Phương pháp giảng dạy tốt môn toán ở trường THCS

TÊN ĐỀ TÀI PHƯƠNG PHÁP DẠY MÔN TOÁN BẬC THCS
Để giảng dạy môn toán ở trường THCS được tốt cần thực hiện những vấn
đề mà bản thân nhận thấy.
I. TƯ TƯỞNG CỦA NGƯỜI GIÁO VIÊN
Xác định tư tưởng đúng đắn, vững vàng, hết lòng yêu nghề, mến trẻ, tất
cả vì sự nghiệp giáo dục. Đặc biệt trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước, chúng ta được Đảng và nhà nước giao phó một nhiệm vụ hết sức vinh
quang là đào tạo cho xã hội những người phát triển toàn diện nhân cách xã hội
chủ nghĩa, đào tạo đội ngũ lao động có kỹ thuật, kỷ luật và giàu tính sáng tạo.
II. NHỮNG ĐẶC ĐIỂM BỘ MÔN TOÁN
1. Tính trừu tượng : Tư duy trừu tượng của môn toán rất cao
Ví dụ : Các định nghĩa, các ví dụ
2. Tính logic hệ thống : Các ký hiệu, các thuật ngữ phải sử dụng chính xác
mạch lạc, chặt chẽ hệ thống bằng phương pháp suy diễn.
3. Tính thực tiễn : Môn toán là môn học rất thực tiễn, do nguồn gốc môn toán
xuất phát từ thực tiễn nên học toán để vận dụng vào thực tiễn.
+ Nắm vững các đặc thù trên và các mối liên quan tới chúng nên có thể
hướng dẫn học sinh học toán thích thú và khai thác tiềm năng của môn
toán đồng thời phát huy tính sáng tạo của học sinh.
+ Sự liên hệ giữa tính trừu tượng và tính thực tiễn
Ví dụ : Mối tương quan tỉ lệ thuận được liên hệ bởi công thức y = … là
trừu tượng
+ Tính thực tiễn như diện tích hình chữ nhật S = ab (a : dài;b : rộng) hay
S =
2
1
ab (diện tích hình tam giác) (Hình học 8)
+ Sự liên hệ giữa tính thực tiễn và tính logic.
Ví dụ : các trường hợp đồng dạng của 2 tam giác ( Hình học 8)
III. MỤC TIÊU ĐÀO TẠO MÔN TOÁN Ở TRƯỜNG THCS
Nâng cao chất lượng giáo dục môn toán nhằm mục tiêu hình thành phát

triển tư duy của học sinh đồng thời đào tạo đội ngũ lao động có kỹ thuật, giàu
óc sáng tạo để góp phần đắc lực trong công cuộc xây dựng đất nước thời kỳ xây
dựng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và phổ cập giáo dục bậc THCS
nên vai trò của môn toán ở trường THCS có 3 chức năng cơ bản sau :
1. Chức năng cung cấp tri thức :
Môn toán cung cấp cho học sinh THCS những kiến thức cơ bản cần thiết
để làm nền tảng cho việc hình thành và phát triển toàn diện nhân cách XHCN
của thế hệ trẻ. Đó là những phép tính cơ bản như : cộng, trừ, nhân, chia, căn
thức, lũy thừa, giải phương trình, giải bất phương trình…. Trên cơ sở đó học
sinh có thể tiếp tục học cao hơn hay giải quyết những vấn đề trong thực tế có
nội dung toán học.
Ví dụ : để đo đạc, tính diện tích, thể tích …
Người thực hiện Phạm Phân
TÊN ĐỀ TÀI PHƯƠNG PHÁP DẠY MÔN TOÁN BẬC THCS
2. Chức năng phát triển nhân cách :
Có tác dụng góp phần phát triển năng lực trí tuệ, rèn luyện bồi dưỡng đức
tính cẩn thận, chính xác và thẩm mỹ
3. Chức năng môn toán : Môn toán là môn học cơ bản, chủ yếu trong nhà
trường. Toán học mang tính thực tiễn, kỹ năng tính toán, vẽ hình, đo đạc, ước
lượng tính suy luận, lập luận tính chặt chẽ và tính logic hệ thống
IV. MỤC ĐÍCH CỦA MÔN TOÁN Ở TRƯỜNG THCS
Gồm những mục đích sau :
1. Truyền thụ những tri thức, kỹ năng toán học, kỹ năng vận dụng toán học vào
đời sống.
_ Phải truyền thụ đầy đủ các dạng toán
_ Các phương pháp giải toán, cách phân tích bài toán.
2. Hình thành cho học sinh những kỹ năng :
_ Biết vận dụng kiến thức môn toán vào các môn học khác như : vật lý, hóa học.
_ Nhấn mạnh những kiến thức cơ bản của môn toán
3. Phát triển năng lực trí tuệ cho học sinh

_ Giáo dục tư tưởng, đạo đức, thẩm mỹ
_ Đảm bảo chất lượng và bồi dưỡng năng khiếu của học sinh
_ Bảo đảm chất lượng phổ cập.
4. Vai trò của kỹ năng và hoạt động của giáo viên.
Bảo đảm mối liên hệ giữa học với hành. Việc dạy học sẽ không đạt hiệu
quả nếu học sinh chỉ biết học thuộc lòng các định nghĩa, định lý mà không biết
vận dụng hay vận dụng không thành thạo vào việc giải bài tập.
Đồng thời người giáo viên biết tận dụng những tiềm năng vốn có của bài
học, tổ chức cho học sinh hoạt động đồng bộ, huy động cả lớp phát triển tư duy,
tập trung suy nghĩ để đạt yêu cầu mục đích của tiết dạy, và thể hiện sự thống
nhất nội dung tiết học : cô đọng, ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ theo đúng chương
trình giảm tải.
V . PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY MÔN TOÁN Ở TRƯỜNG THCS
Kết hợp các phương pháp sau :
1. Phương pháp nêu giải quyết vấn đề.
2. Phương pháp gợi mở - vấn đáp.
3. Phương pháp luyện tập.
1 / Phương pháp nêu giải quyết vấn đề :
Bao gồm các đặc trưng sau :
a) Học sinh được đặc vào một tình huống gợi ý vấn đề .
b) Học sinh hoạt động tích cực, tận lực huy động trí thức và khả năng của
mình để giải quyết vấn đề đã đưa ra.
Người thực hiện Phạm Phân
TÊN ĐỀ TÀI PHƯƠNG PHÁP DẠY MÔN TOÁN BẬC THCS
c) Học sinh không chỉ lĩnh hội được kết quả của quá trình giải quyết vấn đề
mà còn qua đó phát triển khả năng tiến hành quá trình giải.
Ví dụ 1: Khi dạy định nghĩa hai góc kề (Hình học lớp 6) Khi phân tích 2 góc
kề có 3 dấu hiệu liên hệ với nhau bằng liên từ và diễn đạt định nghĩa này như
sau :
Nếu hai góc có đủ 3 điều kiện :

- Có chung một đỉnh.
- Có chung một cạnh.
- Có các miền trong nằm ở hai nửa mặt phẳng đối nhau có bờ là cạnh
chung thì gọi là hai góc kề.
Từ đó xây dựng hai góc kề hay không như sau :
• Hai góc đó có chung đỉnh không ?
o Nếu không thì ngưng kiểm tra và kết luận
chúng không phải là hai góc kề
o Nếu chung đỉnh thì chúng có chung cạnh
không?
o Nếu không thì ngưng kiểm tra và kết luận
chúng không phải là hai góc kề
o Nếu có chung cạnh thì tiếp tục kiểm tra sang
bước có các miền trong nằm ỏ hai nửa mặt
phẳng đối nhau có bờ là cạnh chung
o Nếu không thì không phải là hai góc kề
o Nếu có thì hai góc đó là hai góc kề nhau
Ví dụ 2 : Giải phương trình (m+2) x
2
– 2(m-1) x + m –
2 = 0
Bước 1 : Xét m + 2 = 0 thì đưa về phương trình bậc nhất để giải. Lúc đó :
- 2 (m-1) x + m – 2 = 0
 x =
)1(2
2
−
−
m
m

là nghiệm
Bước 2 : Nếu xét m+2 ≠ 0 hay m ≠ - 2
a) Lập ∆’ = b’
2
– ac = (m-1)
2
– (m+2) (m-2)
= 5 – 2m
- Nếu ∆’ < 0  5 – 2m < 0  m >
2
5

Phương trình vô nghiệm.
- Nếu ∆’ = 0  m =
2
5
Phương trình có nghiệm kép.
x
1
= x
2
=
a
b−
=
2
1
−
−
m

m
- Nếu ∆’ > 0 thì phương trình có 2 nghiệm
x
1
=
a
b '' ∆+−
=
2
251
+
++−
m
mm
Người thực hiện Phạm Phân
TÊN ĐỀ TÀI PHƯƠNG PHÁP DẠY MÔN TOÁN BẬC THCS
x
2
=
a
b '∆−−
=
2
251
+
+−−
m
mm
2 / Kết hợp với phương pháp gợi mở - vấn đáp :
+ Ưu điểm :

- Tính chủ động tích cực của học sinh được chú ý đến.
- Không khí lớp học sôi nổi sinh động nâng cao được hứng thú học tập,
lòng tự tin của học sinh.
- Rèn luyện và phát triển năng lực tư duy, năng lực diễn đạt của học sinh.
- Từ đó học sinh dễ tiếp thu kiến thức.
+ Nhược điểm :
- Tốn nhiều thời gian. Dễ làm cho giáo viên khó chủ động về thời gian.
- Nếu câu hỏi đặt ra không có hiệu quả sư phạm cao (Hoặc không làm sáng
tỏ nội dung) thì dễ rơi vào tình trạng hình thức.
Như vậy không đúng theo yêu cầu giảm tải chương trình của ngành qui
định. Cho nên giáo viên cần cẩn thận nghiên cứu để vận dụng kết hợp
sáng tạo cả phương pháp giải quyết vấn đề và phương pháp gợi mở vấn
đáp và đạt hiệu quả cao nhất.
3 / Phương pháp luyện tập :
a) Luyện tập ngay trong cả quá trình truyền thụ tri thức, nghĩa là vừa giảng vừa
rèn luyện chính là đặc điểm bộ môn toán.
b) Giải các bài tập sau khi học xong lý thuyết.
c) Giải các bài tập ở trong sách giáo khoa.
d) Giải các bài tập tổng hợp (Bài tập luyện tập)
* Tóm lại :
Giáo viên phải biết cân nhắc, kết hợp sử dụng các phương pháp trên để
tiết học sinh động, học sinh tiếp thu kiến thức vững vàng, chắc hơn là phẩm chất
trí tuệ được phát triển tốt hơn. Nhưng chủ yếu là phương pháp nêu vấn đề có
nhiều ưu điểm nhất.
Để giảng dạy tiết học trên lớp đạt hiệu quả cao
Giáo viên cần thực hiện các yêu cầu sau :
- Soạn bài đầy đủ theo đúng chương trình
- Xác định đúng mức yêu cầu trọng tâm của bài học.
- Phân phối thời gian hợp lý theo đúng chương trình giảm tải.
- Tìm hiểu các mối liên quan giữa kiến thức đã học và kiến thức mới (cần

tham khảo nhiều tài liệu)
- Tìm hiểu các mối liên hệ giữa các yếu tố trong bài (các nội dung của bài)
- Truyền thụ đầy đủ, chính xác kiến thức của bài học.
- Giáo viên biết tận dụng tiềm năng của bài học tổ chức cho học sinh hoạt
động, huy động cả lớp tham gia xây dựng tiết học.
- Phát huy năng lực trí tuệ của học sinh.
- Giáo viên cần thể hiện nội dung bài học ngắn gọn, dễ hiểu, trình bày bảng
đẹp gọn gàng, thể hiện nội dung cơ bản.
Người thực hiện Phạm Phân
TÊN ĐỀ TÀI PHƯƠNG PHÁP DẠY MÔN TOÁN BẬC THCS
- Lời giảng của giáo viên chính xác, không được nhầm lẫn, không được làm
mất niềm tin của học sinh.
- Hệ thống câu hỏi gợi ý (nêu vấn đề) rõ ràng, cụ thể, chính xác.
- Hình thành cho học sinh những kỹ năng giải toán, đồng thời chú trọng đến
việc rèn luyện kỹ năng (áp dụng giải bài tập) cho học sinh
Từ đó học sinh dễ dành tiếp thu kiến thức vững chắc đồng thời cần liên
hệ những dạng toán liên quan.
V . KẾT LUẬN :
Để dạy một tiết lý thuyết đạt kết quả cao nhất. Giáo viên phải vận dụng
phương pháp dạy học tích cực “Phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo của
học sinh” phù hợp với xu hướng phát triển của nền giáo dục hiện nay. Nhưng
để thực hiện hiện tốt việc đổi mới phương pháp dạy học, để chất lượng giáo dục
đạt hiệu quả cao nhất giáo viên cần phải phối hợp nhiều yếu tố, nhiều phương
pháp và một điều không thể thiếu đó là giáo viên phải yêu nghề, nhiệt tình - tâm
huyết với sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ.
1. Cố gắng tạo nhiều tình huống có vấn đề để làm xuất hiện ở học sinh nhu cầu
nghiên cứu lĩnh hội kiến thức mới.
2. Chọn hệ thống câu hỏi hợp lý để lôi cuốn học sinh tham gia vào bài.
3. Đừng bỏ qua mà hãy khai thác ngay câu trả lời của học sinh, khuyến khích
các câu trả lời tốt.

4. Tăng cường những câu hỏi mà học sinh phải đoán và lựa chọn; tổ chức,
hướng dẫn học sinh cùng tranh luận mà giáo viên là trọng tài.
5. Nên vừa giảng vừa luyện “Vận dụng kiến thức là phương pháp hữu hiệu nhất
để nắm vững kiến thức”
6. Về mặt sư phạm dạy học theo hướng mới chẳng những đem lại sinh khí cho
lớp học mà còn buộc người thầy phải quan tâm đến học sinh nhiều hơn về
nhu cầu, hứng thú, sở trường … khơi dậy và phát huy được năng lực, hứng
thú học tập của học sinh. Về học sinh, các em có nhiều cơ hội thể hiện sự
năng động, sáng tạo, nhạy bén của mình.
Châu Pha, ngày tháng năm 2005
Giáo viên viết
Phạm Phân

Người thực hiện Phạm Phân