Đặc điểm pháp lí của khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế

Bài làm
Với xu thế hội nhập khu vực và quốc tế hiện nay đã đặt ra nhiều yêu cầu đối
với pháp luật đầu tư nói chung cũng như pháp luật đầu tư về các khu vực kinh tế đặc
biệt nói riêng. Trong bài viết này, nhóm em hi vọng có thể làm sáng rõ hơn nội dung
đặc điểm pháp lí của các khu kinh tế đặc biệt cũng như trình bày điểm khác biệt giữa
khu chế xuất và khu công nghiệp, khu công nghiệp và khu kinh tế.
I. Đặc điểm pháp lí của khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh
tế.
1. Khu công nghiệp:
*) Định nghĩa: Theo Điều 2 Nghị định của Chính Phủ số 29/2008/NĐ-CP thì
khu công nghiệp được hiểu là “ khu chuyên sản xuất hàng công nghiệp và thực hiện
các dịch vụ cho sản xuất công nghiệp, có ranh giới địa lý xác định, được thành lập
theo điều kiện, trình tự và thủ tục quy định của Nghị định này”. Theo đó, khu công
nghiệp theo quy định của pháp luật VN có những đặc điểm pháp lí sau:
*) Đặc điểm pháp lí:
a. Về chức năng hoạt động: Khu công nghiệp là khu vực chuyên sản xuất hàng
công nghiệp và thực hiện các dịch vụ cho sản xuất công nghiệp.
b. Về không gian: Khu công nghiệp là khu vực có ranh giới địa lí xác định,
phân biệt với các vùng lãnh thổ khác và thường không có dân cư sinh sống.
c. Về thủ tục thành lập: Khu công nghiệp không phải là khu vực được thành lập
tự phát mà được thành lập theo quy định của Chính phủ, trên cơ sở quy hoạch đã
được phê duyệt.Theo đó, Nhà nước phải xây dựng quy hoạch phát triển các khu công
nghiệp, thẩm định kĩ trước khi thành lập và triển khai xây dựng. Trên cơ sở quy
hoạch đã phê duyệt, dự án đầu tư đã thẩm định, Thủ tướng Chính phủ sẽ quyết định
thành lập khu công nghiệp tại những địa bàn cụ thể.
d. Về đầu tư cho xuất khẩu: Trong khu công nghiệp có thể có khu vực hoặc
doanh nghiệp chuyên sản xuất hàng xuất khẩu ( khu chế xuất); doanh nghệip chế
xuất và khu chế xuất có ranh giới địa lí phân biệt với các khu vực còn lại của khu
công nghiệp và áp dụng quy chế pháp lí riêng.
2. Khu chế xuất:
*) Định nghĩa: Khu chế xuất là khu công nghiệp chuyên sản xuất hàng xuất

khẩu, thực hiện dịch vụ cho sản xuất hàng xuất khẩu và hoạt động xuất khẩu, có ranh
giới địa lý xác định, được thành lập theo điều kiện, trình tự và thủ tục áp dụng đối với
khu công nghiệp quy định của Chính phủ (Khoản 2 Điều 2 Nghị định số29/2008/NĐ-
CP)
*) Đặc điểm pháp lí:
Từ định nghĩa trên, có thể thấy khu chế xuất trước hết là khu công nghiệp, do
vậy mà nó cũng có những đặc điểm của một khu công nghiệp như bên trên đã phân
tích. Tuy nhiên, khu chế xuất có đặc tính chuyên môn hoá trong việc chế tạo hàng hoá
để xuất khẩu, kinh doanh dịch vụ xuất khẩu và cung cấp cho các tổ chức kinh tế cư trú
trong đó các điều kiện tự do thương mại và môi trường pháp lí tự do. Do đó, ngoài
đặc điểm chung với khu công nghiệp thì khu chế xuất còn mang thêm 2 đặc điểm nữa,
sẽ được làm rõ hơn ở phần phân biệt với khu công nghiệp.
3) Khu công nghệ cao:
*) Định nghĩa: Theo Khoản3 Điều 2 Nghị định 99/2003/NĐ-CP thì:
“Khu công nghệ cao là khu kinh tế- kĩ thuật đa chức năng, có ranh giới xác
định, do Thủ tướng chính phủ quyết định thành lập, nhằm nghiên cứu- phát triển và
ứng dụng công nghệ cao, ương tạo doanh nghiệp công nghệ cao, đào tạo nhân lực
công nghệ cao và sản xuất, kinh doanh sản phẩm công nghệ cao. Trong khu công nghệ
cao có thể có khu chế xuất, kho ngoại quan, khu bảo thuế và khu nhà ở.” Trong đó “
ươm tạo doanh nghiệp công nghệ cao là hoạt động hỗ trợ các tổ chức, cá nhân có ý
tưởng khoa học công nghệ, kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ thực hiện việc
hoàn thiện công nghệ, chế thử sản phẩm và thành lập doanh nghiệp sản xuất sản phẩm
công nghệ cao”.
*) Đặc điểm pháp lí:
a) Về chức năng hoạt động: Khu công nghệ cao là khu kinh tế - kĩ thuật đa chức
năng. Các doanh nghiệp khu công nghệ cao có thể hoạt động trong nhiều lĩnh vực
hoạt động như sản xuất công nghiệp, chế tạo hàng xuất khẩu, nghiên cứu, ứng dụng,
đào tạo nhân lực…
b) Về lĩnh vực đầu tư: Các hoạt động kinh tế kĩ thuật, đào tạo… của khu công
nghệ cao đều liên quan đến công nghệ cao như: sản xuất kinh doanh sản phẩm công

nghệ cao; nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ cao, ươm tạo doanh nghiệp
công nghệ cao và đào tạo nhân lực công nghệ cao…
c) Về thành lập và tổ chức hoạt động: Khu công nghệ cao được thành lập theo
quy định của Chính phủ ( cụ thể là thủ tướng Chính phủ), có ranh giới xác định và
hoạt động theo quy chế pháp lí do Chính phủ quy định. Trên cơ sở quy hoạch tổng thể
phát triển các khu công nghiệp đã được xây dựng, Thủ tướng Chính phủ quyết định
thành lập các khu công nghệ cao, có xác định địa giới cụ thể phân biệt với các vùng
lãnh thổ khác.
4) Khu kinh tế
*) Định nghĩa:Theo khoản 3 Điều 2 Nghị định của Chính phủ số 29/2008/NĐ-
CP thì khu kinh tế là khu vực có không gian kinh tế riêng biệt với môi trường đầu tư
và kinh doanh đặc biệt thuận lợi cho các nhà đầu tư, có ranh giới địa lý xác định, được
thành lập theo điều kiện, trình tự và thủ tục quy định của Nghị định này.
*) Đặc điểm pháp lí:
a) Về không gian thành lập: Khu kinh tế được thành lập trên cơ sở diện tích đất
tự nhiên rộng lớn, có tính đặc thù về điều kiện tự nhiên và vị trí địa lí kinh tế.
b) Về lĩnh vực đầu tư: Khu kinh tế cho phép đầu tư đa ngành, đa lĩnh vực
nhưng có mục tiêu trọng tâm, phù hợp với từng khu kinh tế; được thành lập ở mỗi địa
bàn khác nhau.
c) Về quy hoạch tổng thể: Khu kinh tế được chia làm 2 khu vực là khu thuế
quan và phi thuế quan
- Khu phi thuế quan : có ranh giới địa lí xác định, được ngăn cách bằng hàng
rào cứng với khu vực xung quanh; không có dân cư sinh sống. Các hoạt động tong
khu phi thuế quan bao gồm: sản xuất hàng xuất khẩu và hàng phục vụ tại chỗ, thương
mại hàng hoá, thương mại dịch vụ, xúc tiến thương mại và các hoạt động thương mại
khác. Nó có đặc điểm giống như khu chế xuất nhưng phạm vi hoạt động lớn hơn.
- Khu thuế quan: là khu vực còn lại của khu kinh tế, nó bao gồm các khu công
nghiệp, khu chế xuất, khu giải trí đặc biệt, khu du lịch, khu dân cư và hành chính.
Hàng hoá ra vào khu thuế quan thuộc khu kinh tế phải tuân theo pháp luật về mặt
hàng, thuế xuất nhập khẩu nhưng được áp dụng thủ tục hải quan thuận lợi. Hàng hoá

được tự do lưu thông giữa khu thuế quan và nội địa. Khu kinh tế có tính “mở” về
không gian và tính “tổng hợp” về ngành nghề, lĩnh vực đầu tư.
II/ Phân biệt khu chế xuất và khu công nghiệp; khu công nghiệp và khu kinh
tế.
1) Phân biệt khu chế xuất và khu công nghiệp:
*) Về chức năng hoạt động và mục tiêu thị trường: Phạm vi thị trường mà khu
công nghiệp hướng tới rộng hơn khu chế xuất
- Doanh nghiệp khu công nghiệp sản xuất hàng phục vụ cho việc tiêu thụ trong
nước hoặc cả nước ngoài, nhằm khai thác cả thị trường nội địa và thị trường nước
ngoài.
- Doanh nghiệp thành lập và hoạt động trong khu chế xuất chủ yếu xuất khẩu
hàng hoá hoặc kinh doanh dịch vụ cho xuất khẩu, hướng tới khai thác thị trường khu
vực và quốc tế.
*) Về mặt không gian, tính chất hàng rào phân biệt với các vùng khác:
- Các khu công nghiệp: được xác định bằng hệ thống hàng rào khu công
nghiệp, phân biệt với các vùng còn lại của lãnh thổ quốc gia.
- Các khu chế xuất: hệ thống hàng rào ngoài ý nghĩa phân biệt với các vùng
lãnh thổ còn lại của quốc gia còn có ý nghĩa là hàng rào hải quan. Theo đó, tổ chức và
hoạt động thương mại trong khu chế xuất được áp dụng với khu vực phi thuế quan.
Đặc điểm này thể hiện rõ ở quy chế pháp lí áp dụng cho khu chế xuất. Việc trao đổi
hàng hoá giữa các doanh nghiệp chế xuất với các doanh nghiệp ở nước ngoài hoặc các
doanh nghiệp chế xuất khác thể hiện rõ tính thương mại tự do: không thuộc diện chịu
thuế xuất khẩu, nhập khẩu; không phải thực hiện các thủ tục hải quan. Còn việc trao
đổi hàng hoá giữa các khu chế xuất với các vùng lãnh thổ còn lại của quốc gia thì
được coi như quan hệ xuất khẩu, nhập khẩu và phải nộp thuế, thực hiện chế độ hải
quan theo quy chế hiện hành.
2) Phân biệt khu công nghiệp và khu kinh tế:
a) Về không gian thành lập
- Khu công nghiệp:
+ Phần lớn là có sự giải phóng mặt bằng, thiết kế và xây dựng mới theo quy

hoạch.
+ Trong khu công nghiệp không có cư dân sinh sống.
- Khu kinh tế:
+Được thành lập trên cơ sở diện tích đất tự nhiên rộng lớn, có tính đặc thù về
điều kiện tự nhiênvà vị trí điạ lí kinh tế.
+ Mặc dù ranh giới địa lí được xác định nhưng không tách biệt với khu dân cư.
Cụ thể hơn là trong khu thuế quan, còn bao gồm cả khu dân cư.
b) Về chức năng hoạt động:
- Khu công nghiệp: là khu vực chuyên sản xuất hàng công nghiệp và thực hiện
các dịch vụ cho sản xuất công nghiệp.Trong khu công nghiệp, không có các hoạt động
sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp và các dịch vụ phục vụ cho các loại hình sản xuất này.
- Khu kinh tế: cho phép đầu tư đa ngành, đa lĩnh vực. Do đó, khu kinh tế được
chia ra làm nhiều các khu chức năng khác nhau, trong đó có bao gồm cả khu công
nghiệp, khu du lịch, khu chế xuất.. Nói một cách khác, khu công nghiệp chỉ là một
trong những khu chức năng của khu kinh tế.