chí sau đây:
(1) Linh ho t và sáng t o;
(2) Ngôn ng , văn chương, toán h c;
(3) Thách th c v tri th c;
(4) Có m i giao ti p bên ngồi trư ng h c;
(5) Hồ h p v i mơi trư ng;
(6) Hi u bi t v tin h c và truy n thơng;
(7) Có k năng th m đ nh, ñánh giá, ki m tra;
(8) Tham gia ho t ñ ng xã h i;
(9) Có ý th c b o v mơi trư ng;
(10) Có quan h v i c ng ñ ng r ng l n;

(11) Làm vi c theo nhóm;
(12) Th c hành ngh nghi p.
e) OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) [30]
Trung tâm nghiên c u giáo d c thu c Trung tâm quan h và phát tri n kinh
t ñã t ch c m t cu c đi u tra trên bình di n qu c t v CLGV (OECD – 1994).
Ch t lư ng c a GV ñư c ñánh giá t nh ng khía c nh khác nhau. Khía c nh th
nh t: trình đ hi u bi t c a GV v lĩnh v c h tham gia gi ng d y. Khía c nh th
hai: v k năng sư ph m c a ngư i GV trong đó bao g m kh năng t p h p và s
d ng tri th c trong gi ng d y. Khía c nh th ba: v kh năng t nh n xét và phê
bình c a t ng GV. Khía c nh th tư: v vi c bi t thông c m và nh n bi t chân giá
tr c a ngư i khác. Khía c nh cu i cùng: kh năng qu n lý c a ngư i GV

trong và

ngoài l p h c. Nh ng tính ch t c a m t nhà giáo ưu tú qua cu c kh o sát này bao
g m:
(1)

Trách nhi m v i công vi c;

(2)

Có hi u bi t v lĩnh v c mình gi ng d y;

- 16 -


(3)

u tr ;

(4)

T o ra hình m u v đ o đ c;

(5)

Qu n lý nhóm hi u qu ;

(6)

ng d ng công ngh m i;

(7)

Bi t s d ng nhi u phương pháp d y và h c;

(8)

Bi t ch nh s a và hoàn thi n k năng gi ng d y;

(9)

Hi u rõ t ng HS c a mình;

(10) Trao đ i ý ki n v i ñ ng nghi p;
(11) Bi t ñánh giá b n thân trong ngh nghi p;
(12) H p tác v i ñ ng nghi p;
(13) Nâng cao trình ñ ngh nghi p;
(14) ðóng góp cho xã h i.

Xu hư ng qu c t trong c i cách giáo d c và ñào t o GV là chuy n t giáo
d c ñ nh hư ng n i dung sang giáo d c đ nh hư ng NL. Trong đó chu n ñư c s
d ng như m t công c nhà nư c ñ qu n lý CLGD theo ñ nh hư ng NL.
CLGD ñư c ñánh giá qua m c ñ ñ t ñư c các m c tiêu giáo d c do yêu c u
phát tri n kinh t - xã h i ñ t ra. V khái ni m “CLGD”, trong H i th o qu c gia v
CLGD và k năng s ng do Vi n Chi n lư c và Chương trình giáo d c,

y ban qu c

gia UNESCO Vi t Nam và văn phòng UNESCO t i Vi t Nam t ch c t i Hà N i
tháng 9 năm 2003, đã có nhi u ý ki n khác nhau nhưng ph n l n các ý ki n hư ng
ñ n ñ nh nghĩa “ch t lư ng là s phù h p v i m c tiêu” ñ coi ch t lư ng là s XS
và liên quan ñ n chu n, là ph n ánh m c ñ th c hi n m c tiêu. Như v y, “chu n”
là căn c ñ ño ch t lư ng. ðBCL và KðCL cũng d a trên nh ng tiêu chu n ñã
ñ nh s n. Trong lĩnh v c giáo d c, ñi u này có ý nghĩa tác đ ng đ n CLGD, làm
cho CLGD đáp ng v i m c tiêu.
Nói ñ n Chu n GV là nói ñ n yêu c u chu n v CLGV mà m c tiêu giáo d c
ñ t ra. Chu n GV là thư c ño NLNN c a GV. NL GV hi n nay ph i ñáp ng nh ng
yêu c u c a s nghi p cơng nghi p hóa, hi n ñ i hóa ñ t nư c. Khi có Chu n GV
thì chúng ta m i có cơ s đánh giá CLGV. M t khác, khi xây d ng Chu n GV thì

- 17 -


lúc đó GV m i xác đ nh đư c hư ng ph n ñ u, m c tiêu ph n ñ u ñ nâng cao ñư c
NL c a mình, m i th c s th hi n vai trị c a mình trong v n đ “quy t ñ nh
CLGD”.
N u xem GV là “s n ph m” thì CLGV là s phù h p c a “s n ph m” v i m c
tiêu và nhu c u c a khách hàng, trong đó u c u c a s phát tri n kinh t - xã h i
là m c tiêu; xã h i, HS, cha m HS… là khách hàng. Vì v y, vi c ðBCL GV là yêu

c u ñ t ra ñ i v i vi c ñào t o GV. Vi c ðBCL địi h i ph i đư c KðCL. Xây d ng
chu n GV là tiêu chí đ ki m ñ nh CLGV, là xác ñ nh CLGV
th ñã ñ t

m t th i ñi m c

m c ñ nào, ñã ðBCL, t c là ñã ñáp ng m c tiêu và th a mãn nhu c u

chưa. Vi c ki m đ nh CLGV theo chu n khơng ch ñ ñánh giá mà còn tác ñ ng ñ
t o nên ch t lư ng m i

GV. S tác ñ ng đó chính là phát huy n i l c c a GV,

giúp h t đánh giá và hồn thi n nh ng NLNN, ðBCL c a b n thân, là cơ s đ
đ m b o tính hi u qu cao trong ho t ñ ng giáo d c. ðây là v n ñ ñ t ra ñ i v i
cơng tác đào t o, b i dư ng GV.
Chu n GV là chu n m c d a trên nh ng tiêu chí c n thi t và tiêu chí kh năng
v NL GV đ đánh giá GV. Nh ng tiêu chí này là nh ng yêu c u cơ b n mà GV
ph i ñáp ng ho c vươn t i ñ ñáp ng yêu c u c a m c tiêu giáo d c trong t ng
giai ño n c th . ð i v i ñ i ngũ GV, NLNN bi u hi n thành các lĩnh v c t o nên
CLGV như: ph m ch t, ki n th c, k năng. Trong các lĩnh v c t o nên NLNN GV
m i c p h c có s khác nhau do khi th c hi n yêu c u và nhi m v giáo d c
m i c p h c, b c h c khác nhau. Vì v y, khơng có chu n chung cho m i lo i hình
GV mà ph i có chu n GV

m i c p h c như: chu n GV m m non, chu n GV ti u

h c, chu n GV TH…[56]
ð các b chu n ñã ñư c xây d ng ñư c s d ng trong th c ti n và th c hi n
c i cách ñào t o GV ñ nh hư ng chu n và NL c n:

(1) S d ng chu n ngh nghi p GV trong vi c xây d ng CTðT GV, trư c
h t là n i dung ñào t o v khoa h c giáo d c;
(2) C n xây d ng chu n ñào t o GV cho các n i dung ñào t o chuyên ngành
làm cơ s cho vi c xây d ng CTðT chuyên ngành ñ i v i các ngành ñào t o GV;

- 18 -


(3) Chu n ngh nghi p GV c n ñư c s d ng như m t căn c trong vi c
ki m ñ nh các CTðT GV cũng như các h th ng ñào t o GV;
(4) Chu n ngh nghi p GV c n ñư c s d ng làm cơ s cho vi c b i dư ng
GV;
(5) Chu n ngh nghi p GV c n ñư c s d ng trong vi c ñánh giá GV
trư ng ph thơng. Vi c đánh giá GV theo chu n c n g n v i vi c ñánh giá thi ñua
ho c ñánh giá xác ñ nh ch c danh GV [8].
1.1.3. Ti u k t
Trong n i dung ph n này, chúng tơi đã trình bày tóm t t m t s v n đ có
liên quan đ n đ tài. ðó là: (1) nhóm cơng trình nghiên c u v CLGV; (2) nhóm
cơng trình nghiên c u v chu n ngh nghi p GV. Ph n lư c thu t tài li u ñã cho
th y nh ng v n đ mà chúng tơi quan tâm trong q trình th c hi n đ tài cũng như
di n gi i k t qu , đó là: (1) GV là y u t có vai trị quy t đ nh trong vi c nâng cao
CLGD, nhưng khơng ph i là y u t duy nh t mà c n có nh ng đi u ki n thu n l i
ñ phát huy NL c a GV; (2) ñánh giá GV theo chu n ngh ñã ñư c nhi u nư c trên
th gi i th c hi n trong nhi u năm nhưng

Vi t Nam ñây là v n đ hồn tồn m i

nên c n có s ph i h p c a nhi u c p, s đ ng thu n c a chính GV ñ k t qu thu
ñư c th c s có giá tr ; (3) vi c ñưa ra các gi i pháp nh m b i dư ng thư ng xuyên
ñ i v i GV là h t s c quan tr ng, nhưng c n có cơ s đ th c hi n m t cách bài b n

và h u ích, sát v i th c t .
1.2. CƠ S

LÝ LU N

1.2.1. Ch t lư ng giáo d c
Khái ni m ch t lư ng (Quality) và các tiêu chu n ñánh giá ch t lư ng b t ñ u
tr thành nh ng khái ni m “trung tâm” c a giáo d c ñ i h c t nh ng năm 1980.
ð c bi t,

phương Tây, nh ng khái ni m này ngày càng ñư c các nhà giáo d c đ i

h c chú ý. Nói chung, quan ni m “ch t lư ng” ñư c xem là “khó n m b t” và “khó
có s c thuy t ph c” (van Vught, 1991).
Ch t lư ng là m t khái ni m “ña chi u” và bao hàm nhi u y u t (Bogue,
1998). Nó là m t t mà nhi u ngư i nói ñ n, nhưng r t khó n m b t. T t c chúng

- 19 -


ta đ u có m t c m nh n trong ti m th c v ch t lư ng, nhưng r t khó đ đ nh nghĩa
rõ ràng. ðó là m t khái ni m nhi u m t và bao trùm 3 khía c nh: (1) m c tiêu; (2)
q trình tri n khai đ đ t đư c m c tiêu; (3) thành qu ñ t ñư c. Tuy các quan
ni m v ch t lư ng t ng qt có khác nhau nhưng đ u có chung m t ý tư ng: ch t
lư ng là s th a mãn m t yêu c u nào ñó. Th c v y, trong s n xu t, ch t lư ng c a
m t s n ph m ñư c ñánh giá qua các m c ñ ñ t các tiêu chu n ch t lư ng ñã ñ ra
c a s n ph m. Còn trong ñào t o, ch t lư ng ñào t o ñư c ñánh giá qua m c ñ ñ t
ñư c m c tiêu ñào t o ñã ñ ra ñ i v i m t CTðT. Do v y, trong lĩnh v c giáo d c
nói chung, hay đ i v i m t cơ s giáo d c nói riêng thì đ nh nghĩa “ch t lư ng là s
phù h p v i m c tiêu” là phù h p nh t.

Theo nghĩa chung nh t, CLGD là t ng hịa nh ng thu c tính, đ c ñi m b n
ch t c a t t c nh ng b ph n thu c n n giáo d c nh t ñ nh, làm cho n n giáo d c
đó có kh năng đáp ng các m c tiêu phát tri n ñ t nư c b n v ng, thõa mãn nhu
c u và l i ích c a nhân dân và s phát tri n c a ngư i h c [36].
Theo khung CLGD do UNESCO ñã khuy n cáo c ng ñ ng Qu c t áp d ng
trong lĩnh v c giáo d c, ch t lư ng c a m t h th ng g m 3 khâu cơ b n:
Ch t lư ng giáo d c

Ch t lư ng c a các
nhân t ñ u vào

Ch t lư ng các ho t
ñ ng giáo d c

Ch t lư ng th hi n
các s n ph m ñ u ra

T khung CLGD trên d dàng cho ta xem xét ch t lư ng ñào t o GV trong h
th ng trư ng sư ph m như m t ñơn v c a h th ng giáo d c – v i t ng h p ch t
lư ng ban ñ u c a ngư i h c và ngư i d y (SV và gi ng viên), ngu n l c, c a ho t
ñ ng gi ng d y và quá trình h c t p, ch t lư ng c a các ngu n h c li u, trang thi t
b d y h c, phương ti n, môi trư ng d y h c, không gian v t ch t và tâm lý c a nhà
trư ng, b máy qu n lý q trình đào t o, các m i quan h qu n lý và chuyên
môn… và ch t lư ng s n ph m ñ u ra ñáp ng yêu c u phát tri n c a xã h i. Song

- 20 -


chúng ta khó có th đánh giá hồn tồn đ y ñ các nhân t ch t lư ng ñào t o (vì
s n ph m đào t o có liên quan tr c ti p ñ n con ngư i – nhân t h t s c ña d ng và

khá ph c t p) mà ch có th thâu tóm đư c nh ng tiêu chí cơ b n và ñ i di n, ch
bao quát ñư c nh ng thành ph n c n thi t nh t c a giáo d c và ñào t o ñ ñánh giá
ch t lư ng [31].
Như v y, có th xem CLGD c a 4 thành ph n cơ b n [61]:
Th nh t, y u t ñ u vào c a h th ng giáo d c, bao g m: các ngu n v t ch t
như cơ s v t ch t c a nhà trư ng, sách giáo khoa, tài li u h c t p, thư vi n, trang
thi t b …; con ngư i tham gia giáo d c như các nhà qu n lý giáo d c, GV, HS…;
đ u tư tài chính cho m i HS, t l GDP dành cho giáo d c...
Th hai, quá trình giáo d c c a h th ng: th i gian dành cho h c t p, phương
pháp d y h c; tương tác gi a GV và HS; quy mô l p h c...
Th ba, k t qu giáo d c (s n ph m): nh ng ph m ch t, giá tr c a ngư i h c
ñư c ñào t o: ki n th c, k năng…; s trư ng thành c a ngư i d y trong quá trình
giáo d c…
Th tư, các y u t

nh hư ng: các ñi u ki n v kinh t , văn hóa – xã h i; ki n

th c v giáo d c c ng ñ ng, cơ s h t ng, dân t c, tôn giáo; ngu n l c dành cho
giáo d c; s mong đ i c a cơng chúng.
T nh ng quan ni m v CLGD c a các h c gi trong và ngoài nư c, khi g n
v i CLGD ph thơng nói chung và đ c bi t là ñ i v i giáo d c

b c THPT nói

riêng thì CLGD đư c quan ni m như là v n ñ s phù h p c a h th ng giáo d c và
nh ng nh hư ng c a nó đ i v i CLGD. S phù h p c a giáo d c là khía c nh quan
tr ng nh t c a CLGD, quy t đ nh đ u vào (input), q trình (process) và ñ u ra
(outcome).
Trong các h p ph n t o thành CLGD, chúng ta th y m t trong nh ng y u t
h t s c quan tr ng ñ t o ra ch t lư ng c a giáo d c đó chính là q trình giáo d c.

ð i v i giáo d c ph thông q trình giáo d c đư c c th hóa là quá trình d y và
h c. Trong quá trình d y và h c thì y u t

nh hư ng tr c ti p đ n q trình đó là

ch t lư ng gi ng d y c a ñ i ngũ GV. Vì v y, th c tr ng ch t lư ng gi ng d y c a

- 21 -


ñ i ngũ GV

ph thông hi n c n ph i ñư c thư ng xuyên ñánh giá ñ ñi u ch nh

nh m phù h p v i xu th phát tri n c a xã h i.
1.2.2. Ch t lư ng giáo viên
1.2.2.1. Quan ni m v ngư i GV
Hi n nay, có nhi u quan ni m v ngư i GV; trong đó có 3 quan ni m ñáng
chú ý [26]:
Theo TS Philip Jackson: “Ngư i GV là ngư i ra quy t đ nh có hi u bi t, hi u
đư c HS và có kh năng c u trúc l i ñư c n i dung gi ng d y đ giúp HS có th
ti p thu đư c n i dung đó; đ ng th i, trong khi gi ng d y, bi t khi nào ph i d y cái
gì”. Trong đ nh nghĩa này, P.Jackson mu n nh n m nh t i c ph m ch t, NL và
phương pháp gi ng d y, truy n th ki n th c c a GV.
Theo TS David Berliner l i ví “GV là m t ngư i ch p hành”. Ông l p lu n
r ng cách nói n d này v a chính xác (vì ngư i GV ph i th c hi n nhi u ch c
năng ñi u hành trong l p h c và g n như là ngày nào cũng v y) l i v a quan tr ng
(vì nói v y s làm tăng s tơn vinh v trí và vai trị c a h ).
Theo TS Asa Hilliard, l i kh ng ñ nh r ng “D y h c là m t n l c c a con
ngư i, g m m t ti p xúc th c t gi a GV và HS”. Như v y, b n ch t c a m i quan

h đó quy đ nh vi c GV có th d y và HS có s n sàng h c không. Vi c GV s n sàng
chia s , trao đ i ý ki n và tình c m c a mình m t cách chân thành, c i m v i HS
s làm cho m i quan h này ngày m t g n bó hơn.
M c dù nhìn b ngồi, ba quan đi m, ba cách nhìn trên v ngư i GV có v
như mâu thu n v i nhau b i nó làm “s ng l i” nh ng lu n ñi m cũ c a nh ng nhà
“nh n th c h c”, “hành vi h c” và “nhân văn h c”. Song trên th c t thì ngư c l i,
chúng b sung cho nhau và tương h p v i nhau như trong sơ ñ sau ñây:
Ph m ch t cá nhân

Ngư i giáo viên

Kĩ năng

Ki n th c

Hình 1.1: Quan ni m v ngư i giáo viên [26]

- 22 -


GV là nh ng ngư i ñư c ñào t o bài b n, chính quy v sư ph m và làm vi c
trong nh ng t ch c hành chính có th b c. Do làm vi c trong các t ch c đó nên
ngư i GV đư c “giao phó m t bàn tay quy n l c” và có th s d ng quy n l c ñó
m t cách t t nh t. Trong “bàn tay” này có:
(1) Quy mơ và thành ph n l p h c c a h ;
(2) Th i gian h c c a các l p;
(3) M c tiêu, ph m vi và trình t c a chương trình h c;
(4) Sách giáo khoa;
(5) Nh ng yêu c u ñ ki m sốt, qu n lý hàng lo t đ t ki m tra ñánh giá
các c p ñ khác nhau;

Gi ng d y

trư ng là m t công vi c. Tuy nhiên, do tính ph c t p c a nó nên

ngư i ta khó xác đ nh đư c chính xác đó là lo i vi c gì. Các tên g i như: “ngư i lao
ñ ng”, “th d y”, “ngư i ngh sĩ” và “nhà chuyên nghi p”,... t t c đ u đư c dùng
đ mơ t ngư i GV. Vi c nh n th c ñúng ñ n v ngh d y h c là r t quan tr ng vì
chính đi u này s ph n nào chi ph i cách ñ i x c a nh ng ngư i khác trong xã h i
ñ i v i ngư i GV và ñ ng th i cũng chi ph i b n ch t m i quan h gi a ngư i GV
và cán b qu n lý giáo d c.
1.2.2.2. Vai trò ngư i giáo viên
CLGD ch u s tác ñ ng và chi ph i c a nhi u y u t . Tuy nhiên, các nghiên
c u ñ u ch ra r ng GV chính là y u t có tính quy t ñ nh ñ n ch t lư ng và hi u
qu gi ng d y. Nghiên c u t i Tennessee và Dallas c a Mĩ ñã k t lu n “CLGV nh
hư ng t i thành tích h c t p c a HS nhi u hơn m i y u t khác” [17]. CLGV luôn
luôn là v n ñ quan tâm hàng ñ u c a b t kì m t h th ng giáo d c nào. Mu n nâng
cao CLGD, không th không nâng cao ch t lư ng ñ i ngũ GV. Trong xu th ñ i
m i giáo d c hi n nay, vi c nâng cao ch t lư ng ñ i ngũ GV nói chung

b c THPT

càng tr nên c p thi t hơn.
Theo t ng k t c a UNESCO, vai trị c a ngư i GV đã có s thay ñ i theo các
hư ng sau ñây [53]:

- 23 -


(1) ð m nh n nhi u ch c năng khác so v i trư c, có trách nhi m n ng n
hơn trong vi c l a ch n n i dung d y h c và giáo d c;

(2) Chuy n m nh t ch truy n th ki n th c sang t ch c vi c h c c a HS,
s d ng t i ña nh ng ngu n tri th c trong xã h i;
(3) Coi tr ng hơn vi c cá bi t hố h c t p, thay đ i tính ch t trong quan h
th y trò;
(4) Yêu c u s d ng r ng rãi hơn nh ng phương ti n d y h c hi n ñ i do ñó
có yêu c u trang b thêm các ki n th c, kĩ năng c n thi t;
(5) Yêu c u h p tác r ng rãi và ch t ch hơn v i các GV cùng trư ng, thay
ñ i c u trúc trong m i quan h gi a các GV v i nhau;
(6) Yêu c u th t ch t hơn m i quan h v i cha m HS và c ng đ ng góp
ph n nâng cao ch t lư ng cu c s ng;
(7) Yêu c u GV tham gia ho t ñ ng r ng rãi trong và ngoài nhà trư ng;
(8) Gi m b t và thay ñ i ki u uy tín truy n th ng trong quan h v i HS nh t
là ñ i v i HS l n và cha m HS.
Theo tác gi Nguy n Th M L c [45], vai trị ngư i GV đã và s có nh ng
bi n đ i quan tr ng trong b i c nh “nhà trư ng” m i: GV là hu n luy n viên; GV là
ngư i c v n; GV là ngư i qu n lý quá trình h c t p; GV như là ngư i tham d .
Theo tác gi Nguy n Th Ng c Bích [5], trong quá kh , GV ch y u ñư c ñào
t o ñ thành ngư i cung c p thơng tin liên quan đ n mơn h c. Xã h i tri th c ngày
nay c n nh ng ngư i ñư c giáo d c t t và toàn di n hơn là nh ng ngư i ñư c ñào
t o bài b n theo m t khn c ng. C n ph i coi đào t o GV như là m t quá trình liên
t c và s không d ng l i sau các CTðT c ng. Trong quá kh , GV là ngư i truy n
đ t tri th c v mơn h c (ít chú ý t i các vai trị khác) (xem hình 1.2

trang sau).

Hi n t i yêu c u GV v a là ngư i truy n ñ t tri th c v a là nhà nghiên c u,
nhà qu n lý và nhà lãnh ñ o.
GV c n ch p nh n vai trị c a h đang thay đ i, trong đó ph i gi m đi vai trị
ngư i cung c p thơng tin m t cách “nh i nhét”, tăng cư ng vai trò là ngư i t o cơ
h i h c t p và c vũ, ngư i bình lu n có trách nhi m cung c p thông tin và cơ h i

- 24 -


tìm ki m, xác nh n và ki m ch ng thơng tin trong nh ng hồn c nh r ng hơn ñ t o
ra s hi u bi t sâu s c v lĩnh v c chuyên môn. Hơn th n a, v i vi c làm nghiên
c u, h s không ng ng nâng cao ch t lư ng chương trình gi ng d y c a h (c p
nh t thơng tin và có nhi u bài t p ñ y thách th c hơn là m t ví d ) d a trên vi c
tăng cư ng thay đ i v các lo i hình và ch t lư ng c a các khóa h c. GV c n tr
thành ngư i qu n lý t t c a l p h c ñ t o nên m t môi trư ng h c t p tuy t v i và
là m t nhà lãnh ñ o gi i đ đ nh hư ng và thơi thúc các HS h c t p su t ñ i cũng
như phát tri n kh năng ñ c l p, t tin, quy t đốn và m m d o [5].
Nhà nghiên c u
Giáo viên
Nhà
qu n
lý

Ngư i truy n đ t tri
th c mơn h c

Giáo
viên

Nhà
lãnh
đ o

Hình: Vai trị c a giáo viên

Hình 1.2: Vai trị c a giáo viên [5]
1.2.2.3. NL giáo viên – y u t cơ b n quy t ñ nh ch t lư ng giáo d c
Trong tâm lí h c, NL chia thành nhi u lo i khác nhau. Nh ng NL b o đ m
thành cơng cho ho t đ ng ngh nghi p đư c g i là NLNN. Có bao nhiêu lo i ngh
thì có b y nhiêu lo i NLNN. D y h c/giáo d c là m t ngh . GV làm ngh đó cho
nên có khái ni m “NL GV”. Eric Thesaurus cho r ng NL GV có ki n th c sâu s c
và các k năng c n thi t ñ th c hi n vai trò c a ngư i GV. M t GV có NL là bi t
t ch c ho t đ ng c a nhóm HS, quan tâm đ n s ti n b c a các em. T ch c ho t
ñ ng h c t p hư ng ñ n m c tiêu ñ t ra; bi t ñào sâu m t n i dung; bi t giao ti p
v i ñ ng nghi p, bi t ñ t câu h i v vi c mình làm và bi t đánh giá ch t lư ng cơng
vi c c a b n thân [4].

- 25 -