Giáo án GDCD lớp 10 bài 4

Bài 4
NGUỒN GỐC VẬN ĐỘNG, PHÁT TRIỂN
CỦA SỰ VẬT VÀ HIỆN TƯNG
( 2 tiết )
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1.Về kiến thức:
- Hiểu được khái niệm mâu thuẫn theo quan điểm của CN DVBC.
- Biết được sự đấu tranh giữa các mặt đối lập là nguồn gốc khách quan của mọi sự
vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng .
2.Về kiõ năng:
- Biết phân tích một số mâu thuẫn trong các sự vật, hiện tượng.
3.Về thái độ:
- Có ý thức tham gia giải quyết một số mâu thuẫn trong cuộc sống phù hợp với lứa
tuổi.
II. TRỌNG TÂM :
- Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập của mâu thuẫn là nguồn gốc vận động, phát
triển của sự vật, hiện tượng.
III. PHƯƠNG PHÁP :
Đàm thoại, thuyết trình, trực quan.
IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
- Tranh, ảnh, sơ đồ.
- Có thể sử dụng vi tính, máy chiếu.
V. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP :
1. Ổn đònh tổ chức lớp :
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Giảng bài mới:
Tạo tình huống có vấn đề:
Nhà cơ học Niu-tơn cho rằng, nguồn gốc của sự vận động nằm ngoài vật chất, nhờ
“cái hích của Thượng đế”. Hôn Bách, triết học duy vật tiêu biểu ở thế kỷ XVIII của
Pháp cho rằng: “Vật chất vận động là do sức mạnh của bản thân nó, không cần đến
một sự thúc đẩy nào từ bên ngoài”. Còn theo em thì sao ?

Bài học sẽ giúp ta tìm hiểu đúng đắn nguồn gốc vận động, phát triển của của các sự
vật, hiện tượng.
Phần làm việc của
Thầy
Phần làm việc của Trò Nội dung chính của bài
học
Hoạt động 1:
GV sử dụng phương
pháp đàm thoại giúp HS
tìm hiểu: Khái niệm mâu
thuẫn
GV đặt những câu hỏi:
Thế nào là các mặt đối
lập trong mỗi sự vật,hiện
tượng ? Cho các ví dụ.
Thế nào là sự thống nhất
giữa các mặt đối lập ? Cho
các ví dụ.
- Các mặt đối lập là những
mặt chứa đựng các đặc
điểm, tính chất, khuynh
hướng vận động… trái
ngược nhau.
=> Các ví dụ:
+ Trong vũ trụ :
Lực hút >< Lực đẩy.
+ Trong nguyên tử :
Đ.tích âm >< Đ.tích
dương
+ Toán học :

Số âm >< Số dương.
+ Trong sinh vật :
Di truyền >< Biến dò,
Đồng hóa >< Dò hóa
+ Trong con người :
Nh.thứcđúng >< Nh.thức
sai.
+ Trong xã hội :
CN tập thể >< CN cá
nhân.
+ Trong xã hội TBCN :
Giai cấp TS >< Giai cấp
VS
- Sự thống nhất giữa các
mặt đối lập là sự liên hệ
gắn bó với nhau, làm tiền
1. Thế nào là mâu
thuẫn?
a. Các mặt đối lập của
mâu thuẫn :

Đó là những mặt chứa
đựng các đặc điểm, tính
chất, khuynh hướng vận
động… trái ngược nhau.
b. Sự thống nhất giữa
các mặt đối lập:
Đó là sự liên hệ gắn
bó với nhau, làm tiền
đề tồn tại cho nhau

giữa các mặt đối lập.
Thế nào là sự đấu tranh
giữa các mặt đối lập? Cho
các ví dụ.
GV giảng giải và minh
hoạ bằng sơ đồ:
> <
> <
S
ư
ï

v
a
ä
t
,

h
i
e
ä
n

t
ư
ơ
ï
n
g

S
ư
ï

v
a
ä
t
,

h
i
e
ä
n

t
ư
ơ
ï
n
g
- Hai mặt đối lập , ràng
buộc nhau trong một sự
vật, hiện tượng mới tạo
thành mâu thuẫn ( Chẳng
hạn, mặt đồng hoá ở cơ
thể A và mặt dò hoá ở cơ
thể B không tạo thành mâu
thuẫn )

- Mỗi sự vật, hiện tượng có
thể tồn tại nhiều mâu
thuẫn.
Hoạt động 2:
GV sử dụng phương
pháp đàm thoại giúp HS
đề tồn tại cho nhau giữa
các mặt đối lập.
=> Các ví dụ:
+ Cực dương, cực âm tạo
nên thanh nam châm.
+ Đồng hóa, dò hóa tạo nên
sinh vật sống.
- Sự đấu tranh giữa các mặt
đối lập là sự tác động, bài
trừ, gạt bỏ nhau… giữa các
mặt đối lập.
=> Các ví dụ:
+ Chân lý, sai lầm trong
nhận thức con người.
+ Giai cấp thống trò, giai
cấp bò trò trong xã hội có
giai cấp đối kháng
(CHNL, PK, TBCN).
c. Sự đấu tranh giữa các
mặt đối lập:
Đó là sự tác động,
bài trừ, gạt bỏ nhau…
giữa các mặt đối lập.

=> Mâu thuẫn là một
chỉnh thể, trong đó hai
mặt đối lập vừa thống
nhất với nhau, vừa đấu
tranh với nhau.
2. Mâu thuẫn là nguồn
tìm hiểu: Mâu thuẫn là
nguồn gốc vận động, phát
triển của sự vật, hiện
tượng .
GV đặt các câu hỏi:
 Tại sao nói đấu tranh
giữa các mặt đối lập là
nguồn gốc vận động, phát
triển của sự vật, hiện
tượng?
Tìm các ví dụ trong tự
nhiên, trong xã hội và
trong nhận thức để chứng
minh điều đó.
GV giảng thêm:
Trong cuộc sống , cần lưu
ý nguyên tắc “Mâu thuẫn
chỉ được giải quyết bằng
sự đấu tranh giữa các mặt
đối lập chứ không phải
bằng con đường điều hoà”.
(“đấu tranh” theo nghóa
-Trong tự nhiên, các giống
loài sinh vật phát triển do

đâu ? => Do sự đấu tranh
giữa biến dò và di truyền.
- Trong xã hội ta có những
người lương thiện, cần cù
lao động, tạo ra của cải vật
chất cho xã hội và bọn làm
ăn phi pháp, sản xuất hàng
giả, trốn thuế… làm thế nào
để xã hội phát triển ? =>
Đấu tranh của của các lực
lượng chuyên trách và
quần chúng tiêu diệt bọn
làm ăn phi pháp, bảo vệ
người lương thiện.
-Tư duy con người ngày
càng phát triển, do đâu ?
=> Sự đấu tranh giữa nhận
thức đúng và sai.
gốc vận động, phát
triển của sự vật và
hiện tượng :

của Triết học)
GV chốt lại:
Mỗi mâu thuẫn đều bao
hàm sự thống nhất và đấu
tranh giữa các mặt đối lập.
Sự đấu tranh giữa các mặt
đối lập làm cho sự vật,
hiện tượng không giữ

nguyên trạng thái cũ. Mà
cái cũ mất đi, cái mới ra
đời, mâu thuẫn mới lại
xuất hiện…Quá trình này
tạo nên sự vận động, phát
triển không ngừng của sự
vật, hiện tượng.
GV có thể đặt các câu
hỏi, yêu cầu HS vận dụng
kiến thức đã học để rút ra
bài học cho mình:
-Theo em, cần có thái độ
như thế nào để góp phần
giúp tập thể lớp tiến bộ khi
có nhiều bạn vi phạm nội
quy của nhà trường?
-Theo em, cần phải làm gì
để nâng cao nhận thức,
phát triển nhâncách của
bảnthân ? - Cần phải tiến hành phê
bình và tự phê bình, tránh
thái độ xuê xoa, không
dám đấu tranh chống cái
lạc hậu, tiêu cực.
-Cần biết phân tích cái
đúng, cái sai, cái tiến bộ,
a. Giải quyết mâu
thuẫn:
Sự đấu tranh giữa
các mặt đối lập là

nguồn gốc vận động,
phát triển của sự vật,
hiện tượng.
b. Mâu thuẫn chỉ được
giải quyết bằng đấu
tranh:
Mâu thuẫn chỉ được
giải quyết bằng sự đấu
tranh giữa các mặt đối
lập, không phải bằng
con đường điều hoà…
cái lạc hậu, đấu tranh loại
trừ cái sai trái, cái lạc hậu,
tiêu cực
4. Củng cố:
 Thế nào là mâu thuẫn ? Nêu vài ví dụ.
 Tại sao nói mâu thuẫn là nguồn gốc, là động lực thúc đẩy xã hội phát triển? Nêu
vài ví dụ.
 Khi bàn về sự phát triển, V.I. Lê-nin viết: “ Sự phát triển là một cuộc đấu tranh
giữa các mặt
đối lập”. Theo em, Lênin muốn bàn về:
a. Hình thức của sự phát triển.
b. Nội dung của sự phát triển.
c. Điều kiện của sự phát triển.
d. Nguồn gốc của sự phát triển.
5. Dặn dò: