Tác động của sự thông thạo về thuế đến tính tuân thủ của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại TP.HCM

i

MC LC
LI M U 1

CHNG 1: C S LÍ THUYT V DOANH NGHIP VA VÀ NH,
THU THU NHP DOANH NGHIP, S THÔNG THO V THU VÀ
TÍNH TUÂN TH THU. 4

1.1 Khái nim doanh nghip va và nh  Vit Nam (DNVVN) 4
1.1.1 Khái nim doanh nghip va và nh 4
1.1.2 Tiêu chí phân loi DNVVN 4
1.1.3 c đim ca DNVVN 5
1.1.4 Các nhân t tác đng đn hot đng ca các doanh nghip va và nh 7
1.2 Tng quan v thu thu nhp doanh nghip 8
1.2.1 Khái nim 8
1.2.2 c đim 8
1.2.3 Vai trò ca Thu TNDN 9
1.2.4 Phng pháp tính thu 10
1.2.5 Khai quyt toán thu TNDN 10
1.3 Thông tho thu 12
1.4 Tuân th thu 12
1.4.1 Khái nim tuân th thu 12
1.4.2 Các nhân t nh hng đn s tuân th thu 13
1.5 Mi quan h gia thông tho thu và tuân th thu 15
CHNG 2: THC TRNG TUÂN TH THU CA CÁC DOANH
NGHIP TI TPHCM 17

2.1 Tình hình thu ngân sách nhà nc (NSNN) ca chi cc thu qun Phú
Nhun 2011-2013 17

2.2 Tuân th v đng kí thu, kê khai thu 18
2.3 Tuân th v báo cáo thông tin đy đ chính xác 20
2.4 Tuân th v np tin thu đúng hn 20
ii

CHNG 3: KHO SÁT VÀ PHÂN TÍCH TÁC NG CA THÔNG
THO THU N TÍNH TUÂN TH THU CA DNVVN 22

3.1 Thit k nghiên cu 22
3.2 Khung khái nim mô hình nghiên cu 22
3.3 Nghiên cu khám phá 23
3.3.1 Phng vn 23
3.3.2 Thit k bng câu hi kho sát 23
3.3.3 Thang đo hiu chnh 23
3.4 Nghiên cu chính thc (đnh lng) 24
3.4.1 Phng pháp thu thp thông tin và c mu 24
3.4.2 K hoch phân tích d liu 25
3.5 Kt qu nghiên cu 26
3.5.1Chn mu chính thc 26
3.5.2 Thông tin v đi tng đc kho sát (ph lc 2) 26
3.5.3 Kt qu thng kê mô t 27
3.5.4 Phân tích đ tin cy (h s tin cy Cronbach Alpha) 29
3.5.5 Phân tích nhân t EFA 31
3.5.6 Phân tích hi quy tuyn tính bi 34
3.5.7 ánh giá tác đng ca s thông tho thu đn tính tuân th thu TNDN 36
CHNG 4: NHN NH VÀ KHUYN NGH 38
4.1 Nhng gii pháp nâng cao tính tuân th thu ca doanh nghip ti
TPHCM 38

4.1.1 Khuyn ngh v phía c quan thu 38

4.1.2 Khuyn ngh v phía doanh nghip 39
4.2 Ý ngha và hn ch ca bài nghiên cu 40
4.2.1 Ý ngha bài nghiên cu 40
4.2.2 Hn ch ca bài nghiên cu 40
KT LUN 42
iii

DANH MC CÁC CH VIT TT

CCT
Chi cc thu
DNVVN
Doanh nghip va và nh
DN
Doanh nghip
TNDN
Thu nhp doanh nghip
TPHCM
Thành ph H Chí Minh
NSNN
Ngân sách nhà nc

iv

DANH MC CÁC BNG BIU
Bng Tên bng Trang
Bng 2.1 Thng kê đi tng np thu trên đa bàn qun Phú Nhun
(đn v c s)
18
Bng 2.2 Kt qu qun lý kê khai thu TNDN 2011-2013 19

Bng 2.3 Kt qu kim tra thu ti tr s doanh nghip t nm
2011-2013
20
Bng 2.4 Thng kê n đng 2011-2013 20
Bng 2.5 Thông báo n và quyt đnh cng ch đi vi doanh
nghip
21
Bng 3.1 Mã hóa các thang đo s thông tho thu 25
Bng 3.2 Kt qu thng kê mô t các nhân t thông tho thu 28
Bng 3.3 Kt qu thng kê mô t thang đo tính tuân th thu 29
Bng 3.4 Kt qu phân tích đ tin cy thang đo 30
Bng 3.5 Kt qu EFA (ln 3) 32
Bng 3.6 Kt qu phân tích hi quy tuyn tính bi 34

v

DANH MC CÁC HÌNH V

Hình Tên hình Trang
Biu đ 2.1 S thu NSNN nm 2011-2013 17
Hình 3.1 Quy trình thc hin vic nghiên cu 22
Hình 3.2 Thông tin v chc danh đi tng đc kho sát 26
Hình 3.3 Thông tin v loi hình kinh doanh ca doanh nghip 26
Hình 3.4 Thông tin v quy mô doanh nghip 27
Hình 3.5 Thông tin v thi gian hot đng ca doanh nghip 27

vi

DANH MC PH LC

PH LC 1: PHIU KHO SÁT
PH LC 2: BNG KT QU THNG KÊ MÔ T
PH LC 3: KIM NH CRONBACH’S ALPHA
PH LC 4: PHÂN TÍCH NHÂN T KHÁM PHÁ EFA
PH LC 5: PHÂN TÍCH HI QUY TUYN TÍNH BI
PH LC 6: BIU 


1

LI M U
1. Tính cp thit ca đ tài
Theo Hip hi Doanh nghip Va và Nh Vit Nam (VINASME), có đn 96%
doanh nghip đng ký  Vit Nam là DNVVN. Khi này to ra đn 40% tng sn
phm quc ni, to ra hn mt triu vic làm mi mi nm, ch yu mang li li
ích đc bit cho ngun lao đng cha qua đào to. Trong nhiu nm ti, khi
DNVVN vn là tr ct cho nn kinh t Vit Nam đóng góp mt phn to ln vào
ngun ngân sách nhà nc. DNVVN đóng góp vào ngun thu ngân sách nhà nc
thông qua ngha v np thu. Doanh nghip t kê khai t tính toán s thu phi np,
t np tin thu theo đúng thi hn và t chu trách nhim v vic kê khai np thu
ca mình. C quan qun lý thu không can thip trc tip vào vic kê khai, np thu
ca doanh nghip tr trng hp phát hin ra các sai sót, vi phm hoc có du hiu
không tuân th thu. Vn đ là trong trng hp đng c tuân th ca ngi np
thu kém cùng vi nng lc hiu bit quy đnh lut thu không rõ ràng là nguyên
nhân dn đn các hành vi không tuân th thu ca doanh nghip. Bên cnh đó chính
sách qun lý thu hin nay đang chú trng vic nâng cao tính tuân th t nguyn
ca doanh nghip. Trên th gii đã có nhiu nghiên cu v tính tuân th thu nhng
 Vit Nam nghiên cu v đ tài này vn còn hn ch vì cách thc xác đnh nó còn
khó khn.
Xut phát t nhng vn đ nêu trên đ tài ca bài nghiên cu “TÁC NG CA

S THÔNG THO V THU N TÍNH TUÂN TH THU CA CÁC
DOANH NGHIP VA VÀ NH TI TPHCM”
giúp chúng ta phát hin ra mt
trong nhng nhân t nh hng đn tính tuân th t nguyn ca doanh nghip là s
thông tho thu qua đó có nhng gii pháp nhm nânng cao kin thc thu cho
doanh nghip đ tng tính tuân th thu.
2. Mc tiêu nghiên cu
 Xây dng mô hình nghiên cu các nhân t cu thành nên s thông tho thu
ca doanh nghip va và nh ti Vit Nam da trên mô hình nghiên cu ca Annet
Nakiwala (2010).
2

 Kim đnh mô hình gi thuyt và xác đnh thành phn ca s thông tho
thu. Thit lp mi quan h gia s thông tho thu và tính tuân th thu ca các
DNVVN.
 Xây dng các gii pháp nhm nâng cao tính thông tho thu đ tng tính tuân
th thu ca DNVVN.
3. Câu hi nghiên cu
S thông tho thu ph thuc vào nhng nhân t nào?
Tính tuân th thu và s thông tho v thu có mi quan h vi nhau không? Nu
có thì nó là mi quan h nh th nào?
4. Phng pháp nghiên cu
Phng vn mt vài lãnh đo chi cc thu, cán b thu và đi din ca doanh nghip
chu trách nhim x lí các vn đ thu (ch s hu, qun lý hoc k toán viên),
ngoài ra tin hành lp bng câu hi kho sát th ý kin ca 10 doanh nghip chn
lc. Mc đích đ điu chnh và b sung thang đo s thông tho thu theo mô hình
ca Nakiwala (2010) cho phù hp vi doanh nghip ti Vit Nam.
Phng pháp đnh lng: phát phiu kho sát cho đi tng là nhng ngi đi
din cho doanh nghip chu trách nhim v vn đ liên quan ti thu bao gm ch
s hu, qun lý hoc k toán viên ca doanh nghip. T d liu kho sát thu đc

thc hin kim đnh thang đo bng phng pháp phân tích h s tin cy Cronbach
Alpha và phân tích nhân t khám phá EFA, cui cùng kim đnh mi quan h gia
s thông tho thu và tính tuân th thu thông qua phân tích hi quy bi. Tt c
phân tích đc x lý bng phn mm SPSS 18.0.
5. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu: Doanh nghip va và nh ti TPHCM. Chn mu 150 doanh
nghip đ kho sát.
D liu nghiên cu: Bng câu hi, kho sát: gi bng câu hi kho sát cho nhng
ngi đi din doanh nghip x lí các vn đ v thu (ch s hu, qun lý hoc k
toán viên). H là nhng ngi đc c quan thu liên h khi có nhng vn đ v
thu ca doanh nghip.
3

6. Kt cu lun vn
Li m đu
Chng 1: C s lí thuyt v doanh nghip va và nh, thu thu nhp doanh
nghip, s thông tho v thu và tính tuân th thu.
Chng 2: Thc trng tuân th thu ca các doanh nghip va và nh ti TPHCM
Chng 3: Kho sát và phân tích tác đng ca thông tho thu đn tính tuân th
thu ca DNVVN
Chng 4: Nhn đnh và khuyn ngh
Kt lun
4

CHNG 1: C S LÍ THUYT V DOANH NGHIP VA VÀ NH,
THU THU NHP DOANH NGHIP, S THÔNG THO V THU VÀ
TÍNH TUÂN TH THU.
1.1 Khái nim doanh nghip va và nh  Vit Nam (DNVVN)
1.1.1 Khái nim doanh nghip va và nh
Ngh đnh 56/2009/N-CP ban hành ngày 30/06/2009 đnh ngha DNVVN là c s

kinh doanh đã đng ký kinh doanh theo quy đnh pháp lut, đc chia thành ba cp:
siêu nh, nh, va theo quy mô tng ngun vn (tng ngun vn tng đng tng
tài sn đc xác đnh trong bng cân đi k toán ca doanh nghip) hoc s lao
đng bình quân nm (tng ngun vn là tiêu chí u tiên), c th nh sau:
Quy mô


Khu vc
Doanh
nghip
siêu nh
Doanh nghip nh
Doanh nghip va
S lao
đng
Tng
ngun vn
S lao
đng
Tng
ngun vn
S lao
đng
I. Nông, lâm
nghip và thy
sn
10 ngi
tr xung
20 t đng
tr xung

T trên 10
ngi đn
200 ngi
T trên 20
t đng đn
100 t đng
T trên 200
ngi đn
300 ngi
II. Công nghip
và xây dng
10 ngi
tr xung
20 t đng
tr xung
T trên 10
ngi đn
200 ngi
T trên 20
t đng đn
100 t đng
T trên 200
ngi đn
300 ngi
III. Thng mi
và dch v
10 ngi
tr xung
10 t đng
tr xung

T trên 10
ngi đn
50 ngi
T trên 10
t đng đn
50 t đng
T trên 50
ngi đn
100 ngi
Tùy theo tính cht, mc tiêu ca tng chính sách, chng trình tr giúp mà c quan
ch trì có th c th hóa các tiêu chí nêu trên cho phù hp.
1.1.2 Tiêu chí phân loi DNVVN
Trên th gii đnh ngha v DNVVN đc hiu và quy đnh khác nhau tùy theo
tng ni. Các tiêu chí đ phân loi doanh nghip có hai nhóm: Tiêu chí đnh tính và
tiêu chí đnh lng. Nhóm tiêu chí đnh tính da trên nhng đc trng c bn ca
5

doanh nghip nh chuyên môn hóa thp, s đu mi qun lý ít, mc đ phc tp
ca qun lý thp… Các tiêu chí này có u th là phn ánh đúng bn cht ca vn đ
nhng thng khó xác đnh trên thc t. Do đó chúng thng dùng làm c s đ
tham kho mà ít đc s dng đ phân loi trong thc t. Nhóm tiêu chí đnh lng
có th da vào các tiêu chí nh s lao đng, giá tr tài sn hay vn, doanh thu, li
nhun. Trong đó:
S lao đng: có th lao đng trung bình trong danh sách, lao đng thng xuyên,
lao đng thc t;
Tài sn hay vn: có th là tng tài sn (hay vn), tài sn (vn) c đnh, giá tr tài sn
còn li;
Doanh thu: có th là tng doanh thu/nm, tng giá tr gia tng/ nm (hin nay có xu
hng s dng ch s này).
1.1.3 c đim ca DNVVN

1.1.3.1 c đim v nn tng tri thc và các h thng qun lý tri thc trong doanh
nghip
Trình đ vn hóa ca ch doanh nghip, nhà qun lý và nhân viên phn ánh ngun
tri thc c bn và tính sn sàng v mt tri thc ca doanh nghip đ có th tip nhn
tri thc mi. Có th nói trình đ chuyên môn, nghip v ca khi DNVVN  Vit
Nam còn tng đi thp. Khi khi nghip phn ln ch doanh nghip đu da trên
tri thc vn hành (kin thc, k nng sn xut ra sn phm c th) hình thành qua
kinh nghim, rt thiu tri thc chin lc và kh nng qun lý. Gn 90% ch doanh
nghip nh và va đm nhn luôn vai trò là ngi qun lý điu hành. Phn ln các
doanh nghip đu không có s phân bit gia chc nng lãnh đo, xây dng chin
lc ca ch doanh nghip và chc nng qun lý vic vn hành hàng ngày ca
ngi qun lý. iu này làm cho các ch doanh nghip không đ nng lc và thi
gian dành cho vic xây dng chin lc phát trin. Do vy phn ln các DNVVN
hot đng còn mang tính ng phó vi th trng, ch yu thc hin mc tiêu ngn
hn nhm vào li nhun trc mt, điu này dn đn khi th trng thay đi nht là
trong bi cnh khng hong tài chính nh nhng nm trc đây hoc có nhng bt
6

n v kinh t v mô, th trng có nhng bin đng mnh doanh ngip s rt khó
ng phó.
1.1.3.2 c đim h thng qun tr chin lc
Phn ln các ch DNVVN, đc bit là các doanh nghip thuc khu vc kinh t t
nhân khi khi nghip đu nhm mc tiêu li nhun da trên mt c hi th trng
còn mang tính c toán thiu cn c rõ ràng, vic điu hành doanh nghip phn ln
đu nhm mc tiêu c th, ngn hn. Các ch doanh nghip không đ kin thc và
nng lc, cng nh ít quan tâm đn hoch đnh chin lc dài hn. Có th nói t
duy ngn hn, thiu phng hng hot đng dài hn đang là mt đc đim ln chi
phi quá trình hot đng ca doanh nghip khu vc kinh t t nhân. Do đc đim
này chi phi dn đn nhiu doanh nghip gp tht bi ngay sau giai đon hình
thành, tui th bình quân ca doanh nghip khá thp.

1.1.3.3 c đim v cu trúc t chc và các quy trình qun lý
c đim chung ca DNVVN là c cu t chc ch nhm thc hin chc nng k
toán (thng có b phn riêng hoc có nhân viên đc chuyên môn hóa đm nhn)
các chc nng qun tr khác (tài chính, nhân s, marketing, chin lc, cht
lng…) không có b phn đm nhn hoc không đc phân công rõ ràng. Quyn
quyt đnh mi vn đ tp trung  ch doanh nghip, c ch qun lý ch yu da
trên s thun tin, ph thuc ln vào nng lc và kinh nghim ca ch doanh
nghi
p. Trong mt chng mc nào đó, khi doanh nghip có quy mô rt nh, hot
đng ít phc tp, tính cht gn nh và thun tin ca c cu t chc th hin đc
u đim, tuy nhiên nu duy trì lâu s tr thành nguyên nhân kìm hãm s trng
thành ca doanh nghip, điu này lý gii mt phn v s tng trng s lng
nhng ít tng v cht lng ca phn đông DNVVN hin nay. Nh vy, cu trúc t
chc đn gin, ch yu thc hin chc nng k toán, các chc nng qun tr khác
không đc chuyên môn hóa hoc phân công rõ ràng, s phân quyn rt hn ch,
quyn hn qun tr tp trung gn nh tuyt đi vào ch doanh nghip đang là đc
đim ln chi phi các doanh nghip nh và va hin nay.
7

V vic thc hin các chc nng qun lý, mc dù chc nng k toán đc các doanh
nghip chú trng, tuy nhiên ch dng li  mc k toán thu nhm thc hin yêu cu
ca Nhà nc và nhm mc tiêu hn ch đn mc thp nht mc thu phi np,
vic thc hin k toán qun tr rt hn hu. Hn ch v t duy qun tr tài chính làm
cho doanh nghip không phân tích đc mt cách sâu sc v ngun lc s dng và
hiu qu hot đng… Ch doanh nghip không hiu rõ tình hình tài chính và hiu
qu hot đng thc s ca doanh nghip. S thiu ht ca tri thc qun lý tài chính
cng làm cho doanh nghip khó qun lý đc các ngun vn vay t bên ngoài đ
đt hiu qu mong mun, làm cho chính doanh nghip rt ngn ngi khi huy đng
vn t bên ngoài, và chính điu này cng làm cho ngân hàng và các đnh ch tài
chính ngn ngi trong vic cho doanh nghip vay vn do không nm đc mt cách

chc chn kh nng thu hi vn vay.
1.1.3.4 c đim v ngun nhân lc
V ch doanh nghip, qun lý thì t l ch doanh nghip có trình đ cao đng, đi
hc và sau đi hc tng lên trong nhng nm gn đây, tuy nhiên mt s ngi đc
đào to t nhng ngành ngh ít liên quan đn kinh doanh, h thiu hn các kin
thc v chin lc, th trng, qun lý doanh nghip hin đi.
V đi ng lao đng, phn ln t l lao đ
ng đc đào to qua trng lp nhng s
lao đng này cha có kinh nghim nên doanh nghip không thuê đc lao đng có
k nng nh mong mun. iu này đt nng vn đ đào to cho chính các doanh
nghip. ng lc làm vic ch yu ca ngi lao đng là thu nhp, do quá bn rn
vi công vic điu hành và thiu tri thc qun lý, nên các ch doanh nghip cha
trin khai các thc hành qun lý ngun nhân lc chuyên nghip, ít chú ý hot đng
đào to. Nhìn chung đc trng v mt ngun nhân lc tr, có ý chí và khát khao
phn đu vn lên, tuy nhiên ít đc đào to, không n đnh, nng sut và hiu qu
làm vic cha cao đang chi phi mnh trong các doanh nghip nh và va hin nay.
1.1.4 Các nhân t tác đng đn hot đng ca các doanh nghip va và nh
 Trình đ phát trin kinh t - xã hi
8

Trình đ phát trin kinh t càng cao thì gii hn tiêu thc phân loi càng đc nâng
lên. Trình đ phát trin kinh t xã hi càng cao s to điu kin cho s phát trin
DNVVN n đnh hn, có phng hng rõ ràng hn, vng bn hn.
 C ch chính sách ca nhà nc
Chính sách và c ch qun lý là yu t rt quang trng nh hng trc tip ti hot
đng ca các DNVVN. Mt chính sách và c ch đúng đn hp lý s to ra môi
trng thun li cho s phát trin các DNVVN.
 i ng các nhà sáng lp và qun lý DNVVN
S xut hin và kh nng phát trin ca mi doanh nghip ph thuc rt ln vào
nhng ngi sáng lp ra chúng. S có mt ca đi ng doanh nhân này cùng vi

kh nng và trình đ nhn thc ca h v tình hình th trng và kh nng nm bt
c hi kinh doanh s tác đng to ln đn hot đng ca tng DNVVN. H luôn là
nhng ngi đi đu trong đi mi.
Kh nng tip cn các ngun lc : Kh nng tip cn các ngun lc ca DNVVN
còn hn ch. Nht là kh nng tip cn v vn, khoa hc công ngh.
1.2 Tng quan v thu thu nhp doanh nghip
1.2.1 Khái nim
Thu thu nhp doanh nghip (TNDN) là mt loi thu trc thu đánh vào li nhun
ca các doanh nghip. Hay có ngha là nó đánh trc tip vào thu nhp chu thu ca
c s sn xut kinh doanh hàng hóa dch v sau khi đã tr đi các khon chi phí liên
quan đn vic to ra doanh thu và thu nhp chu thu ca c s sn xut kinh doanh
đó.
1.2.2 c đim
Thu TNDN là thu trc thu, vì vy đi tng np thu TNDN là các doanh nghip,
các nhà đu t thuc các thành phn kinh t khác nhau đng thi cng là ngi chu
thu.
Thu TNDN ph thuc vào kt qu hot đng kinh doanh ca các doanh nghip
hoc các nhà đu t. Thu TNDN đc xác đnh trên c s thu nhp chu thu, nên
9

ch khi các doanh nghip, các nhà đu t kinh doanh có li nhun mi phi np thu
TNDN .
Thu TNDN điu tit trc tip thu nhp, do đó tác đng đn li ích kinh t ca
ngi np thu, tác đng đn kh nng tái đu t.
1.2.3 Vai trò ca Thu TNDN
 Thu TNDN là công c quan trng đ Nhà nc thc hin chc nng tái
phân phi thu nhp, đm bo công bng xã hi.
Các doanh nghip vi lc lng lao đng có tay ngh cao, nng lc tài chính mnh
thì doanh nghip đó s có u th và có c hi đ nhn đc thu nhp cao; ngc li
các doanh nghip vi nng lc tài chính, lc lng lao đng b hn ch s nhn

đc thu nhp thp, thm chí không có thu nhp. Ð hn ch nhc đim đó, Nhà
nc s dng thu TNDN làm công c điu tit thu nhp ca các ch th có thu
nhp cao, đm bo yêu cu đóng góp ca các ch th kinh doanh vào ngân sách Nhà
nc đc công bng, hp lý.
 Thu TNDN là ngun thu quan trng ca ngân sách Nhà nc.
Phm vi áp dng ca thu TNDN là các t chc kinh t, các doanh nghip thuc các
thành phn kinh t hot đng sn xut, kinh doanh có phát sinh li nhun. Nn kinh
t nc ta ngày càng n đnh và phát trin, tng trng kinh t đc gi vng, các
doanh nghip càng phát trin c v s lng cng nh quy mô t chc, nng lc
qun lý, tài chính và phm vi hot đng càng mang li nhiu li nhun thì kh nng
huy đng ngun tài chính cho ngân sách Nhà nc thông qua thu TNDN ngày
càng di dào.
 Thu TNDN là công c quan trng đ góp phn khuyn khích, thúc đy sn
xut, kinh doanh phát trin theo chiu hng k hoch, chin lc, phát trin
toàn din ca Nhà nc.
Trong quá trình phát trin kinh t, thu thng đc s dng đ khuyn khích đu
t, góp phn thúc đy sn xut. Thu sut hp lý và các u đãi v thu trong đu t
có tác đng rt ln đi vi các quyt đnh đu t mi hay m rng sn xut kinh
doanh ca các doanh nghip. Các u đãi đó thng đc áp dng di hình thc
10

min gim thu TNDN hay mt s loi thu khác trong mt thi hn nht đnh sau
đu t, hay áp dng thu sut khác nhau tu theo vùng hoc ngành ngh.
1.2.4 Phng pháp tính thu
S thu TNDN phi np trong k tính thu đc tính bng thu nhp tính thu nhân
vi thu sut; trng hp doanh nghip đã np thu thu nhp  ngoài Vit Nam thì
đc tr s thu thu nhp đã np nhng ti đa không quá s thu TNDN phi np
theo quy đnh.
1.2.5 Khai quyt toán thu TNDN
1.2.5.1 Trình t thc hin:

+ Ngi np thu chun b s liu, lp t khai và gi đn c quan thu chm nht
vào ngày th 90 k t ngày kt thúc nm dng lch hoc nm tài chính.
+ C quan thu tip nhn h s, x lý và theo dõi ngha v thu ca ngi np thu.
+ Ngi np thu t np tin thu vào Ngân sách Nhà nc theo s thu đã kê khai.
1.2.5.2 Cách thc thc hin
Gi trc tip ti c quan thu qun lý ngi np thu hoc qua h thng bu chính.
1.2.5.3 H s khai thu
+ T khai quyt toán thu TNDN mu s 03/TNDN ban hành kèm theo Thông t
s 28/2011/TT-BTC ngày 28/02/2011 ca B Tài chính;
+ Báo cáo tài chính nm hoc Báo cáo tài chính đn thi đim chm dt hot đng
kinh doanh, chm dt hp đng, chuyn đi hình thc s hu doanh nghip, t chc
li doanh nghip.
+ Các ph lc kèm theo (tu theo thc t phát sinh ca NNT)
i. Ph lc kt qu sn xut kinh doanh mu 03-1A/TNDN, 03-1B/TNDN, 03-
1C/TNDN;
ii. Ph lc chuyn l mu 03-2/TNDN (nu có);
iii. Ph lc thu thu nhp doanh nghip đi vi hot đng chuyn quyn s dng
đt, chuyn quyn thuê đt mu 03-3/TNDN;
iv. Ph lc v u đãi thu TNDN mu 03-3A/TNDN, mu s 03-3B/TNDN,
mu s 03-3C/TNDN;
11

v. Ph lc s thu TNDN đã np  nc ngoài đc tr trong k tính thu mu
03-4/TNDN;
vi. Ph lc thu thu nhp doanh nghip đi vi hot đng chuyn nhng bt
đng sn mu s 03-5/TNDN;
vii. Ph lc tính np thu thu nhp doanh nghip ca doanh nghip có các c s
sn xut hch toán ph thuc mu s 05/TNDN (nu có);
viii. Ph lc giao dch liên kt theo mu GCN-01/QLT quy đnh ti Ph lc 1-
GCN/CC (nu có);

ix. Ph lc báo cáo trích, s dng qu khoa hc và công ngh (nu có);
1.2.5.4 Cn c pháp lý ca th tc hành chính:
i. Lut thu TNDN nm 2008.
ii. Ngh đnh 124/2008/N-CP hng dn lut thu TNDN.
iii. Ngh đnh 122/2011/N-CP sa đi b sung ngh đnh 124/2008/N-CP
hng dn lut thu TNDN.
iv. Thông t 105/2012/TT-BTC sa đi b sung Thông t 15/2011/TT-BTC
hng dn v qu khoa hc và công ngh.
v. Thông t 123/2012/TT-BTC hng dn lut thu TNDN, Ngh đnh
124/2008/N-CP, Ngh đnh 122/2011/N-CP
vi. Thông t 203/2009/TT-BTC v hng dn s dng, qun lý, trích khu hao
TSC ( Ht hiu lc t 10/06/2013 )
vii. Thông t 45/2013/TT-BTC v hng dn s dng, qun lý, trích khu hao
TSC ( Có hiu lc t 10/06/2013)
viii. Lut thu TNDN sa đi b sung s 32/2013/QH13 ( Hiu lc t
01/01/2014, mt s điu t 01/07/2013 )
ix. Ngh đnh 92/2013/N-CP Quy đnh chi tit thi hành mt s điu có hiu lc
t ngày 01 tháng 7 nm 2013 ca Lut sa đi, b sung mt s điu ca Lut
thu thu nhp doanh nghip
x. Thông t 141/2013/TT-BTC hng dn thi hành Ngh đnh s 92/2013/N-
CP ngày 13/8/2013 ca Chính ph quy đnh chi tit thi hành mt s điu có
12

hiu lc t ngày 01/7/2013 ca Lut sa đi, b sung mt s điu ca Lut
thu thu nhp doanh nghip
xi. Thông t s 16/2013/TT-BTC ngày 08 tháng 02 nm 2013 hng dn gia
hn np thu TNDN
1.3 Thông tho thu
Thông tho thu thu nhp doanh nghip là khái nim khá mi m ti Vit Nam. Hu
nh cha có bài nghiên cu liên quan đn vn đ này. Cha có bài nghiên cu nào

đnh ngha rõ ràng v khái nim này. Tuy nhiên, trên th gii vn đ v thông tho
thu dng nh đang là tâm đim thu hút nghiên cu và đang tng mnh trong c
khu vc t nhân và nhà nc. Thông tho thu là điu kin bc buc đ đánh giá
hiu qu hot đng ca nhiu t chc (Kock, Mang và Ellstrom 2008). T mt s
bài nghiên cu hn ch v các doanh nghip va và nh, s thông tho thu ch yu
đc th hin qua nng lc kinh doanh, qun lý và công ngh.
Theo nh nhiu tài liu liên quan, đnh ngha v s thông tho ph thuc vào ng
cnh ca ngi s dng. Tiner (2002) đnh ngha s thông tho là kh nng cho
thy bn thân có kin thc và k nng cn thit đ áp dng vào công vic ca mình
mt cách nhanh chóng và chính xác. Theo Armstrong và Baron (1995), khái nim
v thông tho đ cp đn vic ng dng kin thc và k nng, hiu sut làm vic, và
các hành vi cn thit đ thc hin công vic mt cách tt nht. Vì vy, nhng
DNVVN vi s lng ngun lc hn ch nhng có s thông tho tt s cung cp c
hi phát trin mnh m cho doanh nghip trong môi trng cnh tranh (Leare và
Heene, 2003).
McKerchar (1995) phát hin ra rng ngi np thu có quy mô kinh doanh nh
không có đ kin thc pháp lut v thu đ thc hin các ngha v thu và h không
đ kh nng làm gim thiu thu. Singh (2003) cho bit thêm kin thc là mt trong
nhng yu t nh hng đn kh nng hiu pháp lut và các quy đnh v thu và
kh nng tuân th ca ngi np thu.
1.4 Tuân th thu
1.4.1 Khái nim tuân th thu
13

Tuân th thu theo cách hiu đn gin nht là mc đ đi tng chp hành ngha v
thu đc quy đnh trong lut thu.
Theo c quan thu Australia (ATO), “tuân th thu là vic doanh nghip đáp ng
các ngha v thu theo quy đnh ca lut thu và theo các quyt đnh ca tòa án”.
Theo Simon James đnh ngha tuân th thu là s sn sàng ca cá nhân và các t
chc chu thu đ hành đng phù hp vi tinh thn cng nh các quy đnh pháp lut

v thu và qun lý mà không có s ng dng ca các hot đng thc thi pháp lut.
1.4.2 Các nhân t nh hng đn s tuân th thu
Tính tuân th thu chu tác đng ca nhiu nhân t mà cn xét đn đu tiên là nhân
t thu sut, có nhiu nghiên cu đã đa ra rng có mt mi quan h nghch gia
mc thu sut biên và vic tuân th thu. Khi thu sut tng dn đn vic kê khai
thu nhp ít hn đc bit là vi ngi có thu nhp cao. Nhân t th hai là kim tra
thu, kt qu nhiu bài nghiên cu rút ra là kim tra thu có hiu qu hn khi kim
tra các khon khu tr khi tính thu ch không phi kim tra thu nhp, bi vì khi kê
khai thu, nhng ngi np thu ch khai báo tng thu nhp đã đc điu chnh.
Nhân t th ba là t l kim tra thu, mt t l kim tra thu cao dn đn vic tuân
th thu đc ci thin và có nh hng trc tip đn s thu thu. Nhân t th t là
tâm lý và tác đng ca thái đ ngi np thu đi vi hành vi tuân th thu. Theo
Song và Yarbrough (1978) nghiên cu v thái đ ca ngi np thu thy rng
ngi np thu có kin thc tài chính cao hn thì có đo đc thu tt hn so vi
nhng ngi có kin thc tài chính thp vì vy thái đ đi vi thu có th đc ci
thin bng cách trang b kin thc tt. Nhn thc ca ngi np thu v s công
bng ca lut thu cng nh hng ti tâm lý và thái đ ca ngi np thu
, nu
ngi np thu thy hài lòng vi chính ph và công bng trong vai trò đóng góp thì
tính tuân th thu s đc nâng cao. Mt khác cng có mt vài nghiên cu v mi
quan h gia s phc tp ca lut thu đi vi tính tuân th thu tuy nhiên thì khía
cnh này còn nhiu tranh cãi nh theo Christensen và các cng s thì cho rng trình
đ hc vn ca ngi np thu ngày càng cao càng làm tng s hiu bit và chp
nhn s phc tp ca lut thu vy nên tng mc tuân th thu tuy nhiên thì cng có
14

nhiu nghiên cu khác bác b s tn ti ca mi quan h này. Ngi ta thy rng
nu s phc tp ca lut thu gim đi thì có th khuyn khích s tuân th thu ca
nhng ngi np thu vì h có th d dàng hiu lut, cu trúc thu, và vic c tính
ngha v thu. Và nhân t cui cùng là v mi tng quan tn ti gia vic tuân th

thu và nhân khu hc (nh tui, gii tính, tình trng hôn nhân, trình đ hc vn và
mc thu nhp). V gii tính, Jackson and Milliron đã cho thy rng nam gii có xu
hng không tuân th thu hn là n gii. Còn v đ tui thì Clotfelter đã ghi nhn
mt mi quan h đng cong gia nhng ngi np thu  tui trung niên và tính
tuân th, h là nhng ngi ít tuân th thu nht. V tình trng hôn nhân, nhng
ngi np thu còn đc thân thì c ý không tuân th thu hn là nhng ngi đã lp
gia đình.
B.Kamleitner, C.Korunka and E.Kirchler (2010) đã xác đnh đc 3 yu t chính
nh hng đn tính tuân th thu ca doanh nghip nh da trên nn tng tâm lý,
gm: Nhn din c hi, yêu cu kin thc và khuôn kh ra quyt đnh v thu.
Nhn din c hi: Do đc đim ca vic t kê khai t np thu đã làm phát sinh
nhng c hi nh hng đn hành vi không tuân th thu bao gm c hành vi c ý
và vô ý. Th nht, nu doanh nghip không c ý tn dng c hi đ không tuân th

thu thì c hi vn có th vô tình dn h đn hành vi không tuân th thu thông qua
vic mc các li v kê khai, xác đnh các khon chi phí (đc tr hay không đc
tr) hay li tính toán. Th hai, nu doanh nghip có ý đnh không tuân th thu, h
có th tn dng c hi phát sinh trong c ch t kê khai nh vic tính toán, kim
soát dòng tin, kim soát thu nhp, thông qua đó có th kim soát các khon thu
mà h phi np.
Yêu cu kin thc: S không tuân th thu ca các doanh nghip nh còn phát sinh
t s thiu ht các kin thc do s phc tp ca các báo cáo tài chính cng nh quy
đnh ca tng h thng thu riêng bit. Lut thu có xu hng thay đi thng
xuyên, phc tp hn và mp m hn.  tuân th thu đòi hi doanh nghip phi có
kin thc v thu và nhng bin pháp tuân th thu. Tuy nhiên, vic tip thu các
kin thc v thu li rt tn kém v thi gian (ví d nh tím hiu thông tin, lu gi
15

các h s, đin các biu mu,…) và tin bc (ví d nh tài liu v thu, chi phí thuê
nhng chuyên gia, nhng ngi hành ngh thu) và đi vi các ch doanh nghip

nh chi phí tuân th li rt cao trong bi cnh thu nhp ca h vn còn thp. Nh
vy, vic không tuân th thu có th là bt ngun t s phc tp ca h thng thu.
Kin thc bao gm kin thc giáo dc chung và kin thc c th v thu. Kin thc
chung dng nh đc s dng đ thc hin trn thu hn là tuân th. Ngc li,
kin thc c th v thu có xu hng dn h đn vic gia tng tính tuân th, bi vì
vic tìm hiu kin thc c th v thu cng có ngha là tìm hiu v s cn thit, tm
quan trng ca lut thu trong xã hi cng nh bit cách làm th nào đ không vi
phm.
Khuôn kh quyt đnh: Ngoài vic nhn thc đc c hi cng nh s thiu ht
kin thc v thu, khi xem xét tính tuân th ca ngi np thu, cn phi hiu rõ
nhng khuôn kh ra quyt đnh trong vic trn thu hay không. Tùy thuc vào tng
khuôn kh áp dng mà ngi np thu s có nhng phn ng khác nhau trong hành
vi tuân th thu ca mình. Khi ch doanh nghip nh ra quyt đnh v vic np các
khon thu thì mt s mt mát hay vi
c làm gim thu nhp cng nh s gii hn t
do tài chính s nh hng mnh đn s tuân th hay không ca h.
1.5 Mi quan h gia thông tho thu và tuân th thu
Theo Chen Loo & Keng Ho (2005), ngi np thu tuân th thu khi tt c nhng
ngha v thu ca h đc tính toán mt cách chính xác. Ngi np thu phi có
thm quyn hiu pháp lut v thu và th tc hành chính, đa ra s phc tp, không
chc chn, m h ca pháp lut v thu, quy tc và th tc hành chính. Ngi np
thu nu không hiu rõ v lut thu có kh nng kê khai np thu không đy đ, np
thiu thu, gian ln thu. C quan thu phi tng cng nhân lc h tr ngi np
thu hiu rõ quy đnh, th tc hành chính đ gii quyt các vn đ v thu mt cách
chính xác. Madi & Amrizah (2003), đnh ngha hiu bit chc nng thu là kh
nng ngi np thu t np t khai và tính toán ngha v thu ca mình bao gm
vic tìm hiu mt s thut ng thu và có kin thc c bn v thu nhp chu thu,
các khon gim tr, các khon không chu thu. Trong nghiên cu ca Ahmed &
16

Braithwaite (2005), các doanh nghip nh mun gim thiu s thu phi np, h
cn phi có đi lý thu là nhng ngi am hiu rõ v thu giúp h lp k hoch
thu. Có th nói thiu chuyên môn và kin thc v pháp lut, th tc thu s dn
đn tính tuân th thp (Ayoki, Obwama & Ogwapus,2005). Trong nghiên cu ca
Chen Loo và Keng Ho (2005) ch ra rng vic tuân th thu ch có th xy ra nu
nhng ngi tham gia có kin thc và có th hiu đc s liên quan lut thu, các
quy đnh, hng dn và th tc hành chính. Teera (2005) nhn mnh s cn thit
phi nâng cao nhn thc ca ngi np thu va và nh đ khuyn khích tính tuân
th thu. Loo, McKerchar and Hansford (2010) cho rng s phc tp, m h, không
chc chn và thiu kin thc v lut thu là nguyên nhân chính dn ti không tuân
th thu vô ý. Các nguyên nhân khác nh kim tra thu, pht vi phm và thái đ ca
ngi np thu cng nh hng đn hành vi tuân th ca ngi nt thu vì vy phi
phát trin hn na các chng trình giáo dc thu đ nâng cao trình đ v kin thc
thu ca ngi np thu. Ngoài ra, cn phi có s rõ ràng và nht quán v lut thu
và các ngh đnh đ không gây nhm ln cho ngi np thu.










17

CHNG 2: THC TRNG TUÂN TH THU CA CÁC DOANH
NGHIP TI TPHCM
Do vic thu thp s liu còn gp nhiu khó khn, trong chng này tác gi ch nêu

ra thc trng qun lý tuân th thu ca ngi np thu ti Chi cc thu qun Phú
Nhun.
2.1 Tình hình thu ngân sách nhà nc (NSNN) ca chi cc thu qun Phú
Nhun 2011-2013
Biu đ 2.1 S thu NSNN nm 2011-2013

Ngun:Báo cáo tng kt nm CCT qun Phú Nhun
Công tác thu ngân sách là mt nhim v quan trng ca CCT qun Phú Nhun. Kt
qu thu NSNN ca CCT qun Phú Nhun t nm 2011 đn nm 2013 cho thy s
thu ngân sách nm sau luôn tng so vi nm trc. S thu nm 2012 là 1285,13 t
đng bng 112,6% so vi cùng k nm 2011. S thu nm 2013 là 1483,534 t đng
tng 29,89% so vi nm 2012. Tuy s thu ngân sách có tng qua các nm nhng t
l tng không cao.
Nguyên nhân tng thu NSNN ca CCT qun Phú Nhun luôn tng qua các nm là
do s ch đo quyt lit ca lãnh đo trong công tác thc hin đc thu n đng, bám
18

sát ngun thu. Phi hp tt gia các đi trong công tác đc thu n đng, cng ch
n thu, thng xuyên rà soát đi tng qun lý, đi chiu s liu. Bên cnh đó c
quan thu đã tng cng công tác kim tra các doanh nghip, công tác tuyên truyn
h tr chính sách thu cho các đi tng np thu.
Ngun thu ngân sách tng cha cao do tình hình kinh t qua các nm vn còn nhiu
khó khn do nh hng ca suy thoái kinh t dn đn hot đng sn xut kinh
doanh ca doanh nghip tip tc gp khó khn.
2.2 Tuân th v đng kí thu, kê khai thu
Bng 2.1Thng kê đi tng np thu trên đa bàn qun Phú Nhun (đn v c
s)

Nm 2011
Nm 2012

Nm 2013
T chc kinh t
4.942
5.433
5.965
H cá th
7.596
8.037
8.084
Tng
12.538
13.470
14.049
Ngun: Báo cáo tng kt nm CCT qun Phú Nhun
Tình hình phát sinh mi, tm ngng và ngng kinh doanh trong nm 2013:
+ Phát sinh mi: 2.007 đi tng np thu, trong đó: Doanh nghip: 1.270 DN (bao
gm: qun khác chuyn đn 250 DN, phát sinh mi 1.020 DN), h kinh doanh cá
th: 737 h.
+ Ngng kinh doanh: 1.363 đi tng np thu, trong đó: Doanh nghip: 1.068 DN
(bao gm: chuyn đi qun khác 299 DN, gii th: 372, b trn: 397 DN), h kinh
doanh cá th: 295 h.
i tng np thu trên đa bàn qun qua các nm tng phù hp vi s tng thu
ngân sách. Thng kê trên đa bàn qun phú nhun nm 2013 có 5965 doanh nghip
va và nh, con s này tng đi ln.
Mt trong nhng nhim v ca ngi np thu là đng ký kê khai đy đ đúng hn
nhng vì nhiu lý do khác nhau ngi np thu vn cha tuân th đúng ngha v
này. Thng kê di đây s ch rõ điu này.

19

Bng 2.2 Kt qu qun lý kê khai thu TNDN 2011-2013 (đn v t khai)

Nm 2011
Nm 2012
Nm 2013
T khai thu TNDN phi np
16.987
17.106
18.541
T khai thu TNDN đã np
15.461
15.737
17.782
S t khai np đúng hn
14.534
14.912
17.272
S t khai np tr hn
927
825
510
S t khai cha np
1.526
1.369
759
Ngun: Báo cáo tng kt nm CCT qun Phú Nhun
Qua thng kê cho thy tình hình vi phm chm np, không np t khai tng đi
thp. Nm 2011, doanh nghip np t khai không đúng hn là 927 DN đt t l 6%
trên s t khai đã np, DN không np t khai là 1526 đt t l 8,98% trên tng s t
khai phi np. Nm 2012, s t khai np tr hn 825 t khai, đt t l 4,8% trên s

t khai đã np, có 1369 DN cha np t khai thu chim t l 8% trên s t khai
phi np. Nm 2013, s t khai np tr hn 510 t khai, đt t l 2% trên s t khai
đã np, s t khai cha np 759 t khai, đt t l 4% trên tng s t khai phi np.
Tình hình không np t khai nhìn chung cao hn tình hình chm np t khai, đa s
trng np tr hn là do nghip v kinh t phát sinh trong tháng nhng nhn đc
hóa đn chng t không kp thi, không np t khai có nhiu nguyên nhân nh
đng ký thu nhng thc t cha đi vào hot đng sn xut kinh doanh, DN b trn,
ngng kinh doanh, gii th, phá sn, chuyn đa đim kinh doanh nhng cha cp
nht kp thi. Ngoài ra còn mt s li s hc, li đnh danh, li do đc và quét mã
vch.
Thng kê qua các nm cho thy tình hình tuân th thu v vic np t khai thu có
s ci thin qua các nm, c th t l s t khai chm np nm 2011 là 6% trên s
đã np, nm 2012 gim còn 4,8%, nm 2013 gim còn 2%. DN không np t khai
thu TNDN cng gim qua các nm, c th nm 2011 DN không np t khai chim
t l 8,98% trên s t khai phi np, nm 2012 gim còn 8%, nm 2013 tip tc
gim còn 4%. Thay đi tích cc này do lãnh đo Chi cc luôn quan tâm theo dõi và
ch đo sát đ đa ra các bin pháp qun lý phù hp nh t chc tt công tác đc,